Urazy i zatrucia dzieci

Urazy i zatrucia dzieci

epidemiologia

epidemiologia

•

Urazy stanowią główną przyczynę zgonów u

Urazy stanowią główną przyczynę zgonów u

dzieci. Liczba zgonów spowodowana urazami

dzieci. Liczba zgonów spowodowana urazami

przewyższa czterokrotnie liczbę zgonów z

przewyższa czterokrotnie liczbę zgonów z

jakiejkolwiek innej przyczyny. Najtragiczniejszym

jakiejkolwiek innej przyczyny. Najtragiczniejszym

skutkiem urazów są zgony, należy jednak

skutkiem urazów są zgony, należy jednak

pamiętać o znacznej chorobowości powodowanej

pamiętać o znacznej chorobowości powodowanej

przez urazy, która wymaga opieki medycznej , a

przez urazy, która wymaga opieki medycznej , a

także ogranicza aktywność życiową.

także ogranicza aktywność życiową.

Zależność między stopniem rozwoju

Zależność między stopniem rozwoju

dziecka a urazem

dziecka a urazem

•

Niemowlę (od urodzenia do końca 1 roku życia ) – w

Niemowlę (od urodzenia do końca 1 roku życia ) – w

pierwszych 6 miesiącach dominują upadki ( mogą wypaść z

pierwszych 6 miesiącach dominują upadki ( mogą wypaść z

łóżeczka ) w drugim półroczu duże ryzyko uduszenia

łóżeczka ) w drugim półroczu duże ryzyko uduszenia

(wkładanie różnych przedmiotów do ust)

(wkładanie różnych przedmiotów do ust)

•

1 – 2latka – to gł. Upadki, spożycie trucizny, oparzenia,

1 – 2latka – to gł. Upadki, spożycie trucizny, oparzenia,

wypadki samochodowe, utonięcia

wypadki samochodowe, utonięcia

•

Wiek przedszkolny 2-5 lat – upadki, potrącenia pieszych,

Wiek przedszkolny 2-5 lat – upadki, potrącenia pieszych,

spożycie trucizny, oparzenia, utonięcia

spożycie trucizny, oparzenia, utonięcia

•

Wiek szkolny 5-10lat – upadki, wypadki rowerowe,

Wiek szkolny 5-10lat – upadki, wypadki rowerowe,

potrącenia pieszych, wypadki samochodowe, utonięcia

potrącenia pieszych, wypadki samochodowe, utonięcia

•

Nastolatek 10-14lat – upadki, wypadki rowerowe, potrącenia

Nastolatek 10-14lat – upadki, wypadki rowerowe, potrącenia

pieszych, sport,

pieszych, sport,

•

Wiek dorastania powyżej 14 lat – spożycie trucizn, wypadki

Wiek dorastania powyżej 14 lat – spożycie trucizn, wypadki

rowerowe sport, bójki wypadki samochodowe, praca,

rowerowe sport, bójki wypadki samochodowe, praca,

samobójstwa, utonięcia

samobójstwa, utonięcia

•

Urazy narządów wewnętrznych są najczęstszą przyczyną

Urazy narządów wewnętrznych są najczęstszą przyczyną

zgonów wśród dzieci. Większość urazów stanowią te, które

zgonów wśród dzieci. Większość urazów stanowią te, które

nie prowadzą do przerwania ciągłości tkanek są to urazy

nie prowadzą do przerwania ciągłości tkanek są to urazy

tępe. Najczęściej urazy dotyczą głowy, klatki piersiowej,

tępe. Najczęściej urazy dotyczą głowy, klatki piersiowej,

brzucha. Narządami jamy brzusznej najczęściej

brzucha. Narządami jamy brzusznej najczęściej

uszkadzanymi są: śledziona i wątroba. Niewielkie rozmiary

uszkadzanymi są: śledziona i wątroba. Niewielkie rozmiary

ciała i bliskość narządów powodują, że urazy u dzieci są

ciała i bliskość narządów powodują, że urazy u dzieci są

wielonarządowe. Układ kostny jest bardziej sprężysty i

wielonarządowe. Układ kostny jest bardziej sprężysty i

mniej uwapniony dlatego w małym stopniu absorbuje siłę

mniej uwapniony dlatego w małym stopniu absorbuje siłę

urazu. Trzeba zdawać sobie sprawę, że mimo braku

urazu. Trzeba zdawać sobie sprawę, że mimo braku

zewnętrznych oznak urazu uszkodzenia wewnętrzne mogą

zewnętrznych oznak urazu uszkodzenia wewnętrzne mogą

być bardzo rozległe.

być bardzo rozległe.

Urazy spowodowane wypadkami

Urazy spowodowane wypadkami

drogowymi

drogowymi

•

Główną przyczyną zgonów dzieci w wieku od 6 miesięcy do

Główną przyczyną zgonów dzieci w wieku od 6 miesięcy do

19 lat są wypadki samochodowe. Corocznie ginie w ten

19 lat są wypadki samochodowe. Corocznie ginie w ten

sposób około 7500 dzieci. Najwięcej zgonów przypada

sposób około 7500 dzieci. Najwięcej zgonów przypada

jednak na 2 miesiąc życia. Czynnikiem powodującym

jednak na 2 miesiąc życia. Czynnikiem powodującym

większość urazów komunikacyjnych jest energia kinetyczna

większość urazów komunikacyjnych jest energia kinetyczna

powstająca w czasie przemieszczania się osoby

powstająca w czasie przemieszczania się osoby

poszkodowanej pod wpływem działającej siły (uderzenia,

poszkodowanej pod wpływem działającej siły (uderzenia,

wyrzucenia z samochodu). Rodzaj i rozległość urazu zależy

wyrzucenia z samochodu). Rodzaj i rozległość urazu zależy

od masy ciała poszkodowanego, szybkości pojazdu

od masy ciała poszkodowanego, szybkości pojazdu

podatności eksponowanej tkanki. Zapobieganie urazom to

podatności eksponowanej tkanki. Zapobieganie urazom to

stosowanie pasów bezpieczeństwa i fotelików ochronnych.

stosowanie pasów bezpieczeństwa i fotelików ochronnych.

Urazy pieszych

Urazy pieszych

•

Urazy pieszych są najczęstszą przyczyną zgonów

Urazy pieszych są najczęstszą przyczyną zgonów

dzieci pomiędzy 5 a 9 rokiem życia. Corocznie

dzieci pomiędzy 5 a 9 rokiem życia. Corocznie

umiera około 1700 dzieci. Zapobieganie to

umiera około 1700 dzieci. Zapobieganie to

korzystanie z chodników, poruszanie się lewą

korzystanie z chodników, poruszanie się lewą

stroną jezdni, używanie odblasków.

stroną jezdni, używanie odblasków.

•

Urazy w czasie jazdy rowerem – corocznie ginie w

Urazy w czasie jazdy rowerem – corocznie ginie w

wypadkach około 600 dzieci w wieku 4 -13lat

wypadkach około 600 dzieci w wieku 4 -13lat

•

Większość powikłań następuje w wyniku urazu

Większość powikłań następuje w wyniku urazu

głowy. Zapobieganie to stosowanie kasków.

głowy. Zapobieganie to stosowanie kasków.

upadki

upadki

•

To najczęstszy typ urazów u dzieci i zarazem

To najczęstszy typ urazów u dzieci i zarazem

najczęstszy uraz do którego dochodzi w domu.

najczęstszy uraz do którego dochodzi w domu.

Najwięcej wypadków zdarza się w 1 i 2 roku życia.

Najwięcej wypadków zdarza się w 1 i 2 roku życia.

Dzieci najczęściej doznają urazu w skutek upadku

Dzieci najczęściej doznają urazu w skutek upadku

ze schodów, wanny, łóżka, rowerku, z wózka etc.

ze schodów, wanny, łóżka, rowerku, z wózka etc.

Śmierć z powodu upadku zdarza się rzadko

Śmierć z powodu upadku zdarza się rzadko

głównie jest następstwem urazu głowy i szyi.

głównie jest następstwem urazu głowy i szyi.

Urazy głowy i szyi to najczęściej stłuczenia,

Urazy głowy i szyi to najczęściej stłuczenia,

zranienia i złamania. Urazy nie dotyczące głowy i

zranienia i złamania. Urazy nie dotyczące głowy i

nie kończące się zgonem to skaleczenia i

nie kończące się zgonem to skaleczenia i

skręcenia dotyczące głównie kończyn i obojczyka.

skręcenia dotyczące głównie kończyn i obojczyka.

utonięcia

utonięcia

•

Szczyt występowania utonięć przypada na wiek 1-5 lat oraz

Szczyt występowania utonięć przypada na wiek 1-5 lat oraz

u chłopców na wiek 10-19 lat. Najczęstsze miejsca utonięć

u chłopców na wiek 10-19 lat. Najczęstsze miejsca utonięć

to baseny i jeziora oraz wanny u dzieci w 1 roku życia.

to baseny i jeziora oraz wanny u dzieci w 1 roku życia.

•

Patofizjologia – głównym powodem zaburzeń jest

Patofizjologia – głównym powodem zaburzeń jest

hipoksemia . W większości przypadków następuje aspiracja

hipoksemia . W większości przypadków następuje aspiracja

wody do ustroju. Ważniejsze uszkodzenia narządów

wody do ustroju. Ważniejsze uszkodzenia narządów

wewnętrznych to: niedotlenienie mózgu w wyniku blokady

wewnętrznych to: niedotlenienie mózgu w wyniku blokady

dróg oddechowych, obrzęk płuc, który powstaje w związku z

dróg oddechowych, obrzęk płuc, który powstaje w związku z

niedodmą rozwijającą się w wyniku niedoboru surfaktantu

niedodmą rozwijającą się w wyniku niedoboru surfaktantu

oraz ostra niewydolność nerek. Prawdopodobieństwo

oraz ostra niewydolność nerek. Prawdopodobieństwo

przeżycia ratowanego zależy od temperatury wody (szanse

przeżycia ratowanego zależy od temperatury wody (szanse

są większe , gdy temperatura jest niższa niż 21), czasu

są większe , gdy temperatura jest niższa niż 21), czasu

trwania akcji ratowniczej oraz wystąpienia objawów np.;

trwania akcji ratowniczej oraz wystąpienia objawów np.;

sztywne, szerokie żrenice, śpiączka, zatrzymanie krążenia.

sztywne, szerokie żrenice, śpiączka, zatrzymanie krążenia.

oparzenia

oparzenia

•

Oparzenia płomieniem – głównie podczas pożarów

Oparzenia płomieniem – głównie podczas pożarów

wznieconych w domu ( palenie tytoni, uszkodzone

wznieconych w domu ( palenie tytoni, uszkodzone

urządzenia elektryczne, zabawa zapałkami ). Rocznie około

urządzenia elektryczne, zabawa zapałkami ). Rocznie około

120 zgonów w większości na skutek wdychania dymu.

120 zgonów w większości na skutek wdychania dymu.

•

Oparzenia gorącymi cieczami – najczęściej mają one miejsce

Oparzenia gorącymi cieczami – najczęściej mają one miejsce

w kuchni ( gorąca woda, napoje, naczynia) oraz w łazience

w kuchni ( gorąca woda, napoje, naczynia) oraz w łazience

( gorąca woda z kranów), dotyczą dzieci poniżej 5 roku życia

( gorąca woda z kranów), dotyczą dzieci poniżej 5 roku życia

•

Oparzenia prądem elektrycznym – w razie porażenia prądem

Oparzenia prądem elektrycznym – w razie porażenia prądem

ofiarę należy odsunąć od żródła za pomocą materiału

ofiarę należy odsunąć od żródła za pomocą materiału

nieprzewodzącego (drewno) a następnie podjąć reanimację

nieprzewodzącego (drewno) a następnie podjąć reanimację

•

Oparzenia kontaktowe – są najczęstszym typem oparzeń,

Oparzenia kontaktowe – są najczęstszym typem oparzeń,

dotyczą głównie kończyn (żelazka, tostery)

dotyczą głównie kończyn (żelazka, tostery)

•

Oparzenia chemiczne – połknięcie substancji żrących

Oparzenia chemiczne – połknięcie substancji żrących

Zadławienia i urazy powodowane

Zadławienia i urazy powodowane

ciałem obcym

ciałem obcym

•

Ciała obce są najczęstszą przyczyną zgonów na tle

Ciała obce są najczęstszą przyczyną zgonów na tle

urazów u dzieci w 1 roku życia. 20% zgonów z

urazów u dzieci w 1 roku życia. 20% zgonów z

powodu aspiracji ciał obcych przypada na pierwsze

powodu aspiracji ciał obcych przypada na pierwsze

4 lata życia. Cechy kliniczne, objawy mogą być

4 lata życia. Cechy kliniczne, objawy mogą być

minimalne, szczególnie gdy ciało obce jest małe.

minimalne, szczególnie gdy ciało obce jest małe.

Czynniki mające wpływ na uraz to: wielkość i rodzaj

Czynniki mające wpływ na uraz to: wielkość i rodzaj

ciała obcego, położenie im mniejsze dziecko, tym

ciała obcego, położenie im mniejsze dziecko, tym

wyżej zatrzymuje się ciało obce (mniejsza średnica

wyżej zatrzymuje się ciało obce (mniejsza średnica

dróg oddechowych) u niemowląt jest to krtań a u

dróg oddechowych) u niemowląt jest to krtań a u

dzieci w wieku 1-4 są to zwykle tchawica lub

dzieci w wieku 1-4 są to zwykle tchawica lub

oskrzela oraz stopień i czas obstrukcji.

oskrzela oraz stopień i czas obstrukcji.

zadławienia

zadławienia

•

Niedrożność górnych dróg oddechowych może

Niedrożność górnych dróg oddechowych może

spowodować asfiksję i jest bezpośrednim

spowodować asfiksję i jest bezpośrednim

zagrożeniem życia. Objawia się wymiotami,

zagrożeniem życia. Objawia się wymiotami,

dławieniem się, świszczącym oddechem, sinicą,

dławieniem się, świszczącym oddechem, sinicą,

dysfonią lub afonią.

dysfonią lub afonią.

•

Niedrożność dolnych dróg oddechowych może

Niedrożność dolnych dróg oddechowych może

być tolerowana nawet przez długi czas,

być tolerowana nawet przez długi czas,

szczególnie gdy ciało obce znajduje się dystalnie

szczególnie gdy ciało obce znajduje się dystalnie

w oskrzelach. Objawia się zwykle sapaniem,

w oskrzelach. Objawia się zwykle sapaniem,

asymetrią lub brakiem szmerów oddechowych.

asymetrią lub brakiem szmerów oddechowych.

1 pomoc

1 pomoc

•

Jeśli dziecko może kaszleć, oddychać i mówić,

Jeśli dziecko może kaszleć, oddychać i mówić,

zaleca się leczenie wyczekujące. Naturalny kaszel

zaleca się leczenie wyczekujące. Naturalny kaszel

jest bardziej efektywny niż prowokowany. Nie

jest bardziej efektywny niż prowokowany. Nie

wolno na oślep wkładać palców do ust, gdyż może

wolno na oślep wkładać palców do ust, gdyż może

to przesunąć ciało obce głębiej. Zaleca się u

to przesunąć ciało obce głębiej. Zaleca się u

dzieci powyżej 1 roku życia wykonanie rękoczynu

dzieci powyżej 1 roku życia wykonanie rękoczynu

Heimlicha. W odniesieniu do dzieci poniżej 1 roku

Heimlicha. W odniesieniu do dzieci poniżej 1 roku

życia zaleca się ze względu na niebezpieczeństwo

życia zaleca się ze względu na niebezpieczeństwo

perforacji trzewi po rękoczynie uciskanie pleców i

perforacji trzewi po rękoczynie uciskanie pleców i

klatki piersiowej.

klatki piersiowej.

Urazy w sporcie

Urazy w sporcie

•

1 z siedmiorga dzieci w wieku szkolnym trafia

1 z siedmiorga dzieci w wieku szkolnym trafia

każdego roku do lekarza z powodu urazu doznanego

każdego roku do lekarza z powodu urazu doznanego

podczas zajęć sportowych. Do większości urazów

podczas zajęć sportowych. Do większości urazów

dochodzi w czasie treningu. Na ogół urazy są

dochodzi w czasie treningu. Na ogół urazy są

drobne: zwichnięcia, nadwerężenia, stłuczenia. Jeśli

drobne: zwichnięcia, nadwerężenia, stłuczenia. Jeśli

uraz nie jest poważny to wystarczają: lód, ucisk i

uraz nie jest poważny to wystarczają: lód, ucisk i

środki łagodzące ból. Bezpośrednie zagrożenie

środki łagodzące ból. Bezpośrednie zagrożenie

życia występuje w przypadkach wywołanych przez:

życia występuje w przypadkach wywołanych przez:

ciężki urazy głowy i szyi, urazy powodujące

ciężki urazy głowy i szyi, urazy powodujące

zatrzymanie krążenia lub oddychania, urazy

zatrzymanie krążenia lub oddychania, urazy

powodujące ostre krwotoki i wstrząs, sytuacje w

powodujące ostre krwotoki i wstrząs, sytuacje w

których dochodzi do udaru cieplnego.

których dochodzi do udaru cieplnego.

zatrucia

zatrucia

•

Każdego roku ulegają zatruciu 2 miliony dzieci poniżej 5 roku

Każdego roku ulegają zatruciu 2 miliony dzieci poniżej 5 roku

życia. U dzieci występują 2 okresy, w których zatrucia są

życia. U dzieci występują 2 okresy, w których zatrucia są

szczególnie częste: między 1 a 5 rokiem życia i w okresie

szczególnie częste: między 1 a 5 rokiem życia i w okresie

dojrzewania. Pierwszy z nich wiąże się z nieświadomym,

dojrzewania. Pierwszy z nich wiąże się z nieświadomym,

przypadkowym spożyciem substancji a drugi to na ogół próby

przypadkowym spożyciem substancji a drugi to na ogół próby

samobójcze. Najczęstsze żródła zatruć to: leki, środki czystości,

samobójcze. Najczęstsze żródła zatruć to: leki, środki czystości,

rośliny, kosmetyki. Jeśli dziecko zachowuje się w sposób

rośliny, kosmetyki. Jeśli dziecko zachowuje się w sposób

nietypowy, nie reaguje na polecenia należy przypuszczać, że

nietypowy, nie reaguje na polecenia należy przypuszczać, że

spożyło substancję toksyczną. Tu lekarz powinien przeprowadzić

spożyło substancję toksyczną. Tu lekarz powinien przeprowadzić

wywiad i zlecić badanie krwi i moczu na obecność substancji

wywiad i zlecić badanie krwi i moczu na obecność substancji

toksycznych. Należy często kontrolować stopień świadomości,

toksycznych. Należy często kontrolować stopień świadomości,

obserwować reaktywność i szerokość żrenic, zapach z ust, stan

obserwować reaktywność i szerokość żrenic, zapach z ust, stan

układu sercowo- naczyniowego oraz stan neurologiczny.

układu sercowo- naczyniowego oraz stan neurologiczny.

Zasady terapii

Zasady terapii

•

Usunięcie zawartości żołądka- można to osiągnąć albo przez

Usunięcie zawartości żołądka- można to osiągnąć albo przez

wywołanie wymiotów albo prze płukanie żołądka. Wymioty- można

wywołanie wymiotów albo prze płukanie żołądka. Wymioty- można

prowokować przez podanie syropu z korzenia wymiotnicy lekarskiej.

prowokować przez podanie syropu z korzenia wymiotnicy lekarskiej.

Dawkowanie: dzieciom między 6 a 12 miesiącem życia podaje się 10

Dawkowanie: dzieciom między 6 a 12 miesiącem życia podaje się 10

ml, a dzieciom od 2 roku 15 ml. Po każdej dawce należy podać płyn.

ml, a dzieciom od 2 roku 15 ml. Po każdej dawce należy podać płyn.

Nie podajemy w zatruciach węglowodorami i substancjami żrącymi.

Nie podajemy w zatruciach węglowodorami i substancjami żrącymi.

•

Płukanie żołądka- wykonuje się u dzieci które nie mogą przyjmować

Płukanie żołądka- wykonuje się u dzieci które nie mogą przyjmować

syropu z wymiotnicy, u których występuje obniżony poziom

syropu z wymiotnicy, u których występuje obniżony poziom

świadomości. Dzieci z obniżoną świadomością powinny być

świadomości. Dzieci z obniżoną świadomością powinny być

zaintubowane ze względu na ryzyko zachłyśnięcia. Do płukania

zaintubowane ze względu na ryzyko zachłyśnięcia. Do płukania

stosuje się sondę i 0,9% NaCL.

stosuje się sondę i 0,9% NaCL.

•

Adsorpcja trucizny- jest to związanie pozostałej trucizny za pomocą

Adsorpcja trucizny- jest to związanie pozostałej trucizny za pomocą

węgla aktywowanego. Dzieciom przed 12 rokiem podaje się 15-30 gr.,

węgla aktywowanego. Dzieciom przed 12 rokiem podaje się 15-30 gr.,

a dzieciom powyżej 12 lat 50-100 gr.

a dzieciom powyżej 12 lat 50-100 gr.

•

Środki przeczyszczające – najczęściej podaje się siarczan magnezu

Środki przeczyszczające – najczęściej podaje się siarczan magnezu

250 mg/ kg masy ciała, siarczan sodu 250mg/ kg

250 mg/ kg masy ciała, siarczan sodu 250mg/ kg

Postępowanie z dzieckiem urazowym

Postępowanie z dzieckiem urazowym

•

Ustalić mechanizm który wywołał uraz i

Ustalić mechanizm który wywołał uraz i

przeprowadzić badanie w celu odszukania miejsc

przeprowadzić badanie w celu odszukania miejsc

dotkniętych urazem

dotkniętych urazem

•

Unieruchomić pacjenta, sprawdzić drożność dróg

Unieruchomić pacjenta, sprawdzić drożność dróg

oddechowych

oddechowych

•

Jeśli konieczne udrożnić układ

Jeśli konieczne udrożnić układ

oddechowy( technika odsunięcia żuchwy bez

oddechowy( technika odsunięcia żuchwy bez

odchylania głowy), odsysanie wydzieliny

odchylania głowy), odsysanie wydzieliny

nagromadzonej wewnątrz dróg oddechowych

nagromadzonej wewnątrz dróg oddechowych

•

Jeśli są urazy kończyn, należy je unieruchomić

Jeśli są urazy kończyn, należy je unieruchomić