Natalia Bryl
Patrycja Brzozowska
Paulina Straszewska
Paulina Jackowska
Kinga Chlipała
„
Myślenie- jeden z najbardziej
wieloznacznych terminów w
psychologii”
Przykłady:
„Myśl jak jedziesz! Piąty raz mijamy tę pizzerie”
uwaga
„Kiedy ostatnio byliśmy w kinie? Czekaj niech
pomyśle ” przypomnienie
„Co myślisz o tym młodym człowieku?
Myślę, że jest skończonym idiotą ” ocenianie
„Myśli jak brzytwa- rozłożył na łopatki wszystkich
adwersarzy rozumowanie, argumentowanie.
”
Intuicyjne rozumienie
MYŚLENIA
to
W psychologii rozpatruje się dwie
klasy problemów:
*Problem reprezentacji
a wiec sposobu w jaki reprezentowana jest w
umyśle informacja o świecie tworzącym swoiste
„cegiełki” jakimi posługuje się myślący człowiek
(pojęcia, wyobrażenie, zadania)
*Problem procedur operacyjnych (obliczeniowych)
Obejmują one strategie, procesy rozumowania
heurystyki rozwiązywania problemów
WNIOSKOWANIE DEDUKCYJNE
Takie, którego wnioski wynikają z przesłanek
w sposób konieczny.
Przechodzi od ogółu do szczegółu – cechy
danej kategorii przypisuje się obiektom,
należącym do tej kategorii (np. "wszyscy
studenci zdają egzaminy." – "Anna jest
studentką." – "Anna zdaje egzaminy.").
Ich poprawność oznacza zgodność tych
wnioskowań z regułami logiki.
Sylogizm kategoryczny składa się z :
a) dwóch przesłanek (przesłanka - zdanie składające się z dwóch
terminów i łączących je relacji)
b) Wniosku
Rodzaje terminów
Większy(P) Mniejszy(S) Środkowy(M)
orzecznik wniosku podmiot wniosku ogniwo
pośrednie
(predykat) (subiekt)
Np. MrP (przesłanka większa) „Każdy ptak jest istotą żywą”
SrM (przesłanka mniejsza) „Każdy kruk jest ptakiem”
SrP (wniosek) „Każdy kruk jest istotą żywą”
„Kruk” – podmiot (S)
„bycie istotą żywą” – orzecznik (P)
„bycie ptakiem” – termin środkowy (M)
Cztery rodzaje przesłanek:
OGÓLNO- SZCZEGÓŁOWO- OGÓLNO-
SZCZEGÓŁOWO-
-TWIERDZĄCA -TWIERDZĄCA -PRZECZĄCA -PRZECZĄCA
typu „a” , każde typu „i” , niektóre typu „e” , żadne typu „o” ,
niektóre
A jest B A są B A nie są B A nie są B
Sylogizm występuje w 4 klasycznych figurach i w 64 trybach.
Figura sylogizmu zależy od tego w którym miejscu większej lub mniejszej
przesłanki znajduje się dany termin (P, S, M)
Cztery klasyczne figury sylogizmów:
I II III IV
M - P P - M M - P P-M
S - M S - M M - S S-P
Wniosek : S-P
Tryb sylogizmu zależy od rodzaju relacji.
Figura I,
Tryb a-a-a (obie przesłanki i wniosek są zdaniami ogólno-twierdzącymi)
Np. Wszyscy melancholicy są psychologami. M a P (przesłanka większa)
Wszyscy studenci są melancholikami. S a M (przesłanka
mniejsza)
Wszyscy studenci są psychologami. S a P (wniosek)
Figura II,
Tryb e-a-e (przesłanka większa i wniosek to zd. ogólno- przeczące,
przesłanka
mniejsza to zd. ogólno- twierdzące)
Np. „Żaden psycholog nie jest malkontentem” P e M (przesłanka
większa)
„Wszystkie sawantki są malkontentkami” S a M (przesłanka
mniejsza)
„Żadna sawantka nie jest psychologiem” S a P (wniosek)
Błędy rozumowań
sylogistycznych
1.
Efekty trybu:
A)
Hipotezy:
•
Hipoteza efektu atmosfery
Woodwortha i Sallsa (1933)
– głosi że przesłanki sylogizmu
wytwarzają atmosferę,
wpływając na treść wniosku;
•
Hipoteza inwersji
przesłanek Chapmana i
Chapman (1959) – głosi że
błędy popełniane we
wnioskowaniu sylogistycznym
wynikają z ludzkiej skłonności
do nieuprawnionego
odwracania kierunku relacji
typu „a” i „o”
nieuprawnio
na
BoA
AoB
uprawniona
BeA
AeB
uprawniona
BiA
AiB
nieuprawnio
na
BaA
AaB
STATUS
LOGICZNY
INWERSJI
INWERSJA
PRZESŁANK
A
Modele umysłowe czterech
relacji logicznych w teorii
Johnsona - Lairda
B) Efekt figury:
Teoria modeli umysłowych Johnsona-Lairda – uwzględnia
efekty figury i trybu
Model umysłowy – to poznawcze wyrażanie
przesłanek wnioskowania. Ma postać zbioru punktów
odpowiadającym hipotetycznym elementom zbiorów
opisanych przez terminy sylogizmu (S,M,P) wraz z
relacjami tożsamości miedzy tymi elementami.
Rozwiązywanie zadania sylogistycznego
Konstruowanie modeli Analiza
Sfalsyfikowanie
umysłowych relacji wniosku
C) Efekty treści przekonań
Koncepcje wyjaśniające efekty treści sylogizmów
Teoria modeli Hipoteza
treści
umysłowych wniosku
Zakłada że istotnym Odwołuje się do ludzkiej
elementem rozumowania bezmyślności.
sylogistycznego jest Człowiek nie angażuje się w
konstruowanie zapobiegawczych rozumowanie logiczne, a selekcji
modeli przesłanek w celu wniosków dokonuje na podstawie
sprawdzenia poprawność ich prostej przystawalności
wprowadzonego wstępnie wniosku do swojego systemu wiedzy
Rozumienie implikacji:
Rachunek zdań – zbiór formuł opisujących tautologiczne
reguły wnioskowania.
Wyrażanie rachunku zdań
Zmienne Funktorów
Nawiasy
zdaniowe
- negacji („nie” ) (oddzielają
formułę
(litery P,Q,R,S itp..) - implikacji („jeżeli - to” ) od siebie)
- koniunkcji („i” )
- alternatywy („lub” )
- dysjunkcji („albo” )
- równoważności („wtedy i tylko wtedy, gdy” )
Pójdę do kina wtedy i tylko
wtedy, gdy pójdę na lody.
P Q
Równoważnoś
ć
Jeżeli pójdę do kina, to pójdę na
lody.
P Q
Implikacja
Albo pójdę do kina, albo pójdę na
lody.
P / Q
Dysjunkcja
Pójdę do kina lub pójdę na lody.
P Q
Alternatywa
Pójdę do kina i pójdę na lody.
P Q
Koniunkcja
Nie pójdę na lody.
nie – Q
Negacja
Nie pójdę do kina.
nie – P
Negacja
Pójdę na lody.
Q
Afirmacja
Pójdę do kina.
P
Afirmacja
ODPOWIEDNIK JĘZYKOWY
ZAPIS LOGICZNY
WYRAŻENIE
Przykłady wyrażeń rachunku zdań
Błędy związane z rozumieniem
implikacji
Błąd negacji
poprzednika
implikacji
(P Q) nie - P
nie – Q
Np. „Jeżeli wykonasz
dla mnie tę pracę,
to postawię ci lody”,
„Nie wykonałeś dla
mnie tej pracy”, a
zatem: „Nie
postawię ci lodów”.
Błąd afirmacji
następnika
implikacji
(P Q) nie - Q
nie – P
Np. „Jeżeli wykonasz
dla mnie tę pracę,
to postawię ci
lody”, „Postawiłam
ci lody”, a więc:
„Wykonałeś dla
mnie tę pracę”.
Teoria kontraktu
społecznego
• Teoria ta jest próbą zastosowania
podejścia edukacyjnego do analizy
procesów myślenia poprzez wykazanie
funkcji adaptacyjnych rozumowania.
Kontrakt społeczny ma postać
„Jeżeli korzystasz z przywilejów musisz
ponieść pewne koszty. Jego funkcją jest
ochrona grupy społecznej przed tzw.
oszustwami a wiec osobami, które chcą
tę kontrakt złamać.”
Testowanie prawdziwości
implikacji
• Zadanie selekcyjne
„Zadanie 4 kartek” Wason (1966)
Zadanie te w ciągu ostatnich 4 lat
zrobiło zawrotna karierę.
Rozumowanie dedukcyjne
Stosowanie formalnych reguł
logiki do wprowadzenia
wniosków z podanych przesłanek
Rozumowanie indukcyjne
wprowadzanie wniosków z
obserwowanych faktów
Rozwiązywanie problemów
„Człowiek staje przed problemem wówczas,
gdy zna cel (punkt dojścia), nie zna jednak
sposobów jego realizacji (drogi dojścia)”
Podział problemów:
•
Ze względu na definiowanie celu:
PROBLEMY
Zamknięte Otwarte
„dobrze zdefiniowane” „źle zdefiniowane”
np. stawianie diagnozy lekarskiej np. napisanie dobrej pracy
magisterskiej
•
Ze względu na ilość rozwiązań
PROBLEMY
Konwergencyjne
Dywergencyjne
maja jedno rozwiązanie maja wiele
rozwiązań Np. zadanie –łamigłówka Np.
zadania typu
twórczego
Ze względu na stopień udziału innych
osób
Problemy
Typu łamigłówki Typu gry
Problem rozwiązywany samodzielnie Problem
rozwiązywany z
bez udziału innych osób uwzględnieniem
ruchów przeciwnika
Np. gra w szachy
Strategie rozwiązywania problemów
Algorytmy Heurystyki
sekwencja kroków prowadząca jest zawodna
do rozwiązania zadania pozwala zaoszczędzić
jest niezawodna czas i energię
jest czasochłonna i energochłonna
jest pobierana duża ilość informacji
np. „drzewo decyzyjne”, „dekompozycja problemu”
Algorytmy
„Drzewo decyzyjne”
„Dekompozycja problemu”
zadanie rozwiązywane na schemacie rozłożenie problemu na
problemy
w postaci drzewa (pień-sytuacja bardziej szczegółowe, a te
na jeszcze
wyjściowa, galęzie-kolejne kroki) bardziej szczegółowe
Jedna z gałęzi sięga stanu docelowego
(rozwiązania)
Heurystyki
„Byle bliżej” Postępowanie wstecz Ukonkretnianie
Rozumowanie przez
Wybieranie takiego Zaczynanie od stanu problemu
analogię
kroku postępowania, końcowego i konstruowanie np. wyobrażenie sobie
Stworzenie który najbardziej kroków prowadzących figury
geometrycznej analogicznej
przybliża do celu. do stanu wyjściowego na której rozwiązujemy
struktury zadania
problem.
Czynniki utrudniające i
ułatwiające rozwiązywanie
problemów:
1) Wiedza szczegółowa, czyli ekspertyza w
danej dziedzinie- poprzez posiadaną
wiedzę, łatwiej można dostrzec analogię
między aktualnym problemem a innymi
zadaniami.
2) Opanowanie reguł poprawnego
myślenia
3) Znajomość heurystyk
Myślenie formalne a
myślenie naturalne
Poglądy mówiące o związkach między
dwoma rodzajami myślenia:
• Myślenie naturalne jest tym samym
co myślenie formalne (ich struktura
jest ta sama, różnią się jedynie
treściami).
• Oba rodzaje mają dużo wspólnego ze
sobą, jednak myślenie formalne jest
trudniejsze od naturalnego.
• Oba rodzaje różnią się od siebie, mają
ze sobą niewiele wspólnego.
Rozumowanie naturalne a
poziom inteligencji
Ludzie w rozumowaniu naturalnym,
posługują się zasadą „dobrych
argumentów”. Dobra argumentacja
w obronie własnego punktu widzenia
związana jest z poziomem
inteligencji. Im człowiek
inteligentniejszy, tym lepiej potrafi
argumentować.
Podsumowanie
„Myślenie jest dochodzeniem do wniosków,
które wcześniej człowiekowi nie były znane”
Sposoby myślenia:
• Rozumowanie dedukcyjne
• Rozumowanie statystyczne (przewidywanie
szans zajścia jakiegoś zdarzenia)
• Rozwiązywanie problemów
• Sprawdzanie hipotez
Wpływ na myślenie ma:
-wyobrażenie o bodźcach;
-sprzężenie zwrotne;
-rodzaj języka, jakim
posługujemy się;
-stan organizmu;
-mowa subwokalna.
669521041
Wyobraźnia ejdetyczna…
wady
zalety
-materiał trudny do usunięcia
z pamięci
-dobra pamięć wzrokowa
-brak wyobraźni wzrokowej
(abstrakcje)
-odtwarzanie z własnego
wyobrażenia (fotograficzny
umysł)
-trudno połączyć ze sobą
powiązane informacje
Wewnętrzna reprezentacja
przedmiotów
-mięśniowa i motory
czna
-oparta na wyobrażeniach
-za pomocą
symboli
Sprzężenie zwrotne i
serwomechanizmy
-psychologiczne sprzężenie
zwrotne
podmiot uzyskuje wiedzę na
podstawie rezultatów
-serwomechanizmy
użyteczny model
sekwencji „myśl –
działanie”
charakterystyczny dla
żywych organizmów