Cukrzyca

Cukrzyca

Jest to grupa chorób metabolicznych

Jest to grupa chorób metabolicznych

charakteryzująca się hiperglikemią

charakteryzująca się hiperglikemią

wynikającą z defektu wydzielania lub

wynikającą z defektu wydzielania lub

działania

insuliny.

Przewlekła

działania

insuliny.

Przewlekła

hiperglikemia w cukrzycy wiąże się z

hiperglikemia w cukrzycy wiąże się z

uszkodzeniem różnych narządów,

uszkodzeniem różnych narządów,

szczególnie oczu, nerek, nerwów,

szczególnie oczu, nerek, nerwów,

serca i naczyń krwionośnych.

serca i naczyń krwionośnych.

Cukrzyca

Cukrzyca



cukrzyca typu 1

cukrzyca typu 1



cukrzyca typu 2

cukrzyca typu 2



cukrzyca o znanej etiologii

cukrzyca o znanej etiologii



cukrzyca ciężarnych

cukrzyca ciężarnych

Cukrzyc

Cukrzyc

a

a

Etiologia i patogeneza:

Etiologia i patogeneza:

-

cukrzyca typu 1:

cukrzyca typu 1:

•

•

uwarunkowania genetyczne

uwarunkowania genetyczne

•

•

proces autoimmunologiczny

proces autoimmunologiczny

-

cukrzyc typu 2:

cukrzyc typu 2:

•

•

uwarunkowania genetyczne

uwarunkowania genetyczne

•

•

czynniki środowiskowe: otyłość, mała

czynniki środowiskowe: otyłość, mała

aktywność fizyczna, grupy zwiększonego

aktywność fizyczna, grupy zwiększonego

ryzyka wystąpienia cukrzycy

ryzyka wystąpienia cukrzycy

Cukrzyca

Cukrzyca

Grupy zwiększonego ryzyka wystąpienia cukrzycy:

Grupy zwiększonego ryzyka wystąpienia cukrzycy:

- nadwaga i otyłość (BMI > 25 kg/m2)

- nadwaga i otyłość (BMI > 25 kg/m2)

- cukrzyca występująca w rodzinie

- cukrzyca występująca w rodzinie

- osoby mało aktywne fizycznie

- osoby mało aktywne fizycznie

- uprzednio stwierdzone zaburzenia gospodarki

- uprzednio stwierdzone zaburzenia gospodarki

cukrowej

cukrowej

- przebyta cukrzyca ciężarnych

- przebyta cukrzyca ciężarnych

- kobiety, które urodziły dziecko o masie ciała > 4 kg

- kobiety, które urodziły dziecko o masie ciała > 4 kg

- nadciśnienie tętnicze (> 140/90 mmHg)

- nadciśnienie tętnicze (> 140/90 mmHg)

- zaburzenia gospodarki tłuszczowej

- zaburzenia gospodarki tłuszczowej

- zespół wielotorbielowatych jajników

- zespół wielotorbielowatych jajników

- choroby układu krążenia

- choroby układu krążenia

Cukrzyca

Cukrzyca

Objawy podmiotowe:

Objawy podmiotowe:

-

wielomocz (poliuria)

wielomocz (poliuria)

-

wzmożone pragnienie

wzmożone pragnienie

(polidypsja)

(polidypsja)

-

osłabienie i senność

osłabienie i senność

spowodowane odwodnieniem

spowodowane odwodnieniem

-

chudnięcie (rzadko)

chudnięcie (rzadko)

Cukrzyca

Cukrzyca

Objawy przedmiotowe cukrzycy typu 1:

Objawy przedmiotowe cukrzycy typu 1:

-

cechy odwodnienia

cechy odwodnienia

-

zmniejszenie masy ciała

zmniejszenie masy ciała

-

zanik tkanki podskórnej

zanik tkanki podskórnej

W 85% przypadków cukrzycy typu 2

W 85% przypadków cukrzycy typu 2

występuje otyłość brzuszna.

występuje otyłość brzuszna.

Cukrzyca

Cukrzyca

Badania pomocnicze:

Badania pomocnicze:

-

hiperglikemia ( przygodna, na czczo lub

hiperglikemia ( przygodna, na czczo lub

po obciążeniu glukozą)

po obciążeniu glukozą)

-

glukozouria

glukozouria

-

przeciwciała przeciwwyspowe

przeciwciała przeciwwyspowe

-

stężenie peptydu C w surowicy

stężenie peptydu C w surowicy

-

zaburzenia lipidowe

zaburzenia lipidowe

-

ciała ketonowe w moczu lub ich

ciała ketonowe w moczu lub ich

zwiększone stężenie w surowicy

zwiększone stężenie w surowicy

Cukrzyca

Cukrzyca

Nazewnictwo stanów hiperglikemicznych :

Nazewnictwo stanów hiperglikemicznych :

1)

1)

Stan przedcukrzycowy:

Stan przedcukrzycowy:

-

nieprawidłowa glikemia na czczo (impaired

nieprawidłowa glikemia na czczo (impaired

fasting glucose IFG) glikemia na czczo w

fasting glucose IFG) glikemia na czczo w

przedziale 5,6-6,9 mmol/l (100-125mg/dl);

przedziale 5,6-6,9 mmol/l (100-125mg/dl);

jest wskazaniem do wykonania OGGT

jest wskazaniem do wykonania OGGT

-

upośledzona tolerancja glukozy (impaired

upośledzona tolerancja glukozy (impaired

glucose tolerance IGT) glikemia w 120. Min

glucose tolerance IGT) glikemia w 120. Min

po doustnym obciążeniu 75g glukozy w

po doustnym obciążeniu 75g glukozy w

przedziale 7,8-11,0mmol/l (140-199mg/dl)

przedziale 7,8-11,0mmol/l (140-199mg/dl)

Cukrzyc

Cukrzyc

a

a

Cukrzyca:

Cukrzyca:

1)

1)

przygodna glikemia >11,1mmol/l (200mg/dl)

przygodna glikemia >11,1mmol/l (200mg/dl)

z typowymi objawami cukrzycy

z typowymi objawami cukrzycy

2)

2)

2-krotnie glikemia na czczo >7mmol/l

2-krotnie glikemia na czczo >7mmol/l

(126mg/dl)

(126mg/dl)

3)

3)

glikemia w 120. min po doustnym obciążeniu

glikemia w 120. min po doustnym obciążeniu

75g glukozy (OGTT) >11,1mmol/l (200mg/dl)

75g glukozy (OGTT) >11,1mmol/l (200mg/dl)

Doustny test tolerancji glukozy –

Doustny test tolerancji glukozy –

oral glucose

oral glucose

tolerance test.

tolerance test.

Cukrzyca

Cukrzyca

Leczenie:

Leczenie:

-

leczenie dietetyczne

leczenie dietetyczne

-

wysiłek fizyczny

wysiłek fizyczny

-

leczenie farmakologiczne:

leczenie farmakologiczne:

doustne leki hipoglikemizujące;

doustne leki hipoglikemizujące;

insulina

insulina

-

edukacja terapeutyczna

edukacja terapeutyczna

Cukrzyc

Cukrzyc

a

a

Leczenie dietetyczne:

Leczenie dietetyczne:

-

regularność przyjmowania posiłków

regularność przyjmowania posiłków

-

zbliżona łączna kaloryczność

zbliżona łączna kaloryczność

posiłków każdego dnia

posiłków każdego dnia

-

zmniejszenie dowozu kalorii u osób

zmniejszenie dowozu kalorii u osób

z otyłością lub nadwagą

z otyłością lub nadwagą

-

odpowiedni skład jakościowy diety

odpowiedni skład jakościowy diety

Cukrzyca

Cukrzyca

Podaż energii:

Podaż energii:

-

należna masa ciała:

należna masa ciała:

Reguła Broca – {wzrost – 100}

Reguła Broca – {wzrost – 100}

Wzór Lorentza {wzrost – 100 – 0,25x(wzrost –

Wzór Lorentza {wzrost – 100 – 0,25x(wzrost –

150)}

150)}

-

praca w pozycji siedzącej 20-25 kcal/kg nal.m.c.

praca w pozycji siedzącej 20-25 kcal/kg nal.m.c.

-

średni wysiłek fizyczny 25-30 kcal/kg nal.m.c.

średni wysiłek fizyczny 25-30 kcal/kg nal.m.c.

-

praca ciężka 30-40 kcal/kg nal.m.c.

praca ciężka 30-40 kcal/kg nal.m.c.

U osób z cukrzycą dowóz energii trzeba

U osób z cukrzycą dowóz energii trzeba

zmniejszyć o 250-500 kcal/d.

zmniejszyć o 250-500 kcal/d.

Cukrzyca

Cukrzyca

Liczba posiłków:

Liczba posiłków:

-

u osób leczonych dietą albo dietą

u osób leczonych dietą albo dietą

i lekami doustnymi nie musi

i lekami doustnymi nie musi

przekraczać 3 na dobę

przekraczać 3 na dobę

-

u osób leczonych insulinami

u osób leczonych insulinami

ludzkimi nie powinna być

ludzkimi nie powinna być

mniejsza niż 5 na dobę

mniejsza niż 5 na dobę

Cukrzyca

Cukrzyca

Skład diety:

Skład diety:

-

białko 15-20% całkowitego dowozu

białko 15-20% całkowitego dowozu

energii

energii

-

tłuszcze < 30% całkowitego dowozu

tłuszcze < 30% całkowitego dowozu

energii

energii

-

węglowodany 50-60% całkowitego

węglowodany 50-60% całkowitego

dowozu energii

dowozu energii

-

zawartość błonnika w diecie ~15g/d

zawartość błonnika w diecie ~15g/d

Cukrzyca

Cukrzyca

Wskazania do insulinoterapii:

Wskazania do insulinoterapii:

1)

1)

cukrzyca typu 1

cukrzyca typu 1

2)

2)

cukrzyca typu 2:

cukrzyca typu 2:

-

wtórna nieskuteczność leków

wtórna nieskuteczność leków

doustnych

doustnych

-

przeciwwskazania do stosowania

przeciwwskazania do stosowania

leków doustnych (uszkodzenia

leków doustnych (uszkodzenia

narządowe, uczulenie)

narządowe, uczulenie)

Cukrzyca

Cukrzyca

3) Leczenie czasowe:

3) Leczenie czasowe:

-

opanowanie glukotoksyczności

opanowanie glukotoksyczności

-

świeży zawał serca

świeży zawał serca

-

ostre stany zapalne i inne stany

ostre stany zapalne i inne stany

naglące

naglące

-

zabieg operacyjny

zabieg operacyjny

-

ciąża

ciąża

Cukrzyca

Cukrzyca

Kryteria wyrównania cukrzycy:

Kryteria wyrównania cukrzycy:

1)

1)

wyrównanie gospodarki

wyrównanie gospodarki

węglowodanowej:

węglowodanowej:

-

HbA1c < 6,1%

HbA1c < 6,1%

-

glikemia na czczo w osoczu żylnym <

glikemia na czczo w osoczu żylnym <

6,1 mmol/l (110 mg/dl)

6,1 mmol/l (110 mg/dl)

-

glikemia na czczo przy samokontroli

glikemia na czczo przy samokontroli

3,9-5,0mmol/l (70-90mg/dl)

3,9-5,0mmol/l (70-90mg/dl)

-

glikemia po posiłku przy samokontroli

glikemia po posiłku przy samokontroli

3,9-7,5mmol/l (70-135mg/dl)

3,9-7,5mmol/l (70-135mg/dl)

Cukrzyca

Cukrzyca

2) Wyrównanie gospodarki lipidowej:

2) Wyrównanie gospodarki lipidowej:

-

cholesterol całkowity <4,5mmol/l (175mg/dl)

cholesterol całkowity <4,5mmol/l (175mg/dl)

-

LDL-C:

LDL-C:

•

•

u osób bez ChNS < 2,6 mmol/l (100mg/dl)

u osób bez ChNS < 2,6 mmol/l (100mg/dl)

•

•

u osób z ChNS < 1,9 mmol/l (70mg/dl)

u osób z ChNS < 1,9 mmol/l (70mg/dl)

-

HDL-C:

HDL-C:

•

•

u mężczyzn > 1,0 mmol/l (40mg/dl)

u mężczyzn > 1,0 mmol/l (40mg/dl)

•

•

u kobiet > 1,3 mmol/l (50mg/dl)

u kobiet > 1,3 mmol/l (50mg/dl)

-

cholesterol „nie-HDL” < 3,4 mmol/l

cholesterol „nie-HDL” < 3,4 mmol/l

(130mg/dl)

(130mg/dl)

-

triglicerydy < 1,7 mmol/l (150 mg/dl)

triglicerydy < 1,7 mmol/l (150 mg/dl)

Cukrzyc

Cukrzyc

a

a

3) wyrównanie ciśnienia tętniczego:

3) wyrównanie ciśnienia tętniczego:

< 130/80 mmHg

< 130/80 mmHg

(ryzyko sercowo-naczyniowe

(ryzyko sercowo-naczyniowe

wzrasta wraz z ciśnieniem

wzrasta wraz z ciśnieniem

>115/75 mmHg)

>115/75 mmHg)

Cukrzyc

Cukrzyc

a

a

Ostre powikłania:

Ostre powikłania:

-

kwasica i śpiączka ketonowa

kwasica i śpiączka ketonowa

-

nieketonowa hiperglikemia

nieketonowa hiperglikemia

hiperosmolalna

hiperosmolalna

-

kwasica mleczanowa

kwasica mleczanowa

-

hipoglikemia polekowa

hipoglikemia polekowa

Cukrzyca

Cukrzyca

Powikłania przewlekłe -

Powikłania przewlekłe -

mikroangiopatyczne:

mikroangiopatyczne:

1)

1)

powikłania oczne:

powikłania oczne:

-

porażenie nerwów czaszkowych

porażenie nerwów czaszkowych

-

zaburzenia refrakcji

zaburzenia refrakcji

-

zaćma

zaćma

-

jaskra wtórna krwotoczna

jaskra wtórna krwotoczna

-

retinopatia cukrzycowa

retinopatia cukrzycowa

Cukrzyc

Cukrzyc

a

a

2) Cukrzycowa choroba nerek:

2) Cukrzycowa choroba nerek:

-

nefropatia cukrzycowa

nefropatia cukrzycowa

-

nawracające zakażenia układu

nawracające zakażenia układu

moczowego

moczowego

-

martwica brodawek nerkowych

martwica brodawek nerkowych

3) Neuropatia cukrzycowa w tym

3) Neuropatia cukrzycowa w tym

stopa cukrzycowa

stopa cukrzycowa

Cukrzyc

Cukrzyc

a

a

Powikłania przewlekłe -

Powikłania przewlekłe -

makroangiopatyczne:

makroangiopatyczne:

1)

1)

ChNS

ChNS

2)

2)

Udar mózgu

Udar mózgu

3)

3)

Niedokrwienie kończyn dolnych

Niedokrwienie kończyn dolnych

4)

4)

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze

Cukrzyca

Cukrzyca

Powikłania przewlekłe – inne:

Powikłania przewlekłe – inne:

1)

1)

Zmiany skórne

Zmiany skórne

2)

2)

Zmiany stawowe

Zmiany stawowe

3)

3)

Zmiany kostne

Zmiany kostne

4)

4)

Zaburzenia psychologiczne i

Zaburzenia psychologiczne i

psychiczne

psychiczne