1

PRZEDMIOT:

NAUKA ADMINISTRACJI

WYKŁAD 3

2

Nauka administracji

Temat: 3

Aspekty strukturalne administracji (cz. II)

3

Aspekty strukturalne administracji

Zagadnienia:

3. Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

(cz. II)

4. Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

5. Problemy reformy administracji

4

Aspekty strukturalne administracji

Zagadnienie 3:

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

(cz. II)

5

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Działanie struktury organizacyjnej prowadzące do

osiągnięcia zamierzonego celu powinno być

działaniem sprawnym, a więc działaniem

charakteryzującym się następującymi cechami.

6

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Cechy działania struktury

organizacyjnej

skuteczność

korzystność

ekonomiczność

prostota

czystość

udatność

dokładność

racjonalność

7

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Cechy działania struktury

organizacyjnej

skuteczność

korzystność

ekonomiczność

prostota

czystość

udatność

dokładność

racjonalność

8

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Skuteczność polega na osiągnięciu zamierzonych

celów.

9

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Cechy działania struktury

organizacyjnej

skuteczność

korzystność

ekonomiczność

prostota

czystość

udatność

dokładność

racjonalność

10

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Korzystność polega na dodatnio ocenianej różnicy

między pozytywnymi rezultatami działania –

zamierzonymi jako cel lub niezamierzonymi – a

kosztami działania, obejmującymi wszystkie

straty, również nie przewidywane.

11

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Cechy działania struktury

organizacyjnej

skuteczność

korzystność

ekonomiczność

prostota

czystość

udatność

dokładność

racjonalność

12

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Ekonomiczność polega na większym od jedności

stosunkiem między sumą pozytywnych

rezultatów działania a jego kosztem, czyli tym

wszystkim, co się traci.

13

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Cechy działania struktury

organizacyjnej

skuteczność

korzystność

ekonomiczność

prostota

czystość

udatność

dokładność

racjonalność

14

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Prostota polega na zorganizowaniu działania z

najmniejszej liczby elementów mających

znaczenie dla osiągnięcia celów działania.

15

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Cechy działania struktury

organizacyjnej

skuteczność

korzystność

ekonomiczność

prostota

czystość

udatność

dokładność

racjonalność

16

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Czystość oznacza brak w działaniu cech ujemnych

niezgodnych z celem głównym lub celami

ubocznymi.

17

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Cechy działania struktury

organizacyjnej

skuteczność

korzystność

ekonomiczność

prostota

czystość

udatność

dokładność

racjonalność

18

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Udatność zakłada uwzględnienie nie tylko spraw

istotnych, ale tez celów ubocznych

niesprzecznych z celami głównymi.

19

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Cechy działania struktury

organizacyjnej

skuteczność

korzystność

ekonomiczność

prostota

czystość

udatność

dokładność

racjonalność

20

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Dokładność polega na odtworzeniu wzoru w sposób

do niego podobny.

21

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Cechy działania struktury

organizacyjnej

skuteczność

korzystność

ekonomiczność

prostota

czystość

udatność

dokładność

racjonalność

22

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Racjonalność oznacza przystosowanie działania do

okoliczności.

23

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Konieczny warunek sprawnego funkcjonowania

instytucji stanowi jej formalizacja.

24

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

W szczególności, jeżeli chodzi o jednostki

organizacyjne administracji publicznej

opierające się na swoich działaniach na

zasadzie praworządności, struktura oraz cele

powinny być utrwalone w aktach prawnych.

25

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Ze względu na podmiot, który tworzy i sankcjonuje

przepisy organizacyjne, można je podzielić na:

26

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Podział przepisów organizacyjnych:

przepisy zawarte w aktach normatywnych powszechnie

obowiązujących;

przepisy zawarte w aktach wewnętrznych.

27

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Podział przepisów organizacyjnych:

przepisy zawarte w aktach normatywnych powszechnie

obowiązujących;

przepisy zawarte w aktach wewnętrznych.

28

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Przepisy te znajdują się poczynając od Konstytucji,

która reguluje między innymi podstawowe

zasady organizacji administracji publicznej

(państwowej i samorządowej), poprzez ustawy

(np. ustawa o terenowych organach rządowej

administracji ogólnej) aż do aktów

wykonawczych do ustaw (rozporządzenia,

zarządzenia wykonawcze).

29

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Podział przepisów organizacyjnych:

przepisy zawarte w aktach normatywnych powszechnie

obowiązujących;

przepisy zawarte w aktach wewnętrznych.

30

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Niekiedy w akcie normatywnym przewiduje się

jedynie istnienie danej instytucji lub określa się

jedynie niektóre elementy jej organizacji – w

takich sytuacjach sformalizowanie struktury

organizacyjnej następuje w drodze aktów

niższego rzędu, podejmowanych przez organy

stopnia wyższego lub przez organy

zainteresowane.

31

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Przykładowo ustawa o samorządzie gminnym

odsyła do regulacji statutowej zagadnienia

dotyczące ustroju gminy.

32

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

A zatem na mocy aktu podejmowanego przez radę

gminy określona zostaje szczegółowo

organizacja wewnętrzna gminy, zakres działania

jej organów oraz sposób podejmowania

ważniejszych rozstrzygnięć.

33

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Innym typem formalizacji są schematy

organizacyjne graficznie ujmujące istniejące

komórki, ich zadania i zależności między nimi.

34

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Niekiedy stanowią one załącznik do statutu

organizacyjnego jednostki.

35

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Normy postępowania obowiązujące w danej

jednostce organizacyjnej zazwyczaj określa

regulamin.

36

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Innymi aktami prawnymi związanymi z formalizacją

instytucji są instytucje służbowe, taryfikatory

płac itp.

37

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Stopień sformalizowania organizacji powinien być

tego rodzaju, aby służył sprawnemu

funkcjonowaniu i realizacji celów instytucji.

38

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

W teorii organizacji i zarządzania ocenia się

negatywnie tzw. stan niedoformalizowania

organizacji (tzn. sytuację, gdy stopień

formalizacji jest niższy od stopnia najbardziej

dla niej pożądanego), jak i przypadek odwrotny

– jej przeformalizowanie.

39

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Kształtowanie struktury organizacji może być

oparte na wypracowanych w teorii i praktyce

modelach (koncepcjach).

40

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Jeżeli chodzi o instytucje administracji publicznej,

to opierają się one w dużej części na

opracowaniach M. Webera.

41

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Model biurokracji organizacji według M. Webera

zakłada podległość administracji przepisom

prawa.

42

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Urzędnicy wykonujący określone kompetencje

działają nie w imieniu własnym, lecz z tytułu

sprawowania określonego urzędu w organie

administracji.

43

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Obywatele zaś są posłuszni prawu, a nie

urzędnikom wprowadzającym je wżycie.

44

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Instytucję biurokratyczną zbudowaną na tych zasadach charakteryzują

następujące cechy:

władzę organizacyjną sprawują urzędnicy o odpowiednich

kwalifikacjach w dziedzinie administrowania;

urzędnicy zatrudnieni w organizacji zorganizowani są

w system biur i stanowisk na zasadzie hierarchicznej;

biuro i stanowiska wyposażone są w stałe, niezależne od ludzi,

którzy je aktualnie zajmują, zakresy obowiązków, uprawnień i

odpowiedzialności;

uprawnienia decyzyjne i odpowiedzialność są skoncentrowane na

najwyższych szczeblach istniejącej hierarchii;

system normatywny i sprawność działania poszczególnych

uczestników organizacji oparte są na motywach materialnych

(wynagrodzenia, premie);

45

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Instytucję biurokratyczną zbudowaną na tych zasadach charakteryzują

następujące cechy (c.d.):

organizacja zapewnia zatrudnionym w niej zawodowe

bezpieczeństwo i stabilizację, a także możliwość awansu;

wszystkie informacje są pisemnie udokumentowane;

stosunki między instytucją a pracownikami oparte są na

umowach o pracę;

każdy pracownik poddany jest formalnej kontroli i formalnej

dyscyplinie pracy;

pomiędzy stanowiskami pracy istnieje określony ściśle przepisami

podział kompetencji, którego nikomu nie wolno naruszać;

46

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Instytucję biurokratyczną zbudowaną na tych zasadach charakteryzują

następujące cechy (c.d.):

w instytucjach istnieje tzw. standardowy sposób zarządzania,

polegający na wydawaniu poleceń ze stanowisk kierowniczych i

wykonywaniu tych poleceń na stanowiskach wykonawczych lub

kierowniczych niższego szczebla, przy czym wydawanie poleceń

jest bezosobowe;

przyjmowanie ludzi na stanowiska w instytucji odbywa się przez

selekcję kandydatów, przy czym podstawowym kryterium

obsadzania stanowisk są udokumentowane przez kandydatów

formalne kwalifikacje;

instytucja stwarza każdemu pracownikowi możliwość określonej

przepisami kariery zawodowej; typową drogą prowadzącą do

kariery jest podwyższenie kwalifikacji, sprawdzenie ich przez

egzaminy i awansowanie pracowników.

47

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Model ten mimo oczywistych zalet, posiada jednak

szereg wad, w szczególności cechuje jego

daleko idące sformalizowanie, depersonalizacja

i mała elastyczność.

48

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Koncepcje powstałe później polegały albo na

doskonaleniu koncepcji Webera, albo odchodziły

od niej w poszukiwaniu nowych rozwiązań.

49

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Przykładem może tu być struktura macierzowa,

składająca się z dwóch zasadniczych części:

stałej, zbudowanej z komórek organizacyjnych,

tak jak w strukturach sztabowo – liniowych,

oraz zmiennej, którą stanowią zespoły

powołane do wykonania określonych

przedsięwzięć.

50

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Po ich wykonaniu zespoły rozwiązują się, tworząc

nowe zespoły w zależności od potrzeb

organizacji

51

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Innym modelem są struktury hybrydowe,

polegające na włączeniu do części zmiennej

struktury macierzowej komórek sztabowych,

pomagających kierownikom przedsięwzięć w

realizacji ich funkcji.

52

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Poza tym w strukturze hybrydowej działają sztaby

kierowników liniowych.

53

Kształtowanie struktury organizacyjnej instytucji

Natomiast zupełnie odmiennym rozwiązaniem jest

struktura organiczna, która polega na

tworzeniu grup dla realizacji określonych

działań, przy czym skład osobowy tych grup jest

zmienny, a powiązania między osobami

tworzącymi je oparte są nie na tradycyjnych

więzach organizacyjnych, lecz związkach

wynikających ze specjalizacji ich członków przy

słabo zarysowanej podległości wobec

kierownika grupy.

54

Aspekty strukturalne administracji

Zagadnienie 4:

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

55

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Podstawowe elementy określające stanowisko

pracy w administracji to cel, wykaz zadań i

obowiązków, zakres uprawnień (kompetencje i

środki) oraz zakres odpowiedzialności.

56

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Podstawą powołania każdego stanowiska pracy jest

określenie celu o charakterze szczegółowym.

57

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Cel ten powinien być jasno, rzeczowo, zwięźle

sformułowany.

58

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Przyczynia się to w dużym stopniu do usprawnienia

działania instytucji, w szczególności:

59

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Starannie i prawidłowe opracowanie celu ma

decydujące znaczenie dla należytego

zestawienia podstawowego segmentu opisu i

organizacji stanowiska pracy, jakim jest wykaz

zadań i obowiązków.

60

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Postawienie celu przed każdym stanowiskiem pracy

skutecznie może przyczynić się do likwidacji

zjawiska tzw. autonomizacji poszczególnych

prac polegającego na tym, iż pewne czynności

autonomizują się, zaczynają stanowić cel sam w

sobie bez związku z celami ogólnymi instytucji.

61

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Świadomość celów stymuluje pracowniczą

inicjatywę.

62

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Znając cel pracownik może poszukiwać

samodzielnie dróg prowadzących do jego

osiągnięcia.

63

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Świadomość celu wzmacnia motywację.

64

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Sprecyzowanie celów jasnych, konkretnych i

realnych posiada większą siłę motywacyjną niż

wszelkie apele i zachęty nie połączone ze

wskazaniem celu.

65

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Cel stanowi podstawę nowocześnie pomyślanej

kontroli, która powinna przede wszystkim

szukać odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu

zbliżono się do celu i jakie okoliczności na tym

zaważyły.

66

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

W teorii organizacji i zarządzania można znaleźć

cały szereg zasad dotyczących ustalenia

zakresu zadań i obowiązków.

67

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Do najistotniejszych należy zaliczyć zasady

następujące:

68

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Zasady ustalania zakresu

zadań i obowiązków

Zasada

przystosowalności

Zasada

mierników

Zasada proporcjonalnej

wagi powierzonych

zadań i obowiązków

Zasada

wywodliwości

Zasada racjonalnej

reszty

Zasada automatycznego

zastępowania nieobecnych

69

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Zasady ustalania zakresu

zadań i obowiązków

Zasada

przystosowalności

Zasada

mierników

Zasada proporcjonalnej

wagi powierzonych

zadań i obowiązków

Zasada

wywodliwości

Zasada racjonalnej

reszty

Zasada automatycznego

zastępowania nieobecnych

70

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Najważniejsza dyrektywa ujęta w tej zasadzie

polega na tym, aby nie układać zestawu zadań i

obowiązków w taki sposób, by nie było możliwe

znalezienie osoby przygotowanej do pełnienia

funkcji (stanowiska).

71

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Zasady ustalania zakresu

zadań i obowiązków

Zasada

przystosowalności

Zasada

mierników

Zasada proporcjonalnej

wagi powierzonych

zadań i obowiązków

Zasada

wywodliwości

Zasada racjonalnej

reszty

Zasada automatycznego

zastępowania nieobecnych

72

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Zestaw zadań i obowiązków nie może być

swobodnie interpretowany przez przełożonego,

w związku z czym do każdego zestawu należy

ustalić i dołączyć mierniki (miernik) wykonania,

które powinny odzwierciedlać wyłącznie efekty

zależne od pracownika.

73

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Zasady ustalania zakresu

zadań i obowiązków

Zasada

przystosowalności

Zasada

mierników

Zasada proporcjonalnej

wagi powierzonych

zadań i obowiązków

Zasada

wywodliwości

Zasada racjonalnej

reszty

Zasada automatycznego

zastępowania nieobecnych

74

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

W wykazie należy określić wagę każdego zadania i

obowiązku, np. przyjmując całość zadań i

obowiązków na 100%, powinno się każdej

pozycji przypisać odpowiedni procent

znaczenia.

75

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Zasady ustalania zakresu

zadań i obowiązków

Zasada

przystosowalności

Zasada

mierników

Zasada proporcjonalnej

wagi powierzonych

zadań i obowiązków

Zasada

wywodliwości

Zasada racjonalnej

reszty

Zasada automatycznego

zastępowania nieobecnych

76

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Zgodnie z tą zasadą wszelkie zadania figurujące w

opisie stanowiska pracy winny dać się

wyprowadzić czy to z ogólniejszych zadań

wyższego szczebla, czy tez z celów instytucji.

77

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Zasady ustalania zakresu

zadań i obowiązków

Zasada

przystosowalności

Zasada

mierników

Zasada proporcjonalnej

wagi powierzonych

zadań i obowiązków

Zasada

wywodliwości

Zasada racjonalnej

reszty

Zasada automatycznego

zastępowania nieobecnych

78

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Zgodnie z powszechnie stosowaną praktyką w

wykazach zadań figuruje pozycja: „i inne

zlecone przez kierownika”.

79

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Klauzula ta bywa często stosowana zbyt

swobodnie, natomiast zgodnie z tą regułą

sprawa powierzona pracownikowi w ramach

innych zadań powinna odpowiadać trzem

warunkom:

80

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Warunek pierwszy: sprawa przydzielona musi

mieścić się w zadaniach i obowiązkach jednostki

organizacyjnej, do której dane stanowisko

należy i której stanowi część.

81

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Warunek drugi: zadanie takie nie może być

jednocześnie wymienione w zadaniach żadnego

z pozostałych stanowisk tej jednostki.

82

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Warunek trzeci: zadanie takie powinno być

przydzielone przez kierownika, a gdy wypływa z

inicjatywy pracownika, winno być z

kierownikiem uzgodnione, aby wykluczyć czy to

przekroczenie kompetencji, czy to jakąkolwiek

inną formę dezorganizacji.

83

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Zasady ustalania zakresu

zadań i obowiązków

Zasada

przystosowalności

Zasada

mierników

Zasada proporcjonalnej

wagi powierzonych

zadań i obowiązków

Zasada

wywodliwości

Zasada racjonalnej

reszty

Zasada automatycznego

zastępowania nieobecnych

84

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Działania wykonywane przez administracje mają

charakter ciągły, stąd indywidualna organizacja

stanowiska pracy winna zabezpieczać przed

sytuacjami, gdy na skutek nieobecności

pracownika określone działanie (np. wydanie

decyzji, zaświadczenia) nie noże być wykonane.

85

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

W każdym zakresie zadań i obowiązków oraz we

wszystkich opisach stanowisk pracy powinna

być dostatecznie jasna i precyzyjna wzmianka

na temat konieczności opanowania

problematyki co najmniej dwu sąsiadujących

stanowisk.

86

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Do nakreślonych przed stanowiskiem pracy celów

oraz zadań i obowiązków podmiot tworzący

strukturę organizacyjną powinien dostosować

zakres uprawnień i środków.

87

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Chodzi tu w szczególności o wyposażenie

stanowiska w narzędzia pracy, w tym m.in.

odpowiedni zasób informacji.

88

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Wiąże się z tym problem odpowiedzialności

pracownika, która może sięgać jedynie granicy,

jaka stwarza prawidłowe wykorzystanie

przydzielonych środków do wykonania zadań i

obowiązków.

89

Organizacja indywidualnego stanowiska pracy w

administracji

Wyznaczając zakres odpowiedzialności należy nie

tylko to, za co pracownik odpowiada, ale i

warunki, w jakich odpowiedzialność można

egzekwować.

90

Aspekty strukturalne administracji

Zagadnienie 5:

Problemy reformy administracji

91

Problemy reformy administracji

Problem reformy administracji publicznej można

rozpatrywać tak w ujęciu strukturalnym, jak

funkcjonalnym.

92

Problemy reformy administracji

Jednakże w każdym przypadku reforma dotyczyć

będzie obu aspektów.

93

Problemy reformy administracji

Struktury oraz funkcje (zadania, kompetencje)

administracji publicznej powinny z założenia

mieć charakter trwały.

94

Problemy reformy administracji

Jednakże trwałość ta bywa względna, bowiem

zmieniająca się rzeczywistość oraz inne czynniki

(np. konieczność podwyższenia sprawności

działania administracji, panujące ideologie)

wymuszają przeprowadzanie zmian struktur

administracji oraz metod i form jej działania.

95

Problemy reformy administracji

Według J. Łętowskiego, można wyróżnić

następujące hasła, pod jakimi obecnie na

świecie dokonuje się przekształceń w

administrowaniu:

96

Problemy reformy administracji

Hasła przekształceń w

administrowaniu na

świecie według

J. Łętowskiego

„Mniej prawa”

„Mniej urzędów”

„Decentralizacja”

i „samorządność”

„Prywatyzacja”

97

Problemy reformy administracji

Hasła przekształceń w

administrowaniu na

świecie według

J. Łętowskiego

„Mniej prawa”

„Mniej urzędów”

„Decentralizacja”

i „samorządność”

„Prywatyzacja”

98

Problemy reformy administracji

„Mniej prawa” oznacza deregulację czyli

pozostawienie większych niż dotąd obszarów

swobodnemu działaniu ludzi oraz większa

elastyczność przepisów.

99

Problemy reformy administracji

Hasła przekształceń w

administrowaniu na

świecie według

J. Łętowskiego

„Mniej prawa”

„Mniej urzędów”

„Decentralizacja”

i „samorządność”

„Prywatyzacja”

100

Problemy reformy administracji

„Mniej urzędów” prowadzi do spłaszczenia

systemów i struktur administrowania.

101

Problemy reformy administracji

Hasła przekształceń w

administrowaniu na

świecie według

J. Łętowskiego

„Mniej prawa”

„Mniej urzędów”

„Decentralizacja”

i „samorządność”

„Prywatyzacja”

102

Problemy reformy administracji

„Decentralizacja” i „samorządność” polega na

pozostawieniu określonych sfer uspołecznionym

organizacjom i społecznym środkom działania.

103

Problemy reformy administracji

Hasła przekształceń w

administrowaniu na

świecie według

J. Łętowskiego

„Mniej prawa”

„Mniej urzędów”

„Decentralizacja”

i „samorządność”

„Prywatyzacja”

104

Problemy reformy administracji

„Prywatyzacja” (szczególnie w gospodarowaniu i

usługach) oznacza stopniowe wycofywanie się

państwa z pewnych obszarów życia

społecznego.

105

Problemy reformy administracji

Reformy administracji mogą mieć różny zasięg i

charakter.

106

Problemy reformy administracji

Wedle kryterium zasięgu wyróżnić można:

107

Problemy reformy administracji

Podział reform

administracji ze

względu na

kryterium

zasięgu

makroreformy

mediareformy

mikroreformy

108

Problemy reformy administracji

Podział reform

administracji ze

względu na

kryterium

zasięgu

makroreformy

mediareformy

mikroreformy

109

Problemy reformy administracji

Makroreformy obejmują cały system administracji.

110

Problemy reformy administracji

Podział reform

administracji ze

względu na

kryterium

zasięgu

makroreformy

mediareformy

mikroreformy

111

Problemy reformy administracji

Mediareformy dotyczą tylko wybranych jednostek

lub działań.

112

Problemy reformy administracji

Podział reform

administracji ze

względu na

kryterium

zasięgu

makroreformy

mediareformy

mikroreformy

113

Problemy reformy administracji

Mikroreformy dotyczą np. poszczególnych

stanowisk pracy w urzędzie.

114

Problemy reformy administracji

Zaś według kryterium charakteru zmian reformy

można podzielić na:

115

Problemy reformy administracji

Podział reform

administracji ze względu

na charakter zmian

strukturalne

proceduralne

techniczne

personalne

116

Problemy reformy administracji

Podział reform

administracji ze względu

na charakter zmian

strukturalne

proceduralne

techniczne

personalne

117

Problemy reformy administracji

Reformy strukturalne dotyczą reorganizacji ustroju

jakiejś jednostki.

118

Problemy reformy administracji

Podział reform

administracji ze względu

na charakter zmian

strukturalne

proceduralne

techniczne

personalne

119

Problemy reformy administracji

Reformy proceduralne obejmują zmiany w

postępowaniu.

120

Problemy reformy administracji

Podział reform

administracji ze względu

na charakter zmian

strukturalne

proceduralne

techniczne

personalne

121

Problemy reformy administracji

Reformy techniczne polegają na wprowadzeniu

nowych technik i urządzeń do administrowania.

122

Problemy reformy administracji

Podział reform

administracji ze względu

na charakter zmian

strukturalne

proceduralne

techniczne

personalne

123

Problemy reformy administracji

Reformy personalne polegają na wprowadzeniu

zmian osobowych w administracji.

124

Problemy reformy administracji

Jako przykład makroreformy administracji

publicznej można powołać przekształcenia

administracji lokalnej w Polsce w roku 1998.

125

Problemy reformy administracji

Jako podstawowe zasady reformy przyjęto:

126

Problemy reformy administracji

Podstawowe zasady reformy administracji lokalnej w Polsce

w 1998 roku:

zasada unitarności państwa i nadrzędności interesów

państwa;

zasada domniemania kompetencji i przysługiwania

samorządowi ważnej części zadań państwowych;

zasada pomocniczości;

zasada solidarności społecznej.

127

Problemy reformy administracji

Podstawowe zasady reformy administracji lokalnej w Polsce

w 1998 roku:

zasada unitarności państwa i nadrzędności interesów

państwa;

zasada domniemania kompetencji i przysługiwania

samorządowi ważnej części zadań państwowych;

zasada pomocniczości;

zasada solidarności społecznej.

128

Problemy reformy administracji

Zasada unitarności państwa i nadrzędności

interesów państwa związana jest z obawami o

nadmierną „autonomizację” województwa

samorządowego.

129

Problemy reformy administracji

Podstawowe zasady reformy administracji lokalnej w Polsce

w 1998 roku:

zasada unitarności państwa i nadrzędności interesów

państwa;

zasada domniemania kompetencji i przysługiwania

samorządowi ważnej części zadań państwowych;

zasada pomocniczości;

zasada solidarności społecznej.

130

Problemy reformy administracji

Zasada domniemania kompetencji i przysługiwania

samorządowi ważnej części zadań państwowych

oznacza radykalne zerwanie z koncepcją

powszechnej władzy państwa.

131

Problemy reformy administracji

Podstawowe zasady reformy administracji lokalnej w Polsce

w 1998 roku:

zasada unitarności państwa i nadrzędności interesów

państwa;

zasada domniemania kompetencji i przysługiwania

samorządowi ważnej części zadań państwowych;

zasada pomocniczości;

zasada solidarności społecznej.

132

Problemy reformy administracji

Zasada pomocniczości jest rozumiana jako

konstrukcja zakładająca niejako pierwszeństwo

jednostki, a dalej gminy samorządowej i

wyższych szczebli samorządu terytorialnego

przed państwem.

133

Problemy reformy administracji

Podstawowe zasady reformy administracji lokalnej w Polsce

w 1998 roku:

zasada unitarności państwa i nadrzędności interesów

państwa;

zasada domniemania kompetencji i przysługiwania

samorządowi ważnej części zadań państwowych;

zasada pomocniczości;

zasada solidarności społecznej.

134

Problemy reformy administracji

Zasada solidarności społecznej wiążę się w

szczególności z istotną funkcją państwa w

sferze redystrybucji dochodu narodowego

dokonywanej m.in. W celu wyrównania poziomu

życia wspólnot lokalnych.

135

Problemy reformy administracji

Rzeczą niezmiernie interesującą jest analiza celów,

jakie reformie tej przyświecały, na podstawie

oficjalnych i nieoficjalnych wypowiedzi

polityków i urzędników będących jej autorami.

136

Problemy reformy administracji

W szczególności, proponując takie same kierunki

reformy i konkretne rozwiązania normatywne,

przedstawiciele poszczególnych opcji zamierzali

osiągnąć różne cele.

137

Problemy reformy administracji

Klasycznym przykładem są generalne idee reformy

grupy tzw. samorządowców, kierujących się

zasadą decentralizacji władzy państwowej

poprzez rozbudowę struktury samorządu

terytorialnego oraz wyposażenie go w stosowne

kompetencje i finanse, oraz tzw. państwowców,

dla których istotna była nie tyle decentralizacja

władzy państwowej, co wzmocnienie władzy

„rządowej” w państwie.

138

Problemy reformy administracji

Wśród celów ogólnych reform można wymienić

cztery cele:

139

Problemy reformy administracji

Cel pierwszy: wzmocnienie władzy „ogólnej” w

administracji publicznej (czemu odpowiada

konstrukcja zespolona, przyjęta tak w

administracji rządowej, jak i samorządowej).

140

Problemy reformy administracji

Cel drugi: wyeliminowanie prymatu zarządzania

branżowego nad zarządzaniem terytorialnym

(powiązanie z celem wymienionym wyżej,

zerwanie z systemem administracji specjalnych,

powodującym rozproszenie administracji

rządowej w terenie na rzecz tworzenia silnej

administracji ogólnej).

141

Problemy reformy administracji

Cel trzeci: odejście od sytuacji „zaśmiecania”

administracji centralnej drobnymi zadaniami,

które mogą być wykonywane na niższym

szczeblu.

142

Problemy reformy administracji

Cel czwarty: określenie wyraźnej „misji”

poszczególnych podmiotów administracji

publicznej ze względu na bardzo częste

pomieszanie kompetencyjne.

143

Problemy reformy administracji

Niezwykle istotne znaczenie ma problem

częstotliwości zmian (reform), inaczej mówiąc

problem zachowania równowagi między

koniecznością przeprowadzenia pewnych reform

uzasadnionych potrzebą dostosowania się

administracji do nowych warunków a ujemnymi

zjawiskami towarzyszącymi zazwyczaj

działaniom innowacyjnym.

144

Problemy reformy administracji

Do takich zjawisk ujemnych należy w szczególności:

•

okresowy spadek sprawności funkcjonowania

administracji,

•

znużenie społeczeństwa,

•

znaczna częstotliwość zmian,

•

wzrost kosztów administracyjnych,

•

itp.

145

Problemy reformy administracji

Wydaje się uzasadnione postawienie tezy, iż

reformy administracyjne powinny być

podejmowane niezwykle rozważnie, po

przeanalizowaniu wszystkich aspektów strat i

korzyści, jakie mogą przynieść.

146

Problemy reformy administracji

Należy również wziąć pod uwagę, że nie można

posłużyć się tutaj zwykłym bilansem zysków i

strat, bowiem straty ujawniają się zwykle

natychmiast po wprowadzeniu reformy,

natomiast zyski są częstokroć odłożone w

czasie.

147

Problemy reformy administracji

Równie ważnym czynnikiem przesądzającym o

podjęciu reformy może być korzystny moment

polityczny, który stwarza okazję, często

niepowtarzalna, do dokonania projektowanych

zmian.

148

Problemy reformy administracji

Proponuje się, aby każdemu inicjatorowi reform

postawić pięć podstawowych pytań:

•

Czy jest absolutnie niezbędne, aby w ogóle to

robić?

•

Czy jest niezbędne, aby to robić właśnie teraz?

•

Czy jest pewne, że w rezultacie będzie więcej

korzyści niż strat?

•

Ile ma kosztować realizacja pomysłu? Czy nie

można zamierzonych efektów osiągnąć jakąś

tańszą i mniej kłopotliwą drogą?

•

Czy innym tego rodzaju reformy udawały się czy

nie?

•

Jeżeli się nie uda, czy mamy szansę, aby

sprawnie, szybko i tanio dokonać poprawek i

korekt, czy też wrócić do poprzedniego stanu?

149

Aspekty strukturalne administracji

Literatura:

Ernest Knosala, Lidia Zacharko, Andrzek Matan,

Elementy nauki administracji, Kolonia Limited

2002, rozdział III, podrozdziały 3,4,5.