ZDROWIE PUBLICZNE

ZDROWIE PUBLICZNE

I JEGO ROLA W POLITYCE ZDROWOTNEJ

I JEGO ROLA W POLITYCE ZDROWOTNEJ

PAŃSTWA

PAŃSTWA

TEMAT ZAJĘĆ

TEMAT ZAJĘĆ

TEMAT ZAJĘĆ

TEMAT ZAJĘĆ

TEMATEM DZISIEJSZYCH ZAJĘĆ BĘDZIE

TEMATEM DZISIEJSZYCH ZAJĘĆ BĘDZIE

PRÓBA ODPOWIEDZI NA PYTANIA:

PRÓBA ODPOWIEDZI NA PYTANIA:

POJĘCIE ZDROWIA

POJĘCIE ZDROWIA

•

Pojęcie zdrowia ewaluowało od początków historii

medycyny. Początkowo Pojęcie odnoszono go

wyłącznie do jednostki ludzkiej (lub zwierzęcej)

•

Odnosiło się ono w relacji do choroby – brak choroby

to stan zdrowia.

•

Przez ostatnie dwa wieki chorobę pojmowano

przede wszystkim w kategoriach biologicznych

( medycznych).

•

W połowie XIX w. nauki behawioralne zwróciły

uwagę na społeczne aspekty zdrowia i choroby (R.

Virchow).

•

Stopniowo zauważano, że można go również odnosić

do większej liczby ludzi.

•

Rozdzielono je więc na dwa pojęcia: zdrowie

jednostkowe (jednostki) i zdrowie zbiorowości

(populacji).

•

Zdrowiem jednostkowym zajmuje się głównie

medycyna kliniczna natomiast zdrowiem

zbiorowości zdrowie publiczne i jej inne składowe.

ZDROWIE JEDNOSTKOWE

ZDROWIE JEDNOSTKOWE

ZDROWIE JEDNOSTKOWE

ZDROWIE JEDNOSTKOWE

USŁUGI ZDROWOTNE

USŁUGI ZDROWOTNE

(OPIEKA ZDROWOTNA)

(OPIEKA ZDROWOTNA)

Individual Health Service

Individual Health Service

USŁUGI ZDROWOTNE

USŁUGI ZDROWOTNE

(OPIEKA ZDROWOTNA)

(OPIEKA ZDROWOTNA)

Individual Health Service

Individual Health Service

ZDROWIE ZBIOROWOŚCI

ZDROWIE ZBIOROWOŚCI

ZDROWIE ZBIOROWOŚCI

ZDROWIE ZBIOROWOŚCI

MEDYCYNA NAPRAWCZA

MEDYCYNA NAPRAWCZA

(

(

PRAKTYCZNA)

PRAKTYCZNA)

MEDYCYNA NAPRAWCZA

MEDYCYNA NAPRAWCZA

(

(

PRAKTYCZNA)

PRAKTYCZNA)

HISTORIA ZDROWIA PUBLICZNEGO

HISTORIA ZDROWIA PUBLICZNEGO

HISTORIA ZDROWIA PUBLICZNEGO

HISTORIA ZDROWIA PUBLICZNEGO

ZDROWIE PUBLICZNE

ZDROWIE PUBLICZNE

Public Health

Public Health

ZDROWIE PUBLICZNE

ZDROWIE PUBLICZNE

Public Health

Public Health

MEDYCYNA

MEDYCYNA

ZAPOBIEGAWCZA

ZAPOBIEGAWCZA

MEDYCYNA

MEDYCYNA

ZAPOBIEGAWCZA

ZAPOBIEGAWCZA

•

cesarstwo rzymskie, judaizm – akwedukty i łaźnie, koszerność

cesarstwo rzymskie, judaizm – akwedukty i łaźnie, koszerność

•

1848, Anglia, pierwszy akt prawny o zdrowiu publicznym (Public Health Act),

1848, Anglia, pierwszy akt prawny o zdrowiu publicznym (Public Health Act),

woda, stan sanitarny

woda, stan sanitarny

•

połowa XIX wieku, Śląsk, Virchow- udowodnił związek „nędzy materialnej” ze

połowa XIX wieku, Śląsk, Virchow- udowodnił związek „nędzy materialnej” ze

złym stanem zdrowia, zwrócił uwagę na konieczność podejmowania interwencji

złym stanem zdrowia, zwrócił uwagę na konieczność podejmowania interwencji

w skali społecznej

w skali społecznej

•

1883, Polska, miesięcznik „Zdrowie Publiczne”

1883, Polska, miesięcznik „Zdrowie Publiczne”

•

1916, powołanie Polskiego Towarzystwa Medycyny Społecznej

1916, powołanie Polskiego Towarzystwa Medycyny Społecznej

•

synonimy: zdrowie publiczne- medycyna społeczna- medycyna zapobiegawcza

synonimy: zdrowie publiczne- medycyna społeczna- medycyna zapobiegawcza

•

cesarstwo rzymskie, judaizm – akwedukty i łaźnie, koszerność

cesarstwo rzymskie, judaizm – akwedukty i łaźnie, koszerność

•

1848, Anglia, pierwszy akt prawny o zdrowiu publicznym (Public Health Act),

1848, Anglia, pierwszy akt prawny o zdrowiu publicznym (Public Health Act),

woda, stan sanitarny

woda, stan sanitarny

•

połowa XIX wieku, Śląsk, Virchow- udowodnił związek „nędzy materialnej” ze

połowa XIX wieku, Śląsk, Virchow- udowodnił związek „nędzy materialnej” ze

złym stanem zdrowia, zwrócił uwagę na konieczność podejmowania interwencji

złym stanem zdrowia, zwrócił uwagę na konieczność podejmowania interwencji

w skali społecznej

w skali społecznej

•

1883, Polska, miesięcznik „Zdrowie Publiczne”

1883, Polska, miesięcznik „Zdrowie Publiczne”

•

1916, powołanie Polskiego Towarzystwa Medycyny Społecznej

1916, powołanie Polskiego Towarzystwa Medycyny Społecznej

•

synonimy: zdrowie publiczne- medycyna społeczna- medycyna zapobiegawcza

synonimy: zdrowie publiczne- medycyna społeczna- medycyna zapobiegawcza

•

Zdrowie jest podstawowym

prawem człowieka , zaś

osiągnięcie najwyższego

poziomu zdrowia jest światowym

celem społecznym. 

 

•

Zdrowie wg Komitetu

Ekspertów WHO 1946 r. to

„dobrostan fizyczny, psychiczny i

społeczny , a nie wyłącznie brak

choroby czy niedomagania”

DEFINICJE ZDROWIA

DEFINICJE ZDROWIA

ZMODYFIKOWANA WHO – 1978

ZMODYFIKOWANA WHO – 1978

ZDROWIE JEST STANEM ZUPELNEJ POMYSLNOSCI

ZDROWIE JEST STANEM ZUPELNEJ POMYSLNOSCI

FIZYCZNEJ, PSYCHICNEJ I SPOLECZNEJ,

FIZYCZNEJ, PSYCHICNEJ I SPOLECZNEJ,

KTÓRY POZWALA LUDZIOM PROWADZIC

KTÓRY POZWALA LUDZIOM PROWADZIC

SOCJALNIE I EKONOMICZNIE PRODUKTYWNE ZYCIE

SOCJALNIE I EKONOMICZNIE PRODUKTYWNE ZYCIE

ZMODYFIKOWANA WHO – 1978

ZMODYFIKOWANA WHO – 1978

ZDROWIE JEST STANEM ZUPELNEJ POMYSLNOSCI

ZDROWIE JEST STANEM ZUPELNEJ POMYSLNOSCI

FIZYCZNEJ, PSYCHICNEJ I SPOLECZNEJ,

FIZYCZNEJ, PSYCHICNEJ I SPOLECZNEJ,

KTÓRY POZWALA LUDZIOM PROWADZIC

KTÓRY POZWALA LUDZIOM PROWADZIC

SOCJALNIE I EKONOMICZNIE PRODUKTYWNE ZYCIE

SOCJALNIE I EKONOMICZNIE PRODUKTYWNE ZYCIE

•

Z punktu widzenia ekologiczno-

ewolucyjnego

•

 

•

ZDROWIE ŚRODOWISKOWE 

•

„zdrowie to stan swoistej

równowagi między organizmem

człowieka i otaczającym go

środowiskiem. Równowagi

umożliwiającej trwanie , rozwój

i prokreację człowieka”

Zdrowie jest to stan

Zdrowie jest to stan

dobrostanu moralnego,

dobrostanu moralnego,

umysłowego i fizycznego ,

umysłowego i fizycznego ,

który pozwala pokonać

który pozwala pokonać

przeciwności losu

przeciwności losu

z łatwością i wdziękiem

z łatwością i wdziękiem

Perykles ( 500-429 p.n.e.)

Perykles ( 500-429 p.n.e.)

•

Hipokrates (460-377

Hipokrates (460-377

p.n.e.) napisał dzieło „O

p.n.e.) napisał dzieło „O

zdrowym trybie życia”, w

zdrowym trybie życia”, w

którym głosił, że źródłem

którym głosił, że źródłem

choroby mogą być

choroby mogą być

nieodpowiednie czynniki i

nieodpowiednie czynniki i

warunki otaczające

warunki otaczające

człowieka.

człowieka.

Wg Platona (437 – 347

Wg Platona (437 – 347

p.n.e.) zdrowie było, m.

p.n.e.) zdrowie było, m.

in. funkcją doskonalenia

in. funkcją doskonalenia

stylu życia i kulturowej

stylu życia i kulturowej

relatywizacji diety.

relatywizacji diety.

Wg Paracellusa (1493 –

Wg Paracellusa (1493 –

1541)

niemieckiego

1541)

niemieckiego

filozofa

i

lekarza

filozofa

i

lekarza

zdrowie nie jest dawane

zdrowie nie jest dawane

przez naturę lecz musi

przez naturę lecz musi

być stale zdobywane

być stale zdobywane

(tzw. uniwersalna teoria

(tzw. uniwersalna teoria

makro i mikrokosmosu).

makro i mikrokosmosu).

Marcin Kacprzak ( 1888- 1968)

Marcin Kacprzak ( 1888- 1968)

:

:

Zdrowie to nie tylko brak

Zdrowie to nie tylko brak

choroby lub niedomagań, ale i

choroby lub niedomagań, ale i

dobre samopoczucie oraz taki

dobre samopoczucie oraz taki

stopień przystosowania

stopień przystosowania

biologicznego, psychicznego i

biologicznego, psychicznego i

społecznego, jaki jest osiągalny

społecznego, jaki jest osiągalny

dla danej jednostki w

dla danej jednostki w

najkorzystniejszych warunkach.

najkorzystniejszych warunkach.

Zdrowie to stan lub zdolność

Zdrowie to stan lub zdolność

organizmu ludzkiego do

organizmu ludzkiego do

wykazywania odpowiednich

wykazywania odpowiednich

czynności w określonych

czynności w określonych

warunkach środowiskowych

warunkach środowiskowych

i genetycznych.

i genetycznych.

•

Definicja zdrowia WHO wskazuje, że

istotę pojęcia zdrowia jednostki

można min. pojmować jako:

-

zdolność do normalnego

funkcjonowania organizmu mając na

względzie wszystkie jego układy

( organy) i funkcje.

-

zdolność do adaptacji w

zmieniającym się środowisku.

-

pewien potencjał fizyczny i

psychiczny, dający możliwość

rozwijania aktywności.

-

wyraz równowagi i harmonii

fizycznych, psychicznych i

społecznych osoby ludzkiej.

ZDROWIE ZBIOROWOŚCI

ZDROWIE ZBIOROWOŚCI

(POPULACJI)

(POPULACJI)

•

Salus aegroti suplema

lex

Salus populi suplema

lex

•

Zdrowie zbiorowości jest kategorią abstrakcyjną.

Nie jest prostą sumą stanów zdrowia jednostek

tworzących daną zbiorowość

•

Zdrowie zbiorowości można także wyrażać innymi

terminami.

- zdrowie narodu (health of the nation) obejmuje

najczęściej wszystkich obywateli jakiegoś państwa.

- zdrowie wspólnoty (community health) w

odniesieniu do mniejszych wspólnot terytorialnych.

- zdrowie pewnych kategorii społecznych – zdrowie

kobiet, zdrowie mężczyzn, zdrowie dzieci, zdrowie

rodziny itd.

● Ostatnio pojawia się tendencja uwzględniania w

badaniu i ocenie tak zdrowia jednostkowego jak i

zbiorowości tzw. jakości życia (quality of life)

● Zdrowie zbiorowości bada się i mierzy pośrednio

metodami epidemiologicznymi (zwanymi

miernikami zdrowia) i socjologicznymi.

CZYNNIKI

DEMOGRAFICZNE

-Wiek badanej populacji

-Populacja wiejska/miejska

-Liczba urodzeń

-migracja

WARUNKI

KULTUROWE

-tradycje

-organizacja rodziny

-wykształcenie

-Rozrywki

SYSTEM

OPIEKI

ZDROWOTNEJ

-Infrastruktura

-Personel

-Dostępność

-Wykorzystanie

-Przepisy

WARUNKI

POLITYCZNE

-decentralizacja

-uwrażliwienie radnych

-wybór priorytetów

WARUNKI

SPOŁECZNO-

GOSPODARCZE

-Dochody

-Styl życia

-Zatrudnienie

-Org. społeczne

CZYNNIKI

BIOLOGICZNE

-genetyczne

-dziedziczne

WARUNKI

FIZYCZNE

-Klimat

-Mieszkanie

-transport

STAN

ZDROWIA

POPULACJI

Uwarunkowania zdrowia –model

Uwarunkowania zdrowia –model

francuski

francuski

Osobnicze

zachowania

zdrowotne

i umiejętność

radzenia sobie

Świadczenia

zdrowotne

Biologia

i wyposażenie

genetyczne

Zdrowy rozwój

w dzieciństwie

Wykształcenie

Środowisko

fizyczne

Środowisko

i warunki pracy

Sieć wsparcia

społecznego

Dochody i status

społeczny

STAN

ZDROWIA

POPULACJI

Uwarunkowania zdrowia- model

Uwarunkowania zdrowia- model

kanadyjski

kanadyjski

•

Zdrowie jest:

•

wartością,

dzięki której jednostka

może realizować swoje aspiracje i

potrzebę osiągania satysfakcji

oraz zmieniać środowisko i radzić

sobie w nim,

•

zasobem (bogactwem

) dla

społeczeństwa, gwarantującym

jego rozwój społeczny i

ekonomiczny,

•

środkiem

do osiągnięcia lepszej

jakości życia.

•

Zdrowie nie jest stanem statycznym.

We wszystkich okresach życia należy:

•

chronić je

- czyli zapobiegać

chorobom, urazom i zatruciom

(profilaktyka),

•

doskonalić je

, pomnażać,

zwiększać jego potencjał

(promocja zdrowia),

•

przywracać

je

gdy pojawi się

choroba (leczenie i rehabilitacja).

 

•

Wpływ na zdrowie mają choroby

różnego pochodzenia (infekcje,

wypadki, nowotwory itd.), dieta,

warunki środowiskowe. Zdrowie

zwykle pogarsza się po osiągnięciu

przez organizm pewnego wieku, co w

końcu prowadzi do śmierci. Moment

ten można częściowo odwlec dbając o

zdrowie.

•

 

Najważniejsze środki, jakie można

podjąć celem zachowania zdrowia to:

•

podjęcie leczenia wszystkich

poważnych chorób

•

zachowanie aktywności fizycznej

•

nie nadużywanie alkoholu;

wyeliminowanie palenia tytoniu i

zażywania innych szkodliwych

substancji, leków nie przepisanych

przez lekarza lub nie zgodnie z jego

zaleceniami, oraz narkotyków.

•

racjonalne odżywianie. Dla zdrowego

człowieka typowa dieta w Polsce

dostarcza wszystkich koniecznych

substancji odżywczych w

wystarczających ilościach, ale w

wypadku niektórych chorób mogą być

niezbędne poważniejsze modyfikacje

diety

•

W celu lepszego zrozumienia tych

faktów, niezbędne wydaje się

postawienie pytania:

•

Gdzie tworzy się zdrowie?

- Najprostszą odpowiedzią - jest

stwierdzenie, że zdrowie tworzy się

tam, gdzie człowiek żyje, pracuje i

odpoczywa. Oczywiście równie ważne

jest jak żyje, a więc uogólniając, można

powiedzieć, że zdrowie tworzy się w

zależności od warunków i sposobu

życia.

W końcu lat 1970-tych Światowa

W końcu lat 1970-tych Światowa

Organizacja Zdrowia ogłosiła listę

Organizacja Zdrowia ogłosiła listę

czynników warunkujących zdrowie.

czynników warunkujących zdrowie.

Należą do nich:

Należą do nich:

•

pełne korzystanie z praw i swobód

pełne korzystanie z praw i swobód

obywatelskich,

obywatelskich,

•

możliwość zatrudnienia i praca w

możliwość zatrudnienia i praca w

odpowiednich warunkach,

odpowiednich warunkach,

•

dobre warunki mieszkaniowe,

dobre warunki mieszkaniowe,

•

utrzymanie kondycji

psychofizycznej stosownej do

wieku i płci,

•

uzyskanie odpowiedniego

wykształcenia,

•

odpowiednie zaopatrzenie w

żywność i odpowiedni stan

odżywienia,

•

poczucie bezpieczeństwa

•

możliwość gromadzenia

oszczędności,

•

komunikacja i łączność z innymi

ludźmi,

•

możliwość wypoczynku,

•

regeneracji sił i rozrywki

•

dostępność odpowiedniej odzieży.

•

Zdrowie zależy od czterech grup

czynników określonych w 1973

roku przez Lalonda jako tzw. pola

zdrowotne

•

styl życia (około 50% wszystkich

wpływów),

•

środowisko (ok.20%),

•

cechy genetyczne (ok.20%)

•

opieka zdrowotna (ok.10%).

Największy, bo 50% wpływ na zdrowie

Największy, bo 50% wpływ na zdrowie

człowieka ma

człowieka ma

styl życia

styl życia

, na który

, na który

składają się między innymi takie

składają się między innymi takie

elementy:

elementy:

aktywność fizyczna, sposób odżywiania

aktywność fizyczna, sposób odżywiania

się, umiejętności radzenia sobie ze

się, umiejętności radzenia sobie ze

stresem, stosowanie używek (nikotyna,

stresem, stosowanie używek (nikotyna,

alkohol, środki psychoaktywne) czy

alkohol, środki psychoaktywne) czy

zachowania seksualne.

zachowania seksualne.

Środowisko fizyczne

warunkuje stan

zdrowia człowieka w około 20%.

Korzystny wpływ na zdrowie ma czyste

powietrze, woda, zdrowa i bezpieczna

szkoła oraz zakład pracy. Negatywne

oddziaływanie środowiska na zdrowie

wynika w znacznym stopniu z

degradacji środowiska naturalnego,

promieniowania jonizującego, hałasu,

szkodliwych substancji chemicznych

oraz czynników biologicznych.

•

Zdrowie człowieka w 20%

uwarunkowane jest przez

czynniki

genetyczne

•

Jedynie 10%, czyli w najmniejszym

stopniu poprzez

opiekę zdrowotną

,

jej strukturę, organizację,

funkcjonowanie czy też dostępność do

świadczeń medycznych i ich jakość.

Natomiast na poziom zdrowia

społeczeństwa mają wpływ:

•

sytuacja demograficzna,

•

styl życia obywateli,

•

poziom warunków zdrowotnych

(sanitarnych)

•

sprawność systemu ochrony zdrowia.

 

KRYTERIA OCENY STANU ZDROWIA

 

•

Obiektywna jakość struktur i funkcji

Obiektywna jakość struktur i funkcji

organizmu

organizmu

•

Odczucia subiektywne

Odczucia subiektywne

•

Dostępność oraz skuteczność

Dostępność oraz skuteczność

działania służby zdrowia ( w zakresie

działania służby zdrowia ( w zakresie

profilaktyki , leczenia oraz promocji

profilaktyki , leczenia oraz promocji

zdrowia )

zdrowia )

Stan zdrowia może być

mierzony

:

 

•

średnim przeciętnym trwaniem

życia

•

wskaźnikami jakości życia

•

wynikami badań laboratoryjnych

•

potrzebami medycznymi

•

samooceną zdrowotną czyli

subiektywnym odczuciem

własnego zdrowia ( częstość

poczucia choroby, częstość

poczucia zmęczenia, ilość

zgłaszanych w wywiadzie

dolegliwości

•

MIERNIKI ZDROWIA

 

•

pozytywne

 

•

negatywne

 

•

narażenia

 

•

NEGATYWNE MIERNIKI ZDROWIA

 
 

Zapadalność ( miernik

dynamiczny

)

Jest to liczba nowych przypadków

choroby zaistniałych w

analizowanym czasie.

Zapadalność wyraża się liczbowo

za pomocą współczynnika

zapadalności:

•

 

gdzie :
l - liczba przypadków zachorowań
c - liczba populacji narażonej
k - stała 100.000 

Zapadalność jest miarą

rozpowszechnienia w populacji

ostrych chorób zakaźnych

l
W z = --- x k
c

Chorobowość ( miernik statyczny)
 

Jest to liczba osób chorych w

badanym okresie, którą można

wyrazić wzorem: 

Chorobowość = Zapadalność x

Czas trwania choroby

 
Chorobowość jest miarą

rozpowszechnienia w populacji

chorób przewlekłych