Zasady pedagogiki specjalnej

Zasady pedagogiki specjalnej



Wprowadzenie

Wprowadzenie



Pojęcie zasady dydaktycznej

Pojęcie zasady dydaktycznej



Zasady kształcenia ogólnego

Zasady kształcenia ogólnego



Zasady pedagogiki specjalnej

Zasady pedagogiki specjalnej



Zasady dydaktyki specjalnej

Zasady dydaktyki specjalnej



Zasady oligofrenopedagogiki

Zasady oligofrenopedagogiki



Zbiór reguł dydaktycznych w pracy z

Zbiór reguł dydaktycznych w pracy z

uczniami o obniżonej sprawności

uczniami o obniżonej sprawności

umysłowej

umysłowej

Można wyróżnić co najmniej trzy znaczenia

Można wyróżnić co najmniej trzy znaczenia

przypisywane zasadom kształcenia

przypisywane zasadom kształcenia



Prawidłowości dydaktyczne

Prawidłowości dydaktyczne



Normy postępowania

Normy postępowania



Kierunek postępowania

Kierunek postępowania

wyprowadzony z określonej

wyprowadzony z określonej

doktryny

doktryny

Zasady kształcenia formułowane na gruncie

Zasady kształcenia formułowane na gruncie

dydaktyki ogólnej

dydaktyki ogólnej



Systemowości

Systemowości



Poglądowości

Poglądowości



Samodzielności

Samodzielności



Związku teorii z praktyką

Związku teorii z praktyką



Efektywności

Efektywności



Stopniowania trudności /przystępności/

Stopniowania trudności /przystępności/



Związku indywidualizacji i uspołecznienia /W. Okoń/

Związku indywidualizacji i uspołecznienia /W. Okoń/

Z. Sękowska

O. Lipkowski

J. Sowa, F.

Wojciechowski



jedności wychowania z nauczaniem;



maksymalnego zaspokajania potrzeb
fizycznych i psychicznych wychowanka
oraz aktywizowania go;



indywidualizacji oraz szacunku dla
wychowanka i jego trudu;



przystosowania wymagań do
możliwości wychowanka;



terapii w przypadku możliwości choćby
minimalnej poprawy stanu zdrowia;



oprzyrządowania i oprotezowania;



realnego optymizmu i wytrwałości;



zaangażowanej emocjonalnej
współpracy z dzieckiem;



współdziałania z rodzicami dziecka;



integracji ze społeczeństwem.



życzliwej
pomocy;



kształtowani
a pozytywnej
atmosfery
pracy;



aktywności
w nauce;



dominacji
wychowania;



indywidualiz
acji



treści
kształcących.



dokładnego
poznania istoty
niepełnosprawności
i ich przyczyn;



indywidualizacji
wymagań i doboru
metod oraz
organizacji pracy;



systematyczności
oddziaływania na
odchylenia;



trwałych wyników
oddziaływania –
podtrzymywania;



elastyczności
oddziaływania na tle
zachodzących
zmian;



współpracy rodziny,
specjalistów i
środowiska w
oddziaływaniu
rehabilitacyjnym.

W pracy z osobami niepełnosprawnymi obowiązują

W pracy z osobami niepełnosprawnymi obowiązują

wszystkie zasady wymieniane w dydaktyce ogólnej.

wszystkie zasady wymieniane w dydaktyce ogólnej.

Jednak ze względu na specyfikę pracy dydaktycznej

Jednak ze względu na specyfikę pracy dydaktycznej

z dziećmi niepełnosprawnymi, formułowane są

z dziećmi niepełnosprawnymi, formułowane są

także zasady przydatne w pracy z tą grupą uczniów.

także zasady przydatne w pracy z tą grupą uczniów.

Zasady formułowane na gruncie dydaktyki

specjalnej

• budzenia potrzeby poznawczej uczniów
• racjonalnego doboru treści programowych
• wielozmysłowego (polisensorycznego) poznania przez uczniów
• kompensowania brakujących (zaburzonych) zmysłów (organów)

ewentualnie powstałych luk w zakresie wiedzy

• maksymalnego aktywizowania uczniów
• podwyższania pozytywnego stanu emocjonalnego uczniów

(stwarzanie korzystnych dominant u uczniów)

• częstego osiągania sukcesów przez uczniów
• dominacji wzmocnień pozytywnych nad negatywnymi
• realnego optymizmu nauczyciela wynikającego z osiągania

postępów (efektów) w opanowaniu wiedzy przez uczniów

• wspomagania specjalistycznego i technicznego uczniów /J. Pańczyk/

W pracy z osobami upośledzonymi umysłowo obowiązują

wszystkie zasady sformułowane w odniesieniu do szeroko

pojmowanego kształcenia specjalnego oraz te

obowiązujące w pedagogice ogólnej.

Niemniej jednak, w aspekcie specyfiki wychowywania i

kształcenia uczniów niepełnosprawnych umysłowo,

formułowane są także zasady szczególnie przydatne w

pracy z tą grupą uczniów.

Zasady w oligofrenopedagogice

Halina Borzyszkowska wymienia następujące:

• wszechstronnego poznania dziecka i jego środowiska,

• całościowego usprawniania,

• indywidualizacji,

• profilaktyki pedagogicznej,

• pożądanego aktywizowania,

• „małych kroczków”,

• przemienności oddziaływań,

• amplifikacji i stymulacji.

Zasady w oligofrenopedagogice

Zasady w oligofrenopedagogice

Kazimierz Kirejczyk proponuje następujące

Kazimierz Kirejczyk proponuje następujące

zasady pomocne w pracy z dzieckiem

zasady pomocne w pracy z dzieckiem

upośledzonym umysłowo:

upośledzonym umysłowo:



racjonalnej pomocy dziecku

racjonalnej pomocy dziecku



gruntownej znajomości dziecka i jego warunków życia

gruntownej znajomości dziecka i jego warunków życia



indywidualnego dostosowania poczynań pedagogicznych do

indywidualnego dostosowania poczynań pedagogicznych do

możliwości i potrzeb dziecka

możliwości i potrzeb dziecka



rehabilitującego nauczania i wychowania

rehabilitującego nauczania i wychowania



aktywnego i świadomego udziału wychowanka w procesie

aktywnego i świadomego udziału wychowanka w procesie

rehabilitacji, nauczania, wychowania

rehabilitacji, nauczania, wychowania



wszechstronnej poglądowości i przykładu

wszechstronnej poglądowości i przykładu



trwałości osiągnięć, umiejętności korzystania z nich i dalszego

trwałości osiągnięć, umiejętności korzystania z nich i dalszego

doskonalenia.

doskonalenia.

Zbiór reguł dydaktycznych w pracy z osobami

niepełnosprawnymi intelektualnie

• zadania prezentuj w formie nieskomplikowanej, krótko i

sekwencyjnie;

• nowy materiał utrwalaj poprzez powtarzanie aż do

wystąpienia efektu przeuczenia;

• zdobytą wiedzę, opanowane umiejętności stosuj w

naturalnych sytuacjach życiowych dziecka;

• wykorzystuj materiał konkretny, zwłaszcza w początkowej

prezentacji zadania;

• stopniowo wprowadzaj instrukcje słowne;
• zainteresowanie wzmacniaj rozszerzaj materiał o podobne

elementy, unikając bodźców całkowicie nieznanych;

Zbiór reguł dydaktycznych w pracy z osobami

Zbiór reguł dydaktycznych w pracy z osobami

niepełnosprawnymi intelektualnie – ciąg dalszy

niepełnosprawnymi intelektualnie – ciąg dalszy



promuj atmosferę sukcesu;

promuj atmosferę sukcesu;



stosuj zasadę stopniowania trudności – od zadań prostych do bardziej

stosuj zasadę stopniowania trudności – od zadań prostych do bardziej

złożonych;

złożonych;



wykorzystuj różnorodne metody prezentacji zadania i stosuj wzmocnienia;

wykorzystuj różnorodne metody prezentacji zadania i stosuj wzmocnienia;



preferuj zadania o treści konkretnej. W miarę wzrostu abstrakcyjności

preferuj zadania o treści konkretnej. W miarę wzrostu abstrakcyjności

materiału maleje bowiem prawdopodobieństwo opanowania go;

materiału maleje bowiem prawdopodobieństwo opanowania go;



stosuj różne sposoby instruowania go

stosuj różne sposoby instruowania go

[1]

[1]

.

.

Zawsze należy pamiętać, że stymulowanie rozwoju wymaga orientacji we

Zawsze należy pamiętać, że stymulowanie rozwoju wymaga orientacji we

właściwościach motorycznych, umysłowych, emocjonalnych i społecznych

właściwościach motorycznych, umysłowych, emocjonalnych i społecznych

dziecka.

dziecka.

[1]

[1]

W. Pilecka:

W. Pilecka:

Psychoruchowy rozwój dzieci o obniżonej sprawności umysłowej,

Psychoruchowy rozwój dzieci o obniżonej sprawności umysłowej,

[w:] W.

[w:] W.

Pilecka, J. Pilecki (red.):

Pilecka, J. Pilecki (red.):

Stymulacja psychoruchowego rozwoju dzieci o obniżonej

Stymulacja psychoruchowego rozwoju dzieci o obniżonej

sprawności umysłowej.

sprawności umysłowej.

WSP, Kraków 1996.

WSP, Kraków 1996.

Za kryterium przyswojenia przyjmuje się pierwszą prawidłową

reprodukcję szeregu, czyli pierwsze bezbłędne odtworzenie.

Dalsze powtórzenia służą utrwalaniu przyswojonych treści –

nazywamy to przeuczeniem. Badania wykazały, że przeuczenie

wyrażające się nadwyżką do 50% powtórzeń (w stosunku do

powtórzeń niezbędnych dla opanowania treści) daje duże korzyści,

natomiast dalsze powtarzanie jest nieopłacalne, ponieważ przy

długotrwałym powtarzaniu zapamiętanych treści aktywność ucznia

obniża się.

Zatem pierwsze powtórzenia po opanowaniu materiału mają duże

znaczenie – wzmacniają trwałość przechowywanych treści i

spowolniają zapominanie.

(Zob. Z. Włodarski: Psychologia uczenia się, t. 1. PWN, Warszawa

1998, s. 304-306.)

W związku z tym można pokusić się o postulat powtarzania

materiału nie tylko do momentu wystąpienia efektu przeuczenia, ale

także po jego wystąpieniu.