KALIFOWIESPRAWIEDLIWI
 Umar Ibn al-R
a �b
 Umar Ibn al-R
a �b naleŻa" do tych kalifów, co do których nie
by"o wi�kszych kontrowersji w islamie. Za jego panowania
(634-644) dosz"o do rzeczywistego rozpocz�cia podbojów, a w
związku t tym okaza"a si� konieczna regulacja podstawowych
zasad zachowania si� i dzia"ania armii muzu"mał
skich w sto-
sunkach z ludnoĘcią podbitą.  Umarowi przypisuje si� opra-
cowanie g"ównego dokumentu w tej kwestii, tzw. Paktu
 Umara.
Cytujemy tu tekst tego paktu oraz krótkie wezwane
skierowane do wiernych muzu"manów.
31
ani teŻ nie b�dziemy ich ukrywa� przed muzu"manami.
Nie b�dziemy uczy� naszych dzieci Koranu.
Nie b�dziemy jawnie okazywa� naszej religii ani nikogo
do niej nak"ania�, nie zabronimy teŻ nikomu z naszych
krewnych przyją� religii islamu, jeĘli tego b�dzie chcia".
O zasadach dotyczących ludzi chronionych
B�dziemy okazywa� muzu"manom szacunek i wstawa� z
miejsc, jeĘli b�dą chcieli usiąĘ�.
Nie b�dziemy naĘladowa� ich sposobu ubierania si� 
noszenia qalansuwwy, turbanu, sanda"ów.
 Abd ar-Ra& m�n Ibn Ąanam1 opowiada": Nie b�dziemy uŻywa� ich kunyi, nie b�dziemy uŻywa�
Kiedy  Umar, oby Bóg mia" z niego pociech�, da" pokój siode" ani przypasywa� mieczy, uŻywa� jakiejkolwiek broni ani
chrzeĘcijanom w Syrii, napisano do niego: jej nosi� ze sobą.
W imi� Boga mi"osiernego i litoĘciwego. Nie b�dziemy pisa� po arabsku na naszych piecz�ciach.
To jest pismo chrzeĘcijan miasta N do s"ugi BoŻego Nie b�dziemy sprzedawa� wina.
 Umara, rozkazodawcy wiernych. Kiedy przybyliĘcie do nas, Nie b�dziemy si� wybija� na czo"o.
poprosiliĘmy was o gwarancj� bezpieczeł
stwa (am�n) dla nas B�dziemy uŻywali naszego [tj. nakazanego nam] stroju,
samych, dla naszego potomstwa, naszej w"asnoĘci i naszych gdziekowiek b�dziemy, i b�dziemy si� opasywa� zunnarami.
wspó"wyznawców. ZobowiązaliĘmy si� wobec was, Że: Nasze krzyŻe i nasze ksi�gi nie b�dą pokazywane na
Nie wystawimy ani w naszych miastach ani wokó" nich drogach i sukach muzu"manów. W naszych koĘcio"ach
nowych klasztorów, koĘcio"ów, ani mnisich cel. Nie odnowimy b�dziemy cicho uderza� w ko"atki, nie b�dziemy podnosi�
równieŻ ani w dzieł
ani w nocy tych [spoĘród owych budowli], g"osu ani w naszych koĘcio"ach ani w obecnoĘci muzu"manów.
które zosta"y zniszczone lub które znalaz"y si� na obszarach Nie b�dziemy wychodzili z naszymi ga"ązkami palmowymi ani,
muzu"manów. nie b�dziemy podnosili g"osów przy naszych zmar"ych. Nie
Pozostawimy szeroko otwarte nasze bramy dla prze- b�dziemy pali� Żadnych Ęwiate" na drogach muzu"manów ani
chodniów i podróŻników, na trzy noce zapewnimy mieszkanie na ich sukach. Nasi zmarli nie b�dą spoczywa� obok ich
muzu"manom, którzy b�dą przechodzi� obok. zmar"ych.
Nie damy schronienia w naszych koĘcio"ach szpiegom Nie b�dziemy brali niewolników przyznanych
muzu"manom.
Nie b�dziemy budowali wyŻszych niŻ oni domów.
1 Abd ar-Ra& m�n Ibn Ąanam al-A0  ar� (zm.78/697) jeden z
g"ównych informatorów o panowaniu  Umara.
32 33
Kiedy przynios"em  Umarowi ten list doda":  I nie
b�dziemy bili Żadnego muzu"manina. Pismo do ogó"u wiernych
Przyjmujemy na siebie i na naszych wspó"wyznawców
te warunki, za co otrzymujemy gwarancj� bezpieczeł
stwa.
GdybyĘmy wykroczyli przeciwko czemuĘ, na co si�
zgodziliĘmy i co wam zagwarantowaliĘmy, b�dziemy pozbaw- I dalej.
ieni ochrony ("imma), i dozwolone b�dzie traktowanie nas jako Post�powaliĘcie do tej pory zgodnie ze wzorami waszych
ludzi upartych i dąŻących do rozbicia. poprzedników. Niech zatem Życie doczesne nie odsunie od was
 Umar napisa" do niego: od myĘli o religii. Zaprawd�, nasza wspólnota zmierza ku
Podpisz to, o co proszą i do tego, do czego si� zobow- innowacjom (ibtid� ). Podstawą dla was są trzy rzeczy: dąŻenie
iązali dopisz dwie zasady, jakie na nich nak"adam: Nie b�dą do pe"nego szcz�Ęcia, wyzwolenie waszych dzieci oraz recytacja
kupowali od muzu"manów jeł
ców, a kto rozmyĘlnie uderzy Koranu zarówno przez Arabów, jak i nie-Arabów. Zaprawd�
muzu"manina, zostanie pozbawiony ochrony. Prorok rzek":  Niewiara tkwi w obcoĘci ( u"ma) . JeĘli zatem
Sprawa z ich powodu przybierze cudzoziemskich kszta"tów,
Przet"umaczy" Janusz Danecki zajmą si� tym sami i wprowadzą swoje innowacje.
Prze"oŻy" Marek M. Dziekan
Łród"o: F� a& k�m ahl a"-"imma, A -! ur u0 �, Sir�" al-mul�k,
Londyn 1990, s.401-402.
Łród"o: Al-Kit�b il� al- �mma, A -! abar�, T�r�Ć, IV, 245
34 35