URAZY U

DZIECI



Główna przyczyna zgonu u dzieci między

1 a 14 rż



Mogą prowadzić do trwałego inwalidztwa



10% urazów u dzieci wymaga hospitalizacji

Klasyfikacja urazów ze względu na częstość

występowania:



Urazy głowy



Złamania



Rany



Urazy brzucha



Urazy klatki piersiowej



Urazy kręgosłupa

Przyczyny urazów u dzieci:



Upadki



Wypadki komunikacyjne



Urazy na rowerze



Urazy sportowe



Pobicia



Zespół dziecka maltretowanego

URAZY GŁOWY



Ch: D 2-3:1



U 1/3 osób po urazie stwierdza się następstwa
neurologiczne



Ciężkość urazu zależy od:

-wieku pacjenta
-siły urazu
-czasu działania siły
-obecności innych urazów

Ocena ciężkości urazu

Przyczyny urazów głowy



Upadki



Wypadki komunikacyjne



Urazy sportowe



Pobicia



Zespół dziecka maltretowanego

Diagnostyka



RTG czaszki



USG przezciemiączkowe



CT głowy



MRI

Podział urazów głowy:

1.Uszkodzenie powłok czaszki
2.Złamanie kości czaszki
3.Wstrząśnienie mózgu
4.Stłuczenie mózgu
5.Krwotoki wewnątrzczaszkowe

Urazy powłok skórnych



Rany na skórze



Krwiaki podokostnowe, podczepcowe- czasami
wymagają nakłucia



RTG czaszki celem wykluczenia złamania

Złamania kości czaszki



Złamanie linijne:

powstaje w wyniku

działania dużej siły,

może pojawić się

krwiak podskórny lub

podokostnowy

(u noworodków i

niemowląt),

najczęściej nie

wymagają żadnego

postępowania

leczniczego



Złamanie z
wgłobieniem:
przerwanie ciągłości
kości i jej
przemieszczenie do
wnętrza jamy czaszki,
czasami wymaga
odgłobienia



Złamanie typu

„ping- pong”:

spotykane u

noworodków i

niemowląt,

wgniecenie pokrywy

czaszki bez

przerwania ciągłości,

leczenie operacyjne



Złamanie podstawy czaszki: najczęstszą
przyczyną są urazy pośrednie, występują ze
wstrząśnieniem mózgu, różny obraz kliniczny

(krwiak okularowy, okolicy wyrostka sutkowatego,

tylnej ściany gardła, krwotok, płynotok,
uszkodzenie nerwów)



Złamanie rosnące: występuje tylko u dzieci

<1 rż, złamanie kości z rozszarpaniem fragmentu

opony twardej, zahamowanie procesu gojenia,
leczenie operacyjne

Wstrząśnienie mózgu



Krótkotrwała utrata przytomności bezpośrednio
po urazie



Niepamięć wsteczna i następcza



Powrót do pełnego stanu świadomości



Brak ogniskowych deficytów neurologicznych



Brak patologii w badaniu CT głowy

Dziecięce wstrząśnienie mózgu



Bladość powłok



Wymioty



Apatia



Tkliwy płacz występujący bezpośrednio po urazie



Objawy dotyczą dzieci 0-3 lat

Patomechanizm

Do wstrząśnienia mózgu dochodzi w wyniku nagłego

przyspieszenia lub zahamowania ruchu głowy

- zaburzenia czynności tworu
siatkowatego- zaburzenia

świadomości

- zaburzenia funkcji kory

mózgowej- niepamięć wsteczna,
zaburzenia widzenia, dezorientacja

Klasyfikacja



Łagodne wstrząśnienie mózgu: łagodny uraz głowy z

utratą przytomności z okresem splątania okołourazowego,

trwającego krócej niż 5 minut, powodujący wymioty

(nie więcej niż 3 epizody). Brak dolegliwości poza łagodnym

bólem głowy



Umiarkowane wstrząśnienie mózgu: utrata

przytomności i okres splątania okołourazowego trwający od

5 do 30 minut. Wymioty powyżej 3 epizodów. Niepamięć

wsteczna i niekiedy pourazowa. Miernie nasilone bóle

głowy.



Ciężkie wstrząśnienie mózgu: powyższe objawy są o

znacznie większym nasileniu. Okres trwania objawów

nieprzytomności i splątania wynosi od 30 minut do 6

godzin. Towarzyszą silne bóle głowy oraz nasilone nudności

i wymioty.

Diagnostyka



Badanie neurologiczne



Ocena świadomości



Badania obrazowe

Leczenie



Hospitalizacja- wskazania:

- zaburzenia świadomości
- stwierdzenie deficytów

neurologicznych

- bóle głowy i wymioty >3 razy
- szczelina złamania w RTG
- zaburzenia krzepnięcia krwi w

wywiadzie
- podejrzenie zażycia leków,

narkotyków, alkoholu

Stłuczenie mózgu



Ograniczona martwica krwotoczna z obrzękiem

tkanki mózgowej- pojedyncze lub mnogie ogniska



Ogniska stłuczenia powstają najczęściej w

przedniej części płatów skroniowych oraz

czołowych



Obraz kliniczny: objawy wzmożonego ciśnienia

śródczaszkowego, objawy ogniskowe zależne od

lokalizacji ogniska stłuczenia



Charakterystyczne jest powiększanie się ogniska

stłuczenia w ciągu 48 godz. od urazu



Leczenie: hospitalizacja, CT kontrolne po 24-48

godz, leki przeciwobrzękowe, przeciwkrwotoczne,

przeciwdrgawkowe, czasami leczenie chirurgiczne

Krwiak nadtwardówkowy



Zbiornik krwi powstaje między oponą twardą i
kością



W 60-80% występuje ze złamaniem kości
sklepienia czaszki



Częstość u dzieci 1-3,5 %: dotyczy dzieci
starszych>2 rż (do 2 rż opona twarda zrośnięta
jest z kością)



Zwykle jest to krwotok tętniczy

(25% krwotoki żylne)



Najczęściej jednostronne



Podział: ostre, podostre, przewlekłe ( krwiaki
podostre i przewlekłe rzadko spotykane u dzieci)



Triada objawów: poszerzenie źrenicy po stronie
krwiaka, przeciwległy niedowład połowiczy,
przerwa jasna (lucidum intervalum)- występuje w
20-30% przypadków



Rozpoznanie: RTG czaszki, CT głowy



Leczenie: chirurgiczne

Krwiak podtwardówkowy



Zbiornik krwi zlokalizowany między oponą twardą
i miękką



Zwykle jest to krew żylna



Najczęściej zlokalizowany w okolicy skroniowej i
skroniowo- czołowej



Często współistnieje z uszkodzeniem kory
mózgowej



Towarzyszy mu obrzęk półkuli mózgu i stłuczenie
krwotoczne



Podział: ostre, podostre, przewlekłe

(u dzieci

najczęściej spotyka się krwiaki ostre i przewlekłe)



Krwiak ostry: pourazowe; objawy wzmożonego

ciśnienia śródczaszkowego, zaburzenia

oddychania, świadomości, objawy uszkodzenia

pnia mózgu



Krwiak przewlekły: powstaje w wyniku

krwawienia podpajęczynówkowego, zapalenia

opon m-rdz, po zejściu ostrych wodniaków

podtwardówkowych; objawy- napięte ciemię,

opóźnienie rozwoju psychomotorycznego,

powiększenie obwodu głowy, drgawki, wymioty



Leczenie: chirurgiczne

Krwiak śródmózgowy



Powstaje w wyniku urazów czaszkowo-
mózgowych lub pęknięcia naczyniaka



Krwiak pourazowy może być pierwotny lub wtórny



Objawy: objawy wzmożonego ciśnienia
śródczaszkowego



Leczenie: zachowawcze, operacyjne

URAZY BRZUCHA



8% wszystkich urazów u dzieci



Narządy jamy brzusznej ulegające urazom:

-śledziona
-wątroba
-nerki
-przewód pokarmowy
-duże naczynia
-układ moczowy
-trzustka
-narządy miednicy

Uraz śledziony



Częściej występuje u chłopców



Śmiertelność 0-0,7% gdy uraz izolowany; 8,6%
gdy współistnieje z urazem wątroby



Mechanizm: wypadek komunikacyjny, potrącenie
przez pojazd, upadek z wysokości, urazy
sportowe, pobicie

Stopie
ń
urazu

Opis urazu

Krwiak podtorebkowy<10% powierzchni,
Rozdarcie torebki<1 cm głębokości

Krwiak podtorebkowy 10-50% powierzchni lub śródmiąższowy<5 cm śr.
Rozdarcie torebki głębokośc 1-3 cm nie obejmuje naczyń płacikowych

III

Krwiak podtorebkowy >50% powierzchni lub powiększający się, śródmiąższowy
>5 cm śr.,
Głębokość rozdarcia>3cm lub obejmująca naczynia płacikowe

Rana obejmuje naczynia segmentalne lub wnęki powodując dewaskularyzację
>25% narządu

Całkowite zniszczenie narządu,
Uszkodzenie naczyń wnęki dewaskularyzujące narząd

Klasyfikacja urazów śledziony przez AAST



Objawy: wstrząs hipowolemiczny, zapalenie
otrzewnej, bolesność i tkliwość brzucha



Diagnostyka: USG, CT



Leczenie:

- nieoperacyjne
- operacyjne – 5%



Powikłania: częstość< 7,5%

torbiel, ropień, przetoka AV,

pseudotętniak t. śledzionowej,
późne pęknięcie i krwawienie

Uraz wątroby



Ch: D 3:1; zwykle w wieku 7-9 lat



Śmiertelność 0-36% w zależności od stopnia
urazu



Mechanizm: wypadki komunikacyjne (80-90%),
urazy rowerowe, upadki z wysokości, uderzenia
lub pobicia

Stopie
ń
urazu

Opis urazu

Krwiak podtorebkowy, niepowiększający się <10% powierzchni,
Rozdarcie torebki, niekrwawiące <1 cm głębokości

Krwiak podtorebkowy, niepowiększający się 10-50% powierzchni,
Krwiak śródmiąższowy, niepowiększający się <2cm średnicy,
Rozdarcie torebki, aktywne krwawienie, głębokość 1-3 cm, długośc<10cm

III

Krwiak podtorebkowy >50% powierzchni lub powiększający się, pęknięty
podtorebkowy z aktywnym krwawieniem, śródmiąższowy>2 cm lub powiększający
się,
Rana głębokości > 3cm

Krwiak pęknięty śródmiąższowy z aktywnym krwawieniem,
Rozerwanie miąższu obejmujące 25-50% płata wątroby

Rozerwanie miąższu obejmujące >50% płata wątroby,
Uraz zawątrobowej żyły głównej dolnej lub większych żył wątrobowych

Oderwanie wątroby

Klasyfikacja urazów wątroby przez AAST



Objawy: bolesność i tkliwość brzucha,

powiększenie obwodu brzucha, zaburzenia

perystaltyki, wstrząs z zapaleniem otrzewnej



Diagnostyka: badania laboratoryjne, USG, CT



Leczenie:
- nieoperacyjne
- operacyjne



Powikłania: częstość 8%
krwawienie, zakażenie, przetoka
żółciowa, zwężenie zewnątrz-

wątrobowych dróg

żółciowych,

powikłania oddechowe

Uraz trzustki



Wiek pacjentów 2mc- 16 lat głównie 4-14 lat



CH: D 2:1



W 62,5% jest to uraz izolowany, w 44% element
urazu wielonarządowego



Śmiertelność 0-7%



Mechanizm: uderzenie o kierownicę, wypadek
komunikacyjny

Stopie
ń
urazu

Opis urazu

Małe stłuczenie bez uszkodzenia przewodu trzustkowego
Powierzchowna rana bez uszkodzenia przewodu trzustkowego

Większe stłuczenie lub większa rana bez uszkodzenia przewodu trzustkowego
lub utraty krwi

III

Dystalne przerwanie lub uraz miąższu z uszkodzeniem przewodu
trzustkowego

Bliższe przerwanie lub uraz miąższu obejmujące brodawkę Vatera

Masywne oderwanie głowy trzustki

Klasyfikacja urazów trzustki przez AAST



Objawy: objawy ostrego zapalenia trzustki



Diagnostyka: badania laboratoryjne, USG, CT,
ECPW



Leczenia:

- nieoperacyjne
- operacyjne



Powikłania:

- pseudotorbiel
- uogólnione zakażenie

Uraz nerki



90% urazów nerki spowodowanych jest tępym
urazem brzucha



Powstaniu urazu nerki sprzyjają choroby nerek:
torbielowatość, wodonercze, nieprawidłowe
położenie



Mechanizm: upadek, wypadek komunikacyjny,
pobicie

Stopie
ń
urazu

Opis urazu

Krwiak podtorebkowy, bez uszkodzenia miąższu nerek,
Krwinkomocz lub krwiomocz, badania urologiczne w normie

Krwiak okołonerkowy bez zaciekania do przestrzeni zaotrzewnowej,
Uszkodzenie miąższu nerki do 1 cm w głąb narządu bez uszkodzenia
uk.moczowego

III

Uszkodzenie miąższu nerki powyżej 1 cm w głąb narządu bez uszkodzenia
uk.moczowego
Krwiak okołonerkowy z zaciekaniem do przestrzeni zaotrzewnowej

Uszkodzenie miąższu nerki razem z uszkodzeniem UKM
Uszkodzenie naczyń nerki

Rozkawałkowanie nerki,
Oderwanie szypuły naczyniowej

Klasyfikacja urazów nerki przez AAST



Objawy: krwinkomocz, krwiomocz, ból w okolicy

lędźwiowej lub w podżebrzu, wstrząs



Diagnostyka: badania laboratoryjne, USG, CT



Leczenie:
-nieoperacyjne
-operacyjne



Powikłania:
-nadciśnienie tętnicze,
-torbiel okołonerkowa,
-wodonercze,
-ropień,
-przetoki

URAZY KLATKI PIERSIOWEJ



6% wszystkich urazów u dzieci



Rodzaje urazów w obrębie klp:

-urazy płuc
-odma
-hemothorax
-złamania żeber, mostka
-urazy serca
-urazy przepony
-urazy naczyń
-urazy tchawicy, oskrzeli
-urazy przełyku

Złamanie żeber



Pojedyncze, mnogie



Powstają na skutek uderzenia, zgniecenia,

wypadku komunikacyjnego



Objawy: -ból nasilający się przy oddychaniu

-bolesność przy uciskaniu



Diagnostyka: RTG klp



Leczenie: -opaska elastyczna

-leki p. bólowe, p. kaszlowe

Mnogie złamania żeber mogą powodować

patologiczną ruchomość klp i ciężkie zaburzenia

oddychania

Złamanie mostka



Spowodowane bezpośrednim urazem np.:

uderzenie o kierownicę



Objawy: -silny ból w okolicy mostka

-duszność
-zniekształcenie mostka



Diagnostyka: RTG klp



Leczenie: -leżenie

-leki p. bólowe
-przy wiotkości klp wyciąg
Złamaniu mostka często towarzyszy złamanie

kręgosłupa

Hemothorax



Krwawienie do jamy opłucnowej- z naczyń ściany
klp, lub dużych naczyń wnęki



Objawy: -wstrząs przy dużym krwawieniu

-objawy obecności płynu w j. opłucnowej



Diagnostyka: RTG klp



Leczenie: -nakłucie

-operacyjne

Odma



Obecność powietrza w jamie opłucnowej



Przyczyny: złamanie żeber, rany penetrujące klp,

urazy dróg oddechowych



Objawy: - ból,

- duszność,
- sinica



Rodzaje odmy: zamknięta, otwarta, zastawkowa,

śródpiersiowa, podskórna



Diagnostyka: RTG klp



Leczenie: drenaż gdy obszar spadniętego płuca>10%

Stłuczenie płuca



Zniszczenie struktury tkanki płucnej, zgniecenie

pęcherzyków, rozerwanie naczyń



Powstaje niedodma następnie pourazowe

zapalenie płuc



Objawy:- krwioplucie u 25-45%

- bladość powłok
- tachypnoe



Leczenie: -utrzymanie powietrzności tkanki

płucnej i zapewnienie wentylacji

-antybiotykoterapia

Uraz tchawicy i oskrzela



Rozerwanie oskrzela występuje częściej niż

rozerwanie tchawicy



Skutek ciężkiego urazu miażdżącego lub

zgniatającego



Objawy: -wstrząs

-duszność, sinica
-odma
-krwioplucie



Leczenie: przywrócenie drożności dróg

oddechowych

Ciało obce w drogach
oddechowych



Do aspiracji ciała obcego dochodzi u: niemowląt i
dzieci, osób starszych, nieprzytomnych po
znieczuleniu



Objawy: - kaszel

- krztuszenie się
- sinica



Leczenie: - bronchoskopia

- operacja

Tamponada serca



Rozległe rany powodują zgon, małe mogą

zamykać się samoistnie



Tamponada- gromadzenie krwi w worku

osierdziowym



Objawy: - spadek ciśnienia krwi, słabo

wyczuwalne tętno

- wzrost ciśnienia żylnego, wypełnione

żyły szyjne

- brak lub osłabienie tonów serca
- wstrząs



Leczenie: -nakłucie

-operacja

OPARZENI



300 tys. osób rocznie ulega oparzeniom



Druga przyczyna zgonów u dzieci



Ch:D 2:1



Śmiertelność związana jest z wiekiem oraz
rozległością rany oparzeniowej



Przyczyny: wrzątek, płomień, rozgrzane metale,
substancje łatwopalne, wybuchowe, przepływ
prądu, substancje chemiczne

Charakterystyka oparzeń u dzieci



Najczęściej jest to oparzenie niepełnej grubości
skóry



Najczęstszą przyczyną oparzenia jest wrzątek



Najczęstsza lokalizacja:

-tułów
-kończyny
-pośladki i krocze
-szyja
-twarz i głowa

Ciężkość oparzenia zależy od:



Rozległości oparzenia



Głębokości oparzenia



Umiejscowienia rany



Wieku pacjenta:

<2 lub >60 rż obciążeni większym

ryzykiem zgonu



Obecności innych obrażeń



Obecności chorób przez urazem

Reguła 9

głowa i szyja
9%
kończyna górna - cała
9%
tułów - przód

18%

tułów - tył
18%
kończyna dolna - cała
18%
krocze
1%

Okolice ciała o zmieniającej się powierzchni

Powierzch
nia

noworodki

1-4rż

5-9 rż

10-14
rż

15 rż

dorośli

głowa

19%

17%

13%

11%

udo

5,5%

6,5%

8,5%

9,5%

podudzie

5,5%

6,5%

Szyja 2%
Tułów 26%
Pośladki 5%
Krocze 1%
Ramię 4%
Przedramię 3%
Ręka 2,5%
Stopa 3,5%

Oparzenie powierzchowne I



Obejmuje tylko warstwę naskórka oraz
powierzchowne warstwy skóry właściwej



Objawy: rumień, zachowane odczuwanie bólu



Zmiany patologiczne: martwica warstwy
rogowaciejącej naskórka, obrzęk pozostałych
warstw, warstwa komórek skóry położonych pod
naskórkiem nienaruszona



Gojenie samoistne w ciągu kilku dni ze
złuszczaniem się powierzchownej warstwy
naskórka

Oparzenie powierzchowne IIa



Oparzenie niepełnej grubości skóry



Objawy: zaczerwienienie, pęcherze wypełnione

płynem surowiczym, po ich usunięciu wilgotne,

różowe powierzchnie, które bledną pod

naciskiem; zachowane odczuwanie bólu



Zmiany patologiczne: martwica całego naskórka,

obrzęk warstwy korowej, wysięk pomiędzy

naskórkiem a warstwą korową, przekrwienie

warstwy korowej i tk. podskórnej; warstwa

podstawowa komórek skóry częściowo

uszkodzona



Czas gojenia 7-15 dni

Oparzenie głębokie IIb



Oparzenie pełnej grubości skóry



Objawy: zaczerwienienie, pęcherze- po ich

usunięciu wilgotna, bladoróżowa powierzchnia nie

zmieniająca zabarwienia pod uciskiem;

zmniejszone odczuwanie bólu



Zmiany patologiczne: uszkodzenie skóry pełnej

grubości obejmują naskórek i skórę właściwą wraz

z przydatkami- aż do tkanki podskórnej; skóra

zawiera częściowo przetrwałe komórki naskórka

wokół mieszków włosowych



Gojenie wolne 3-4 tyg. z wytworzeniem blizny

przerostowej lub brak możliwości samoistnego

wygojenia

Oparzenie głębokie III



Oparzenie pełnej grubości skóry



Objawy: bez pęcherzy- suche, białe lub szaro-

brunatne podłoże lub brązowy, czarny albo biały

kolor powierzchni rany, czarny powierzchowny

strup; zniesione odczuwanie bólu, bez czucia



Zmiany patologiczne: martwica wszystkich

warstw naskórka oraz warstwy korowej ze

zniszczeniem przydatków skóry; zmiany

zakrzepowe w naczyniach skóry; tkanka

podskórna uszkodzona



Rana goi się tylko na obrzeżu; konieczne wycięcie

oraz przeszczepienie skóry

Klasyfikacja oparzeń wg ABA



Oparzenia lekkie:

- oparzenia Ist
- oparzenia IIst <15%TBSA u dorosłych
- oparzenia IIst <10%TBSA u dzieci
- oparzenia IIIst <5% TBSA



Oparzenia średnie:

- oparzenie IIst 15-25%TBSA u
dorosłych
- oparzenie IIst 10-20%TBSA u dzieci
- oparzenie IIIst<10%TBSA
- wszystkie oparzenia obejmujące ręce,
twarz, oczy, uszy, stopy, krocze



Oparzenia ciężkie:

- oparzenia IIst >25%TBSA u dorosłych
- oparzenia IIst>20%TBSA u dzieci
- oparzenia IIIst>10TBSA niezależnie
od wieku
- oparzenia IIIst twarzy, szyi, stóp,

dłoni, krocza, okrężne