STEROWANIE ROZWOJEM MIAST

2. Planowanie przestrzenne jako narzędzie
polityki przestrzennej

3. Układ sterowania rozwojem miast

1. Planowanie miast

1. Planowanie miast

Miasta od najstarszych cywilizacji były projektowane i zakładane celowo i

z artystyczną wyobraźnią. Świadomie regulowano układy uliczne, podziały
parcelacyjne, tworzono kompozycje urbanistyczne. Sposób projektowania zmieniał
się stosownie do mody, gustu, programu, technologii. Tendencje do daleko
posuniętej kreacji w projektowaniu miast prowadziły do utopijnych koncepcji
miasta idealnego, z drugiej zaś strony rezygnacja z tej kreacji wywoływała rozwój
spontaniczny.

Władze miejskie wprowadzając odpowiednie przepisy miejscowe tworzyły

zasady zarządzania i planowania urbanistycznego. Poruszamy tu zatem
zagadnienia systemu polityki przestrzennej.

System polityki przestrzennej wyodrębnia następujące podsystemy:

podsystem

decyzyjny

podsystem

normowani

a

podsystem

planowania

podsystem

egzekwowani

a

Podmioty planistyczne oraz
organy upoważnione do
uzgadniania planów,
konkretyzacji celów,
określania możliwości
wyznaczania zadań
inwestycyjnych

Ogólne akty
prawne mające
wpływ na
zagospodarowa
nie
przestrzenne

Prawo miejscowe
(ustalenia
normatywne
odnoszące się do
konkretnych
obszarów)

Administracja,
nadzór
architektoniczno-
urbanistyczny,
obserwacja
zmian

Podsystem decyzyjny

projekt

planu

Podsystem

normowania

Realizacja

Podsystem

egzekwowania

Podsystem

planowania

dyrektywy

informacje

sprzężenia zwrotne

obieg planistyczny

System polityki

przestrzennej pozwala

na realizację celów

rozwojowych przez

podsystemy

normowania i

egzekwowania lub przez

podsystem planowania,

który ma wewnętrznie

wbudowane

mechanizmy

normatywno-

egzekucyjne. Droga

przez podsystem

planowania pozwala na

realizację celów w

sposób skoordynowany i

proceduralnie prostszy.

2. Planowanie przestrzenne jako narzędzie polityki
przestrzennej

Rozwój kreowany może być urzeczywistniany prawie wyłącznie poprzez

planowanie. Istnieje wówczas możliwość nie tylko realizacji wizji rozwojowych, ale
również odnoszenie tych wizji do możliwości oraz prognoz rozwojowych.

Planowaniem – nazywamy celowe działanie, obejmujące całokształt

problematyki z nim związanej.
Planowanie może mieć charakter:

gospodarcz

y

społeczny

przestrzen

ny

(ekonomiczny), dotyczący
zadań, środków i instytucji

dotyczący realizacji
polityki socjalnej państwa
lub samorządu
terytorialnego

(fizyczny), dotyczący
rozwoju wyodrębnionych
obszarów



Planowanie jest narzędziem sterowania rozwojem oraz wyrazem polityki
władz, których jest ono domeną.



Łączenie planowania z polityką wiąże się z uspołecznieniem planowania.



Planowanie

przestrzenne

jest

narzędziem

wpływającym

na

zagospodarowanie i zabudowę terenu.



Planowanie przestrzenne jest wyrazem polityki przestrzennej prowadzonej
przez przedstawicielską władzę społeczną (samorządową, rządową).



Polityka przestrzenna jest sferą działań mających za zadanie ustalenie
celów, środków i kierunków kształtowania, zagospodarowania i
użytkowania przestrzeni.



Polityka przestrzenna musi uwzględniać uwarunkowania realizacji celów.

uwarunkowania

PODSYSTEM PLANOWANIA

PROGNOZA

PROGRAM

PLAN

ekstrapolacyjna

porównawcza

cele

kierunki realizacji

przestrzeń

czas

W podsystemie planowania trafność prognozy rozwojowej, programu rozwoju
oraz planu rozwoju decydują o skuteczności polityki przestrzennej

określa zakres naszego
postępowania

jest przewidywaniem
procesów od nas
niezależnych

PROGRAM

PROGNOZA

PLAN

3. Sterowanie rozwojem miasta

...„Miasto wyłania się z morza przepisów. Nie sposób przesądzić czym jest –

organizmem czy mechanizmem, naturą czy kulturą. Miasto jest tak wielkim dziełem
cywilizacji i trwa tak długo, że obserwujemy jego prawidłowości i nieprawidłowości, jakby było
dziełem natury. Doskonalimy planowanie i kontrolę, a wciąż okazuje się, że życie organizmu
miejskiego wymyka się im”... (Cz. Bielecki)

Aby mógł powstać układ sterujący dotyczący zagospodarowania

przestrzennego, niezbędne jest zbudowanie go z następujących jednostek:

planista

dysponent

obserwator

sporządzający plan

uchwalający plan oraz
wydający decyzje
planistyczne

realizator działań
planowanych

wykonawca

służby sanitarne,
geodezyjne, statystyczne,
instytucje naukowe i inne

Planista

Decydent

Wykonawca

Obserwator

SYSTEM

STEROWANY

(MIASTO)

informacje
zewnętrzn
e

środki

działania

Rozwojem miasta można sterować. Rysunek ilustruje uczestniczące w
sterowaniu podsystemy oraz ich wzajemne powiązania.

SYSTEM STEROWANIA