Socjologia
jako nauka empiryczna
mgr Beata Ciężka
Etapy procesu badawczego
Zdefiniowanie (wybór) problemu badawczego
Przegląd literatury
Sformułowanie pytań badawczych
Wybór narzędzi badawczych i sposobu zbierania
danych
Badanie (zbieranie danych)
Analiza i interpretacja danych
Sformułowanie wniosków
Metody zbierania danych
Metody ilościowe
Metody jakościowe
Analiza dokumentów
Wywiady
Kwestionariusze
Obserwacja
Założenia badań ilościowych
i ich zastosowanie
Obejmują gromadzenie i analizę informacji
liczbowych (również informacji, które można
zakodować w formie liczb np. opinii  badania
sondażowe)
Wykorzystywane są do poznania rozkładów
częstości występowania badanego zjawiska oraz
określenia poziomu zależności, jakie występują
pomiędzy różnymi zmiennymi
Podlegają analizie statystycznej i regułom w niej
obowiązującym
Badania ilościowe umożliwiają wnioskowanie na
temat całej populacji w oparciu o badania
przeprowadzone na próbce tej populacji
Rozkłady procentowe 
przykłady
Przykład I
Na 71 badanych osób - 44 osoby (63%) wskazały, że korzystanie z usługi
poradnictwa zawodowego bardzo dobrze pomogło im w określeniu
własnych umiejętności, 18 osób (26%) wskazało, że  dobrze , 7 osób
(10%)   przeciętnie i tylko jedna osoba (1%) wskazała, że z usługa
poradnictwa zawodowego bardzo słabo pomogła jej w określeniu
własnych umiejętności.
Przykład II
Większość wolontariuszy uczestniczyła w szkoleniach/kursach zarówno przed
wyjazdem (64%), jak i w jego trakcie (51%).
Przykład III
Rozkłady częstości 
przykład
Respondenci czerpali informacje o Projekcie z różnych z
ródeł. Najwięcej osób (39) dowiedziało się o
projekcie w Urzędzie Pracy. Prawie co czwarty respondent (14 osób) przeczytał ogłoszenie w prasie
i/lub korzystał z informacji w punkcie informacyjno-konsultacyjnym. Nie mniej skuteczną drogą
informowania Projekcie były też kontakty nieformalne - 15 osób deklaruje, że dowiedziało się o
Projekcie od kogoś z rodziny, bądz
znajomego. 10 osób wskazuje, że widziało plakat informacyjny,
kilka osób (od 2 do 5) jako z
ródło informacji podaje program w telewizji, ulotkę, broszurę, katalog, a
także Internet.
Założenia badań jakościowych i ich
zastosowanie
Dotyczą opisu, poznania i zrozumienia
badanych zjawisk
Dane jakościowe są najczęściej niezbędne dla
właściwej interpretacji informacji liczbowych
Jakościowy charakter badań i prowadzonych
analiz pociąga za sobą nacisk na procesy i
znaczenia, które nie podlegają ścisłym rygorom
pomiaru w znaczeniu ilościowym
Pozwalają na sformułowanie odpowiedzi na
pytania: co?, jak?, dlaczego?
Są wieloznaczne i wielowymiarowe, trudno na ich
podstawie formułować uogólnienia
Metody analizy jakościowej
Streszczenie (kondensacja danych)
Kategoryzacja (nadawanie kodów)
Poszukiwanie regularności wewnątrz
kategorii
Budowanie głównych kategorii,
typologii/odmienności i ukazywanie ich
relacji
Formułowanie wstępnych wniosków
Analiza dokumentów
Zastosowanie
Przegląd literatury przedmiotu
Poznanie wyników wcześniejszych badań na taki sam lub podobny temat
Jako etap wstępny badań  wspomagający przygotowanie badań
terenowych
Zalety
Różnorodność dokumentacji
Dają podstawową orientację w badanym przedmiocie
Możliwość dokonywania porównań i identyfikacji trendów
Wady
Ryzyko zbyt uproszczonej interpretacji danych i pochopnych uogólnień
Zdezaktualizowanie się danych, szczególnie odnośnie zjawisk dynamiczne
się zmieniających
Ograniczona dostępność
Rodzaje danych
archiwalnych
rejestry sądowe i inne dokumenty
oficjalne
dokumenty rządowe i quasi-rządowe (np.
dane o przestępczości, bezrobociu,
dokumenty szpitalne, itd.)
informacje zamieszczane w mediach
aktuarialne (opisujące cechy
demograficzne populacji)
Wywiad
Zastosowanie
Polega na rozmowie z konkretną osobą
Badanie opinii
Badanie faktów (z perspektywy uczestnika)
Zalety
Stosowany jest w celu zebrania pogłębionych informacji i opinii
respondentów
Możliwość poruszenia skomplikowanych i szczegółowych kwestii
Poznanie faktów z osadzeniem ich w kontekście sytuacyjnym
Spojrzenie na rzeczywistość z perspektywy uczestników zdarzeń
Poznanie znaczeń i interpretacji samych zainteresowanych
Wady
Czasochłonność realizacji i analiz
Możliwość przebadania niewielu respondentów
Skomplikowana analiza
Rodzaje wywiadów
Stopień standaryzacji
Swobodny Standaryzowany
Liczba Częstość
respondentów prowadzenia
Jedna osoba Jednorazowo
Grupa osób Powtarzalnie
Grupy focusowe
Przybiera formę ustrukturyzowanej dyskusji
uwzględniającej podział poglądów i opinii uczestników
Stosowana jest do analizy tematów i obszarów, w których
występują odmienne opinie i które obejmują kompleksowe
zagadnienia
Grupa fokusowa składa się z sześciu do ośmiu
uczestników. Moderatorem dyskusji jest badacz, który
podaje tematy lub zagadnienia do dyskusji. Formą grupy
fokusowej jest warsztat, który obejmuje większą grupę
osób spotykających się nawet na kilka godzin
Metoda grup fokusowych stanowi przede wszystkim z
ródło
danych jakościowych, zwykle łączonych z innymi
metodami pozyskiwania danych jakościowych i ilościowych
(np. badaniem ankietowym).
Kwestionariusz
jest to uporządkowana merytorycznie i
graficznie, lista pytań na jeden lub więcej
tematów
Techniki realizacji:
Wywiad kwestionariuszowy face-to-face
PAPI (Paper and Pencil Interview ) (ankieta
pocztowa)
CATI (Computer Assisted Telephone Interview )
CAWI (Computer Assisted Web Interview )
Badania kwestionariuszowe
Zastosowanie
Badanie opinii
Badanie faktów (z perspektywy uczestnika zdarzeń)
Zalety
Badaniem można objąć dużą grupę osób
Wiedza o rozkładzie częstości/rozkładzie procentowym cech, właściwości,
opinii
Swoboda wypowiedzi, brak sugestii ze strony innych
Anonimowość
A
atwość realizacji i analizy danych przy dużej liczbie uczestników
Relatywnie niskie koszty realizacji
Wady
Mała elastyczność  kwestie najważniejsze mogą umknąć, gdyż w
ankiecie nie znalazło się pytanie je poruszające
Znudzenie respondentów tą metodą, niechęć do formułowania
wypowiedzi na piśmie
Obserwacja
Zastosowanie
Poznanie zdarzeń/zachowań w ich  naturalnym przebiegu
Poznanie interakcji
Poznanie kontekstu społecznego
Zalety
Bada zachowania rzeczywiste a nie deklarowane
Możliwość poznania zjawisk ukrywanych lub niezauważanych
Dostarcza informacji o procesie w trakcie jego przebiegu a nie
retrospekcji
Ułatwia interpretację badanych zdarzeń/zachowań
Wady
Ograniczony zasięg obserwacji wynikający z zajmowanej pozycji
Niebezpieczeństwo przyswojenia sobie funkcjonujących w środowisku
stereotypów
Niebezpieczeństwo postrzegania i interpretowania faktów z korzyścią dla
grupy (lub przeciwnie)
Obserwacja
Może mieć charakter jawny lub niejawny
Obserwator może uczestniczyć w
badanym wydarzeniu i wpływać na jego
realizację (obserwacja uczestnicząca)
Obserwator może nie angażować się w
prowadzone działania (obserwacja
nieuczestnicząca)
Mystery shopping/ Mystery client
Eksperyment
Zastosowanie
Poznanie reakcji na określony bodziec
Zalety
Ścisła kontrola sytuacji eksperymentu
Możliwość wnioskowania na temat reakcji na bodziec
(zastosowanie grupy kontrolnej)
Możliwość zastosowania eksperymentu naturalnego
Wady
Wysokie koszty
Trudna aranżacja sytuacji eksperymentalnej
Ograniczenie wnioskowania tylko do bodz
ca eksperymentalnego
Sztuczność sytuacji eksperymentalnej (ograniczenie
zastosowania wniosków do sytuacji naturalnych)