CYWILIZACJA

CYWILIZACJA

BIZANTYJSKA

BIZANTYJSKA

WIELKA

SCHIZMA

WSCHODNIA

Schizma wschodnia to rozłam w

kościele, który doprowadził do podziału

chrześcijaństwa na kościół zachodni

(rzymsko-katolicki) i wschodni

(prawosławny), miała miejsce w 1054

roku. Wielką schizmę wschodnią

poprzedziły dwie inne: schizma

Akacjusza (484-519) i schizma

Focjusza (861). 

Geneza

Do schizmy wschodniej doszło przez podział cesarstwa rzymskiego
na dwie części, dokonany przez Teodozjusza w roku 395, pogłębił i
tak istniejące, szczególnie w dziedzinie kultury, różnice między
wschodnimi i zachodnimi częściami imperium. Przyczyną tego były
znaczące różnice kulturowe i niemożność zarządzania tak
ogromnym państwem.
Zachód był światem łaciny i kultury rzymskiej, zaś na wschodzie
dominowała greka i wpływy kultury śródziemnomorskiej. Po upadku
cesarstwa zachodniorzymskiego Konstantynopol uważał się za
jedynego kontynuatora tradycji rzymskiej. W VI wieku patriarcha
Konstantynopola przyjął tytuł patriarchy powszechnego. Stało się to
przyczyną nieporozumień z papiestwem. W charakterystyczny
sposób w Bizancjum ukształtowały się wzajemne stosunki między
władzą kościelną i świecką. Pojawiło się tam
zjawisko cezaropapizmu. Cesarz uznawany był za zwierzchnika nie
tylko świeckiego, ale i religijnego. I chociaż wszystkie decyzje
doktrynalne podejmował sobór, to cesarz mianował i mógł
usunąć patriarchę Konstantynopola, zwoływał sobory i im
przewodniczył. 

Różnice między kościołem na

wschodzie i zachodzie 

Na zachodzie biskup Rzymu przyjął tytuł papieża i
korzystając z okresu, kiedy nie było silnej władzy
świeckiej starał się uzyskać pozycję
niekwestionowanego przywódcy zachodniego
chrześcijaństwa. Stolica apostolska uważała, że tylko
ona może rozstrzygać kwestie doktrynalne. To
oczywiście rodziło spory z Konstantynopolem.
Konkurowano również na polu misyjnym, na obszarze
państw słowiańskich. Toczył się wyścig kto
schrystianizuje pogańskie plemiona dlatego też ta
rywalizacja o wpływy i prymat nad światem
chrześcijańskim, przybierająca często charakter
polityczny, stała się jedną z głównych przyczyn
rozłamu w kościele. 

Przyczynami powstałej

schizmy, było:

POŚREDNIE :
- rywalizacja pomiędzy Kościołem Bizantyjskim a
Rzymskim o strefy wpływów w Europie, szczególnie
na Słowiańszczyźnie,

-różnice religijne (kwestia używania przaśnego
chleba w Eucharystii, celibatu księży, postu w
soboty, noszenia zarostu przez duchownych etc.)

-różnice organizacyjne,

-Rzym od II poł. IX w. dążył do podporządkowania
sobie Wschodu.

BEZPOŚREDNIE :
Wzajemna niechęć i różnice między wschodem a zachodem
skłoniły jednego z biskupów wschodnich, Leona z Ochrydy, do
ogłoszenia listu potępiającego niektóre ze zwyczajów
łacińskich. List ten został przetłumaczony na łacinę przez
kardynała Humberta, którego papież Leon IX wysłał do
Konstantynopolu. Wymiana korespondencji w bardziej
umiarkowanym tonie między hierarchami nastąpiła za
pośrednictwem kard. Humberta, który udał się do
Konstantynopola z odpowiedzią na pojednawczy list Patriarchy
Michała. Patriarcha nie brał udziału w tej polemice i ignorował
legatów. Dodatkowym problemem była próba unifikacji
obrządku: papież wydał nakaz przyjęcia obrządku łacińskiego
przez klasztory w południowej Italii, prowadzone przez Italo-
Greków. W odwecie Cerulariusz nakazał klasztorom łacińskim,
znajdującym się w Konstantynopolu, przyjęcie obrządku
bizantyjskiego, zaś te, które nie podporządkowały się - zostały
zamknięte. W odpowiedzi Humbert 16 lipca 1054 roku złożył
na ołtarzu w bazylice Hagia Sophia bullę wyklinającą Michała
Ceruliasza i jego zwolenników. 24 lipca bullę spalono z
polecenia cesarskiego i wyklęto legata papieskiego.

Skutki schizmy wschodniej

Nikt nie zdawał sobie chyba wówczas sprawy jak trwałe
następstwa przyniesie to lokalne, w gruncie rzeczy,
nieporozumienie. Już wcześniej dochodziło do konfliktów
między Rzymem i Konstantynopolem, chociażby za czasów
patriarchy Focjusza, który w roku 867 doprowadził do otwartego
rozłamu w kościele. Jednak cesarz Bazyli I unormował stosunki
z papiestwem. Wydawało się, że tym razem może być
podobnie, że konflikt zostanie zażegnany. Tak się jednak nie
stało. Zniszczona została jedność kościoła. Przez kolejne
stulecia nie udało się przezwyciężyć podziału na prawosławie i
katolicyzm i przywrócić jedności chrześcijaństwu. Zerwanie
jedności spowodowało, że istniejące już wcześniej różnice
między kościołem wschodnim i zachodnim nie tylko się
utrwaliły ale i pogłębiły.

Próby przezwyciężenia

schizmy wschodniej 

Rzym nie wyzbył się myśli o likwidacji schizmy wschodniej. W 1204 roku
podczas czwartej krucjaty krzyżowcy dostali propozycje
interweniowania w wewnętrzne spory dynastyczne Bizancjum za cenę
wyrzeczenia się przez Konstantynopol schizmy wschodniej. Efektem
tego była zbrojna interwencja rycerzy z Zachodu, która doprowadziła do
likwidacji Cesarstwa Bizantyjskiego i ustanowienia Cesarstwa
Łacińskiego. Nadzieje związane z usunięciem rozłamu nie zostały
jednak zrealizowane. Ustanowiono co prawda patriarchę łacińskiego w
Konstantynopolu, ale ludność miejscowa w olbrzymiej większości
uznawała nadal patriarchę prawosławnego.
Ostatni wysiłek zmierzający do pogodzenia kościoła bizantyńskiego z
papiestwem podjęto w przeddzień upadku Konstantynopola. Ostatnią
nadzieją na ocalenie cesarstwa było uzyskanie posiłków z Zachodu. W
takich okolicznościach doszło do podpisania unii na soborze florenckim
w roku 1439. Nie została ona zaakceptowana przez kościoły wschodnie,
również większość mieszkańców Bizancjum pozostała wobec niej w
opozycji.