WYKWITY

Efflorescentiae

Wykwity

Pierwotne
1. Plama
2. Grudka
3. Guzek
4. Guz
5. Babel pokrzywkowy
6. Krosta
7. Pęcherzyk
8. Pęcherz

Wtórne
1. Łuska
2. Strup
3. Nadżerka
4. Pękniecie

=rozpadlina

5. Owrzodzenie
6. Blizna

Wykwity pierwotne

PLAMA (MACULA)

Definicja: ograniczona zmiana

zabarwienia skóry w jej poziomie
(niewyczuwalna dotykiem).

I.

PLAMY Z ZABURZEŃ

UKRWIENIA

1. Plamy rumieniowe oraz rumienie, powstają w

wyniku przekrwienia tętniczego ( czynnego).

Mają barwę czerwoną, różową, bledną pod

wpływem ucisku np. rumień wstydu.

2. Plamy sine i siność skóry, powstają z

przekrwienia żylnego ( biernego) np. skóra

marmurkowata

z oziębienia.

3. Plamy z niedokrwienia: powstają pod

wpływem bardzo niskiej temperatury, są

śnieżnobiałe.

II. PLAMY Z ZABURZEŃ

UNACZYNIENIA

Różnią się od plam z zaburzeń ukrwienia

tym, że rozszerzenie naczyń dotyczy nie

tylko znajdujących się normalnie w skórze,

ale i nowotworzonych patologicznie.

1. Plamy naczyniaste wrodzone np. znamię

ogniste,

2. Plamy naczyniaste nabyte:

• a. ograniczone - teleangiektazje

• b. rozlane

• C. objawowe np. trądzik różowaty, toczeń

rumieniowaty

III. PLAMY WYBROCZYNOWE

Powstają na skutek wydostania się krwi z

naczyń do skóry. Nie bledną przy ucisku. Jeżeli

powstają na skórze nie zmienionej mówimy o

plamicy. Jeżeli wikłają istniejące zmiany

chorobowe to są to wykwity wybroczynowe,

świadczące o ciężkim przebiegu dermatozy

1. Plamice uogólnione np. plamica Schoneleina

-Hoenocha - PETECHIAE

2. Plamice ograniczone np. ortostatyczna lub z

zimna.

3. Plamice objawowe np. w chorobach

zakaźnych, krwi, nerek, wątroby, zatruciach.

IV. PLAMY BARWNIKOWE

Powstają na skutek nadmiaru lub

niedoboru melaniny.

1.

Wrodzone:

z nadmiaru (znamiona),
z niedoboru ( bielactwo wrodzone).
2. Nabyte:
z nadmiaru ( piegi, ostuda),
z niedoboru ( bielactwo nabyte).

V.

PLAMY ZŁOGOWE

Powstają w wyniku odkładania się w

skórze barwnika innego niż melanina.

1.Pochodzenia zewnątrzustrojowego:

tatuaż, żelazica, srebrzyca, rąbek
bizmutowy na dziąsłach.

2. Pochodzenia wewnątrzustrojowego:

plamy ze złogów hemosyderyny,
plamy
błękitne we wszawicy łonowej.

VI. PLAMY NACIEKOWE I

ZWYRODNIENIOWE

Są bardzo rzadkie. Pierwsze to np.

gruźlica toczniowa, drugie to
nekrobioza lipidowa.

GRUDKA (PAPULA)

Definicja: wykwit wyniosły ponad

powierzchnię skóry, o wzmożonej
spoistości, mający skłonność do
samoistnego ustępowania bez
pozostawienia blizny. Mogą mieć
powierzchnię gładką lub
przerośniętą.

1 Grudki naskórkowe polegają na przeroście

wszystkich warstw naskórka np. brodawki

zwykłe lub brodawki płaskie.

2 Grudki skórno - naskórkowe polegają na

przeroście naskórka i nacieku w skórze

właściwej np. łuszczyca, liszaj płaski.

3 Grudki skórne: są dwojakiego rodzaju.

Pierwsze to grudki naciekowe, polegające na

nacieku w skórze właściwej np. kiła, gruźlica.

Drugie to grudki obrzękowe np. rumień

wysiękowy wielopostaciowy.

OBJAW KOEBNERA - dotyczy grudek

naskórkowych i skórno-naskórkowych,
polega na linijnym wysiewie grudek po 6-12
dniach od zadrapania (podrażnienia).
Występuje tylko w objawowym okresie
choroby.

Charakterystyczny dla:
1. łuszczyca
2. liszaj płaski
3. brodawki płaskie

GUZEK (NODULUS)

Definicja: wykwit rozwijający się w łącznotkankowej

części skóry, wyniesiony ponad jej powierzchnię.

Wywodzi się ze SKÓRY WŁAŚCIWEJ.
Nie przekracza wielkością orzecha włoskiego lub

średnicy 1 cm.

•

dobrze odgraniczony od otoczenia

•

często ma tendencję do rozpadu

Ustępuje z pozostawieniem blizny.
Przykład: gruźlica, sarkoidoza,, ziarniniak

obrączkowaty, świerzbiączka guzkowa,

hyperlipoproteinemie, postać guzkowa raka

podstawnokomórkowego, kiła

GUZ (NODUS, TUBER)

Definicja: jw, wielkość większa od

orzecha laskowego ( powyżej 1 cm).
Wywodzi się ze skóry i tkanki
podskórnej. Z reguły ustępuje z
pozostawieniem blizny.

Guzy

ZAPALNE
1. OSTRE - ustępuje bez blizny, żywoczerwone,

bolesne, nieostro odgraniczone /rumień

guzowaty, czyrak/,

2. PRZEWLEKŁE - maja skłonność do wrzodzenia

i rozpadu, np. gruźlica

NOWOTWOROWE
1. łagodne /włókniak, tłuszczak, naczyniak/
2. złośliwe /czerniak, guzowata postać

ziarniniaka

grzybiastego

PĘCHERZYK (VESICULA)

Definicja: drobne (do 0.5 cm), ograniczone

wzniesienie naskórka wypełnione
przezroczysta cieczą, ustępuje bez
pozostawienia blizny.

Powstaje wskutek uniesienia górnych

warstw naskórka przez płyn obrzękowy.

Pęcherzyki międzykomórkowe: płyn

obrzękowy gromadzi się między
komórkami górnego piętra warstwy
kolczystej co powoduje rozsunięcie
komórek i zniszczenie desmosomów, tzw.
stan gąbczasty. Przykładem jest wyprysk.

Pęcherzyki wewnątrzkomórkowe: płyn

obrzękowy przenika da komórek warstwy
kolczystej co powoduje ich rozdęcie tzw.
zwyrodnienie balonowate np. półpasiec.

pęcherzyki

• mogą zlewać się w większe wykwity

kształt okrągły, jednakowa wielkość
dobrze napięta pokrywa

• w chorobach wirusowych mają

pępkowate zagłębienie

• goją się zasychając w strupy
• ich wysiew często poprzedza ból,

świąd i pieczenie

PECHERZ (BULLA)

Definicja: jest to wykwit wyniosły, o średnicy

powyżej 1 cm, zawierający przezroczysty

płyn surowiczy.

• Jego istotą jest rozwarstwienie przez płyn

poszczególnych warstw naskórka lub

naskórka od skóry właściwej. Ustępuje z

pozostawieniem przebarwień pozapalnych.

kształt okrągły lub owalny

• zawartość pęcherza może mętnieć, może być

ropna lub krwista

• pęcherz przekształca się w nadżerkę lub

treść

zasycha w strup

Podział pęcherzy

1. PODROGOWE - płyn gromadzi się miedzy warstwą

rogową i ziarnistą Mają one wiotką pokrywę, która

łatwo ulega przerwaniu np. liszajec zakaźny,

pęcherzyca liściasta.

2. SRÓDNASKÓRKOWE - np. wskutek utraty

łączności miedzy komórkami warstwy kolczystej

naskórka lub powstają na granicy warstwy

podstawnej i kolczystej. Dochodzi do niszczenia

połączeń międzykomórkowych tzw. akantolizy. np.

pęcherzyca zwykła

3. PODNASKÓRKOWY - płyn gromadzi się między

naskórkiem a skórą właściwą.

Są więc dobrze napięte, odporne na urazy np.

pemfigoid, opryszczkowate zapalenie skory.

BABEL POKRZYWKOWY (URTICA)

Definicja: wykwit wyniesiony ponad

powierzchnie skóry, barwy
jasnoróżowej, porcelanowej, swędzący,
powstający i ustępujący szybko, bez
pozostawienia śladu.

Powstaje wskutek obrzęku skóry

właściwej.

Szczególną odmianą bąbla

pokrzywkowego jest obrzęk
naczynioruchowy Quinckego w
którym obrzęk dotyczy także tkanki
podskórnej.

Bąble pokrzywkowe występują w

różnych odmianach pokrzywki.

KROSTA (PUSTULA)

Definicja: ograniczone, drobne wzniesienie

naskórka, wypełnione od początku
treścią ropną. Treść ropna gromadzi się
miedzy komórkami naskórka lub
warstwami naskórka.

Mogą też powstać na skutek zakażenia

bakteryjnego treści pęcherzyków i
pęcherzy.

Krosty

1. NASKÓRKOWE - niezwiązane z

mieszkami włosowymi

2. PRZYMIESZKOWE - związane z

zakażeniem mieszków włosowych,
stożkowate,
przebite włosem

3. GĄBCZASTE - charakterystyczne dla

łuszczycy krostkowej, powstają wskutek
nagromadzenia się w warstwie kolczystej
granulocytów wielojądrzastych

Wykwity wtórne

ŁUSKA (SQUAMA)

Definicja: fragment zrogowaciałego

naskórka, częściowo trzymający się, a
częściowo oddzielony.

Powstaje jako zejście stanu zapalnego lub

wskutek nieprawidłowego rogowacenia.

ŁUSKA

HYPERKERATOSIS: jest to rogowacenie nadmierne.

Objawia się znacznym zgrubieniem warstwy rogowej np.

rybia łuska, rogowiec dłoni i stóp.

PARAKERATOSIS: jest to rogowacenie nieprawidłowe,

przyspieszone i niecałkowite, ponieważ dotyczy tylko

cytoplazmy komórek warstwy rogowej a nie jąder, które

są zachowane. Brak warstwy

ziarnistej powoduje, że warstwa kolczysta przechodzi

bezpośrednio w rogową np. łuszczyca.

DYSKERATOSIS: jest to rogowacenie wadliwe.

•

A. łagodne: polega na przekształcaniu poszczególnych

komórek warstwy kolczystej w ziarna i ciała okrągłe np.

choroba Dariera.

•

B. złośliwe: polega na przedwczesnym i nietypowym

rogowaceniu pojedynczych komórek warstwy

podstawnej np. choroba Bowena.

TYPY ŁUSEK:
1. otrębiaste
2. właściwe 4-10 mm
3. listeczkowate 1-4 cm
4. płatowe > 4 cm

NADŻERKA (EROSIO)

Definicja: powierzchowny ubytek naskórka

w chorobowo zmienionym miejscu skóry,
powstający w wyniku pęknięcia pokrywy
pęcherzyka, pęcherza lub krosty.

Ma kształt okrągły lub owalny
Ustępuje bez pozostawienia blizny.

PRZECZOS (EXCORIATIO)

Definicja: Jest to linijny ubytek

naskórka, powstały w wyniku
drapania lub otarcia mechanicznego.
Np. świerzb, AZS.

PĘKNIECIE (FISSURA)

Jest to linijne przerwanie całej głębokości naskórka.

Powstaje w miejscach napinania i rozciągania skóry

np. kąty ust, zgięcia stawowe, odbyt.

Np. zajady, wyprysk.

ROZPADLINA (RHAGAS)

Jest to linijny ubytek sięgający do skóry właściwej.

Jest bolesny, pozostawia bliznę np. rogowiec dłoni i

stóp

OWRZODZENIE ( ULCUS)

Definicja: głęboki ubytek w tkance

chorobowo zmienionej sięgający co
najmniej skóry właściwej,
ustępujący z pozostawieniem
blizny.

Przyczyny owrzodzeń

• Zaburzenia naczyniowe tętnicze lub żylne.
• Nowotwory.
• Rozpad guzów, guzków, krost.
• Czynniki chemiczne np. kwasy.
• Czynniki fizyczne np. oparzenia,

odmrożenia.

• Czynniki mechaniczne np. odleżyny, urazy.
• Zaburzenia w unerwieniu.

Cechy

owrzodzenia

1. lokalizacja
2. ilość
3. wielkość
4. kształt- okrągły, owalny, nieregularny
5. głębokość -ograniczone do skóry, penetrujące do

mięśni, do kości

6. dno –równe, gładkie, lśniące, matowe, ziarniste
7. barwa dna – zielonkawe, czerwone, żółto-sino-

czerwone

8. charakter wydzieliny- surowicza, ropna, krwisto-ropna
9. brzeg- ostry, nierówny, poszarpany, spadzisty,

podniesiony

Cechy

owrzodzenia

10. zapach
11. otoczenie-niezmienione, stan zapalny,

przebarwienia,

blizny

12. bolesność
13. podstawa- miękka, twarda, nacieczona
14. przebieg- ostry, przewlekły
15. typ- powstaje na skórze zdrowej lub zmienionej

chorobowo

16. zmiany w okolicznych węzłach chłonnych
17. przyczyna
18. obecność żylaków

STRUP (CRUSTA)

Definicja:
Powstaje w wyniku zasychania na

powierzchni naskórka wydzieliny
surowiczej, ropnej lub krwistej z
martwymi elementami tkankowymi
i mikroorganizmami. Np. liszajec
zakaźny

BLIZNA (CICATRIX)

Definicja: Jest to tkanka łączna

włóknista zastępująca ubytki skóry
właściwej lub stan zapalny skóry i
tkanki podskórnej.

Cechy blizny:

1. ścieńczenie naskórka
2. brak przydatków
3. brak poletkowania
4. wygładzenie linii skórno-naskórkowej
5. zmniejszenie sprężystości

Podział:

1. POURAZOWE
2. PO OWRZODZENIACH
3. PRZEROSTOWE - np. keloid
4. ZANIKOWE - cienkie, blade o

wygładzonej powierzchni ( powstają
w miejscu stanu zapalnego bez
uszkodzenia ciągłości skóry np.
ZANIKOWY LISZAJ PŁASKI

Stany narzucone skóry

ZLISZAJOWACENIE (LICHENIFICATIO)
Polega na zgrubieniu i przebarwieniu

skóry, jej powierzchnia jest sucha,
szorstka, nadmiernie poletkowana.
Powstaje pod wpływem przewlekłego
drażnienia mechanicznego skóry,
głównie drapania. Zwykle w
chorobach świądowych skóry np.
wyprysk.

LISZAJCOWACENIE (IMPETIGINISATIO)
Wtórne zakażenie bakteryjne nałożone

na wcześniej istniejące zmiany,
zwykle rumieniowo-sączące.

Przypomina wyglądem liszajec

zakaźny.