WYKWITY

Efflorescentiae

Aleksandra Grzanka

Wykwity

Pierwotne
1. Plama
2. Grudka
3. Guzek
4. Guz
5. Babel pokrzywkowy
6. Krosta
7. Pęcherzyk
8. Pęcherz

Wtórne
1. Łuska
2. Strup
3. Nadżerka
4. Pękniecie

=rozpadlina

5. Owrzodzenie
6. Blizna

Wykwity pierwotne

PLAMA (MACULA)

Definicja: ograniczona zmiana

zabarwienia skóry w jej poziomie
(niewyczuwalna dotykiem).

I.

PLAMY Z ZABURZEŃ

UKRWIENIA

1. Plamy rumieniowe oraz rumienie, powstają w

wyniku przekrwienia tętniczego ( czynnego).

Mają barwę czerwoną, różową, bledną pod

wpływem ucisku np. rumień wstydu.

2. Plamy sine i siność skóry, powstają z

przekrwienia żylnego ( biernego) np. skóra

marmurkowata

z oziębienia.

3. Plamy z niedokrwienia: powstają pod

wpływem bardzo niskiej temperatury, są

śnieżnobiałe.

II. PLAMY Z ZABURZEŃ

UNACZYNIENIA

Różnią się od plam z zaburzeń ukrwienia

tym, że rozszerzenie naczyń dotyczy nie

tylko znajdujących się normalnie w skórze,

ale i nowotworzonych patologicznie.

1. Plamy naczyniaste wrodzone np. znamię

ogniste,

2. Plamy naczyniaste nabyte:

• a. ograniczone - teleangiektazje

• b. rozlane

• C. objawowe np. trądzik różowaty, toczeń

rumieniowaty

III. PLAMY WYBROCZYNOWE

Powstają na skutek wydostania się krwi z

naczyń do skóry. Nie bledną przy ucisku. Jeżeli

powstają na skórze nie zmienionej mówimy o

plamicy. Jeżeli wikłają istniejące zmiany

chorobowe to są to wykwity wybroczynowe,

świadczące o ciężkim przebiegu dermatozy

1. Plamice uogólnione np. plamica Schoneleina

-Hoenocha - PETECHIAE

2. Plamice ograniczone np. ortostatyczna lub z

zimna.

3. Plamice objawowe np. w chorobach

zakaźnych, krwi, nerek, wątroby, zatruciach.

IV. PLAMY BARWNIKOWE

Powstają na skutek nadmiaru lub

niedoboru melaniny.

1.

Wrodzone:

z nadmiaru (znamiona),
z niedoboru ( bielactwo wrodzone).
2. Nabyte:
z nadmiaru ( piegi, ostuda),
z niedoboru ( bielactwo nabyte).

V.

PLAMY ZŁOGOWE

Powstają w wyniku odkładania się w

skórze barwnika innego niż melanina.

1.Pochodzenia zewnątrzustrojowego:

tatuaż, żelazica, srebrzyca, rąbek
bizmutowy na dziąsłach.

2. Pochodzenia wewnątrzustrojowego:

plamy ze złogów hemosyderyny,
plamy
błękitne we wszawicy łonowej.

VI. PLAMY NACIEKOWE I

ZWYRODNIENIOWE

Są bardzo rzadkie. Pierwsze to np.

gruźlica toczniowa, drugie to
nekrobioza lipidowa.

GRUDKA (PAPULA)

Definicja: wykwit wyniosły ponad

powierzchnię skóry, o wzmożonej
spoistości, mający skłonność do
samoistnego ustępowania bez
pozostawienia blizny. Mogą mieć
powierzchnię gładką lub
przerośniętą.

1 Grudki naskórkowe polegają na przeroście

wszystkich warstw naskórka np. brodawki

zwykłe lub brodawki płaskie.

2 Grudki skórno - naskórkowe polegają na

przeroście naskórka i nacieku w skórze

właściwej np. łuszczyca, liszaj płaski.

3 Grudki skórne: są dwojakiego rodzaju.

Pierwsze to grudki naciekowe, polegające na

nacieku w skórze właściwej np. kiła, gruźlica.

Drugie to grudki obrzękowe np. rumień

wysiękowy wielopostaciowy.

OBJAW KOEBNERA - dotyczy grudek

naskórkowych i skórno-naskórkowych,
polega na linijnym wysiewie grudek po 6-12
dniach od zadrapania (podrażnienia).
Występuje tylko w objawowym okresie
choroby.

Charakterystyczny dla:
1. łuszczyca
2. liszaj płaski
3. brodawki płaskie

GUZEK (NODULUS)

Definicja: wykwit rozwijający się w łącznotkankowej

części skóry, wyniesiony ponad jej powierzchnię.

Wywodzi się ze SKÓRY WŁAŚCIWEJ.
Nie przekracza wielkością orzecha włoskiego lub

średnicy 1 cm.

•

dobrze odgraniczony od otoczenia

•

często ma tendencję do rozpadu

Ustępuje z pozostawieniem blizny.
Przykład: gruźlica, sarkoidoza,, ziarniniak

obrączkowaty, świerzbiączka guzkowa,

hyperlipoproteinemie, postać guzkowa raka

podstawnokomórkowego, kiła

GUZ (NODUS, TUBER)

Definicja: jw, wielkość większa od

orzecha laskowego ( powyżej 1 cm).
Wywodzi się ze skóry i tkanki
podskórnej. Z reguły ustępuje z
pozostawieniem blizny.

Guzy

ZAPALNE
1. OSTRE - ustępuje bez blizny, żywoczerwone,

bolesne, nieostro odgraniczone /rumień

guzowaty, czyrak/,

2. PRZEWLEKŁE - maja skłonność do wrzodzenia

i rozpadu, np. gruźlica

NOWOTWOROWE
1. łagodne /włókniak, tłuszczak, naczyniak/
2. złośliwe /czerniak, guzowata postać

ziarniniaka

grzybiastego

PĘCHERZYK (VESICULA)

Definicja: drobne (do 0.5 cm), ograniczone

wzniesienie naskórka wypełnione
przezroczysta cieczą, ustępuje bez
pozostawienia blizny.

Powstaje wskutek uniesienia górnych

warstw naskórka przez płyn obrzękowy.

Pęcherzyki międzykomórkowe: płyn

obrzękowy gromadzi się między
komórkami górnego piętra warstwy
kolczystej co powoduje rozsunięcie
komórek i zniszczenie desmosomów, tzw.
stan gąbczasty. Przykładem jest wyprysk.

Pęcherzyki wewnątrzkomórkowe: płyn

obrzękowy przenika da komórek warstwy
kolczystej co powoduje ich rozdęcie tzw.
zwyrodnienie balonowate np. półpasiec.

pęcherzyki

• mogą zlewać się w większe wykwity

kształt okrągły, jednakowa wielkość
dobrze napięta pokrywa

• w chorobach wirusowych mają

pępkowate zagłębienie

• goją się zasychając w strupy
• ich wysiew często poprzedza ból,

świąd i pieczenie

PECHERZ (BULLA)

Definicja: jest to wykwit wyniosły, o średnicy

powyżej 1 cm, zawierający przezroczysty

płyn surowiczy.

• Jego istotą jest rozwarstwienie przez płyn

poszczególnych warstw naskórka lub

naskórka od skóry właściwej. Ustępuje z

pozostawieniem przebarwień pozapalnych.

kształt okrągły lub owalny

• zawartość pęcherza może mętnieć, może być

ropna lub krwista

• pęcherz przekształca się w nadżerkę lub

treść

zasycha w strup

Podział pęcherzy

1. PODROGOWE - płyn gromadzi się miedzy warstwą

rogową i ziarnistą Mają one wiotką pokrywę, która

łatwo ulega przerwaniu np. liszajec zakaźny,

pęcherzyca liściasta.

2. SRÓDNASKÓRKOWE - np. wskutek utraty

łączności miedzy komórkami warstwy kolczystej

naskórka lub powstają na granicy warstwy

podstawnej i kolczystej. Dochodzi do niszczenia

połączeń międzykomórkowych tzw. akantolizy. np.

pęcherzyca zwykła

3. PODNASKÓRKOWY - płyn gromadzi się między

naskórkiem a skórą właściwą.

Są więc dobrze napięte, odporne na urazy np.

pemfigoid, opryszczkowate zapalenie skory.

BABEL POKRZYWKOWY (URTICA)

Definicja: wykwit wyniesiony ponad

powierzchnie skóry, barwy
jasnoróżowej, porcelanowej, swędzący,
powstający i ustępujący szybko, bez
pozostawienia śladu.

Powstaje wskutek obrzęku skóry

właściwej.

Szczególną odmianą bąbla

pokrzywkowego jest obrzęk
naczynioruchowy Quinckego w
którym obrzęk dotyczy także tkanki
podskórnej.

Bąble pokrzywkowe występują w

różnych odmianach pokrzywki.

KROSTA (PUSTULA)

Definicja: ograniczone, drobne wzniesienie

naskórka, wypełnione od początku
treścią ropną. Treść ropna gromadzi się
miedzy komórkami naskórka lub
warstwami naskórka.

Mogą też powstać na skutek zakażenia

bakteryjnego treści pęcherzyków i
pęcherzy.

Krosty

1. NASKÓRKOWE - niezwiązane z

mieszkami włosowymi

2. PRZYMIESZKOWE - związane z

zakażeniem mieszków włosowych,
stożkowate,
przebite włosem

3. GĄBCZASTE - charakterystyczne dla

łuszczycy krostkowej, powstają wskutek
nagromadzenia się w warstwie kolczystej
granulocytów wielojądrzastych

Wykwity wtórne

ŁUSKA (SQUAMA)

Definicja: fragment zrogowaciałego

naskórka, częściowo trzymający się, a
częściowo oddzielony.

Powstaje jako zejście stanu zapalnego lub

wskutek nieprawidłowego rogowacenia.

ŁUSKA

HYPERKERATOSIS: jest to rogowacenie nadmierne.

Objawia się znacznym zgrubieniem warstwy rogowej np.

rybia łuska, rogowiec dłoni i stóp.

PARAKERATOSIS: jest to rogowacenie nieprawidłowe,

przyspieszone i niecałkowite, ponieważ dotyczy tylko

cytoplazmy komórek warstwy rogowej a nie jąder, które

są zachowane. Brak warstwy

ziarnistej powoduje, że warstwa kolczysta przechodzi

bezpośrednio w rogową np. łuszczyca.

DYSKERATOSIS: jest to rogowacenie wadliwe.

•

A. łagodne: polega na przekształcaniu poszczególnych

komórek warstwy kolczystej w ziarna i ciała okrągłe np.

choroba Dariera.

•

B. złośliwe: polega na przedwczesnym i nietypowym

rogowaceniu pojedynczych komórek warstwy

podstawnej np. choroba Bowena.

TYPY ŁUSEK:
1. otrębiaste
2. właściwe 4-10 mm
3. listeczkowate 1-4 cm
4. płatowe > 4 cm

NADŻERKA (EROSIO)

Definicja: powierzchowny ubytek naskórka

w chorobowo zmienionym miejscu skóry,
powstający w wyniku pęknięcia pokrywy
pęcherzyka, pęcherza lub krosty.

Ma kształt okrągły lub owalny
Ustępuje bez pozostawienia blizny.

PRZECZOS (EXCORIATIO)

Definicja: Jest to linijny ubytek

naskórka, powstały w wyniku
drapania lub otarcia mechanicznego.
Np. świerzb, AZS.

PĘKNIECIE (FISSURA)

Jest to linijne przerwanie całej głębokości naskórka.

Powstaje w miejscach napinania i rozciągania skóry

np. kąty ust, zgięcia stawowe, odbyt.

Np. zajady, wyprysk.

ROZPADLINA (RHAGAS)

Jest to linijny ubytek sięgający do skóry właściwej.

Jest bolesny, pozostawia bliznę np. rogowiec dłoni i

stóp

OWRZODZENIE ( ULCUS)

Definicja: głęboki ubytek w tkance

chorobowo zmienionej sięgający co
najmniej skóry właściwej,
ustępujący z pozostawieniem
blizny.

Przyczyny owrzodzeń

• Zaburzenia naczyniowe tętnicze lub żylne.
• Nowotwory.
• Rozpad guzów, guzków, krost.
• Czynniki chemiczne np. kwasy.
• Czynniki fizyczne np. oparzenia,

odmrożenia.

• Czynniki mechaniczne np. odleżyny, urazy.
• Zaburzenia w unerwieniu.

Cechy

owrzodzenia

1. lokalizacja
2. ilość
3. wielkość
4. kształt- okrągły, owalny, nieregularny
5. głębokość -ograniczone do skóry, penetrujące do

mięśni, do kości

6. dno –równe, gładkie, lśniące, matowe, ziarniste
7. barwa dna – zielonkawe, czerwone, żółto-sino-

czerwone

8. charakter wydzieliny- surowicza, ropna, krwisto-ropna
9. brzeg- ostry, nierówny, poszarpany, spadzisty,

podniesiony

Cechy

owrzodzenia

10. zapach
11. otoczenie-niezmienione, stan zapalny,

przebarwienia,

blizny

12. bolesność
13. podstawa- miękka, twarda, nacieczona
14. przebieg- ostry, przewlekły
15. typ- powstaje na skórze zdrowej lub zmienionej

chorobowo

16. zmiany w okolicznych węzłach chłonnych
17. przyczyna
18. obecność żylaków

STRUP (CRUSTA)

Definicja:
Powstaje w wyniku zasychania na

powierzchni naskórka wydzieliny
surowiczej, ropnej lub krwistej z
martwymi elementami tkankowymi
i mikroorganizmami. Np. liszajec
zakaźny

BLIZNA (CICATRIX)

Definicja: Jest to tkanka łączna

włóknista zastępująca ubytki skóry
właściwej lub stan zapalny skóry i
tkanki podskórnej.

Cechy blizny:

1. ścieńczenie naskórka
2. brak przydatków
3. brak poletkowania
4. wygładzenie linii skórno-naskórkowej
5. zmniejszenie sprężystości

Podział:

1. POURAZOWE
2. PO OWRZODZENIACH
3. PRZEROSTOWE - np. keloid
4. ZANIKOWE - cienkie, blade o

wygładzonej powierzchni ( powstają
w miejscu stanu zapalnego bez
uszkodzenia ciągłości skóry np.
ZANIKOWY LISZAJ PŁASKI

Stany narzucone skóry

ZLISZAJOWACENIE (LICHENIFICATIO)
Polega na zgrubieniu i przebarwieniu

skóry, jej powierzchnia jest sucha,
szorstka, nadmiernie poletkowana.
Powstaje pod wpływem przewlekłego
drażnienia mechanicznego skóry,
głównie drapania. Zwykle w
chorobach świądowych skóry np.
wyprysk.

LISZAJCOWACENIE (IMPETIGINISATIO)
Wtórne zakażenie bakteryjne nałożone

na wcześniej istniejące zmiany,
zwykle rumieniowo-sączące.

Przypomina wyglądem liszajec

zakaźny.