Stosunki gospodarcze na ziemiach

polskich w czasie II wojny światowej

Zasoby gospodarcze Polski –
wrzesień 1939 r.



Podział zasobów gospodarczych między
Niemcy a ZSRR (17-28 września 1939
roku) - tabela;



Na okupowanych przez III Rzeszę
ziemiach Polski życie społeczno-
gospodarcze zostało całkowicie
podporządkowane potrzebom wojennym
Niemiec;



Kresy Wschodnie włączone zostały w
radziecki mechanizm gospodarczy;



Granica podziału Polski

Polityka wobec ziem polskich
podczas II wojny światowej -
Niemcy



Niemcy przejęły znacznie więcej zasobów

gospodarczych niż ZSRR.



Na lewym brzegu Bugu i Sanu były one

większe w energetyce i przemyśle (różnice

w stopniu industrializacji kraju);



Plony w sektorze rolnym w zachodniej części

okupowanej Polski były 20% wyższe niż

przeciętnie we wschodniej części Polski

(inna kultura rolna).



Obszary okupowane dla Niemiec to tereny,

które powinny dostarczać surowce, żywność

i siłę roboczą;



Rabunkowy charakter działań okupanta w

gospodarce

Polityka wobec ziem polskich
podczas II wojny światowej -
Niemcy



Niemcy planowali odmienna przyszłość
dla ziem polskich włączonych
bezpośrednio do III Rzeszy –



Kraj Warty miał ulec intensywnej
germanizacji, na skutek usunięcia
Polaków i osadnictwa ludności
niemieckiej;



Generalne Gubernatorstwo mieli
zamieszkiwać Polacy traktowani jako
niewolnicza siła robocza;

Polityka wobec ziem polskich
podczas II wojny światowej -
Niemcy



Generalny Plan Rozwiązania Kwestii
Wschodniej przewidywał, że po rozbiciu
ZSRR ludność miejscowa z terenów
wschodnich (ok. 20 mln osób) zostanie
przesiedlona na Syberię, zaś jej miejsce
zajmą niemieccy koloniści. Ci którzy
zostaną – (4 mln chłopów) mieli ulec
germanizacji;

Polityka wobec ziem polskich
podczas II wojny światowej -
Niemcy



Polityka ekonomiczna wobec Generalnego

Gubernatorstwa miała zmienny charakter:



Początkowo zakładano „odprzemysłowienie”

GG i przekształcenie ziem w region agrarny

oraz rezerwuar siły roboczej;



Drugi okres (połowa 1940 – połowa 1941) –

sukcesywne odchodzenie od demontażu

przedsiębiorstw przemysłowych i

wykorzystywanie przemysłu dla potrzeb frontu;



Trzeci okres to czas intensyfikacji produkcji dla

celów wojennych, zwłaszcza zaopatrzenia

armii niemieckiej w amunicję, odzież i środki

transportu – GG stało się bazą produkcyjno-

usługową dla Niemiec oraz miejscem lokalizacji

zakładów przenoszonych z terenów III Rzeszy

Polityka wobec ziem polskich
podczas II wojny światowej – obszar
zajęty przez ZSRR



Ideologia zagarnięcia ziem polskich przez

Związek Radziecki – Armia Czerwona

wkroczyła do Polski po to by ratować „polskie

masy pracujące” od „panów i kapitalistów” =

wyzyskiwaczy w postaci „kapitalistów i

obszarników”;



Wyniszczanie warstw posiadających i polskiej

inteligencji – elementy najbardziej

niebezpieczne dla władzy Stalina (230 tys.

jeńców polskich, z których kilkanaście tysięcy

zamordowano w Katyniu, Miednoje i

Charkowie, pozostałych wysłano na Syberię),

ogółem w głąb ZSRR wywieziono 700 tys.

Polaków

Polityka wobec ziem polskich
podczas II wojny światowej - obszar
zajęty przez ZSRR



Od strony gospodarczej dokonano
upaństwowienia prywatnych zakładów
produkcyjnych, a przemysł włączono w
system planowy;



Znacjonalizowano wielką własność
ziemską oraz zamożne „kułackie”
gospodarstwa chłopskie – początek
tworzenia kołchozów i sowchozów;

Polityka wobec ziem polskich
podczas II wojny światowej - obszar
zajęty przez ZSRR



Od 1941 roku, po zajęciu Kresów przez
Niemcy, tereny te stały się zapleczem
społeczno-ekonomicznym dla aktualnych
potrzeb Rzeszy – intensywnie rozwijano
produkcję rolną i rabunkowo
eksploatowano lasy;



Kresy Wschodnie Niemcy poddali
bezwzględnej eksploatacji, w formie
przypominającej najgorsze doświadczenia
okresu gospodarki kolonialnej;

Podsumowanie

Na skutek rabunkowej eksploatacji ziem
polskich przez Niemców i Rosjan (później
Niemców) potencjał gospodarczy, społeczny i
kulturowy i przyrodniczy Polski został bardzo
mocno nadwyrężony (zniszczony, bądź
zagrabiony), w niektórych dziedzinach
zniszczono ok. ¾ majątku.

Literatura



Jasiński L.J., Bliżej centrum czy na
peryferiach? Polskie kontakty
gospodarcze z zagranicą w XX wieku,
Centrum Europejskie Natolin,
Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2011.