www.koziej.pl

1

SGH 2009-10



Nowa jakość

środowiska bezpieczeństwa

–

tendencje globalizowania,

uinformacyjniania i asymetryzowania



Zmiany

strategii bezpieczeństwa

międzynarodowego

– ONZ, NATO, UE, USA:

nowe koncepcje i praktyka strategiczna



Polska w systemie bezpieczeństwa

międzynarodowego

– nowe wyzwania

operacyjne i transformacyjne

www.koziej.pl

2

SGH 2009-10



S. Koziej: Między piekłem a rajem. Szare bezpieczeństwo na progu
XXI wieku, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2006



Strona internetowa –

www.koziej.pl



The European Security Strategy 2003-2008. Building on common interests,
EUISS 2009,

http://www.iss.europa.eu/uploads/media/ISS_Report_05.pdf



E. Lucas, Nowa zimna wojna. Jak Kreml zagraża Rosji i Zachodowi, DW
REBIS, Poznań 2008



Global Trends 2025: A Transformed World, NIC, November 2008,

http://www.dni.gov/nic/PDF_2025/2025_Global_Trends_Final_Report.pdf



Towards a grand strategy for an uncertain world, Noaber Foundation 2007
(

http://www.csis.org/media/csis/events/080110_grand_strategy.pdf

)



M. Madej, Zagrożenia asymetryczne bezpieczeństwa państw obszaru
transatlantyckiego, PISM, Warszawa 2007



R. Kuźniar: Polityka i siła, Wyd. Naukowe SCHOLAR, Warszawa
2005

www.koziej.pl

3

SGH 2009-10



H. Munkler, Wojny naszych czasów, Wyd. WAM, Kraków 2004



Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie (red. nauk. R.
Zięba), Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008



Świat współczesny wobec użycia siły zbrojnej. Dylematy prawa i polityki,
Red. nauk. J. Kranz,

IWEuroPrawo, Warszawa 2009



Z. Brzeziński, B. Scowcroft, Ameryka i świat, Wydawnictwo Świat i My, Łódź
2009



J. S. Nye jr., Konflikty międzynarodowe. Wprowadzenie do teorii i
historii,

WAiP, Warszawa 2009



A. i H. Toffler: Wojna i antywojna, Wyd. Literackie MUZA, Warszawa
1997



R. Kagan: Potęga i raj. Ameryka i Europa w nowym porządku
świata, Wyd. Studio EMKA, Warszawa 2003



Koncepcja strategiczna NATO, 1999 (

http://www.nato.int/docu/pr/1999/p99-065e.htm

)



Strategia bezpieczeństwa UE, 2003 (

http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cmsUpload/78367.pdf

)

www.koziej.pl

4

SGH 2009-10

www.koziej.pl

5

SGH 2009-10



Globalizacja i rewolucja informacyjna -

środowisko GLOBINFO

– zglobalizowane i

uinformacyjnione, sieciowe



Rewolucja polityczna –

asymetryzacja

środowiska -rozpad symetrycznego świata

dwubiegunowego i erupcja asymetrycznych

relacji bezpieczeństwa nuklearnego i

konwencjonalnego



Rewolucja strukturalna -

podmioty

niepaństwowe, państwa problemowe

(zbójeckie i upadłe), mocarstwa „wschodzące”

www.koziej.pl

6

SGH 2009-10



Zwiększają szanse współdziałania

międzynarodowego na polu

bezpieczeństwa



Rodzą dodatkowe wyzwania mobilizujące

do wysiłków na rzecz bezpieczeństwa



Stwarzają dodatkowe ryzyka związane z

szerszą aktywnością zewnętrzną

www.koziej.pl

7

SGH 2009-10



Zmniejszają groźbę wojny globalnej



Umiędzynarodawiają konflikty i kryzysy
wewnętrzne i lokalne



Globalizują plagi społeczne – np. AIDS,
przestępczość, terroryzm



Rodzą jakościowo nowe zagrożenia
informacyjne (np. cyberterroryzm)

www.koziej.pl

8

SGH 2009-10



Zwiększają rolę podmiotów
niepaństwowych (NGO,
grupy terrorystyczne)



Zwiększają rolę opinii
publicznej w rozstrzyganiu
kwestii bezpieczeństwa

www.koziej.pl

9

SGH 2009-10

Celowe (

świadomie zamierzone

) i

spektakularne atakowanie

niewinnych, postronnych osób

dla pośredniego

(

asymetrycznego - poprzez

zastraszanie opinii publicznej

)

oddziaływania na przeciwnika

politycznego lub ideologicznego

Rzeczywisty cel ulokowany poza

atakowanym obiektem

www.koziej.pl

10

SGH 2009-10

www.koziej.pl

11

A

B

A

B

Walka – atakowanie przeciwnika

Terroryzm – atakowanie otoczenia

Istota terroryzmu

SGH 2009-10



globalizacja i uinformacyjnienie

– globalna sieć terrorystyczna



proliferacja fundamentalizmu i

radykalizmu – alkaidyzm?



terroryzm samobójczy



terroryzm masowego rażenia



globalna sieć terrorystyczna –

nowe, asymetryczne mocarstwo

światowe ery informacyjnej?

www.koziej.pl

12

SGH 2009-10



Wymiar humanistyczny: emocjonalizm przeciw

racjonalizmowi



Wymiar ideologiczny: radykalizm i

fundamentalizm religijny (al-kaidyzm,

dżihadyzm?) przeciw demokracji i liberalizmowi

politycznemu



Wymiar organizacyjny: sieciowość przeciw

hierarchiczności



Wymiar instrumentalny: środki proste i

powszechne przeciw technicznie

zaawansowanym i specjalistycznym



Wymiar operacyjny: terroryzm samobójczy i

taktyka maksymalizacji strat przeciw taktyce

minimalizacji strat własnych i przeciwnika

www.koziej.pl

13

SGH 2009-10



zimna wojna – klasyczne, symetryczne

odstraszanie



proliferacja – nowi,

asymetryczni

dysponenci:

państwa niepewne i struktury niepaństwowe



Asymetryczność roli: broń ostateczna

(używana z konieczności, strategia

odstraszania) – broń pierwszego użycia

(używana z wyboru, strategia szantażu)



bezpieczeństwo utrzymywania broni jądrowej

(dostęp fizyczny i informacyjny)



Asymetryczność zagrożeń i strategii

nuklearnych oraz

duże prawdopodobieństwo

użycia broni nuklearnej – nowa jakość

www.koziej.pl

14

SGH 2009-10

www.koziej.pl

15



Według amerykańskich

analityków:

◦

20% - że w ciągu roku

◦

30% do ponad 50% - że

w ciągu dekady

◦

w ogóle – nieuniknione

SGH 2009-10



Bałkany – kryzysy przytłumione, czuwać



Afganistan –

czarna dziura bezpieczeństwa światowego,

groźba II Wietnamu dla NATO; nowa strategia Obamy -

strategia prewencyjna (jak Busha)



Irak – światełko w tunelu, „nie zdmuchnąć”



Iran i Pakistan – tykające bomby; groźba

nuklearyzacji

Bliskiego Wschodu i nuklearyzacji terroryzmu



Izrael/Palestyńczycy – zmienić konflikt asymetryczny w

symetryczny



Rosyjska strefa wpływów (Europa Wschodnia, Kaukaz,

Azja Centralna) – od polityki postradzieckiej do

neorosyjskiej:

„mała zimna wojna”

(wymiary: militarny,

informacyjny, energetyczny)

www.koziej.pl

16

SGH 2009-10

SGH 2009-10

www.koziej.pl

17

• German troops are restricted to conducting
operations
in northern Afghanistan before nighttime
and never more than two hours away from a
well-equipped hospital;
• Turkish troops are restricted to Kabul;
• Southern European troops are barred from fighting
in snow;
• Troops of one unidentified member country are
required to consult their national government
before deploying within one kilometer of the
Pakistani border;
• One unidentified member country prohibits troops
from other nations from flying in its aircraft.

A further problem with caveats is that they are
occasionally unofficial, unwritten, and not declared
until an operation is underway.

Główne narodowe ograniczenia

użycia wojsk w Afganistanie



”Szare”

bezpieczeństwo

(

między piekłem a

rajem)



„Skrzyżowanie” terroryzmu z

BMR – kwintesencja zagrożeń

www.koziej.pl

18

SGH 2009-10

www.koziej.pl

S

STRATEGIE BEZPIECZEŃSTWA

MIĘDZYNARODOWEGO

19

SGH 2009-10



Nieadekwatność i nieefektywność

symetrycznych procedur

(dwubiegunowość i równoważne

relacje między mocarstwami) z czasów

zimnej wojny



ONZ – istota nieefektywności w

pozimnowojennych warunkach,

potrzeba i próby reformy



Nowa ONZ?

www.koziej.pl

20

SGH 2009-10

www.koziej.pl

21



Szok po 11 września 2001 - nowe
koncepcje strategiczne

(system strategii

narodowych)



Nieadekwatność dotychczasowej
strategii odstraszania

(MAD)

w stosunku

do terrorystów i państw zbójeckich



Prewencja i uderzenia uprzedzające

w

walce z terroryzmem i BMR



Obrona przeciwrakietowa

– odpowiedź

na asymetryczne zagrożenia rakietowo-
nuklearne

SGH 2009-10

www.koziej.pl

22

Prawdopodobieństwo
ataku z poważnymi
szkodami

Prewencja

(tylko RB ONZ)

Uprzedzanie
ataku

(uprawnione)

SGH 2009-10

www.koziej.pl

23



Historyczna - wyścig „miecza i

tarczy”



Technologiczna - dziś rakiety

głównym nośnikiem siły

uderzeniowej, przeciwrakiety –

technicznie możliwe



Strategiczna – asymetryczne

środowisko nuklearno-rakietowe

SGH 2009-10

www.koziej.pl

24

Ma sens w relacjach asymetrycznych; nie

ma sensu w relacjach symetrycznych

Rola obrony przeciwrakietowej w

systemie bezpieczeństwa: jeden z

instrumentów strategicznych – obok

takich, jak:

◦

Nieproliferacja i kontrproliferacja

◦

Odstraszanie

◦

Interwencje prewencyjne i uderzenia

uprzedzające

SGH 2009-10



Cel ten sam: zintegrowany,
wielowarstwowy system obrony
przeciwrakietowej



Inna koncepcja

◦

Bush: najpierw strategiczna obrona
kontynentu amerykańskiego potem regionalne
uzupełnienia

◦

Obama: najpierw regionalne systemy OP
potem strategiczny segment do obrony
kontynentu amerykańskiego

www.koziej.pl

25

SGH 2009-10



Transformacja i potknięcia



Nowa pozimnowojenna strategia: od konfrontacji
do współpracy, partnerstwa i członkostwa



Kosowo: pierwsza interwencja



11.09 – art. 5.



2003 – Irak i Turcja, art. 4.



NATO wobec sytuacji trudnokonsensusowych



Afganistan – ryzyko „psucia się” NATO



Cyber-defense, bezpieczeństwo energetyczne,
obrona przeciwrakietowa, NRF - kłopoty



GLOBALTO?

www.koziej.pl

26

SGH 2009-10

27

www.koziej.pl

SGH 2009-10

28



przeciwdziałanie zagrożeniom

(inaczej niż tradycyjna samoobrona

przed agresją,

z dala od granic,

wyprzedzająco

, nie tylko militarnie)



poszerzanie strefy bezpieczeństwa w

bezpośrednim sąsiedztwie (EW,

Bałkany, Kaukaz, BW, M. Śródziemne)



wzmocnienie multilateralnego ładu

międzynarodowego

(ONZ, NATO, inne

podmioty)

www.koziej.pl

SGH 2009-10

29

Misje UE - wspólne

działania rozbrojeniowe,

humanitarne i ratownicze, doradztwo i
wsparcie wojskowe, zapobieganie
konfliktom i utrzymywanie pokoju oraz
misje zbrojne w ramach reagowania
kryzysowego,

w tym przywracania pokoju i

stabilizacji pokonfliktowej. Mogą one
służyć walce z terroryzmem, w tym przez
wspieranie państw trzecich w zwalczaniu
terroryzmu na ich terytoriach.

www.koziej.pl

SGH 2009-10

30



Państwa członkowskie, które
spełniają wyższe kryteria w
zakresie potencjału wojskowego
oraz zamierzają przyjąć większe
zobowiązania wojskowe z uwagi
na najbardziej wymagające
misje, mogą ustanowić

współpracę strukturalną

www.koziej.pl

SGH 2009-10

31



Docelowo =

wspólna obrona

, jeśli

tak postanowi Rada Europejska.



Do tego czasu możliwe

bliższe

współdziałanie obronne

części

członków (wzajemna pomoc
wojskowa i cywilna w razie agresji
bezpośredniej)



Państwa te na co dzień realizują
tzw.

współpracę strukturalną

www.koziej.pl

SGH 2009-10



NATO- bis?



Tandem NATO – UE?

www.koziej.pl

32

SGH 2009-10



Organizacje

międzynarodowe -

koalicje

„ad hoc” (zadaniowe)



Strategie międzynarodowe

– strategie narodowe

(

renacjonalizacja

praktyki

strategicznej)

www.koziej.pl

33

SGH 2009-10



Jelcyn –

polityka postsowiecka

:

poszukiwanie miejsca w nowym
porządku strategicznym w latach
90.



Putin/Miedwiediew –

polityka neo-

rosyjska

: strategia „małej zimnej

wojny” o wyłączną strefę wpływów



Projekt traktatu o bezpieczeństwie
europejskim

34

www.koziej.pl

SGH 2009-10

Październik 2007

WSHiP

35

Chiny

• Tradycyjne balansowanie między celami

rozwoju (gromadzenie potencjału

narodowego) i bezpieczeństwa

(eksploatowanie potencjału)

• Pragmatyzm - priorytet dla celów

rozwojowych

• Treść założeń strategicznych: pokojowy

rozwój, unikanie użycia siły,

nieingerencja w sprawy wewnętrzne,

obronny charakter strategii wojskowej.

• Drugie mocarstwo ekonomiczne świata

do 2025; najwiekszy importer surowców
• USA i Tajwan - główne punkty

odniesienia

35

www.koziej.pl

SGH 2009-10



Wspólnota Niepodległych
Państw

(rosyjski odpowiednik

UE?)



Organizacja Traktatu o
Kolektywnym Bezpieczeństwie

(rosyjski odpowiednik NATO?)



Szanghajska Organizacja
Współpracy

www.koziej.pl

36

SGH 2009-10

Październik 2007

WSHiP

37

Inni ważni gracze

• Indie – kurs na nowoczesność
• Francja – ambicje przewodzenia w

Europie

• Wielka Brytania – pragmatyzm,

strategia balansowania

• Niemcy – siła gospodarcza, politycznie -

w punkcie zwrotnym?

• Japonia – jak Niemcy
• Pakistan – tykająca bomba nuklearna
• Izrael – siła wpływów

37

www.koziej.pl

SGH 2009-10

38

www.koziej.pl

SGH 2009-10



Dalszy względny (w stosunku do tradycyjnych

państw) wzrost siły różnych podmiotów

niepaństwowych (organizacje biznesowe,

plemienne, religijne, sieci terrorystyczne,

kryminalne itp.)



Niektóre państwa mogą nawet być przejmowane i

prowadzone przez sieci przestępcze



W niektórych regionach Afryki i Azji Płd. tradycyjnie

pojmowane państwa mogą wręcz zanikać z powodu

niezdolności rządów do zapewnienia podstawowych

potrzeb, w tym bezpieczeństwa



Global Trends 2025: A Transformed World,

November 2008

39

www.koziej.pl

SGH 2009-10



Najbardziej wyróżniającą cechą

„nowego ładu” będzie przejście od

świata jednobiegunowego

zdominowanego przez USA do

względnie nieuporządkowanej

struktury starych mocarstw i państw

wschodzących oraz przechodzenie

siły wpływów z podmiotów

państwowych do niepaństwowych

40

www.koziej.pl

SGH 2009-10



interwencje

humanitarne



operacje

uprzedzające



operacje

prewencyjne



operacje

stabilizacyjne



obrona

przeciwrakietowa



bezpieczeństwo energetyczne



główne wyzwanie: przyjąć wspólną
strategię globalną, aby

uniknąć

anarchii strategicznej

www.koziej.pl

41

SGH 2009-10

www.koziej.pl

42

SGH 2009-10

www.koziej.pl

43



Strategia 2007 przyjęta w okresie

vacuum rządowego



Dobry krok w kierunku integracji

bezpieczeństwa, ale nie dokończony



Słabość części preparacyjnej

(transformacyjnej) – budowa,

utrzymywanie i transformowanie

systemu bezpieczeństwa

SGH 2009-10



Zmieniająca się wartość sojuszy

(NATO, UE) dla bezpieczeństwa

Polski



Strategiczne stanowisko Polski

wobec relacji NATO – UE



Strategia udziału w operacjach

sojuszniczych NATO i UE



Polska wobec tarczy antyrakietowej

- w świetle relacji z USA, NATO i UE

www.koziej.pl

44

SGH 2009-10



Dylematy sojusznicze

◦

Wspierać USA, ratować NATO i dbać o
własne interesy bezpieczeństwa



Dylematy narodowe

◦

Konsolidacja organizacyjna, ograniczenia
operacyjne a odpowiedzialność za strefę

◦

Koszty w kontekście profesjonalizacji

www.koziej.pl

45

SGH 2009-10



Kontekst amerykański (proporcjonalne

partnerstwo strategiczne)



Kontekst rosyjski (kolejne, po wejściu do NATO,

uniezależnienie strategiczne Polski od Rosji)



Kontekst sojuszniczy (przyszła obrona

przeciwrakietowa NATO i UE)



Kontekst narodowy (zainicjowanie budowy

„narodowej tarczy” jako koniecznego wkładu do

systemu NATO)

www.koziej.pl

46

SGH 2009-10

www.koziej.pl

47



Integracja

systemu

kierowania

–

na

wszystkich

szczeblach:

◦

Państwo: decydent (P+RM), organy doradcze (RBN+?),

organy sztabowe (BBN+…RCB?)

◦

SZ – konsolidacja (błędy: szef obrony, redyslokacja

dowództw)



Profesjonalizacja

wyspecjalizowanych

podsystemów

wykonawczych - SZ:

◦

Profesjonalizacja = uzawodowienie, modernizacja techniczna,

szkolenie

◦

Paradygmat jakościowy: wielkość wtórna wobec jakości



Powszechność

przygotowań na rzecz bezpieczeństwa

◦

System edukacji powszechnej

◦

Lokalne systemy bezpieczeństwa, zamiast systemu OT system BT

SGH 2009-10



Skrzyżowanie terroryzmu z BMR – główne

zagrożenia asymetryczne



Strategia wyprzedzania – odpowiedzią na

asymetryczność zagrożeń



Strategia globalna odpowiedzią na

niebezpieczeństwo anarchii strategicznej



Zintegrowany, profesjonalny i powszechny

system bezpieczeństwa narodowego

www.koziej.pl

48

SGH 2009-10