Materiały pochodzą z Platformy

Edukacyjnej Portalu

www.szkolnictwo.pl

Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego
Użytkowników

wyłącznie

w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian,
przesyłanie,

publiczne

odtwarzanie

i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby
własne

oraz

do

wykorzystania

w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

Wady i choroby oczu i

uszu

Oko miarowe

Większość osób ma oczy miarowe, to znaczy takie, które

prawidłowo skupiają promienie świetlne na siatkówce.
Niektórzy mają jednak oczy niemiarowe. Związane z
tym wady widzenia można podzielić m.in. na

krótkowzroczność,

dalekowzroczność,

starczowzroczność i astygmatyzm.

Krótkowzroczność

Krótkowzroczność

to wada wzroku, która polega na tym, że

soczewka oka zamiast skupiać promienie świetlne na
siatkówce, ogniskuje je przed nią. Osoba będąca
krótkowidzem dobrze widzi z bliskiej odległości, natomiast
kiedy patrzy w dal – widzi nieostro, a obraz na siatkówce jest
zamazany.

Do

korekcji

krótkowzroczności

stosuje

się

soczewki

rozpraszające

dwuwklęsłe, których moc optyczną podaje się

w dioptriach, ze znakiem minus (np. – 4 dpt).

Nadwzroczność

Nadwzroczność

to wada wzroku, która polega na tym, że

soczewka oka zamiast skupiać promienie świetlne na
siatkówce, ogniskuje je za nią. Osoba będąca dalekowidzem
lepiej widzi z dalszej odległości, natomiast kiedy patrzy blisko
– widzi nieostro, a obraz na siatkówce jest zamazany.

Do korekcji nadwzroczności stosuje się

soczewki skupiające

,

których moc optyczną podaje się w dioptriach, ze znakiem
plus (np. +4 dpt).

Starczowzroczność

Dotyka osoby w wieku ok. 45 lat. Jest wynikiem tego, że

soczewka oka wraz z upływem lat staje się coraz mniej
elastyczna

i

traci

zdolność

dobrego

widzenia

przedmiotów położonych zarówno daleko, jak i blisko. U
osoby dotkniętej tą wadą stopniowo osłabia się widzenie
na bliskie odległości. W takim przypadku konieczne jest
zastosowanie soczewek korekcyjnych.

Astygmatyzm

Jest to wada wzroku, która zwykle współistnieje z

krótkowzrocznością lub nadwzrocznością, ale może
także stanowić samodzielną wadę. Wywołana jest
przede wszystkim nierównomierną krzywizną rogówki.
Przy astygmatyzmie oko nie jest w stanie skupić
promieni światła w jednym miejscu na siatkówce
(światło jest rozmytą linią – promienie skupiają się
przed, na i za siatkówką). Osoba z astygmatyzmem
widzi nieostro zarówno z dalszej, jak i z bliskiej
odległości. Do korekcji astygmatyzmu stosuje się
soczewki cylindryczne.

• Oko ludzkie przystosowane jest do widzenia barw światła o

długości fali w zakresie od około 400 nm (barwa fioletowa)
do około 700 nm (barwa czerwona).

Daltonizm

Jedną z wad wzroku jest daltonizm polegający na złym

rozpoznawaniu barw. Nazwa wady pochodzi od nazwiska
angielskiego fizyka i chemika J.Daltona, który jako
pierwszy opisał ślepotę na barwy zieloną i czerwoną.
Może być to wada wrodzona lub nabyta. Wada ta jest
często definiowana jako ślepota na barwę czerwono -
zieloną. Występuje także ślepota na barwę czerwoną,
rzadziej zieloną i bardzo rzadko na fioletową.

Zez

Jest wadą oczu objawiającą się osłabieniem mięśni

ocznych, co powoduje zmianę kąta patrzenia jednego
oka względem drugiego. Efektem zeza jest zaburzenie
widzenia stereoskopowego.

Choroby oczu - jaskra

Jaskra

jest wieloczynnikową, bardzo poważną chorobą oczu,

która prowadzi do postępującego i nieodwracalnego
uszkodzenia nerwu wzrokowego, a w efekcie do całkowitej
utraty wzroku.

Za główne czynniki wywołujące jaskrowe zapalenie nerwu

wzrokowego uważa się nadmierny wzrost ciśnienia
wewnątrzgałkowego oraz przewlekłe niedokrwienie nerwu
wzrokowego.

Ryzyko zachorowania na jaskrę zwiększa: występowanie tej

choroby w rodzinie, nieprawidłowe ciśnienie krwi,
cukrzyca, miażdżyca, częste migreny, długotrwały stres,
podeszły wiek, urazy oka, palenie papierosów.

Choroby oczu - zaćma

Zaćma

jest to choroba oka polegająca na częściowym lub

całkowitym zmętnieniu soczewki oka. Powoduje, że

soczewka traci swoją przejrzystość i z czasem następuje

utrata widzenia. Zaćma może mieć postać wrodzoną (u

dzieci) lub nabytą (u dorosłych).

Typowe objawy zaćmy:
• przymglone widzenie,
• zniekształcenie obrazu,
• pogorszenie ostrości wzroku w jasnym świetle oraz

znaczne

jej

polepszenie

o

zmierzchu

lub

przy

zachmurzonym niebie,

• zaburzenia w ocenie odległości,
• zez lub oczopląs (u dzieci)
• zaburzenia w poruszaniu lub samoobsłudze (u starszych).

W przypadku narządu wzroku należy pamiętać o:
• kontrolnych badaniach wzroku – zalecane w celu

zapobiegania, wykrywania i leczenia problemów wzroku,

• profilaktyce – wskazane jest badanie profilaktyczne

wzroku już kilkuletnich dzieci ze względu na możliwość
występowania dziedzicznych schorzeń przebiegających
niejednokrotnie bezobjawowo,

• właściwym

doborze

okularów

lub

soczewek

kontaktowych, które coraz częściej są stosowane.

Choroby ucha – zapalenie ucha

środkowego

• Ucho

środkowe

może

ulec

zakażeniu

przez

bakterie

chorobotwórcze, takie jak gronkowce czy paciorkowce, które

wywołują zapalenie ucha środkowego. Jest to najczęstsza choroba

tego narządu.

• Zapalenie ucha środkowego zdarza się zarówno u dzieci jak i u osób

dorosłych.

• W przypadku zapalenia ucha środkowego wypływa z niego płyn

zawierający ropę lub ropę wraz ze śluzem. Choroba rozpoczyna się

bólem ucha, uczuciem pełności i szumem w uchu. Jednocześnie

następuje pogorszenie słuchu. Ból na początku choroby pojawia się

co jakiś czas i jest rwący. Wraz z rozwojem choroby ból staje się

ciągły i bardzo dokuczliwy. Jednocześnie temperatura ciała ulega

podwyższeniu, u dzieci osiągając nawet 40°C.

• Zapalenie ucha środkowego wymaga intensywnego leczenia i

konsultacji u laryngologa.

Głuchota starcza

• Jest skutkiem naturalnego procesu starzenia się części

nerwowej, odbiorczej narządu słuchu. W wyniku uszkodzeń i
starzenia się neuronów osoby starsze borykają się z
niedosłuchem. Trudno jednoznacznie ocenić, wiek w którym
słuch zaczyna się pogarszać. Do grupy tak zwanego
największego ryzyka zagrożeniem głuchotą starczą zalicza się
osoby, które nadmienienie obciążały słuch w młodszym wieku.
Przyczyn głuchoty upatruje się również w chorobach, które
mają wpływ na komórki nerwowe w uchu. Niedosłuch bywa też
dziedziczny. Ważnym krokiem jest w tym przypadku
zapewnienie dobrze dopasowanych, wysokiej jakości aparatów
słuchowych.

Co to jest hałas?

Nierozerwalną częścią naszego życia są dźwięki, które odgrywają

dwojaką rolę:

• jako zjawiska pożądane – czyli środek porozumiewania się i

odbioru wrażeń słuchowych

• jako zjawiska niepożądane – czyli dźwięki przeszkadzające,

szkodliwie działające na zdrowie człowieka

Miarą dźwięków niepożądanych, czyli hałasu, jest poziom dźwięku

wyrażony w decybelach (dB):

• poziomy dźwięku niższe od 45 dB w dzień są dla człowieka mało

uciążliwe;

• hałas o poziomach dźwięku 65-70 dB jest uciążliwy i – niestety –

typowy dla naszego życia codziennego;

• w polskim i międzynarodowym ustawodawstwie przyjęto, że

poziom dźwięku powyżej 85 dB przy 8 godzinnym działaniu na

stanowisku pracy stwarza zagrożenie uszkodzenia słuchu.

Hałas

• Wpływa bardzo niekorzystnie na układ nerwowy,

zarówno dziecka, jak i dorosłego człowieka. Przebywanie
w dużym hałasie objawia się zaburzeniami czucia,
wzmożoną pobudliwością, bezsennością, kłopotami z
koncentracją, bólami i zawrotami głowy itp. Duży
wpływa na rodzaj obserwowanych zaburzeń ma
wrażliwość osobnicza i wiek człowieka – ludzie starsi są
bardziej wrażliwi.

Literatura:

• Lewiński W. i inni, 2006. Biologia 1. Operon, Gdynia
• Traczyk W. Z., 2005. Fizjologia człowieka w zarysie.

PZWL, Warszawa

• Wiśniewski H, 1998. Biologia. Agmen, Warszawa
• Gołda W., Wardas J. 1994. Biologia. Nowa Era, Warszawa
•

http://www.ochoroba.pl/artykuly/782-zapalenie-ucha-sr
odkowego

•

http://www.dobrylekarz.info/choroby/316/choroby-ucha

• http://www.lwzh.republika.pl/