Międzynarodowy

handel towarami.

1015 BM GRUPA B
Wojciech Macias
Wiesław Czech

Międzynarodowy

handel

towarami.

Międzynarodowy handel towarami ma swoje
początki w starożytności, kiedy miał formę
przypadkowej wymiany nadwyżek towarowych.
Handel międzynarodowy towarami przybrał
później formę okresowego handlu nadwyżkami,
a następnie stał się działalnością trwałą i
specjalistyczną.

Międzynarodowy

handel

towarami.

Podstawowa przyczyna rozwoju handlu międzynarodowego.

Duże znaczenie dla handlu międzynarodowego ma przechodzenie
gospodarek państw od rozwoju autonomicznego do rozwoju

otwartego.

Ten proces przemian był intensywny w latach 80-tych ubiegłego
wieku pod wpływem czynników:



wewnętrznych:



postęp techniczny i technologiczny,



przemiany strukturalne w popycie i podaży,



zewnętrzne:



normalizacja sytuacji międzynarodowej,



odsunięcie niebezpieczeństwa wojny



polityka neoliberalna oraz globalizacja gospodarki światowej.

Rozwój autonomiczny

gospodarki

W warunkach rozwoju autonomicznego najważniejsze są
potrzeby oraz możliwości państw. Handel międzynarodowy
służy jedynie do zaspokojenia potrzeb, które nie są
spełniane przez produkcję krajową. Zasadniczo wielkość
eksportu, ma pokryć koszty importowanych towarów do
kraju. Handel zagraniczny jest zatem działalnością bierną
i bez większych perspektyw na przyszłość.

Rozwój otwarty gospodarki

Celem rozwoju otwartego jest oddziaływanie na krajowych
producentów aby produkowali wyroby na które będzie
długookresowy popyt na rynkach światowych oraz aby
zrezygnowali z produkcji towarów, które nie są
konkurencyjne na rynku zagranicznym wobec dostawców z
innych państw.

Jeżeli krajowi producenci dostosują się do powyższych
wymogów, to polityka zagraniczna państwa:



nie musi sztucznie wspierać eksportu i importu,



można zliberalizować wymianę handlową.

Przyczyny rozwoju handlu

międzynarodowego towarami.



Specjalizacja produkcji- przyspiesza rozwój handlu

międzynarodowego, zwiększenie produkcji z przeznaczeniem na

rynki zagraniczne. Szczególnie ważne dla krajów małych średnich.

Efektem specjalizacji produkcji jest rezygnacja z produkcji

nieopłacalnej. Natomiast rezygnacja ze specjalizacji wymaga

dużych nakładów zarówno dla eksportera jak i importera

towarów.



Kooperacja produkcji- przyspiesza rozwój handlu bardziej niż

specjalizacja, ponieważ dotyczy ona produkcji części, zespołów i

wyrobów gotowych. Umowy kooperacyjne mają charakter

wieloletni, ich zerwanie jest utrudnione klauzulami obciążającymi

partnerów wysokimi kosztami.



Produkcja na wielka skalę – przyspiesza produkcję oraz utrwala

tendencje rozwojowe w okresach wieloletnich. Duże znaczenie ma

tutaj oszczędność czynników produkcji (pracy, kapitału).

Producent musi mieć gwarancję zbytu wyrobów, natomiast

importer kieruje się kryterium ceny, jakości, nowoczesności oraz

zapewnienia dostaw.



Produkcja wielkoseryjna– podobnie jak kooperacja rozwój handlu

częściami i wyrobami gotowymi. Obniża koszty produkcji i

konkurencyjności. Produkcja wielkoseryjna wymaga podpisania

umów.

Przyczyny rozwoju handlu

międzynarodowego towarami.

Trzecią przyczyną rozwoju handlu międzynarodowego jest
liberalizacja handlu, która polega na:



Obniżka i likwidacja ceł. (Od okresu powojennego, gdy
wynosił 40%, obniżono na początku bieżącego wieku do
poziomu: 3-5 %.)



Obniżki i likwidacje para- i pozataryfowe. Te działania
zaczęły być wdrażane intensywnie po 1986r.

Dwie ważne organizacje przyczyniły się do tego efektu:



Układ Ogólny w Sprawie Taryf Celnych i Handlu ( GATT) .

(General Agreement on Tariffs and Trade)



Światowa Organizacja Handlu powstała w 1994r.( WTO).

(World Trade Organisation)

Przyczyny rozwoju handlu

międzynarodowego towarami.

Integracja regionalna jest kolejną przyczyną rozwoju i
polega na sprzyjaniu rozwojowi państw członkowskich.
Pozytywny wpływ można osiągnąć poprzez:



Przesunięcie handlu – jest to zwiększenie udziału

kosztem państw trzecich , spoza ugrupowania krajów

członkowskich. Ograniczony jest rynek dla krajów z

zewnątrz, natomiast kraje członkowskie nie mają barier

wewnętrznych.



Efekt kreacji handlu – to wzrost wolumenu wzajemnych

obrotów w grupie państw członkowskich w wyniku

usunięcia barier celnych i innych.



Przyspieszenie tempa produkcji nowych towarów - w

tym obszarze przodują kraje o rozwiniętej bazie

naukowo-technicznej, wysokiej efektywności procesów

badawczych, szybko wdrażających nowe procesy

technologiczne, mające przewagę w kadrze naukowo-

badawczej. Te kraje tworzą tzw. grupę liderów

technologicznych.

Wzrost gospodarczy.

Postęp techniczny. (czynnik wzrostu

gospodarczego)

Pojęcie wzrost gospodarczy to proces ilościowego zwiększania
produkcji w efekcie postępu technicznego lub też przyrostu zasobów
czynników produkcji np. bogactw naturalnych, pracy, technologii,
kapitału.
Postęp techniczny to proces polegający na doskonaleniu środków
produkcji, ulepszanie metod wytwarzania produktów, warunków
produkcji, który pozwala na produkcję w tym samym czasie, przy
identycznym nakładzie czynników produkcji większą ilość dóbr, lub tej
samej ilości dóbr przy mniejszym nakładzie czynników produkcji.
Postęp techniczny występuje w trzech postaciach:



Postęp techniczny kapitałooszczędny – większa obniżka kapitału.



Postęp techniczny pracooszczędny – większa obniżka nakładu pracy



Postęp techniczny neutralny – obniżka kapitału i nakładu pracy

Wzrost gospodarczy.

Zasoby produkcji.

(czynnik wzrostu

gospodarczego)

Powiększanie zasobów produkcji, realizuje się

poprzez:



Zwiększenie kapitału – inwestycje krajowe lub źródła
zagraniczne. Może to być np. zakup kolejnych linii
produkcyjnych, zakup akcji, obligacji, itp.



Praca – realizuje się poprzez zatrudnianie młodszej,
lepiej wykształconej kadry, zmiana kwalifikacji
pracowników, zwiększenie czasu pracy, zatrudnianie
imigrantów.

Zwiększenie zasobów technologii – zwiększenie

liczby urządzeń technicznych służących do
produkcji, powiększenie zasobów naturalnych np.
Wzrost wydobycia, zwiększenie importu, czy też
nowe odkrycia – kopalnie, itp.

Wpływ handlu zagranicznego na

efektywność produkcji

Wpływ handlu zagranicznego na efektywność

produkcji

to pośrednie oddziaływanie na wielkość wytwarzanego
dochodu narodowego.

Wyróżnia się następujące formy wpływu:



zmiana struktury produkcji – na bardziej efektywną,



zwiększenie skali produkcji – dzięki specjalizacji
eksportowej,



zastosowanie technologii z importu,



oddziaływanie konkurencji zagranicznych na
krajowych wytwórców.

Wpływ handlu międzynarodowego

na gospodarkę państwa.



Rozwój produkcji przemysłowej w szczególności o
produktów o dużym stopniu przetworzenia w
porównaniu z rolnictwem, innymi grupami towarowymi



Poszerzenie udziału państwa w międzynarodowej
specjalizacji, kooperacji, produkcji na wielką skalę i
wielkoseryjnej. Możliwość dostosowania wielkości
produkcji do aktualnego popytu na wyroby.



Wzrost rozwoju produkcji towarów nowych, opartych
na nowych technologiach



Zmniejszenie produkcji surowców i żywności
przeznaczonych na eksport – wolniejszy wzrost popytu.



Szybszy rozwój gospodarczy kraju w tym wdrażanie
nowych technologii, automatyzacji produkcji.



Kształtowanie i utrzymywanie skutecznej polityki
gospodarczej, efektywnych mechanizmów rynkowych,
zrównoważonej gospodarki.

Mnożnik inwestycyjny.

Mnożnik inwestycyjny (ΔY/ΔI) jest najpopularniejszym

mnożnikiem, który informuje, o ile wzrośnie (spadnie) dochód

narodowy, jeśli wydatki inwestycyjne wzrosną (zmniejszą się)

o jedną jednostkę pieniężną (przy założeniu, że jedyną

przyczyną zmiany dochodu narodowego są inwestycje).

Ponieważ w gospodarce zmiany dochodu narodowego są

wypadkową równoczesnego działania wielu czynników, jedne z

nich powodują podwyższenie poziomu mnożnika (np. wzrost

inwestycji, wzrost rządowych wydatków na zakup dóbr i

usług, wzrost eksportu), inne go obniżają (m.in. zmniejszenie

wydatków na inwestycje, wzrost podatków, wzrost importu).

Mnożnik

inwestycyjny

wskazuje

przyrost

dochodu

narodowego spowodowany przyrostem popytu na towary

konsumpcyjne

z

tytułu

zwiększenia

inwestycji

autonomicznych, inwestycje te to inaczej inwestycje kreujące

popyt podejmowane w celu ożywienia popytu w warunkach

gdy

jego

brak

staje

się

główną

bariera

wzrostu

gospodarczego. W gospodarce rynkowej nie wystarczy towar

wyprodukować, trzeba go jeszcze sprzedać a towar

niesprzedany nie zwiększa dochodu narodowego.

Mnożnik inwestycyjny

Mnożnik inwestycyjny na przykładzie budowy tunelu.

Załóżmy, że taką inwestycją jest budowa kolejnego odcinka

tunelu finansowana ze środków publicznych. Rozpoczęcie

budowy zwiększa popyt na materiały budowlane, maszyny i

urządzenia potrzebne do budowy metra. W pierwszy okresie

budowy metra dochód narodowy zwiększy się o tyle o wzrosną

inwestycje. Jeżeli robotnicy zatrudnieni przy budowie zaczną

wydawać pieniądze dopiero w drugim miesiącu swojej pracy

(Bo wynagrodzenie otrzymują pod koniec miesiąca) wtedy

przyrost dochodu narodowego zależał będzie od podziału ich

wydatków na konsumpcyjne i oszczędności. Im udział

wydatków konsumpcyjnych będzie większy tym większy będzie

przyrost dochodu narodowego odwrotnie, gdy wzrost udziału

oszczędności zmniejszać będzie przyrost dochodu narodowego.

Działanie mnożnika inwestycyjnego porównać można do coraz

mniejszych fal spowodowanych przez kamień rzucony do wody.

Pierwsza fala jest najdłuższa, druga nieco krótsza, trzecia

jeszcze krótsza, a na końcu wreszcie, w centrum zamiast fali

pojawia się punkt kończący zjawisko wywołane przez kamień.

Przykład mnożnika inwestycyjnego

Styczeń 2010 – zrealizowana inwestycja –

budowa tunelu w Gdańsku – 10 000 zł.

Dochód narodowy zwiększył się w

styczniu – 2010 o kwotę 10000 zł.

Robotnicy zatrudnienie

przy budowie

otrzymują w dniu 31-

01-2010r. Zapłatę –

łącznie 10000 zł

Luty 2010:

Robotnicy zatrudnienie

przy budowie:

5000

wydają na konsumpcję

i 5000 wpłata na

oszczędności.

Wpłata na

oszczędności – 5000

zł

Wydatki na

konsumpcję -5000 zł

Producent wyrobów

konsumpcyjnych –

otrzymuje kwotę

5000 zł

Wydatki na odzież -2500 zł

Wpłata na oszczędności –

2500 zł

Luty 2010

:

Dochód.nar.

15000 zł

Marzec 2010:

Dochód.nar.

17500 zł

Producent odzieży :wpłata na

oszczędności – 1250 zł, zakup

mebli

Kwiecień 2010:

Dochód.nar. 18750 zł

INWESTYCJA

Gdy przyrost dochodu kolejnej grupy
producentów będzie zmniejszał się i w końcu u
ostatniego wyniesie „0”- to mnożnik przestaje
działać.

Mnożnik inwestycyjny

Na rysunku odcinek 0A przedstawia przyrost

dochodu

narodowego

w

drugim

miesiącu

(w

pierwszym dochód zwiększył się o tyle, o ile wzrosły

inwestycje, gdyż efektu mnożnikowego nie było).

Odcinek 0B ilustruje przyrost dochodu w trzecim

miesiącu, a odcinek 0C – w czwartym. Wreszcie po

wielu miesiącach fala zanika, a więc ustaje przyrost

dochodu narodowego. Mechanizm mnożnika może być

uruchomiony

wówczas,

gdy

ograniczeniem

dla

rozwoju gospodarczego staje się brak popytu,

natomiast moce produkcyjne nie są w pełni

wykorzystane, nie ma też pełnego zatrudnienia. Tylko

wtedy

przedsiębiorstwa

publiczne

mogą

być

zainteresowane

uruchomieniem

inwestycji

autonomicznych, a państwo jest skłonne sfinansować

z budżetu roboty publiczne, rozwój budownictwa

mieszkalnego o charakterze socjalnym bądź inne

przedsięwzięcia zwiększające popyt.

Mnożnik inwestycyjny

Działanie mnożnika
można porównać do
fal spowodowanych
wrzuceniem
kamienia do wody.

Odcinek O – A –
przyrost dochodu w
2 miesiącu

Odcinek O – B –
przyrost dochodu w
trzecim miesiącu

Odcinek O –C
przyrost dochodu w
czwartym miesiącu

Mnożnik eksportowy.

W

gospodarce

otwarte

oprócz

mechanizmu

mnożnika

inwestycyjnego może być również uruchomiony mechanizm

mnożnika

eksportowego.

Eksport,

podobnie

jak

inwestycje

autonomiczne, jest zdolny zwiększyć popyt przy zerowym wpływie na

wzrost podaży towarów konsumpcyjnych na rynek krajowy. Zwiększa

on zatrudnienie krajowe, a za nim i dochody pracowników

zatrudnionych przy produkcji eksportowej. W ich wyniku rośnie

popyt na towary konsumpcyjne a zatem rośnie też dochód narodowy.

Mnożnik eksportowy jest wprost proporcjonalny do krańcowej stopy

konsumpcji towarów krajowych i odwrotnie proporcjonalny do

krańcowej stopy konsumpcji towarów importowanych. Jeżeli więc

pracownicy zatrudnieni przy produkcji towarów eksportowych kupują

krajowe produkty konsumpcyjne, to dobrze, bo dzięki temu

zwiększają dochód narodowy. Jeżeli natomiast kupują produkty

importowane to zwiększają dochód narodowy kraju z którego

produkty te pochodzą. Zjawisko to nazywa się wyciekiem popytu

konsumpcyjnego za granicę i osłabia tempo wzrostu dochodu

narodowego i niekorzystnie odbija się na rozwoju całej gospodarki.

Jeżeli cały przyrost popytu z tytułu eksportu byłby kierowany na

zakup towarów konsumpcyjnych produkcji krajowej, a pracownicy

zatrudnieni przy produkcji eksportowej nie oszczędzaliby swoich

dochodów ani nie kupowali towarów z importu, wtedy mnożnik byłby

nieskończenie wielki. Jeżeli natomiast cały przyrost popytu z

eksportu byłby kierowany na importowane towary to mnożnik

eksportowy równałby się jedności.

Supermnożnik.

Jeżeli przyrost eksportu lub inwestycji autonomicznych

spowoduje wzrost popytu na towary konsumpcyjne produkcji

krajowej większy niż ich podaż krajowa, wtedy uruchomiony

zostanie supermnożnik. Przez pojęcie supermnożnika należy

rozumieć

współczynnik

określający

przyrost

dochodu

narodowego z tytułu wzrostu eksportu oraz inwestycji

pobudzonych brakiem podaży towarów konsumpcyjnych na

rynku krajowym.

Wracając do przykładu budowy tunelu. W trzecim miesiącu

wzrosło zapotrzebowanie na zakup przez pracowników

budowy butów roboczych, przyjmijmy, że był on na tyle

znaczny, iż na rynku krajowym zabrakło tego rodzaju butów,

co stanowiło sygnał dla producenta, że trzeba wykorzystać

wszystkie

istniejące

rezerwy

produkcyjne

(praca

wielozmianowa, pełne wykorzystanie mocy produkcyjnej itd.).

Jeżeli jednak zwiększenie tymi metodami produkcyjnymi nie

zrównoważyło

popytu

krajowego,

wówczas

powstaje

zapotrzebowanie na inwestycje zwiększające możliwości

produkcyjne poszukiwanej odzieży, a zatem i ich podaż na

rynku. Są to inwestycje pobudzone. Wpływają one pozytywnie

na popyt krajowy i zwiększają dochód narodowy.

Gospodarka autonomiczna .

Finansowanie wzrostu

gospodarczego.

Konsumpcja w gospodarce autonomicznej dzieli się na:



Konsumpcje indywidualną -

to dochody i wydatki gospodarstw

domowych.



Konsumpcję zbiorową

– to wydatki sektora rządowego.

Dochód narodowy to suma konsumpcji i oszczędności.

Jeżeli oszczędności są większe od inwestycji to wzrost dochodu

narodowego jest mniejszy, gdyby oszczędności były wykorzystane. Ta
nierównowaga przybiera formę recesji.

( O > I )

W tej sytuacji państwo powinno zachęcać do inwestowania

(poprzez np. obniżkę oprocentowania, obniżkę kosztów kapitału lub
zniechęcenie do oszczędzania). Państwo może też zwiększyć inwestycje
publiczne.

Gdy inwestycje są większe od oszczędności, wzrost
dochodu narodowego jest większy niż powinien być

w

warunkach równowagi gospodarczej. ( I > O ).
Ta nierównowaga przybiera w takiej sytuacji formę
„przegrzania” gospodarki.

Do zadań państwa należy w tym wypadku

zniechęcanie

inwestorów do działania poprzez podrożenie

kapitału,

podniesienie stopy oprocentowania.

Gospodarka autonomiczna .

Finansowanie wzrostu

gospodarczego.

Podsumowanie

Reasumując, inwestycje pobudzone mogą być

efektem przyrostu inwestycji autonomicznych

albo przyrostu eksportu, albo przyrostu obu

tych czynników łącznie. Wartość supermnożnika

jest tym większa, im mniejsza jest suma

krańcowych stóp oszczędności i importu oraz im

większa

jest

krańcowa

stopa

inwestycji

pobudzonych,

które

są

równoznaczne

z

przyrostem popytu, a więc także zatrudnienia i

dochodu narodowego.