WYKWITY SKÓRY – są objawami przedmiotowymi skóry. Ich ocena stanowi podstawa rozpoznania poszczególnych dermatoz.
Pierwotne
Plama
Pęcherzyk
Grudka
Krostka
Guz
Guzek
Pęcherz
Bąbel
Wtórne – zmiany, które powstają w trakcie trwania choroby skóry. Powstają zazwyczaj z wykwitów pierwotnych, wskutek ich dalszego przeobrażenia się lub jako wynik ich zejścia:
Nadżerka
Rozpadlina
Owrzodzenia
Łuska
Strup
Blizna
Bąbel – wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry, powstającym w wyniku obrzęku powierzchownych warstw skóry właściwej (warstwy brodawkowatej i górnej części warstwy siateczkowatej). Charakteryzuje się: barwą porcelanowo-białą lub bladożółtą a nawet jasnoczerwoną w związku z rozszerzeniem naczyń; wielkość 0,2 – 10 cm; dobrze odgraniczony; zazwyczaj towarzyszy rumień i świąd; zlewa się w duże obrzękowe wykwity; nagły początek i szybkie ustępowanie zmian bez pozostawienia śladu 12-24 godz., najczęściej ok. 4h.
Grudki – wyniosły ponad powierzchnię skóry wykwit wyraźnie odgraniczony od skóry otaczającej, o dość znacznej spoistości. Charakteryzują się: małą wielkością 1mm – 1cm; kształt okrągły lub nieregularny; płaskie, płasko-wyniosłe, wyniosłe, brodawkujące; towarzyszy świąd i pieczenie; ustępują bez pozostawienia blizny; wśród grudek wyróżniamy zmiany zapalne, niezapalne, naskórkowe i skórno-naskórkowe. NASKÓRKOWE – brodawki zwykłe, kłykciny kończyste, mięczak zakaźny. SKÓRNO-NASKÓRKOWE – atopowe zapalenie płuc (ATS), liszaj płaski. ETAPY: niemowlęcy, młodzieńczy i dorosły.
Guzek – wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry. Powstaje w następstwie zmian w skórze właściwej, ustępując z pozostawieniem blizny. Guzki od grudek różnią się pochodzeniem z głębszych warstw skóry. Typowy dla chorób przewlekłych: gruźlicy, sarkoidoza, kiła. Mogą powstać w wyniku zaburzeń metabolicznych, nie przekraczają 1 cm. Dobrze odgraniczone od otaczającej skóry, często wykazują tendencję do rozpadu.
Guz – wyniosły ponad powierzchnię skóry, wywodzi się z głębszych warstw skóry i tkanki podskórnej. Przekracza 1cm. Jest zazwyczaj zmianą zapalną lub nowotworową. Powierzchnia gładka, ale także ni9erówna brodawkująca czasami wrzodziejąca. Barwa czerwona lub barwy skóry. Spoistość guzów jest od twardej poprzez zbliżoną do spoistości miękkiej konsystencji. Pozostawiają blizny.
Pęcherzyki – wykwit wyniosły ponad powierzchnie skór, mały do 1cm, wypełniony płynem surowiczym. Mogą się zlewać w większe wykwity. Okrągłe, jednakowej wielkości, dobrze napięte. Goją się zasychając w strupy, jeżeli ulegnie przerwaniu odsłaniają się płytkie nadżerki często sączące.
Pęcherz – przekracza 1cm. Wypełniony przezroczystym płynem surowiczym. Okrągły lub owalny. Powstaje w wyniku rozwarstwienia poszczególnych warstw naskórka lub rozwarstwień na poziomie granicy skórno-naskórkowej. Świeżo powstałe są spoiste, dobrze napięte pokrywy, które z czasem stają się wiotkie. Surowicza zawartość może stać się mętna, jeżeli pęcherz utrzymuję się w stanie nienaruszonym przez pewien czas, zawartość ropna świadczy o nadarzeniu bakteryjnym, natomiast treść czerwona lub czarna wskazuje na zawartość krwiotoczną. Treść zasycha i powstaje strup. Po odpadnięciu strupa pozostaje plama. Jeżeli pokrywa pęcherza ulegnie przerwaniu odsłania się nadżerka. Typy pęcherzy: PODPROGOWE – pokrywa pęcherza tworzy warstwa rogowa naskórka, są wiotkie. ŚRÓDNASKÓRKOWE – tworzą się ponad warstwą podstawną naskórka, dobrze napięta pokrywa. PODNASKÓRKOWE – pokrywę stanowi cały naskórek, twarde i dobrze napięte.
Krosta – wykwit z treścią ropną. Mogą powstać z pęcherzyków w następstwie nadżerka bakteryjna. Powstanie krost jest rezultatem gromadzenia się leukocytów, w odpowiedzi na różne bodźce, najczęściej w celu neutralizacji szkodliwych dla organizmu czynników.
Nadżerka – jest miejscowym ubytkiem naskórka. Wielkość bywa różna od bardzo drobnych do rozległych zajmujących duże powierzchnie skóry. Czasami ulegają nadarzeniu bakteryjnym. Zwykle pokrywają się strupem, po odpadnięciu którego pozostaje plama z przebarwienia lub przekrwieniu. Nie pozostawia blizn.
Przeczos – ubytek naskórka będący następstwem drapania, zazwyczaj linijne. Są wyrazem silnego świądu.
Rozpadlina i szczelina – rozpadliny – linijne przerwanie ciągłości skóry obejmującym zarówno naskórek i skórę właściwą. Szczelina – pęknięcia są płytsze.
Owrzodzenie – ubytek naskórka i skóry właściwej sięgający głęboko, czasami do tkanki podskórnej. Powstają w przebiegu z chorobach naczyń (żylnych, tętniczych), niektórych chorób infekcyjnych, schorzeń nowotworowych, chorób tkanki łącznej, chorób krwi. Do owrzodzeń może dojść w wyniku czynników fizycznych (oparzenia, odmrożenia), substancji chemicznych, urazów mechanicznych, długotrwałego ucisku. Wykazują tendencję do samoistnego gojenia się. Pozostają blizny. Lokalizacja się na goleniach.
Łuski – oddzielająca się część górnych pokładów warstwy rogowej naskórka. Fizjologiczny proces złuszczania przebiega w sposób niewidoczny. Typy: łuski typu łuszczycowatego tzw. Właściwe; łuski typu łupieżowatego – otrębiastego. Powstanie łusek jest następstwem stanu zapalnego naskórka, nadmiernego lub nieprawidłowego rogowacenia.
Strup – zaschnięta na powierzchni naskórka lub skóry wydzieliny (płyn wysiękowy lub treść ropna) z domieszką rozpadłych komórek, krwinek i bakterii. Tworzą się na powierzchni, ale także na powierzchni owrzodzeń lub nadżerek. Różny kształt i wielkość zależy od wykwitów. Barwa zależy od wydzieliny a także od głębokości uszkodzenia skóry.
Blizny – tkanka łączna włóknista powstała w miejscu uszkodzenia skóry właściwej. Pozbawiona jest tkanki włóknistej. Cechuję ją brak charakterystycznego poletkowania skóry, brak gruczołów i mieszków włosowych, brak sprężystości. Świeża blizna jest czerwona lub czerwona-sina. Stare są porcelanowo -białe (ze względu na gorsze ukrwienie). Blizny są wynikiem chirurgicznego cięcia, głębokiego urazu, gojenia owrzodzeń procesów zapalnych, zazwyczaj przewlekłych, które niszczą podścielisko łącznotkankowe skóry właściwej.