Metoda

Bobath

dla

dorosłych

Rys historyczny:

• Historia metody rewalidacyjnej dzieci - terapia NDT-

Bobath - sięga lat 40. XX wieku. Jej twórcami byli
Berta i Karel Bobath. Berta (jeszcze jako Berta
Busse) na początku swojej kariery zajmowała się
tańcem i gimnastyką - interesował ją wpływ ruchu na
rozwój motoryczny oraz procesy usprawniania tego
rozwoju. Wychodząc w 1941 roku za Karela, który był
neurologiem, zaczęła pracę w Londynie w
charakterze fizjoterapeutki. Prowadząc dorosłą
pacjentkę - Simon Ewes (z problemami spastyczności
mięśni) zaczęła wykorzystywać innowacyjne metody
terapeutyczne, które w efekcie jej badań nad
fizjologią ruchu i współpracy z mężem przełożyła na
terapię dzieci z porażeniem mięśniowym.

Podczas gdy Berta Bobath

empirycznie odkrywała drogę

usprawniania osób z uszkodzeniem

o.u.n., w tym dzieci z m.p.dz., Karel

Bobath poszukiwał teoretycznego

uzasadnienia dla poczynionych

przez żonę obserwacji w badaniach

czołowych neurofizjologów, m.in.

Sherringtona i Magnusa. Z ich

doświadczeń wynikało bowiem, że

działając stale tym samym bodźcem

można uzyskać u zwierzęcia

doświadczalnego modyfikację

odpowiedzi odruchowej dzięki

zmianie pozycji ciała.

Podobne zachowania
obserwowali Bobathowie u
dorosłych pacjentów z
uszkodzeniem mózgu, co
wskazywało jednoznacznie, że
pomimo uszkodzenia istnieje
możliwość wpływania na o.u.n.,
a środkiem modyfikującym
ośrodkową kontrolę ruchu
może być zmiana pozycji ciała.

Podstawy teoretyczne,

badanie i terapia:

Metoda Bobath oparta jest o
wnikliwe badanie pacjenta ,
uwzględniający przede wszystkim
indywidualne możliwości chorego a
w tym:
•jego napięcie mięśniowe związane z
postawą i zmiany tego napięcia
wynikające ze stymulacji przez
zmiany pozycji i poruszanie się;
•jakość jego wzorców postawy i
poruszania się
•jego funkcjonalne możliwości i
utrudnienia w tym względzie

Całość metody w odróżnieniu od
innych metod, nacelowana jest
przede wszystkim na zwalczanie
spastyczności, bedące źródłem
zaburzeń czucia ruchu. Bobathowie
uważali, że odzyskiwanie normalnej
aktywności ruchowej nie może
odbywać się na bazie
nieprawidłowych odruchów i
wzorców ruchowych.
Podstawą postępowania jest
„hamowanie”, które bezpośrednio
poprzedza aktywizację pacjenta.

Hamowanie oparte jest zasadniczo o

zmianę ułożenia punktów kluczowych –

głównych (głowa i szyja, obręcz

barkowa i biodrowa) oraz

pomocniczych (nadgarstek, stopa ,

palce). Np. :
•Hamowanie zgięciowej spastyczności

tułowia i kończyny górnej uzyskuje się

poprzez wyprost szyi i kręgosłupa oraz

zewnętrzną rotację ramienia (przy

wyprostowanym łokciu)
Dalszą redukcję takiej spastyczności

daje wyprost oraz odwrócenie i

odwiedzenie kciuka.
•Hamowanie zgięciowej i wyprostnej

spastyczności kończyny dolnej daje jej

odwiedzenie, połączone z wyprostem

biodra i kolana oraz zewnętrzną rotacją

uda.

•Dalsze hamowanie wyprostnej
spastyczności kończyny dolnej
uzyskuje się przez dodanie do
powyższego postępowania
grzbietowego zgięcia stopy i palców
wraz z odwiedzeniem palucha.
•Innym ważnym ułożeniem
hamującym jest przeciwrotacja
obręczy barkowej i biodrowej.

Ułatwianie jest bezpośrednio

związane z poprzedzającym je

hamowaniem. Jak pisze B.Bobath,

hamowanie już samo przez się

przeważnie ułatwia normalną

aktywność ruchową.
Zadania ruchowe wykonywane

następnie przez pacjenta są

kontrolowane albo przez terapeute,

albo przez samego chorego.

Wykorzystuje się jednak tylko punkty

kluczowe, albo też ułatwia ruchy

przez specjalne techniki ułatwiania.

Dużą role przypisuje się reakcją

postawnym, równoważnym i

ochronnym.

W metodzie Bobath wyróżnia się
okresy choroby:
•Okres wiotkości
•Okres spastyczności
•Okres względnego wyzdrowienia
•Okres doskonalenia funkcji ręki
Nadrzędną sprawą jest zwalczanie
(zmniejszanie, zapobiegania)
spastyczności z czym wiąże się
dobieranie tylko takich ułożeń i
ćwiczeń, które nie wyzwalają
patologicznych reakcji odruchowych.
W przeciwnym razie zaleca się
cofanie do poprzedniego etapu i
stymulowanie prawidłowych
odpowiedzi ruchowych.

Właściwy trening zaczyna się w
trzecim okresie a postępowanie w
poprzedzających go okresach ma
wartość profilaktyczną.

Pierwszy etap usprawniania:
•Ułożenie pacjenta i układ części jego ciała
w różnych pozycjach.
•Zaleca się by pacjent patrzył w stronę chorą
oraz by podchodzić i mówić do niego od tej
strony.

Zagadnienia kinezyterapeutyczne obejmują
wyćwiczenie zmian pozycji w łóżku ( np.
obracanie się na boki, podpór na
przedramieniu, siadanie, wstawanie),
przygotowanie chorego do siadu, stania i
chodzenia oraz usprawniania kończyn (np.
praca nad kontrolą nogi, jej zginaniem i
opieraniem, prostowaniem, oraz praca nad
kontrolą kończyny górnej, mobilizacją barku
itp.) Dodatkowo znajdujemy tam ćwiczenia
równowagi (balansowania).

Drugi etap usprawniania
• Ćwiczenia częściowo pokrywają się z
wykonywanymi w poprzednim etapie.
•Ćwiczy się w pozycji leżącej tyłem,
lecz zmierza się do ćwiczenia w siadzie
i staniu
•Na etapie tym pojawiają się ćwiczenia
wykonywane w pozycji pronacyjnej,
„czworonożnej” i w klęku.
•Kładzie się nacisk na ćwiczenia chodu
(z rozłożeniem na fazy) oraz na
opanowanie kontroli ruchu ramienia i
niezależnego poruszania łokcia.

Trzeci etap usprawniania:
•Dominuje doskonalenie chodu i
czynności kończyny górnej.
•W tym zakresie istotne znaczenie
przypisuje się współdziałając z terapią
zajęciową.

Czwarty etap usprawniania:
•Poświęcony jest doskonaleniu funkcji
niedowładnej ręki – nadgarstka i
palców.

Bibliografia:
•Nowotny J.: Podstawy Fizjoterapii T II.
Kasper, Kraków 2005
•Nowotny J.: Podstawy Fizjoterapii T
III. Kasper,
•Kraków 2005
•http://www.psychoterapeuta.biz.pl/ter
apia-ndt-bobath-historia.php

Przygotowały

Paulina Grdeń i

Agnieszka Czarny

