

Wiek wczesnoszkolny przypada na okres pomiędzy siódmym a dziewiątym rokiem życia
(według niektórych autorów pomiędzy siódmym a jedenastym rokiem).



Okres szczególnie istotny dla rozwoju człowieka.



Rozpoczyna edukację szkolną człowieka.



W jego życiu pojawia się nowe środowisko społeczne, codzienne obowiązki i nowe wyzwania.



Zmianie ulega proporcja pomiędzy zabawą a pracą (nauką).



Od dziecka zaczyna się więcej wymagać - musi ono nauczyć się obowiązkowości,
systematyczności.



Wraz z rozpoczęciem edukacji dziecko zaczyna zdobywać systematycznie wiedzę pod
kierunkiem nauczyciela.



Coraz więcej jest w nauce elementów pracy umysłowej - coraz mniej elementów rozrywki czy
zabawy.



W tym wieku u dziecka następuje gwałtowny rozwój procesów poznawczych zmierzający do
wyodrębnienia i usamodzielnienia poszczególnych czynności umysłowych.



Istotną rolę odgrywają zmiany w procesach myślenia ( analiza, synteza, abstrahowanie,
uogólnianie).



Myślenie przybiera postać samodzielnej wewnętrznej czynności poznawczej , opartej na
operacjach pojęciowych i realizowanej w zgodzie z zasadami logiki ( myślenie pojęciowe,
abstrakcyjne, symboliczne).

Myślenie dziecka w wieku

wczesnoszkolnym

Rozwój myślenia dokonuje się etapami, przebiega stopniowo. Istotnym zjawiskiem
dla wykształcenia tego typu myślenia jest proces interioryzacji czynności
zewnętrznych które opierają się na spostrzeżeniach lub też wyobrażeniach
przedmiotów. Czynności te poprzez interioryzację zostają przekształcone w
operacje myślowe. Istotnymi dla procesów myślenia operacjami są operacje
syntezy i analizy. Punktem wyjścia procesu poznawania jest synteza (synteza
pierwotna) - następuje spostrzeżenie zjawiska i jego całościowe ujęcie.
Następnie w trakcie procesów poznawczych (w trakcie myślenia) zjawiska zostają
rozbite na części - następuje proces analizy. Po zakończeniu analizy zjawiska
znowu zostają połączone w całość - dokonuje się tzw. synteza wtórna. Oprócz
operacji analizy i syntezy równie istotna jest operacja abstrahowania i uogólniania.
Abstrahowanie jak wszystkie operacje poznawcze rozwija się stopniowo, etapami -
jego rozwój następuje od etapu podstawowej abstrakcji zmysłowej do etapu jakim
jest tworzenie pojęć abstrakcyjnych. Równie istotnym procesem jest uogólnianie -
zachodzi ono wówczas gdy dziecko poznaje cechy ogólne grupy (klasy)
przedmiotów , cechy istotne dla zdefiniowania klasy.

Wraz z procesem abstrahowania i procesem uogólniania zachodzi proces
konkretyzacji. Przejawem konkretyzacji jest zastosowanie uogólnionej wiedzy
teoretycznej do dalszego poznawania materiału szkolnego oraz do
rozwiązywania zadań praktycznych. Konkretyzacja przejawia się również w
umiejętności ilustrowania ogólnej teoretycznej wiedzy konkretnymi
przykładami, w umiejętności odnoszenia poszczególnych faktów
jednostkowych do wiedzy ogólnej. Na wiek wczesnoszkolny przypada również
rozwój zdolności wnioskowania. Można powiedzieć że nabycie zdolności
wnioskowania jest pewnego rodzaju rewolucją w sposobie poznawania świata. Dzieci w
tym wieku wnioskowanie przeprowadzają jeszcze na podstawie przesłanek które
powstają w rzeczywistości (są wynikiem operacji na konkretach).



Oprócz procesów myślenia w okresie wczesnoszkolnym istotnym przeobrażeniom ulegają
procesy spostrzegania, obserwacji oraz procesy uwagowe.



W początkowym etapie nauczania spostrzeganie rozwija się w znacznym stopniu - staje się ono
czynnością niejako samodzielna (wyodrębniona od innych czynności poznawczych) zaczyna
mieć również charakter celowej czynności.



Rozwój spostrzegania i umiejętności obserwacyjnych jest wynikiem tego , ze dzieci które mają
obserwować określone przedmioty czy zjawiska zaczynają bazować tylko na opisie słownym
tego co ma być przedmiotem ich aktywności poznawczej . Zaczynają im wystarczać
wyjaśnienia werbalne - przestaje być niezbędne przedstawianie dzieciom konkretu.



Rozwój spostrzegania i obserwacji jest warunkowany i zarazem wzajemnie wpływa na rozwój
uwagi.



Procesy uwagowe dziecka są stymulowane do szerszego rozwoju poprzez edukacje szkolną,.
Ulegają w niej doskonaleniu takie właściwości uwagi jak koncentracja, trwałość i
przerzutności. Zwiększa się również pojemność uwagi. Dzieci w wieku wczesnoszkolnym
kierują swoja uwagę głównie na przedmioty i zjawiska zachodzące w świecie
zewnętrznym. Uwaga dzieci jest aktywizowana poprzez takie nauczania które potrafią
wzbudzić ich ciekawość oraz które łączą przekazywany nowy materiał z wiedza wcześniej przez
dzieci nabytą oraz z doświadczeniami dzieci i ich nawykami.



W początkowym okresie wieku wczesnoszkolnego procesy pamięciowe dynamicznie rozwijają
się. Pamięć to oczywiście nie tylko przechowywanie zdobytych informacji - to także proces
odpowiedniego kodowania informacji, proces przywoływania ich z magazynów pamięciowych ,
proces rozpoznawania zjawisk już wcześniej napotkanych.

Rozwój mowy



W okresie wczesnoszkolnym obserwujemy również znaczny rozwój mowy u dzieci. Poziom
rozwoju mowy jaki dziecko osiągnęło przed rozpoczęciem edukacji jest jednym ze wskaźników
dojrzałości szkolnej - czyli gotowości dziecka do rozpoczęcia edukacji. Bardzo istotna jest
umiejętność budowania wypowiedzi bazujących na zdaniach wielokrotnie złożonych. W
trakcie edukacji szkolnej dziecko doskonali funkcje komunikacyjne oraz symboliczne. Mowa
dziecka zaczyna być coraz ściślej powiązana z myśleniem. Poprzez rozwój mowy doskonalą
się procesy myślenia - działania dzieci w coraz większym stopniu są oparte na analizie
sytuacji, wytyczaniu celu działania, opracowywaniu strategii jego realizacji . Równie istotnym
aspektem rozwoju mowy jest przebiegający stopniowo proces uzewnętrzniania.
Niejednokrotnie rozwiązywane w szkole zadania wymagają skupienia, skierowania uwagi z
zewnątrz do wewnątrz - skupienia jej na obrazach wewnętrznych. Stymuluje to proces
uwewnętrzniania mowy. Z kolei uwewnętrznianie mowy jest podstawa rozwoju bardziej
złożonych operacji myślowych. Oczywiście mowa również nie rozwija się w oderwaniu od
rozwoju innych procesów poznawczych- jej rozwój jest stymulowany i zarazem stymuluje
rozwój uwagi, spostrzegania, pamięci , myślenia. Jest również stymulowany przez środowisko
w jakim dziecko żyje - bogate w bodźce, stymulujące środowisko sprzyja lepszemu , bardziej
pełnemu rozwojowi nie tylko mowy ale także innych funkcji psychicznych.

Reasumując możemy powiedzieć iż wiek
wczesnoszkolny jest wiekiem znaczących
zmian w zakresie:

a) Procesów pamięciowych - dzieci stosunkowo łatwo nabywają nowe umiejętności czy słów,

sprzyja temu dobrze

rozwinięte procesy pamięciowe.

b) Wiekiem realizmu - w życiu dzieci coraz większe znaczenie zaczynają odgrywać rzeczywiste

wydarzenia zewnętrzne - ludzie, przedmioty

c) Wiekiem aktywności - dzieci wykazują duże zainteresowanie wykonywanymi czynnościami :

zabawą czy nauką

d) Wiekiem ekspresji - w dzieciach narasta potrzeba uzewnętrzniania własnych przeżyć poprzez

zabawę i twórczość.



Dziecko w wieku wczesnoszkolnym jest już w miarę stabilne emocjonalnie - potrafi ono panować

nad ekspresją emocjonalna. Autorytetem dla niego są rodzice, coraz większe znaczenie

zaczyna również mieć nauczyciel w szkole. Szczególnie w pierwszej klasie dzieci potrzebują by

nauczyciel poświęcał im dużo uwagi. Wzrasta w tym wieku znaczenie grupy rówieśniczej - coraz

bardziej istotna jest opina grupy, dziecko posiada z reguły przyjaciela - inaczej iż w wieku

przedszkolnym dokonywany jest jego wybór, wybór ten nie jest przypadkowy. U chłopców

dominuje typ przyjaźni "ramie w ramię" u dziewczynek typ przyjaźni "twarzą w twarz".

Przyjaźń chłopców jest bardziej oparta na wspólnym działaniu, przyjaźń dziewczynek na dzieleniu

się przeżyciami. Aktywność poznawcza staje się źródłem emocji - odnosząc sukcesy dziecko

przezywa pozytywne emocje. Porażki są źródłem emocji negatywnych. Na początkowym etapie

rozwoju emocjonalnego emocje są bardziej impulsywne (są afektami) dopiero w procesie

socjalizacji dziecko uczy się panować nad emocjami, kierować nimi . U dziecka w wieku

wczesnoszkolnym dominują już emocje kontrolowane. Reakcje emocjonalne są bardziej trwale -

maja większy udział w działaniach mających na celu realizacje potrzeb czy wyznaczonych celów.

Reakcje emocjonalne są bardziej trwale - maja większy udział w działaniach mających na celu

realizacje potrzeb czy wyznaczonych celów. W początkowym okresie rozwoju dziecko

realizuje głównie potrzeby i dążenia osobiste (egoistyczne) . Jednak wraz z e wzrostem

liczby i jakości kontaktów społecznych, wraz z przyrostem wiedzy o świecie, wraz z kształtowaniem

się systemu wartości następuje rozwój potrzeb poza osobistych oraz uczuciowości wyższej

(stosunek do idei i wartości oraz do innych ludzi). Dziecko coraz bardziej uczy się kontrolować

swoje reakcje emocjonalne - często robi to po to aby zadowolić rodziców czy nauczycieli . Wraz z

rozwojem procesów poznawczych dziecko nabywa coraz większej sprawności w ocenie tego na ile

dane zachowania są szkodliwe czy tez bezsensowne.



Badania prowadzone przez psychologów wykazują iż podstawowymi motywami uczenia się dzieci w

wieku wczesnoszkolnym są:

* Zadowolenie nauczyciela i rodziców

*Uzyskanie określonej pozycji w grupie rówieśniczej

*Opanowanie materiału

*Oceny

Istotne zmiany następują także w
rozwoju społecznym i moralnym.
Bardzo duża rolę w rozwoju społecznym
dziecka odgrywa środowisko w jakim ono
przebywa. W wieku wczesnoszkolnym duże
znaczenie w kształtowaniu się rozwoju
społecznego ma rodzaj relacji, atmosfera,
poglądy, sposób życia jaki charakteryzuje
dom rodzinny, oddziaływania wywiera
nauczyciel na klasę oraz grupa
rówieśnicza. Pierwszym środowiskiem
które uczy dziecka zasad współżycia
społecznego jest rodzina. To z domu
rodzinnego dziecko z reguły wynosi system
przyjętych wartości , dom rodzinny wpływa
także na stosunek dziecka do wartości
moralnych. Rodzina wywiera wpływ na
rozwój osobowości - na przyjmowanie
określonych postaw i występowanie
określonych potrzeb. Poprzez kontakty z
rodzicami i rodzeństwem dziecko uczy się
nawiązywać więzi emocjonalne, uczy się
także w jaki sposób ma się zachowywać. To
z domu rodzinnego wynosi się takie
zachowania społeczne jak
odpowiedzialność, obowiązkowość, bycie
pomocnym, szacunek do innych, do pracy i
do wiedzy. Każde dziecko rozwija się
określonym układzie rodzinnym - dzieci i
rodzice wzajemnie na siebie oddziałują
tworząc określony styl zachowań w
rodzinie. Poprzez oddziaływania rodziny
zostaje dziecku przekazana kultura i
tradycja, rodzina zaspakaja podstawowe
potrzeby emocjonalne dziecka, wpływa
także na jego postawę wobec nauki i
innych ludzi.



Istotne znaczenie w procesie uspołecznienia dziecka odgrywa również szkoła i nauczyciele.
Jednak nie tylko oni mają istotne znaczenie na dziecko.



Rówieśnicy także wpływają na kształtowanie się światopoglądu dziecka. Idąc do szkoły dziecko
wciąż ma potrzebę zabawy jednocześnie wymaga się od niego aby podjęło obowiązki związane
z nauka. Dziecko musi pogodzić te dwie perspektywy. Oczywiście nie jest tak, że dziecko chce
się tylko bawić- proces uczenia się także je pociąga. Tak wie dziecko stawia przed sobą jeszcze
wymaganie aby sprostać wymaganiom nauczycielki oraz musi zdobyć pozycję w grupie
rówieśniczej. W okresie późnego dzieciństwa kontakty z rówieśnikami znacznie zyskają na
atrakcyjności - szkoła stanie się w głównej mierze miejscem spotkań towarzyskich. Kontakty z
rówieśnikami, relacje społeczne w klasie staną się jednym z najpopularniejszych tematów
rozmów. Poprzez wspólnotę przeżyć jakiej doświadcza cala klasa w dziecku wytwarza się silna
więź łącząca je z grupą i poczucie przynależności do grupy. Dzieci w wieku wczesnoszkolnym
chętnie bawią się wszelkie zabawy ruchowe w których są zdefiniowane reguły gry. Wzajemne
kontakty dają dzieciom dużo satysfakcji i radości.

Rozwój moralny



W wieku wczesnoszkolnym następuje również rozwój moralny, w którym możemy wyróżnić
dwie fazy (fazy te zostały wyodrębnione w oparciu o koncepcje rozwoju intelektualnego
Piageta):

1 faza - przypada ona na pierwsza i drugą klasę szkoły podstawowej. Jest to faza dominacji

heteronomii moralnej. Jest to jak gdyby moralność stosowana pod przymusem. Według
dziecka sprawiedliwe są zasady i normy formułowane przez dorosłych. Ponieważ
dorośli obdarzania są autorytetem dziecko przyjmuje ze należy bezwzględnie realizować ich
polecenia. W tym okresie dziecko przestrzega ustanowionych reguł po to aby uniknąć gróźb i
kar.

2 faza - przypada ona na druga i czwarta klasę. Dziecko przechodzi od heteronomii moralnej do

autonomii moralnej. Bez względu na okoliczności należy działać w zgodzie z wyznawanymi
przez siebie wartościami i regułami. Dziecko postępuje w określony sposób nie
dlatego ze chce uniknąć kary, dostać nagrodę tylko dlatego ze uważa dane
postępowanie za słuszne. Satysfakcjonujące dla dziecka jest działanie zgodne z wartościami
- okres ten nazywamy okresem moralnego pryncypializmu.

Rozwój moralny, osiąganie wyższych stadiów w dużej mierze zależy od środowiska w jakim dziecko

się wychowuje. Rozwój moralny postępuje stopniowo- na bazie rozwoju uczuć społeczno
moralnych a także na bazie rozwoju intelektualnego. Początkowo dziecko postępuje według
reguł wyznaczanych przez dorosłych, potem zaczyna te reguły rozumieć i przyjmować je za
własne jeśli uznaje je za słuszne.

Fizyczny rozwój
dziecka w wieku
wczesnoszkolny
m



Biologiczny rozwój dziecka w wieku szkolnym, czyli 6-10 lat, nie jest gwałtowny ani
przełomowy.



Dzieci w tym wieku różnią się wagą, wzrostem, rozwojem biologicznym,
sprawnością fizyczną. W tym czasie jednak dziecko kończy okres dzieciństwa i
wchodzi w fazę dojrzewania płciowego.



Dziecko mające 6 lat wchodzi w okres wczesnoszkolny.



Rozwój fizyczny dziecka w wieku wczesnoszkolnym charakteryzuje się tym, że staje
się ono silniejsze i odporniejsze. Wchodzi też w fazę dojrzewania płciowego.



Dziecko jest niezwykle odporne na choroby, staje się bardziej aktywne ruchowo. W
tym wieku ważne stają się dla niego zajęcia ruchowe, sport i lekcje wychowania
fizycznego. Dzięki zabawom ruchowym dziecko wykształca ruchy mimowolne i
dowolne. Jednak mogą być one mało precyzyjne i nieco zamaszyste.



Rozwój dziecka 7-letniego wiąże się z większym rozwojem mięśni dużych niż
małych. Nie należy się więc dziwić, gdy dziecko zacznie wykonywać dużo ruchów
gwałtownych, szybkich i zbytecznych.



Aktywność ruchowa nie tylko rozwija mięśnie. Wzmacnia ona działanie układu
krwionośnego i oddechowego, poprawia trawienie, przyspiesza przemianę materii,
a także rozwija odśrodkowy układ nerwowy.

Rozwój ruchowy dziecka



Jeżeli 8-letnie dziecko jest aktywne, zwiększa się precyzja jego ruchów. Dziecko jest
bardziej dokładne ruchowo. Cały czas rozwija się jego siła, wzrasta też oszczędność
ruchów. Przestają być one tak chaotyczne i nieprzemyślane. Dokładność dziecka można
zmierzyć przy pomocy testów celności. Między 6 a 8 rokiem życia dziecko szybko rośnie.
W wieku 9 lat tempo wzrostu spada. Rozwój fizyczny dziecka w wieku wczesnoszkolnym
nie różni się zanadto u dziewczynki i chłopca. Różnice płciowe silniej zaznaczają się
w okresie przedpokwitaniowym. Organizm dziecka (6-8 lat) cechuje się dużą
aktywnością układu sercowo-naczyniowego, która zwiększa się pod wpływem wysiłku
fizycznego. Dzieci w tym wieku nie są jeszcze odporne na zmęczenie, dlatego nie są
zdolne do długotrwałego wysiłku. Rozwój dziecka w wieku szkolnym nie ogranicza się
tylko do rozwoju fizycznego. Razem z nim postępuje rozwój psychiczny.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ

Maciej Wadas
Przemysław Zając
Sobielak Adam