Radioizotopowa

diagnostyka chorób

tarczycy

Zakład Medycyny Nuklearnej AMB

Radioizotopowa diagnostyka chorób

tarczycy

1. Testy jodochwytności 24, 48, 72, 96 i 120 godzinne
(I-123, I-131).
2. Scyntygrafia tarczycy i całego ciała u chorych z

rakiem tarczycy (I-123, I-131).

3. Test hamowania hormonami tarczycy (I-123, I-131).
4. Test uwalniania TSH przez TRH.
5. Test wypierania nadchloranem potasu.
6. Radioimmunologiczne oznaczenia całkowitych i/lub

frakcji wolnych hormonów tarczycy w surowicach.

7. Immunoradiometryczne oznaczenia TSH w surowicy

(I-125).

8. Oznaczanie przeciwciał przeciwtarczycowych.

Idealny radioizotop do obrazowania

tarczycy powinien zachować się

biologicznie jak jod nieradioaktywny I-

127, a ponadto powinien

charakteryzować się:

1. Krótkim półokresem fizycznego rozpadu (T½).
2. Emisją monoenergetycznego promieniowania

gamma (γ) o energii od 130 do 200 keV.

3. Brakiem emisji promieniowania beta (β) oraz

innych promieniowań cząstkowych.

4. Niską ceną.
5. Łatwą dostępnością.

RADIOFARMACEUTYKI STOSOWANE

RADIOFARMACEUTYKI STOSOWANE

DO OBRAZOWANIA TARCZYCY

DO OBRAZOWANIA TARCZYCY

Radiofar -

meceutyk

Aktywność

Droga

podania

Czas do

wykonania

badania

Półokres

fizyczny

Użyteczna

energia

promienio -

wania

Organ tarczowy

(napromienio -

wanie w

mGy/MBq)

I-123

3,7 –14,8

MBq

(100-400 Ci)

doustnie lub

dożylnie

2 i 24 godz.

13 godz.

159 keV

Tarczyca

3,2

I-131

2,0 – 4,0 MBq

(54-108 Ci)

doustnie

24 godz.

8,04 dni

364 keV

Tarczyca

360,0

Nadtechnecjan

Tc-99m

37 – 74 MBq

(1-2 Ci)

dożylnie

15min.

6,01 godz.

140 keV

Górny odcinek

jelita grubego

0,062

I-131

TRANSPORT JODU W TARCZYCY

TRANSPORT JODU W TARCZYCY

T3 + T4

APICAL

THYROID

FOLLICULAR

CELL

BASOLATERA

L

AM
P

cAMP

ADP+
P

i

ATP

Tg+I

-

Tg- T4/T3

T
4

T
3

T3

T4

TS
H

Na

+

Na

+

3Na

+

2K

+

I

-

Tg

I

-

I

-

I

-

I

-

I

-

COLLOI
D

TPO

Pendr
in

T
g

ATPas
e

NIS

TSHR

,TcO

4

-

OCENA STANU CZYNNOŚCIOWEGO

OCENA STANU CZYNNOŚCIOWEGO

GRUCZOŁU TARCZOWEGO:

GRUCZOŁU TARCZOWEGO:

1. Wychwyt jodu promieniotwórczego #
- maksymalny wychwyt dobowy (T

24

lub T

max

)

- efektywny półokres trwania

131

I w tarczycy

2. Scyntygrafia tarczycy
- z użyciem technetu-99m (

99m

Tc)

- z użyciem promieniotwórczych izotopów jodu

123

I,

131

I

Test jodochwytności

Test hamowaqnia:
-75μg T3 przez 7 dni lub
-70 μg T3 przez 2 tygodnie +150 μg przez dwa tygodnie.
Wynik dodatni spadek wartości T24 powyżej 50% wartości
wyjściowej.

Test z TRH:
400-500 μg TRH dożylnie, norma wzrost stężenia TSH w
granicach 4-25 μI/ml w 30 minucie.
W nadczynności i niedoczynności wtórnej tarczycy brak
wzrostu stężenia TSH.
W niedoczynności pierwotnej i trzeciorzędowej znaczny
wzrost stężenia TSH.

Test wypierania z nadchloranem potasu:
Nadchloran potasu 1g doustnie po 60 min spadek
jodochwytności tarczycy powyżej 10% świadczy o
zaburzeniach organifikacji jodu w gruczole.

Nadczynność tarczycy z normalną lub

wysoką wartością T24:

Typ
1. Choroba Graves’a

Basedowa

2. Hipersekrecja TSH w

przysadce

3. Kosmówczak lub ześniad

groniasty

4. Gruczalak toksyczny
5. Wieloguzkowe wole

toksyczne

6. Przerzuty do darczycy

Przyczyny
- Imunoglobuliny pobudzające

receptory TSH

- Guz przysadki oporność

przys-adki na hormony
tarczycy

- Nadmiar krążenia HCG

- Autonomia tarczycy
- Autonomia tarczycy

- Chłoniak, gruczolakorak

Nadczynność tarczycy z niską wartością

T24

Typ

1. Zapalenia tarczycy
(ostre, podostre-bolesne i

skryte)

2. Tyreotoxicosis factitia

3. Choroba „Jod-Basedow”

4. Przerzuty raka tarczycy,

5. Wole jajnikowe produkcja HT

Przyczyna

Uwolnienie hormonów maga-

zynowanych w tarczycy

Nadmiar hormonów tarczycy

przyjmo-wanych w lekach lub

żywności

Nadczynność wywołana przyjmo-

waniem nadmiernych ilości

jodu.

Produkcja nadmiernych ilości

tyroksyny

-//-

SCYNTYGRAFIA TARCZYCY

SCYNTYGRAFIA TARCZYCY

Scyntygrafia tarczycy jest

graficznym obrazem rozmieszczenia

radioznacznika w tarczycy za pomocą

scyntygrafu liniowego lub kamery

gamma.

WSKAZANIA DO SCYNTYGRAFII

WSKAZANIA DO SCYNTYGRAFII

TARCZYCY

TARCZYCY

1. Ustalenie stosunku między ogólną strukturą wola
(miąższowego, guzkowego) a jego funkcją.
2. Ocena funkcji guzków i innych macalnych zmian
gruczołu.
3. Lokazlizacja ektopowej tkanki tarczycowej w
przewodzie tarczycowo -
językowym lub języku.
4. Ustalenie obecności tarczycy w obrębie guzów szyji i
klatki piersiowej
(wole zamostkowe).
5. Potwierdzenie agenezji tarczycy u pacjentów z
niedoczynnością
wrodzoną.
6. Różnicowanie zapaleń tarczycy i nadczynności
spowodowanej
podawaniem hormonów tarczycy od choroby Graves’a-
Basedowa
i innych postaci nadczynności.
7. Kontrola kształtu i wielkości gruczołu po leczeniu
chirurgicznym
i radiojodoterapii.

GUZKI W SCYNTGRAMACH DZIELIMY

GUZKI W SCYNTGRAMACH DZIELIMY

NA:

NA:

1. „Gorące” - gromadzą radioznacznik
wyłącznie lub prawie
wyłącznie
a) autonomiczne
b) częściowo uzależnione od
TSH

2. „Ciepłe” - gromadzą znacznik w takiej
samej ilości jak
tkanka otaczająca gruczołowa

3. „Zimne” - zupełnie nie gromadzą znacznika

Zakład Medycyny Nuklearnej

Pracownia Diagnostyki Obrazowej

15-276 Białystok ul.M

.Skłodowskiej-Curie 24 A Tel.[phone], w.216, 460

SCYNTYGRAFIA TARCZYCY

DANE PACJENTA:

Nazwisko:

Kod:

Data badania:

2002.07.16

Obraz nie obrobiony

Obraz po odjęciu tła i wygładzony

ROZM

IARY TARCZYCY:

tarczyca 72.0 g ( 67.9 cm3)

30.1 cm2

6.1 cm

pp 25.9 g ( 24.4 cm3)

15.2 cm2

5.6 cm

pl 16.3 g ( 15.3 cm

3)

11.2 cm2

5.3 cm

WYCHWYT TARCZYCOWY:

tarczyca 1.65 %

pp 1.22 %

pl 0.35 %

g1 0.87 %

Obraz gładzony filtrem

WIENER’a

Obraz ROI

W obrazie scyntygraficznym tarczyca o zachowanej budowie płatowej, miernie powiększona w całości, położona prawidłowo. Rozmieszczenie radioznacznika

nierównomierne, guzek położony w górnym biegunie płata prawego wykazuje zwiększoną radioaktywność- guzek ” gorący” .

W pozostałej częsci narządu gromadzenie Tc99m

wyraźnie obniżone. Wychwyt Tc99m T20min=

1,65%.

Zakład Medycyny Nuklearnej

Pracownia Diagnostyki Obrazowej

15-276 Białystok ul.M.Skłodowskiej-Curie 24 A

Tel.[phone], w.216, 460

Macro #1.0

SCYNTYGRAFIA TARCZYCY

DANE PACJENTA:

Nazwisko:

Kod:

Data badania:

2002.05.28

Obraz nie obrobiony

Obraz po odjęciu tła i wygładzony

ROZMIARY TARCZYCY:

tarczyca 59.6 g ( 56.3 cm3)

26.5 cm2

7.0 cm

pp 10.1 g ( 9.6 cm3)

8.1 cm2

5.3 cm

pl 25.8 g ( 24.3 cm3)

15.2 cm2

6.1 cm

WYCHWYT TARCZYCOWY:

tarczyca 1.47 %

Obraz gładzony filtrem WIENER’a

Obraz ROI

W obrazie scyntygraficznym tarczyca o zachowanej budowie płatowej, asymetryczna z powodu powiększonego i niżej położonego płata lewego, nie schodzi za

mostek. Rozmieszczenie radioznacznika nierównomierne, guzek położony w dolnym biegunie płata lewego wykazuje wyraźnie zwiększoną radioaktywność. W

pozostałej części narządu gromadzenie Tc99m śladowe. Wynik badania wskazuje na guzek „gorący” prawie całkowicie zdekompensowny, położony w dolnym

biegunie płata lewego.

Wychwyt Tc99myt20min=1,47%.

Zakład M

edycyny Nuklearnej

Pracownia D

iagnostyki Obrazowej

15-276 Białystok ul.M

.Skłodowskiej-Curie 24 A Tel.[phone], w

.216, 460

SCYNTYGRAFIA TARCZYCY

DAN

E PACJEN

TA:

N

azw

isko:

Kod:

Data badania:

2003.03.13

Obraz nie obrobiony

Obraz po odjęciu tła i wygładzony

ROZM

IARY TARCZYCY:

tarczyca 59.0 g ( 55.7 cm

3)

26.4 cm

2

5.6 cm

pp 21.4 g ( 20.2 cm

3)

13.4 cm

2

5.0 cm

pl 10.7 g ( 10.1 cm

3)

8.4 cm

2

4.3 cm

W

YCH

W

YT TARCZYCOW

Y:

tarczyca 3.41 %

Obraz gładzony filtrem

W

IEN

ER’a

Obraz ROI

Zakład Medycyny Nuklearnej

Pracownia Diagnostyki Obrazowej

15-276 Białystok ul.M.Skłodowskiej-Curie 24 A

Tel.[phone], w.216, 460

Macro #

1.0

SCYNTYGRAFIA TARCZYCY

DANE PACJENTA:

Nazwisko:

Kod:

Data badania:

2003.04.09

Obraz nie obrobiony

Obraz po odjęciu tła i wygładzony

ROZMIARY TARCZYCY:

tarczyca 329.9 g (311.3 cm3)

83.0 cm2

12.0 cm

pp 76.6 g ( 72.3 cm3)

31.4 cm2

8.8 cm

pl 104.1 g ( 98.2 cm3)

38.5 cm2

8.7 cm

WYCHWYT TARCZYCOWY:

tarczyca 21.02 %

Obraz gładzony filtrem

WIENER’a

Obraz ROI

W obrazie scyntygraficznym tarczyca o zachowanej budowie płatowej, znacznie powiększona w całosci-olbrzymia, nie schodzi za mostek. Rozmieszczenie

radioznacznika nierównomierne. Guzowata tkanka zlokalizowana w polu płata prawego i lewego wykazuje zróżnicowane gromadzenie Tc99m: zwiększone w dolnym

biegunie, górno-przyśrodkowej części płata prawego oraz dolnym biegunie i górno-przyśrodkowej części płata lewego. Zmniejszone gromadzenie r5adiofarmaceutyku

stwierdza się w środkowo-bocznej części płata prawego i w cieśni oraz zmnejszone aż do braku gromadzenia w dolno-bocznej części płata lewego
Całkowity wychwyt Tc99m T

20min

=21,02% wybitnie zwiększony.

Terapia radioizotopowa z

użyciem 131-I w

zróżnicowanym raku tarczycy

131-I

131-I

badanie diagnostyczne

badanie diagnostyczne

(110 MBq) 131-I

(110 MBq) 131-I

dawka

dawka

terapeutyczna

terapeutyczna

(5550 MBq)

(5550 MBq)

DZIENNIK USTAW NR 241 Z ROKU 2002

DZIENNIK USTAW NR 241 Z ROKU 2002

.

OŚ PODWZÓRZOWO - PRZYSADKOWO

OŚ PODWZÓRZOWO - PRZYSADKOWO

- TARCZYCOWA

- TARCZYCOWA

T
3

T
4

TSH

TRH

T4

T3

5’-D

T4

T3

5’-D

T4

T3

5’-D

Tkanki
obwodowe

D
I
T
+
D
I
T

M
I
T
+
D
I
T

-

-

-

-

+

+

OCENA FUNKCJI HORMONALNEJ

OCENA FUNKCJI HORMONALNEJ

TARCZYCY:

TARCZYCY:

I. Stężenie tyreotropiny w surowicy
(czułe lub superczułe metody: IRMA, EIA, FIA,

LIA )

1. Wysokie – niedoczynność pierwotna,

nadczynność podwzgórzowa i przysadkowa

(guz przysadki), w oporności przysadki na

HT oraz w nowotworach wydzielających TSH

2. Niskie - nadczynność pierwotna:
a) MGB, wole guzowate nadczynne, gruczolak

toksyczny

b) destrukcyjna faza zapalenia tarczycy (T

3

: T

4

< 0,024)

c) nadczynność w wyniku podwyższonego

poziomu

gonadotropiny kosmówkowej (kosmówczak,

zaśniad groniasty, raki embrionalne jąder)

d) ektopowe wydzielanie hormonów tarczycy w

jajniku lub z przerzutów raka

pęcherzykowego

e) inne przyczyny obniżenia TSH
- niedoczynność przysadkowa i/lub

podwzgórza

- depresja
- ciąża
- niektóre leki:
dopamina, glikokortykosteroidy, fenytoina,

somatostatyna,

amiodaron (pacjenci szpitalni!), Centrum, tran

(pacjenci

ambulatoryjni!)
- głodzenie

4. Stężenia wolnych hormonów tarczycy w

surowicy: fT

4

, fT

3

(metody: RIA, IRMA, FIA, LIA):

-  fT

4

, NfT

3

– nadczynność pierwotna, wtórna,

hypertyreosis

factitia (niski poziom TG), destrukcyjna faza

zapalenia tarczycy, wole jajnikowe

-  fT

4

, fT

3

– j.w.

- NfT

4

, fT

3

– T

3

-toksykoza (5-50%)

- NfT

4

, NfT

3

– przy  TSH (nadczynność

subkliniczna)

-  fT

4

,  fT

3

– niedoczyność pierwotna i wtórna

OCENA STANU IMMUNOLOGICZNEGO

OCENA STANU IMMUNOLOGICZNEGO

1. Oznaczanie przeciwciał

przeciwtarczycowych (metody
hemaglutynacji, RIA, EIA)

- p/ciała antytyreoglobulinowe
- p/ciała antymikrosomalne (przeciw

peroksydazie)

- p/ciała przeciw receptorom TSH:
- TSI (thyroid stimulating immunoglobulins)
- TBI (thyroid blocking immunoglobulins)

OCENA STRUKTURY GRUCZOŁU

OCENA STRUKTURY GRUCZOŁU

TARCZOWEGO

TARCZOWEGO

1. Badanie ultrasonograficzne (usg)
2. Badanie scyntygraficzne
3. Badanie radiologiczne klatki

piersiowej

4. Badanie cytologiczne materiału

komórkowego pobranego

drogą biopsi aspiracyjnej

cienkoigłowej (BAC)

5. Ocena stężeń całkowitych hormonów tarczycy

w surowicy

( tj. związanych z białkami: TBG, TBPA, TBA

oznaczonych metodami: RIA, EIA, FIA, LIA)

TT4, TT3, rT3 – może być niemiarodajna
a) nadmierna produkcja TBG (ciąża, doustne leki

antykoncepcyjne)

b) rodzinna dysalbuminemia
c) zmiany powinowactwa hormonów do białek (leki):
-

NLPZ, salicylany, heparyna, fenytoina, estrogeny,
androgeny, klofibrat

d) marskość wątroby
e) zespół nerczycowy
f) głodzenie, zaburzenie wchłaniania