URAZY KRĘGOSŁUPA

I

RDZENIA KRĘGOWEGO

Przyczyny urazów kręgosłupa i rdzenia

kręgowego:



upadki z wysokości (prace polowe, skoki do
wody)



wypadki komunikacyjne



zranienia ostrym narzędziem

W grupie osób leczonych z powodu urazu

przeważają chorzy z porażeniami (51%)

URAZY KRĘGOSŁUPA I RDZENIA KRĘGOWEGO

tragiczne konsekwencje

związane z uszkodzeniem struktur nerwowych

każdy pacjent wymaga kompleksowego postępowania

kompensacja zapobieganie
zaburzeń w ostrej fazie powikłaniom wtórnym

niestabilność krążenia unieruchomienie
niewydolność oddechowa pęcherz neurogenny

PROBLEM I
Niestabilność kręgosłupa

Cel opieki



niedopuszczenie do powstania lub pogłębiania
się deficytu neurologicznego

Plan opieki:



rozpoznanie charakteru uszkodzenia, okoliczności i
mechanizmu urazu (wywiad)



unieruchomienie szyjnego odcinka kręgosłupa
(kołnierz Schanza)



zabezpieczenie głowy przed balansowaniem na
boki



przeniesienie na nosze przez 4 osoby



podłożenie wałka pod okolicę lędźwiową



transport tylko w pozycji leżącej



obserwacja wyglądu chorego oraz parametrów
życiowych podczas transportu



pozostawienie na noszach do momentu wykonania
RTG

PROBLEM I
Zagrożenie życia pacjenta z powodu możliwości
wystąpienia lub pogłębienia się niedomogi

oddechowej

wynikającej z:



przerwania unerwienia mięśni międzyżebrowych



utraty czynności mięśni brzucha wspomagających
oddychanie oraz odruch kaszlowy



hipersekrecji błony śluzowej oskrzeli w wyniku
przewagi nerwu błędnego



atonii żołądka i jelit powodującej uniesienie
przepony i ograniczenie jej ruchomości



przerwania unerwienia przepony



urazów dodatkowych pogłębiających zaburzenia
oddechowe

Cel opieki:



zabezpieczenie czynności życiowych



niedopuszczenie do rozwoju powikłań:
niedodmy, stanu zapalnego

Plan opieki:



umieszczenie pacjenta na sali wzmożonego
nadzoru lub w oddziale intensywnej terapii



ułożenie pacjenta w pozycji półwysokiej – jeśli
może być zastosowana i pacjent nie ma
hipotonii ortostatycznej



wnikliwe monitorowanie czynności
oddechowej:



częstotliwość i charakter oddechów



pomiar saturacji (pulsoksymetria)



obserwacja efektywności odruchu kaszlowego



osłuchiwanie klatki piersiowej



monitorowanie tętna i ciśnienia tętniczego



zabezpieczenie dostępu żylnego, ewentualnie
tętniczego



obserwacja wyglądu i zachowania chorego:



zabarwienie skóry



ocena stanu przytomności



pobranie krwi do badania gazometrycznego



usprawnianie czynności układu oddechowego
poprzez:



trening oddechowy np. aparat Triflo



gimnastyka oddechowa z pogłębioną fazą
wydechu



wspomaganie odruchu kaszlowego poprzez
ucisk na dolną część klatki piersiowej



wykonanie nebulizacji ze środkami
mukolitycznymi



oklepywanie klatki piersiowej



zastosowanie drenażu ułożeniowego



zastosowanie tlenoterapii biernej w przypadku
obniżenia pO

2

poniżej 60%



podanie mieszanki litycznej w celu
zmniejszenia napięcia czynnościowego nerwu
błędnego



podanie leków mukolitycznych



obserwowanie objawów atonii przewodu
pokarmowego, co może mieć wpływ na
wentylację



dokumentowanie podjętych działań oraz zmian
w stanie pacjenta

PROBLEM II
Zagrożenie życia związane z niestabilnością
hemodynamiczną wynikającą z przewagi układu
przywspółczulnego

Cel opieki:



wczesne rozpoznanie zaburzeń w układzie
krążenia



eliminacja czynników pogłębiających
zaburzenia krążenia (np. zaburzenia
elektrolitowe)



zapewnienie bezpieczeństwa podczas
zabiegów inwazyjnych

Plan opieki:



zabezpieczenie dostępu żylnego, najlepiej
centralnego



ciągłe monitorowanie czynności układu
krążenia, w tym także pomiar OCŻ



obserwacja dystalnych części ciała



podawanie betamimetyków, amin presyjnych,
płynów infuzyjnych



ocena skuteczności działania leków oraz
obserwacja działania niepożądanego:
tachykardia, nagły wzrost ciśnienia tętniczego



przeprowadzenie pionizacji chorego etapowo:



stopniowo zwiększać kąt nachylenia łóżka



kontrola CTK i samopoczucia pacjenta w trakcie
pionizacji



ułożenie chorego w pozycji Trendelenburga,
bandażowanie kończyn dolnych



zapobieganie zakrzepicy żylnej:



masaż, zmiana pozycji chorego



kinezyterapia



podawanie leków p/zakrzepowych



właściwe nawodnienie chorego



wyższe ułożenie kończyn dolnych



w razie obrzęków – mierzenie obwodu kończyn
dolnych

Problem III
Atonia pęcherza moczowego i zatrzymanie

wydalania

moczu

Cel opieki:



zapewnienie swobodnego odpływu moczu,



zapobieganie powikłaniom związanym z
zatrzymaniem moczu (rozciągnięcie ścian
pęcherza, refluks pecherzowo – moczowodowy,
zagrożenie infekcją)

Plan opieki:



założenie cewnika Foley’a na stałe,
poprzedzone poinformowaniem chorego o
celowości postępowania,



obserwacja diurezy godzinowej i dobowej,



prowadzenie bilansu płynów i wyrównywanie
deficytów w tym zakresie,



obserwacja cech makroskopowych moczu.

Problem IV
Ryzyko wystąpienia powikłań związanych z

założeniem

do pęcherza moczowego cewnika na stałe:



infekcji układu moczowego,



zatkania światła cewnika, z następowym
rozciągnięciem ścian pęcherza moczowego i
pękaniem naczyń krwionośnych grożącego
urosepsą,



marskości pęcherza moczowego,



uszkodzenia cewki moczowej,



inkrustacji cewnika.

Cel opieki:



Zmniejszenie ryzyka powikłań związanych z
założeniem cewnika Foley’a

Plan opieki:



wybór cewnika o średnicy mniejszej niż cewka
moczowa, aby zapewnić swobodny odpływ
wydzieliny cewkowej,



przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki
przy

zakładaniu

cewnika

do

pęcherza

moczowego,



dbałość o higienę chorego i otoczenia,



unikanie niepotrzebnego rozłączania systemu
zbiorczego i cewnika,



utrzymywanie systemu zbiorczego poniżej
poziomu pęcherza moczowego, aby zapobiec
wstecznemu odpływowi moczu,



okresowe zaciskanie cewnika na kilka godzin w
ciągu doby zapobiegające obkurczaniu i
marskości pęcherza moczowego i
przyspieszające wytworzenie automatyzmu
pęcherzowego,



obserwacja płynności wydalania moczu, celem
niedopuszczenia do rozciągania ścian pęcherza
z następową urosepsą,



kontrola drożności cewnika po każdej zmianie
ułożenia pacjenta,



podawanie witaminy C w celu zakwaszenia
moczu – do 4g / dobę,



nawadnianie pacjenta – do 3 l / dobę,



wymiana cewnika co 7 – 14 dni wraz ze
zbiornikiem na mocz,



badanie ogólne moczu co 7 dni,



podawanie leków ziołowych o działaniu
antyseptycznym na drogi moczowe,



obserwacja ukierunkowana na objawy infekcji
układu moczowego,



w razie wystąpienia objawów infekcji pobranie
moczu do badania bakteriologicznego



podawanie antybiotyku zgodnie z wynikiem
antybiogramu (na zlecenie lekarskie).