Organizacja Narodów

Zjednoczonych

POWSTANIE ONZ

Idea powołania tej organizacji powstała jeszcze w czasie II

wojny światowej na konferencji w Teheranie w 1943
roku. Jej głównym pomysłodawcą był prezydent USA
Franklin Delano Roosevelt, a jej nazwę zaproponował
premier W.Brytanii Winston Churchil.

ONZ jest następczynią Ligi Narodów – organizacji

międzynarodowej założonej 28 czerwca 1919 roku z
inicjatywy prezydenta USA Woodrow Wilsona. Celem tej
organizacji było utrzymanie pokoju i rozwój
wszechstronnej współpracy międzynarodowej.
Impulsem do jej powstania był rozlew krwi podczas I
wojny światowej. Organizacja ta nie spełniła zadań do
jakich została powołana.

Podstawa prawna

istnienia i działania ONZ

• Karta Narodów Zjednoczonych podpisana w San Francisco 26 czerwca 1945r.
• Karta została podpisana na konferencji w której uczestniczyło 50 państw z

całego świata. Państwa te stały się pierwszymi członkami tej organizacji.

• Status członka założyciela ma także Polska która nie uczestniczyła w

konferencji w San Francisco z powodów politycznych.

• Karta zawiera 111 artykułów i zostało sporządzona w 5 językach (angielski,

chiński, francuski, hiszpański i rosyjski), wszystkie teksty są jednakowo
autentyczne.

• Poprawki do kraty – uchwała Zgromadzenia Ogólnego większością 2/3 głosów,

ratyfikacja ich przez 2/3 członków w tym wszystkich stałych członków Rady
Bezpieczeństwa

• Rewizja karty – wymaga specjalnej konferencji członków ONZ, zwołanej na

podstawie decyzji Zgr. Ogólnego większością 2/3 głosów i większością
którychkolwiek 9 członków Rady Bezpieczeństwa. Zmiana uchwalona
uzyskuje moc prawną po ratyfikacji 2/3 czlonków ONZ, w tym stałych
członków Rady Bezpieczeństwa.

• Karta jest swego rodzaju konstytucją społeczności międzynarodowej.

Cele i zasady ONZ

•

Artykuł 1 Karty:

1 Utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
2 Rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami, opartych na

poszanowaniu zasady równych praw i samostanowieniu
narodów.

3 Rozwiązywanie w drodze współpracy zagadnień

międzynarodowych o charakterze społecznym, gospodarczym,
kulturalnym i humanitarnym oraz w zakresie ochrony praw
człowieka.

4

Stanowienie ośrodka uzgadniania działalności międzynarodowej,
zmierzającej do osiągnięcia wymienionych wyżej celów.

•

Artykuł 2 m.in. stanowi, że ,, organizacja opiera się na zasadzie

suwerennej równości wszystkich swych członków”. Rozwinięcie

tej zasady nastąpiło w Deklaracji zasad prawa międzynarodowego z

24 października 1970 przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ:

1

Wszystkie państwa mają równe prawa i obowiązki i są równymi

członkami społeczności międzynarodowej bez względu na różnice

natury ekonomicznej, społecznej, politycznej.

2

Państwa są równe wobec prawa

3

Każde państwo ma obowiązek respektowania osobowości innych

państw

4

Integralność terytorialna i niezawisłość polityczna państwa są

nietykalne

5

Każde państwo ma prawo swobodnego wyboru i rozwijania swego

ustroju politycznego, społecznego, gospodarczego i kulturalnego

6

Każde państwo ma obowiązek wywiązywać się w pełnym zakresie i w

dobrej wierze ze swych zobowiązań międzynarodowych oraz żyć w

pokoju z innymi państwami.

Inne zasady

• ,, członkowie organizacji powinni wykonywać w dobrej wierze

zobowiązania przyjęte zgodnie z Karta NZ i załatwiać spory
międzynarodowe środkami pokojowymi w taki sposób, aby nie
dopuścić do zagrożenia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa
oraz sprawiedliwości (art.1 ust.3)

• ,, wszyscy członkowie powstrzymują się w swych stosunkach

międzynarodowych od groźby użycia siły lub użycia jej przeciwko
całości terytorialnej lub niezawisłości politycznej któregokolwiek
państwa bądź w jakikolwiek winny sposób niezgodny z celami ONZ”

• ,,Organizacja zapewni by państwa, które nie są jej członkami

postepowały zgodnie z niniejszymi zasadami w stopniu koniecznym
dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa” –
odstępstwo od zasady, że umowy wiążą tylko strony i nie wpływają
na sytuację prawną osób trzecich! (pokój jest niepodzielny)

Członkostwo ONZ

• Dwie kategorie członków:
 Pierwotni:

a) państwa, które uczestniczyły na konferencji w San
Francisco, podpisały i ratyfikowały Kartę NZ
b)państwa które podpisały Deklarację Narodów
Zjednoczony z 1 stycznia 1942 oraz podpisały i
ratyfikowały Kartę NZ

 Przyjęci przez Zgromadzenie Ogólne w drodze uchwały

na zalecenie Rady Bezpieczeństwa (,, każde państwo
miłujące pokój, które przyjmie zobowiązania zawarte z
w Karcie i zdolne jest i pragnie zobowiązania te
wykonywać”

• Pat w okresie ,,zimnej wojny” związany

z przyjmowaniem nowych
członków.

• Związany ze sprzeciwem USA na przyjęcie w

skład ONZ państw socjalistycznych (Bułgarii,
Rumunii, Węgier), a w związku z tym z
prawem weta ZSRR w Radzie Bezpieczeństwa
dot. przyjmowania państw popieranych przez
USA!

• Zakończony w 1955 porozumieniem w sprawie

jednorazowego przyjęcia 16 nowych państw.

• Każde państwo ma prawo wystąpić z ONZ
• Wynika to z suwerenności państwowej
• Wystąpienie powinno nastąpić po

uprzednim zawiadomieniu innych państw

o zamiarze wystąpienia i po wypełnieniu

ciążących na danym państwie zobowiązań

wobec Organizacji

• Jedyny przypadek wystąpienia –

INDONEZJA, lecz po niedługim czasie

powróciła do grona członków!

Zawieszenie w prawach

członka i wykluczenie z

ONZ!

1.

Wykluczony może być członek, który

,,uporczywie łamie zasady Karty NZ”

2.

Zawieszenie w prawach członkowskich

może mieć miejsce w stosunku do członka,

przeciwko któremu Rada Bezpieczeństwa

zastosowała środki zapobiegawcze lub

środki przymusu.

Wykluczenia bądź zawieszenia dokonuje

Zgromadzenie Ogólne na wniosek Rady

Bez.

Zawieszenie w prawach

członkowskich, a

pozbawienie prawa głosowania w

Zgromadzeniu Ogólnym

,, Członek ONZ zalegający z opłaceniem składek

przez dwa ostatnie pełne lata nie ma prawa
głosowania w Zgromadzeniu Ogólnym,
niemniej jednak Zgromadzenie może zezwolić
takiemu członkowi na udział w głosowaniu,
jeśli uzna, że zaległość wynikła z okoliczności
od niego niezależnych”

Organy ONZ

Zgromadzenie Ogólne

• Uczestniczą przedstawiciele wszystkich państw

członkowskich

• Jeden członek – jeden głos
• Jeden członek może mieć maksymalnie 5

przedstawicieli

• Doroczne sesje zwyczajne i sesje nadzwyczajne za

żądanie Rady Bez. lub większości członków

• Głosowanie w ważnych sprawach większością 2/3

głosów, a w innych sprawach większością głosów
członków obecnych i głosujących.

Rada Bezpieczeństwa

• 15 członków:

-> 5 stałych: Rosja, USA, Chiny, Wlk.Brytania i Francja
-> 10 rotacyjnych – wybiera na okres 2 lat Zgromadzenie Ogólne

(co roku ustępuje połowa) – przy wyborze bierze się pod

uwagę przede wszystkim wkład danego państwa do

utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa,

do

realizacji innych celów ONZ oraz sprawiedliwy

podział

geograficzny.

• Zasady głosowania w Radzie:

-> w sprawach proceduralnych – większością głosów 9 członków
-> we wszystkich innych sprawach – większością głosów 9

członków, włączając w to głosy wszystkich stałych członków

(zasada jednomyślności członków stałych). W sprawach

dotyczących

pokojowego załatwiania sporów strona w

sporze wstrzymuje się od głosu.

Prawo weta stałego członka Rady Bezpieczeństwa

Między innymi przy podejmowaniu uchwał

merytorycznych każdemu stałemu członkowi przysługuje

prawo weta.

W praktyce wykształciło się, że nieobecność jednego

delegata członka stałego przy podejmowaniu uchwał nie

wpływa na ważność podjętej uchwały przy

jednomyślności pozostałych delegatów członków stałych.

Tak samo wstrzymanie się od głosu przez członka stałego

nie powoduje nieważności podjętej uchwały. Wynika to z

tego, że wstrzymanie się, nie jest równoznaczne

głosowaniu przeciwko!

Sekretarz Generalny ONZ

• Wybiera na 5 lat Zgromadzenie Ogólne na zalecenie Rady

Bezpieczeństwa

• Kompetencje:

- prawo uczestniczenia w posiedzeniach Zgr. Ogólnego i

wszystkich

trzech rad.

- spełnianie funkcji zleconych przez te organy.
- przygotowywanie projektu budżetu
- zarządzanie majątkiem, troska o zbieranie składek

członkowskich

i inne.

• Od 1 stycznia 2007 roku Sekretarzem Generalnym będzie

reprezentant Korei Południowej –

Ban Ki Mun

Obecny Sekretarz

Generalny – Kofi Anan

Siedziba

Nowy Jork

Genew
a

Rada Gospodarcza i Społeczna

(Economic and Social Council -

ECOSOC)

54 członków wybieranych przez

Zgromadzenie Ogólne na trzyletnią kadencję

• 14 dla państw Afryki
• 11 dla państw Azji
• 6 dla krajów wschodniej Europy

(Polska do 31.12.2006r.)

• 10 dla krajów Ameryki Łacińskiej i Karaibów
• 13 dla państw Zachodniej Europy i innych

krajów.

Rada Gospodarcza i Społeczna

(Economic and Social Council -

ECOSOC)

Zakres kompetencji, skład, funkcje i

uprawnienia oraz zasady głosowania i

procedura ujęte są w rozdziale IX i X

Karty Narodów Zjednoczonych. Rada

Gospodarcza i Społeczna NZ (ECOSOC)

to jeden z sześciu głównych organów

systemu NZ.

Rada Gospodarcza i Społeczna

odpowiada za:

• promocję wyższych standardów życia,

pełnego zatrudnienia oraz postępu

społecznego i gospodarczego;

• poszukiwanie rozwiązań dla

międzynarodowych problemów

gospodarczych, kulturalnych

i edukacyjnych;

• umożliwianie międzynarodowej współpracy

w dziedzinie kultury i edukacji;

• promocję powszechnego poszanowania

praw człowieka i podstawowych wolności;

W związku z tak szerokim zakresem zadań

zasoby Rady Gospodarczej i Społecznej

wynoszą do siedemdziesięciu procent

wszystkich zasobów Organizacji Narodów

Zjednoczonych (ludzkich i finansowych).

Funkcjonuje przy niej również duża liczba ciał

pomocniczych.
Realizując swój mandat, ECOSOC konsultuje

środowiska akademickie, przedstawicieli

sektora biznesu oraz ponad 2350

akredytowanych przez siebie organizacji

pozarządowych.

• Poprzez debaty oraz rekomendacje dotyczące

kierunku polityki ONZ, ECOSOC odgrywa

kluczową rolę w budowaniu międzynarodowej

współpracy na rzecz rozwoju oraz w ustalaniu

zadań priorytetowych dla Organizacji. Rada

Gospodarcza i Społeczna koordynuje pracę

14 organizacji wyspecjalizowanych NZ, 10

komisji funkcyjnych oraz 5 komisji

regionalnych.

• Otrzymuje ona wsparcie 11 funduszy

i programów ONZ. Wszystkie te instytucje

pracują nad rozwiązywaniem problemów

społecznych i gospodarczych. Oprócz tego

ECOSOC zapewnia wprowadzanie w życie

postanowień głównych konferencji ONZ oraz

kontynuuje pracę nad kwestiami poruszanymi

na nich.

Najważniejsze z ciał pomocniczych

funkcjonujących przy ECOSOC:

Komisje Regionalne

Komisja Gospodarcza ds. Afryki

(Economic Commission for Africa - ECA)

Komisja Gospodarcza ds. Ameryki Łacińskiej

i Karaibów

(Economic Commission for Latin America and the

Caribbean - ECLAC)

Komisja Gospodarczo - Społeczna ds. Azji i Pacyfiku

(Economic and Social Commission for Asia and the

Pacific - ESCAP)

Komisja Gospodarczo - Społeczna ds. Azji Zachodniej

(Economic and Social Commission for Western Asia -

ESCWA)

Komisja Gospodarcza ds. Europy

(Economic Commission for Europe - ECE)

Najważniejsze z ciał

pomocniczych funkcjonujących

przy ECOSOC:

Komitety Stałe
Komitet Programu i Koordynacji

(Committee for Programme and Coordination)

Komitet do spraw Organizacji Pozarządowych

(Committee on Non-Governmental Organizations)

Komisja do spraw Osiedli Ludzkich

(Commission on Human Settlements)

Komisja do spraw Negocjacji z Agencjami

Międzyrządowymi

(Commission on Negotiations with

Intergovernmental Agencies)

Najważniejsze z ciał

pomocniczych funkcjonujących

przy ECOSOC:

Organy ad hoc
Otwarta Grupa Robocza do spraw Informatyki
(Ad hoc Open-ended Working Group on
Informatics)

Najważniejsze z ciał

pomocniczych funkcjonujących

przy ECOSOC:

Komisje Funkcjonalne (między innymi)
Komisja Statystyczna

(Statistical Commission)

Komisja ds. Ludności i Rozwoju

(Commission on Population and Development)

Komisja Rozwoju Społecznego

(Commission for Social Development)

Komisja Praw Człowieka

(Commission on Human Rights)

Komisja ds. Środków Odurzających

(Commission on Narcotic Drugs)

Komisja ds. Statusu Kobiet

(Commission on the Status of Women)

Najważniejsze z ciał

pomocniczych funkcjonujących

przy ECOSOC:

Organy specjalistyczne złożone z ekspertów

rządowych, między innymi:
Grupa ad hoc Ekspertów do spraw Międzynarodowej

Współpracy w Dziedzinie Podatków

(Ad Hoc Group of Experts on International Cooperation

in Tax Matters)

Komitet do spraw Praw Ekonomicznych, Społecznych

i Kulturowych

(Committee on Economic, Social and Cultural Rights)

Komitet do spraw Energii i Zasobów Naturalnych dla

Rozwoju

(Commitee on Energy and Natural Resources for

Development)

Stałe Forum do spraw Ludów Tubylczych

(Permanent Forum on Indigenous Issues)

Najważniejsze z ciał

pomocniczych funkcjonujących

przy ECOSOC:

Organy pokrewne (między innymi)
Międzynarodowy Organ Kontroli Środków
Odurzających
(International Drug Control Board)

Organizacja pracy

ECOSOC

• ECOSOC odbywa w ciągu roku spotkania

oficjalne: spotkanie ws. wyboru Biura,,

sesję organizacyjną dla przyjęcia agendy i

programu pracy, spotkania z instytucjami z

Bretton Woods, wznowioną sesję

organizacyjną, poświęconą wyborom i

nominacjom, sesję merytoryczną -

substantive session-. W ramach ECOSOC

odbywają sie również nieformalne

spotkania z organizacjami pozarządowymi

oraz z przedstawicielami biznesu .

Sesja merytoryczna, trwająca 4 tygodnie,

zwoływana jest raz w roku w lipcu - na przemian w

Genewie i Nowym Jorku. Na sesję składają się:

• 4-dniowy segment wysokiego szczebla z udziałem

ministrów, poświęcony wybranemu problemowi

gospodarczemu lub społecznemu o globalnym

znaczeniu,

• jednodniowe spotkanie poświęcone dialogowi na

temat istotnych problemów współpracy i rozwoju z

udziałem szefów międzynarodowych instytucji

finansowych i handlowych,

• segment operacyjny, poświęcony współpracy na

rzecz rozwoju,

• segment koordynacyjny, poświęcony wybranym

problemom o charakterze przekrojowym w skali

systemu NZ,

• segment pomocy humanitarnej,

• segment ogólny, obejmujący inne zagadnienia i

problemy.

Szczególne znaczenie ma dyskusja
podczas segmentu wysokiego szczebla
(jest ona źródłem orientacji politycznej i
zadań na przyszłość) oraz segmentu
koordynacyjnego (sprzyja spoistości i
porządkowaniu działań w ramach
systemu NZ).

Pracami ECOSOC kieruje biuro
wybierane na początku każdego
kolejnego roku podczas pierwszego
spotkania ECOSOC

Główne tematy dyskusji

Zgodnie z decyzją ECOSOC (2003/287) tematem

segmentu wysokiego szczebla w 2004 r. była:

• Mobilizacja zasobów oraz tworzenie sprzyjających

warunków dla eliminacji ubóstwa w kontekście

implementacji Programu działań na rzecz najmniej

rozwiniętych państw w latach 2001-2010.
Tematami segmentu koordynacyjnego były zaś:

• Przegląd i ocena systemowej implementacji

uzgodnionych wniosków ECOSOC (1997/2),

dotyczących działań na rzecz uwzględnienia

perspektywy płci we wszystkich programach

realizowanych w systemie ONZ,

• Skoordynowane i zintegrowane podejście systemu

ONZ do promocji rozwoju obszarów wiejskich w

państwach rozwijających się, ze szczególnym

uwzględnieniem najmniej rozwiniętych państw, w

celu eliminacji ubóstwa i zapewnienia

zrównoważonego rozwoju.

Wady ONZ

• Bezsilność ONZ i organizacji stowarzyszonych

w obliczu takich pozimnowojennych kryzysów
jak ludobójstwo w Rwandzie, upadek
Jugosławii, przejęcie władzy w Afganistanie
przez talibów, powszechny głód w Afryce
Równikowej, afrykańska pandemia AIDS czy
rozprzestrzenianie się SARS z terytorium
Chin.

• Bezsilnośc wobec problemu irackiego
• Biurokracja ONZ