EKONOMIA

PRZEDMIOT I ZAKRES EKONOMII

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

2

Informacje organizacyjne

Informacje organizacyjne
Liczba godzin: 30h wykładów i ćwiczeń

Forma uzyskania zaliczenia z przedmiotu: Zaliczenie

-    2 kolokwia (zadania analityczne, testy, pytania opisowe) – możliwe

do zdobycia 90 pkt.

- rozwiązywanie wybranych zadań i ćwiczeń na zajęciach (do

zdobycia 10 pkt.)

   
Liczba punktów maksymalna - 100 pkt, min. wymagane na zaliczenie

50 pkt.

Dodatkowe punkty:
Poprawa kolokwium (nr 1) odbywa się w terminie kolokwium (nr 2) lub

ewentualnie na ostatnich zajęciach (poprawa kol. nr 1 i nr 2)

 

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

3

Informacje organizacyjne

Literatura

Milewski R., Podstawy ekonomii, PWN, Warszawa 2004
Dach Z., Szopa B., Podstawy makroekonomii, Kraków 2004
Czarny B., Podstawy ekonomii, Warszawa 1998
Nasiłowski M., System rynkowy. Podstawy mikro i makroekonomii.

Warszawa 1992

Literatura uzupełniająca:
Milewski R., Elementarne zagadnienia ekonomii. Warszawa 1996
Matkowski Z., Podstawy ekonomii. W-wa 1999
Begg D., Ekonomia, W-wa 1994
Jarosz M., Prywatyzacja polskiej gospodarki w ujęciu regionalnym,

W-wa 1995

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

4

Przedmiot i zakres ekonomii

Słowo „ekonomia”( oikonomikos, oiko - dom, gospodarka ;

nomikos -prawo) używane było już w V i IV wieku p.n.e.

przez greckich uczonych, myślicieli.

 

Ksenofont - jako pierwszy użył słowa „ekonomia”(zauważył, że

zasoby ludzkie są ograniczone, a potrzeby nieograniczone)

Arystoteles- używając słowa „ekonomia” miał na myśli naukę

o prawach gospodarki,

A. de Montchretien (XVII wiek)- zajmował się finansami

państwa, jako pierwszy użył pojęcia „ekonomia polityczna”

mając na względzie prawa gospodarki państwowej.

XVIII – XIX wiek – ekonomia jako system naukowy, powstaje

nowoczesny kapitalizm wolno-konkurencyjny , którego

przedstawicielami byli m.in. Smith, Ricardo, Mill, Marks.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

5

Przedmiot i zakres ekonomii

EKONOMIA KLASYCZNA

EKONOMIA KLASYCZNA - zakładano wolną konkurencję,

pogląd, że gospodarka ma działać tylko i wyłącznie przez

rynek, na rynku istnieje równowaga gospodarcza,

zdolności produkcyjne gospodarki wykorzystywane są w

100%, rynek nie jest izolowany przez państwo.

 

EKONOMIA NEOKLASYCZNA

EKONOMIA NEOKLASYCZNA - dopuszczała możliwość

chwilowego braku równowagi na rynku oraz ingerowanie

państwa w pewne dziedziny gospodarki.

 

EKONOMIA KEYNISISTOWSKA

EKONOMIA KEYNISISTOWSKA - jeszcze silniej niż

ekonomia neoklasyczna dopuszczała ingerencję państwa

w niektóre aspekty gospodarki rynkowej.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

6

Przedmiot i zakres ekonomii

W Polsce:

ekonomia polityczna - nazywana nauką o gospodarstwie

społecznym, do głównych przedstawicieli zaliczamy

Supińskiego, Grabskiego i Krzyżanowskiego. Kierunek ten

po II wojnie światowej rozwijany i reprezentowany był

przez Oskara Lange i Taylora.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

7

Przedmiot i zakres ekonomii

W literaturze ekonomicznej możemy spotkać różne

definicje przedmiotu ekonomii.

A. Smitha  przedmiotem ekonomii są prawa rządzące

produkcją i podziałem dóbr materialnych wytworzonych
przez ludzi.

A. Marshalla  ekonomia jest badaniem rodzaju ludzkiego

w jego codziennym życiu gospodarczym, bada ona tę
stronę działalności indywidualnej i społecznej, która
najściślej jest związana z osiąganiem i użytkowaniem
rzeczy materialnych niezbędnych do dobrobytu.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

8

Przedmiot i zakres ekonomii

W literaturze ekonomicznej możemy spotkać różne

definicje przedmiotu ekonomii.

L.Ch.Robinsona  jest to nauka, która bada ludzkie

postępowanie jako ustosunkowanie między celami a
ograniczonymi środkami, które mogą mieć rozmaite
zastosowanie.

P.A.Samuelsona i W.D. Nordhausa ekonomia jest nauką

zajmującą się badaniem tego, w jaki sposób społeczeństwa
używają

ograniczonych

zasobów

do

wytwarzania

wartościowych towarów i jak je dzielą między różne grupy.

E.Taylora i D.R. Kamerschena ekonomia jest nauką badającą

jak ludzie radzą sobie z rzadkością, a więc brakiem
nieograniczonej dostępności dóbr.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

9

Przedmiot i zakres ekonomii

W literaturze ekonomicznej możemy spotkać różne

definicje przedmiotu ekonomii.

Ekonomia jest więc nauką o tym, jak rozwiązać problem

alokacji ograniczonych zasobów w celu optymalnego

zaspokojenia konkurujących ze sobą potrzeb.

Wspólnym mianownikiem wszystkich definicji – jest

gospodarowanie, na które składa się: produkcja,

podział, wymiana i konsumpcja. Gospodarowanie polega
na wyborze, gdyż potrzeby wyprzedzają środki ich realizacji.

Z uwagi więc na ograniczoność (rzadkość) zasobów i

nieograniczoność ludzkich potrzeb, wybór ten należy

optymalizować.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

10

Przedmiot i zakres ekonomii

Ekonomia jest dyscypliną zajmującą się opisem kategorii i

zjawisk gospodarczych oraz ich analizą teoretyczną,
służącą wykryciu prawidłowości procesu gospodarczego.

Kategorie ekonomiczne to podstawowe pojęcia, które

odzwierciedlają najogólniejsze i najistotniejsze związki
zachodzące w gospodarce (rynek, towar, popyt, podaż,
pieniądz itp.)

Zjawiska ekonomiczne to fakty i zdarzenia, które można

zaobserwować

w

otaczającej

nas

rzeczywistości

gospodarczej (np. inflacja, bezrobocie i inne).

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

11

Przedmiot i zakres ekonomii

EKONOMIA NORMATYWNA I POZYTYWNA

Niezwykła złożoność i wielowymiarowość zjawisk ekonomicznych

pozwalają na rozpatrywanie ekonomii z różnego punktu
widzenia. Wiedza gromadzona przez ekonomistów składa się
zarówno z sądów opisowych jak i sądów wartościujących. Sądy
opisowe są wynikiem obserwacji, informują o rzeczywistości,
opisują stany rzeczy, a więc dają odpowiedź na pytanie jak jest?
- ekonomia pozytywna:

Ekonomia pozytywna to część wiedzy ekonomicznej nie

zawierająca sądów wartościujących, zajmuje się

opisywaniem i wyjaśnianiem zjawisk i procesów

gospodarczych w taki sposób, aby możliwe było

przewidywanie ich przebiegu.

 

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

12

Przedmiot i zakres ekonomii

EKONOMIA NORMATYWNA I POZYTYWNA

Natomiast sądy wartościujące informują o stosunku ludzi do

rzeczywistości, które zazwyczaj wynikają z subiektywnej
oceny danej rzeczywistości gospodarczej, oceniają
rzeczywistość, czyli dają odpowiedź na pytanie jak
powinno być?.

Ekonomia normatywna zawiera sądy wartościujące,

ocenia rzeczywistość gospodarczą według wartości
i norm etycznych, formułuje warunki konieczne do
ustalenia dobrych stanów gospodarczych

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

13

Przedmiot i zakres ekonomii

Mikroekonomia i makroekonomia

Ekonomia zajmuje się działalnością gospodarczą różnych

podmiotów gospodarczych, co znajduje odzwierciedlenie w
podziale ekonomii, obecnie możemy wyróżnić 3 stanowiska:

1.    ekonomia jest jedna  zwolennicy tego stanowiska uważają,

że nie należy jej dzielić,

2.    w ekonomii wyróżnia się dwa główne działy makro- i

mikroekonomię  jest to pogląd większości ekonomistów,

3.    podział na makro- i mikroekonomię zdaniem

niektórych obecnie jest niewystarczający, chodzi tu
zwłaszcza o opis procesów zmian strukturalnych w gospodarce
czyli zmian relacji między gałęziami, sektorami produkcji oraz
regionami. Aby to uwzględnić należy do podziału na podział na
makro-, mikroekonomię wprowadzić również mezoekonomię.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

14

Przedmiot i zakres ekonomii

Mikroekonomia i makroekonomia

Makroekonomia to nauka,

która zajmuje się opisem i analiza zjawisk

rozwoju gospodarczego oraz funkcjonowania gospodarki jako całości.

Bada więc takie zjawiska jak: dochód narodowy, czynniki jego

wzrostu, problemy równowagi ogólnej i rynkowej, zatrudnieniem,

handlem,

bankowością,

organizacjami

międzynarodowymi,

problemami globalnymi, zagrożeniami ekologicznymi, itd.), a więc

ogólnie mówiąc zajmuje się badaniem agregatowych wielkości

ekonomicznych, czyli dotyczących całej gospodarki.

Mikroekonomia to nauka, która bada przede wszystkim poszczególne

podmioty gospodarcze. Analizuje sposób postępowania pojedynczych

uczestników gospodarki rynkowej. Bada m.in. takie zagadnienia jak: czynniki

wpływające na wielkość produkcji, określające cenę, popyt oraz podaż na

poszczególnych rynkach.

Mezoekonomia zajmuje się opisem i analizą zjawisk związanych z procesami przemian

strukturalnych. Zajmuje się pośrednimi wielkościami ekonomicznymi nie będącymi

przedmiotem zainteresowań ani makro- ani mikroekonomii. Zajmuje się opisem i

analizą zjawisk związanych ze zmianami w regionalnej i sektorowej strukturze

produkcji.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

15

Prawa i teorie ekonomiczne

Ekonomia próbuje dostarczyć prawdziwej wiedzy o działalności

gospodarczej człowieka. Stara się wykrywać i opisywać
pewne

ogólne

prawidłowości

rządzące

procesami

gospodarczymi, czyli prawa ekonomiczne.

Prawa ekonomiczne określa się jako powtarzalne związki

między działaniami ludzi w procesie gospodarowania.

Jak wiadomo na proces gospodarowania składają się

różnorodne, wielokrotnie powtarzane działania milionów
ludzi, które odbywają się w różnych, podlegającym zmianom
warunkach. Między nimi zachodzą różnorodne związki.
Zadaniem ekonomii jest wykryć te prawidłowe

.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

16

Prawa i teorie ekonomiczne

W teorii ekonomii wyróżnia się trzy rodzaje praw

ekonomicznych: prawa przyczynowe, współistnienia i
funkcyjne.

Prawa przyczynowe – po pewnym określonym zdarzeniu

(działaniu) następuje inne, a więc przyczyna rodzi skutek.

Prawa współistnienia – dwa lub więcej zdarzeń występuje

łącznie tworząc pewna strukturę zdarzeń.

Prawa funkcyjne – związki między zdarzeniami można

zapisać w postaci funkcji matematycznych.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

17

Prawa i teorie ekonomiczne

Prawa ekonomiczne pod wieloma względami różnią się od

praw przyrody – posiadają pewna swoja specyfikę, a

mianowicie:



realizują się poprzez ludzi,



mają charakter praw statystycznych, realizują się

nie w każdym pojedynczym przypadku, lecz w

większości przypadków jako prawa wielkich liczb,



są historycznie zmienne, działają tak długo jak

długo istnieją określone warunki ekonomiczne.



maja charakter obiektywny, tzn. działają w realnej

rzeczywistości gospodarczej, niezależnie od woli i

świadomości człowieka.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

18

Prawa i teorie ekonomiczne

Ustalenie istotnych, stale powtarzających się związków i

zależności między kategoriami ekonomicznymi, jest
równoznaczne z formułowaniem praw ekonomicznych,
łączenie zaś tych praw w zwarte powiązane ze sobą
logiczne

systemy

–

z

konstruowaniem

teorii

ekonomicznych.

Teoria ekonomiczna to zbiór twierdzeń (sądów

ekonomicznych) wyjaśniających zjawiska i procesy
ekonomiczne ujmowane w modelu ekonomicznym.

Teorie ekonomiczne usiłują objaśniać i interpretować

rzeczywistość,

dostarczają

abstrakcyjnego

obrazu

przebiegu procesów i zjawisk gospodarczych.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

19

Rodzaje zasobów

RODZAJE
ZASOBÓW

NATURALN
E

LUDZKIE

KAPITAŁOW
E

KAPITAŁ
RZECZOWY

KAPITAŁ
PIENIĘŻN
Y

ODNAWIALNE

NIEODNAWIALNE

PIENIĄDZ

PAPIERY
WARTO.

ŚRODKI PRACY

PRZEDMIOTY PRACY

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

20

Rodzaje zasobów

Zasoby naturalne
nieodnawialne to
surowce mineralne:

węgiel kamienny, brunatny,
ropa naftowa
gaz ziemny
surowce metaliczne (rudy
cynku, ołowiu, żelaza..)

Zasoby naturalne odnawialne
to:

zasoby świata roślinnego i
zwierzęcego,
zasoby wód,
zasoby energii odnawialnych
(wiatrowa, energia wodna, energia
słoneczna, energia biomasy,
energia geotermalna )

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

21

Potrzeby ludzkie i sposoby ich zaspokajania.

Potrzeby ludzkie i sposoby ich zaspokajania.
Celem gospodarowania jest dążenie do zaspokojenia różnorodnych potrzeb

ludzkich. Pod pojęciem potrzeby rozumie się stan braku czegoś, połączony

z dążeniem do jego zaspokojenia. Potrzeby są różnorodne, poczynając od

biologicznych (np. potrzeba jedzenia), a kończąc na potrzebach kulturalnych

(np. potrzeba pójścia do kina). Mimo olbrzymiego zróżnicowania potrzeb,

można wskazać kilka cech właściwych wszystkim potrzebom, są to:

-         obiektywizm potrzeb: pomimo iż potrzeby odczuwa pojedynczy człowiek

są one wyrazem zależności człowieka od otoczenia. Zależność ta występuje

zarówno w sensie biologicznym jak i społeczno-ekonomicznym, czyli jest

obiektywna,

-         charakter społeczny potrzeb: dotyczy to nawet potrzeb biologicznych,

które przecież powstają i są zaspokajane przez człowieka żyjącego w

społeczeństwie; zależą od struktury społecznej, od poziomu rozwoju

społeczeństwa,

-         historyczny charakter potrzeb: zmiana warunków życia powoduje

modyfikację zgłaszanych przez człowieka potrzeb.

 
 

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

22

Potrzeby ludzkie i sposoby ich zaspokajania.

Środki pracy to środki trwałe, produkcyjne, (to środki, których zakup lub

wypożyczenie kosztuje więcej niż 3,5 tys. złotych, a użytkowanie jest
dłuższe niż jeden rok). Środki te nie zużywają się jednorazowo, lecz
zużywają się przenosząc swoją wartość na wytworzone produkty. Każdy
taki środek ma określony okres użytkowania.

Do środków pracy należą: maszyny, urządzenia, środki transportu,

budynki, budowle itd. Jest 10 grup rodzajowych środków trwałych

Przedmioty pracy to środki nietrwałe, których wartość w całości obciąża

koszty wytworzonego produktu w ilości, w której zostały zużyte.

Należą do nich: materiały, surowce, paliwa, energia.

 

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

23

Potrzeby ludzkie i sposoby ich zaspokajania.

Jednym z najbardziej znanych podziałów potrzeb według tego

kryterium jest teoria hierarchii potrzeb A. Maslowa. Potrzeby
zostały przedstawione w postaci piramidy, której podstawę
stanowią potrzeby fizjologiczne.

Struktura potrzeb człowieka wg. Maslowa

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

24

Potrzeby ludzkie i sposoby ich zaspokajania.

Potrzeby winny być zaspokojone, do ich zaspokojenia służą dobra.
Dobro – rzecz albo czynność, która zaspokaja potrzeby ludzkie.
 
Podobnie jak potrzeby, dobra mają różnorodny charakter. W

literaturze ekonomicznej można spotkać różne podziały dóbr.
Najczęściej wyróżnia się:

-         dobra wolne,
-         dobra ekonomiczne (gospodarcze),
oraz
-         dobra prywatne ,
-         dobra publiczne.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

25

Potrzeby ludzkie i sposoby ich zaspokajania.

Dobra wolne występują w przyrodzie w formie gotowej do zaspokojenia

potrzeb (powietrze, słońce), nie są więc efektem pracy człowieka.

 
Dobra ekonomiczne to dobra będące efektem działalności gospodarczej

człowieka. Mogą one zaspokajać potrzeby człowieka w sposób

bezpośredni – mówimy wówczas o dobrach konsumpcyjnych – lub w

sposób pośredni – nazywamy je wówczas dobrami produkcyjnymi.

 
Dobra prywatne są to dobra kupowane lub wytwarzane i wykorzystywane

przez pojedyncze osoby lub członków małych, dobrowolnie tworzonych

grup (np. samochód, dom). Konsumowanie tego dobra przez dany

podmiot rynkowy wyklucza innych potencjalnych użytkowników.

Dobra publiczne są to dobra kupowane lub wytwarzane i wykorzystywane

przez grupy ludzi (np. patrol policyjny). Konsumowane może być

równocześnie przez wielu użytkowników. Powiększanie się liczby

użytkowników tego dobra nie wyklucza ani ogranicza możliwości

korzystania z niego przez dotychczasowych konsumentów. Czyli mogą

one przynosić korzyści jednocześnie wielu osobom.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

26

RODZAJE SYSTEMÓW GOSPODARCZYCH,

Podstawowy problem ekonomii, problem rzadkości rozstrzygany
jest zawsze w konkretnej rzeczywistości gospodarczej, czyli w
ramach istniejącego systemu ekonomicznego (zespół regulacji
prawnych i instytucji) określającego zasady funkcjonowania całej
gospodarki. Głównym podmiotem rozstrzygającym może być
rynek lub państwo.

Istnieją trzy podstawowe systemy gospodarcze :
-system gospodarki wolnorynkowej,
-system gospodarki rynkowej mieszanej,
-system gospodarki centralnie kierowanej,

Aspekty :

- w czyim posiadaniu są zasoby ( praca, ziemia, kapitał ),
- na jakich zasadach dokonywana jest alokacja (rozdział ) zasobów,

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

27

RODZAJE SYSTEMÓW GOSPODARCZYCH,

Gospodarka rynkowa zbudowana jest na bazie rynku, który pełni rolę
głównego weryfikatora zachowań ekonomicznych. W takiej gospodarce
alokacja czyli rozmieszczenie czynników wytwórczych wyznaczona jest
przez decyzje, dotyczące odpowiedzi na pytania co?, jak? i dla kogo
produkować, producentów i gospodarstw domowych, czyli dwa najniższe
podmioty gospodarcze.

Oprócz gospodarki rynkowej występować mogą jeszcze dwa typy

gospodarki:



gospodarka centralnie planowana, (nakazowo-rozdzielcza) - jest

przeciwieństwem gospodarki rynkowej. Wszelkie decyzje dotyczące

rozmieszczenia czynników wytwórczych podejmowane są przez władze

centralne: przedsiębiorstwa produkują a gospodarstwa domowe

konsumują zgodnie z ich nakazem.

1.

Socjalizm planowy,

2.

Socjalizm rynkowy.



gospodarka rynkowa (mieszana) - jest kombinacją dwóch powyższych

typów. W praktyce właściwie wszystkie gospodarki są gospodarkami

mieszanymi, z przewagą pierwszego bądź drugiego typu.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

28

RODZAJE SYSTEMÓW GOSPODARCZYCH,

POJĘCIE RYNKU

Obecnie w literaturze ekonomicznej można spotkać różne definicje

rynku, które wynikają z różnego podejścia metodologicznego, rynek:



to miejsce zetknięcia się sprzedawcy i nabywcy dóbr i usług w celu

dokonania transakcji kupna-sprzedaży; tak wąskie pojmowanie rynku

nie odpowiada współczesnej gospodarce towarowo-pieniężnej,



to proces, za pomocą którego kupujący i sprzedający

określają , co chcą kupić lub sprzedać i na jakich warunkach,



całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków, w

jakich one przebiegają.



ogół warunków ekonomicznych, w których dochodzi do zawierania

transakcji wymiennych między sprzedającymi oferującymi towary i

usługi a kupującymi te towary i usługi,



ogół stosunków wymiennych między sprzedającymi i kupującymi

oraz warunków umożliwiających ich realizację.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

29

RODZAJE SYSTEMÓW GOSPODARCZYCH,

POJĘCIE RYNKU

Rynki można klasyfikować według różnych kryteriów podziału, ze

względu:



na przedmiot obrotu, wyróżniamy tu rynek dóbr i usług

konsumpcyjnych oraz rynek dóbr i usług produkcyjnych,



zasięg terytorialny, mówimy tu o rynku lokalnym, regionalnym,

krajowym, międzynarodowym, światowym,



sytuację rynkową, wyróżniamy rynek sprzedawcy (długotrwała

przewaga popytu nad podażą) i rynek nabywcy (nadwyżka

podaży nad popytem),



liczbę podmiotów, wyróżniamy rynek wolnokonkurencyjny

(nieograniczona ilość uczestników rynku, żaden z nich

indywidualnie nie wpływa na cenę) oraz rynek zmonopolizowany

(charakteryzuje się konkurencją niedoskonałą lub całkowitym

brakiem konkurencji),

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

30

RODZAJE SYSTEMÓW GOSPODARCZYCH,

POJĘCIE RYNKU



stopień legalności, wyróżniamy rynki legalne (białe) – dozwolone
przez prawo, półlegalne (szare) – funkcjonuje względnie jawnie,
gdyż przepisy prawa nie są skutecznie egzekwowane i nielegalne
(czarne) – transakcje ścigane przez prawo



zakres kontroli, rynek wolny – władze gospodarcze nie sprawują
nad nim bezpośrednio kontroli i rynek regulowany – władze
sprawują bezpośrednią kontrolę,



równowagę rynkową, rynek zrównoważony – wielkość popytu
równa jest wielkości podaży, a ceny są względnie stabilne, oraz
rynek niezrównoważony – rozmiary popytu różnią się od rozmiarów
podaży,



zgodnie z wyróżnionymi wartościami wymiennymi, będącymi
przedmiotem transakcji kupna i sprzedaży – rynek towarowy, rynek
kapitałowy i rynek pracy.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

31

MECHANIZM RYNKOWY

PODSTAWOWE DYLEMATY EKONOMII

Poszczególne rynki są ze sobą ściśle powiązane. Wymiana rynkowa
integruje trzy sfery gospodarki: produkcję, podział i konsumpcję.

Podstawowymi elementami rynku są popyt, podaż, cena.

Mechanizmem rynkowy - ogół wzajemnych zależności między

popytem, podażą i ceną oraz procesów dostosowawczych między nimi

Istotą tego mechanizmu jest to, że zależności popytowo-podażowe
powstają za pośrednictwem cen między podmiotami gospodarczymi
dążącymi

do

osiągania

korzyści

ekonomicznych,

poprzez

dokonywanie dobrowolnych transakcji kupna-sprzedaży. Można więc
powiedzieć, że właśnie on daje odpowiedź na podstawowe pytania
ekonomii:

co?, jak? i dla kogo? produkować.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

32

MECHANIZM RYNKOWY

PODSTAWOWE DYLEMATY EKONOMII

1.O tym, co ma być produkowane decydują konsumenci
poprzez zakupy. (np. czy ma być produkowane dużo odzieży,
samochodów itd.) Zakup konkretnego produktu jest sygnałem
dla producentów co i w jakich ilościach produkować.

2.To pytanie wg jakiej techniki, technologii należy
produkować.

Decyduje

o

tym

konkurencja

między

producentami.( producent musi wyprodukować towar
wysokiej jakości, który będzie konkurencyjny)

3.O tym dla kogo towar ma być produkowany decydują
dochody ludności. Rozstrzyga o tym popyt i podaż na rynku
czynników produkcji.

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

33

MECHANIZM RYNKOWY

PODSTAWOWE DYLEMATY EKONOMII

koszty
produkcji w
złotych

przedsiębiorstw
a

wypłaty płac,

czynszów,
itd..

wydatki
konsumentów
w zł

gospodarstwa
domowe

własność
nakładów

ceny na

rynkach
czynników
(płace,
renty...)

dobra kapitałowe

ziemia

praca

ziemia

praca

obuwie

obuwie

mieszkani
a

mieszkania

herbata

herbata

CO?

JAK?

DLA
KOGO?

ceny na

rynkach
dóbr

dobra
kapitałowe

EKONOMIA

WS im. BJ dr Bartosz Soliński

34

MECHANIZM RYNKOWY

PODSTAWOWE DYLEMATY EKONOMII

Gospodarstwa domowe dysponują czynnikami produkcji
(praca, ziemia, kapitał ), które oferują na rynkach
czynników.

Czynniki te są niezbędne przedsiębiorcom by mogli oni
produkować. Gdy przedsiębiorcy nabywają czynniki
produkcji, powodują przepływanie środków finansowych
ze swoich przedsiębiorstw do gospodarstw domowych.

Gospodarstwa posiadając dochody (wynagrodzenia,
renty z tytułu dzierżawy, procenty z tytułu
udostępnienia środków pieniężnych, itd..) wyrażają
popyt na określone produkty wytwarzane przez
producentów.