Ksi�ga korony
Kit�b al-t�" ( Ksi�ga korony ) naleŻy do perskiego nurtu w arab-
skiej myĘli politycznej. Początkowo to dzie"o przypisywano Al-
��& id"owi.Pod jego nazwiskiem A& mad Zak� opublikowa"
Kit�b at-t�" w 1914 roku. We wst�pie wykazywa", Że jest o dzie-
"o Al-��& id"a. JednakŻe wybitny francuski znawca tego autora -
Ch.Pellat  w opublikowanym w 1954 roku przek"adzie ostatecz-
nie wykaza", Że dzie"o to nie mog"o wyjĘ� spod pióra Al-��& id"a.
G"ównym argumenty Ch.Pellata dotyczy"y tematyki i stylu dzie-
"a. Al-��& id" bowiem by" autorem, który odszed" otadycji perskiej
w swoim adabie, raczej podkreĘlając tradycje arabskie i muzu"-
mał
skie. By" teŻ naprawd� wybitnym stylistą, który pod pozo-
rem nieporządnego, czasami koĘlawego j�zyka, stworzy" wspa-
nia"e stylistycznie utwory. natomiast  Ksi�ga korony jest utwo-
rem stylistycznie p"askim. To zwyk"enagromadzenie anegdot,
pozbawionych ostrego j�zyka i ci�tych uwag,w jakich celowa" Al-
��& id".
Mamy zatem do czynienia z utworem anonimowym, po-
wsta"ym prawdopodobnie w IX wieku. By"o to dzie"o jakiegoĘ
perskiego urz�dnika lub k�tiba.
G"ówną treĘcią icelem tego dzie"a jest zapoznanie w"ad-
ców arabskich z tradycjami etykiety dworskiej Sasanidów. Wi�k-
93
szoĘ� materia"u, w przewaŻającej cz�Ęci pod postacią anegdot do- Tym celem jest teŻ to, Że wi�kszoĘ� pospólstwa i cz�Ę�
tyczy organizacji najwyŻszej w"adzy w pał
stwie sasanidzkim. ludzi wybranych nie zna zasad jakie ich obowiązują wobec
Niewiele jest odwo"ał
do tradycji arabskich, nie a w"aĘciwie cy- w"adców, cho� w zasadzie okazuje pos"uszeł
stwo. Dlatecgo
tatów z sunny i Koranu. zgromadziliĘmy w naszej ksi�dzezasady pos"uszeł
stwa, aby sta"y
si� wzorcem i przewodnikiem w kszta"ceniu.
Co za tym idzie naleŻą si� nam w tej sprawie dwie zap"a-
ty: Pierwsza z nich za to, przed czym ostrzegliĘmy pospólstwo
Bibliografia w prawdziwej wiedzy o ich w"adcach. Druga zap"ata naleŻy si�
za to, Że powiedzieliĘmy jakie są prawa w"adców wobec nas
Le livre de la couronne. Kit�b at-t�" (f� aĄl�q al-mul�k). Ouvra- w skierowniu na w"aĘciwą drog� kaŻdego, kto z niej schodzi
ge attribu� ��& id". Traduit par Charles Pellat, Paris 1954 i zawróceniu kaŻdego, kto ją opuszcza.
Przyczyną [napisania ksiąŻki] jest teŻ to, Że w szacunku
[tab"�l] dla w"adców i okazywaniu im pos"uszeł
stwa, jak to po-
Łród"o: Kit�b at-t�", oprac. A& mad Zak� B�0 �, Kair 1914, s.2 wiedzia" Arda0 �r syn B�baka:  Szcz�Ęcie poddanych leŻy w po-
s"uszeł
stwie wobec królów, a szcz�Ęcie królów w pos"uszeł
stwie
Ksi�ga korony wobec W"adcy .
Przyczyną jest teŻ to, Że królowie są fundamentami,
Wiele spraw sk"oni"o nas do u"oŻenia tej ksi�gi. Do nich naleŻy a poddani budowlą. A budowla bez fundamentu ulega zniszcze-
to, Że kiedy Bóg (najpot�Żniejszy i najwspanialszy) wyróŻni" niu.
w"adców (mul�k) swoją "aską, obdarzając ich "aską Swojej w"a- Przyczyną jestteŻ to, Że przed tą ksiąŻką u"oŻyliĘmy inną,
dzy (sul �nihi),dając im panowanie nad krajem, powierzając im w której by"a mowa moralnoĘci rozbójników [fity�n w III wieku
spraw� swoich s"ug, zobowiąza" uczonych do wywyŻszania ich, nie tworzyli jeszcze korporacji typu futuwwa, por. uwagi Ch.
okazywania im szacunku, umacniania i chwalenia, jak równieŻ Pellata, s.28, przyp. 1] i zaletach próŻniaków. Tymczasem co in-
zobowiąza" ich do do pos"uszeł
stwa, poddania i powolnoĘci. nego by"o dla nas w"aĘciwe, co innego bliŻsze by"o naszym za-
Powiedzial w ustalonym tekĘcie Swojej Ksi�gi:  On jest Tym, interesowaniom. Bardziej zas"ugiwa"o na naszą uwag� to, co do-
który uczyni" was namiestnikami na ziemi i wyniós" jednych tyczy zasad post�powania (aĆl�q) i cech charakteru (0 iyam) kró-
z was ponad drugimi [Koran 6:165jb] Najpot�Żniejszy i Naj- lów, poniewaŻ Bóg wyróŻni" ich na Ęwiecie i sprawi" Że pami��
wspanialszy rzek" [teŻ]: S"uchajcie Boga! S"uchajcie Pos"ał
ca! o nich przetrwa aŻ do Dnia Sądu.
I s"uchajcie tych spoĘród was, którzy posiadają moc rozkazywa- CzyŻ nie widzisz, Że Bóg NajwyŻszy wspominając minio-
nia! [Koran 4:62jb]. ne narody i dawne wieki, nie mówi o ludziach pod"ych i nie-
94 95
znanych? Natomiast opowiada histori� o tych którzy [z wiel- Ibn Ab� Na"�& na Mu"�hida na temat s"ów  Przemówcie do
kich] przemin�li:  Panie nasz! S"uchaliĘmy naszych naczelników niego mową "agodną! [który uwaŻa, Że znaczy to:]  Wymieł
cie
i naszych wielkich, oni nas sprowadzili z drogi! (33:67jb) Bóg, jego przydomki .
oby b"ogos"awione by"o Jego imi�, powiada:  Oni wzi�li swoich
Prze"oŻy" Janusz Danecki
uczonych w piĘmie i swoich mnichów za panów, poza Bogiem
(9:31jb) Bóg, wspania"a jest jego pot�ga, rzek":  Czy ty nie
widzia"eĘ tego, który prowadzi" spór z Abrahamem w sprawie
jego Pana, poniewaŻ Bóg da" mu królestwo? (2:258jb).
Najwspanialszy i NajwznioĘlejszy rzek":  O ludu mój!
Wspominajcie dobro� Boga nad wami. On ustanowi" wĘród was
proroków, On uczyni" was królami i da" wam to, czego nie da"
Żadnemu ze Ęwiatów. (5:21jb) Rzek ten, którego imiona są
Ęwi�te:  Kiedy królowie wkraczają do miasta, to je niszczą i
czynią najmoŻniejszych z jego mieszkał
ców  najn�dzniejszy-
mi. ó27:34jb).
B"ogos"awiony i NajwyŻszy rzek":  Powiedz: �O BoŻe!
W"adco królestwa! Ty dajesz królestwo, komu chcesz, i ty
odbierasz królestwo, od kogo chcesz. ty wynosisz, kogo chcesz.
W Twoim r�ku jest dobro! Zaprawd�, Ty jesteĘ nad kaŻdą rzeczą
wszechw"adny! (3:26) Najpot�Żniejszy i najwspanialszy
powiedzia", gdy wys"a" M�s�, pokój niechaj mu b�dzie, do
najbardziej zatwardzia"ych i najbardziej opornych na Jego
rozkazy:  Idęcie [u jb Idę] do Faraona, on jest buntownikiem.
Przemówcie do niego mową "agodną! By� moŻe, on si� zas-
tanowi albo dozna obawy (20:43-44)
Niechaj wi�c m�drcy zrozumieją ten cud, który dotar" do
nas od NajwyŻszego i B"ogos"awionego Boga! Zawarta w nim
jest mądroĘ� nadzwyczajna, wymowna naucka i ostrzeŻenie dla
tych, którzy mają serce.
Nasi zwolennicy powo"ując si� na �ab�b� na Warq� na
96 97