ŁAC. -ANTHRAX
NIEM. -MILZBRAND
ROS.- SYBIRSKAJA JAZWA

Wąglik u owiec i

kóz

Występowanie:



Jest chorobą zakaźną występującą na całym

świecie u wielu gatunków zwierząt:



najczęściej u zwierząt roślinożernych; bydła,

owiec, kóz



Rzadziej u wszystkożernych, mięsożernych

czy u człowieka



U owiec i kóz ma zazwyczaj przebieg ostry

lub nadostry.



Chorobę charakteryzuje ogólne zakażenie

krwi i posocznica.



Charakterystycznym objawem jest obrzęk

śledziony, surowiczo-krwotoczne nacieki w
tkance łącznej podskórnej, a także pod
błonami surowiczymi

Etiologia



Bacillus anthracis



laseczka wąglika



G (+), brak rzęsek



w organizmie zwierzęcia wytwarza otoczki,

a w środowisku zewnętrznym przy dostępie
tlenu  zarodniki (umożliwiają one

przetrwanie zarazka przez szereg lat w
środowisku zewnętrznym)

Bacillus anthracis



rośnie dobrze na podłożach sztucznych w

warunkach tlenowych, optymalna temp.
wzrostu 3537°C



wyosobniony z materiału chorobowego rośnie

w warunkach tlenowych w postaci kolonii,
przypominających głowę meduzy

Bacillus anthracis



forma wegetatywna  mało oporna na

czynniki fizykochemiczne, ginie w temp.
60° po kilkunastu minutach.



forma zarodnikowa  ginie dopiero po

kilkunastu minutach gotowania. Zarodniki w
stanie wysuszonym są niezmiernie oporne i
mogą przeżywać kilkadziesiąt lat.

Bacillus anthracis



Niszczy je:



12% formaldehyd,



5% nadmanganian potasu,



5% wapno chlorowane



o chorobotwórczości decydują:



otoczki i egzotoksyny



otoczka  przeciwdziała fagocytozie ze strony

makroorganizmu



toksyna  uszkadza naczynia krwionośne i wpływa na

tworzenie się obrzęków

Wrota patogenu



per os (najczęściej)



świeże rany

Droga zarażenia:



Głownie pośrednio, ze środowiska;



Z wtórnego źródła zakażenia (zwłoki,

wydaliny, wydzieliny), dawniej za
pośrednictwem gleby („tereny wąglikowe”),
paszy (siano), wody (powodzie)



Przetrwalniki wnikają głównie alimentarne



rzadko przenosi się przez kontakt

bezpośredni od innych zwierząt, gdy
zakażona krew lub inny materiał pochodzący
od chorych dostanie się na świeże rany

Czynniki sprzyjające:



niedobory pokarmowe, przegrzanie, zmiana

zębów lub nieżyty przewodu pokarmowego



występuje raczej u zwierząt o wysokiej

produkcyjności



związana jest z określonymi rejonami, w

których zarodniki wąglika szczególnie często
się znajdują



pojawia się przede wszystkim w okresie

pastwiskowym

Źródła zakażenia



przy zarażaniu pastwisk i

rozprzestrzenianiu choroby znaczną rolę
odgrywa kał zwierząt chorych oraz
zdrowych nosicieli zarazka.



W ten sposób przyczyniają się do

rozprzestrzeniania źródła zakażenia nie
tylko bydło i owce, lecz również zwierzęta
mięsożerne (psy, lisy, szakale, inne
zwierzęta dzikie) oraz ptaki

Źródła zakażenia



źródłem zakażenia są również: skóry zwierząt

oraz mączka mięsno-kostna (zwłaszcza jeśli
są importowane z krajów o dużym nasileniu
tej choroby),



nie grzebane zwłoki zwierząt padłych, ścieki

z garbarni i zakładów utylizacyjnych.



Śmierć ok. 50% osobników chorych

Patogeneza:



wniknięcie do p. pokarmowego 

namnażanie  bakteriemia  toksyny 

uszkodzenia tkanek  obrzęki



Namnażaniu przeciwdziała naturalna obrona

organizmu, zwłaszcza fagocytoza. Może ona

jednak zostać przełamana przez agresyny

laseczki wąglika (otoczki i toksyny)



Toksyny neutralizują też ewentualnie obecne

przeciwciała  ułatwia to mnożenie się

laseczek wąglika



Przy dużej inwazyjności zarazka następuje

szybki rozwój procesu chorobowego.
Występuje bardzo szybkie zejście śmiertelne (
zwłaszcza u owiec)

Objawy:



Okres inkubacji trwa 2  5 dni (14 dni)



U owiec i kóz najczęściej występują postacie

nadostra i ostra, rzadko przewlekła

Postać nadostra:



trwa kilka godzin



na ogół bez wstępnych objawów  szybko

kończy się śmiercią



krwawy wypływ z naturalnych otworów ciała

·

Postać ostra:



Przebiega szybko



Pojawia się



niepokój lub silne podniecenie



drgawki mięśniowe oraz dłużej trwające skurcze



tętno jest przyspieszone i nierównomierne



duszność znacznego stopnia (dyspnoe)



upadanie zwierząt i śmierć

Wyraźniej niż w postaci nadostrej
zaznaczony krwawy wypływ z naturalnych
otworów ciała

Zmiany AP



postać nadostra:



rozdęte zwłoki, które szybko ulegają rozkładowi
gnilnemu



wypływ nieskrzepłej krwi z odbytu i pochwy oraz
pienistej, krwawej wydzieliny z nozdrzy i pyska

Inne zmiany, poza ewentualną wybroczynowością
błon śluzowych i surowiczych, nie zdążą się
wykształcić

Postać ostra:



oprócz podanych zmian



obrzęki tkanki łącznej podskórnej z

wybroczynami



naczynia krwionośne wypełnione półpłynną

krwią ciemnej barwy



silna wybroczynowość zapalnie zmienionej

błony śluzowej p. pokarmowego



wybroczyny pod błonami surowiczymi jamy

brzusznej i klatki piersiowej



węzły chłonne obrzękłe, na przekroju również

wykazują wybroczyny



w wymienionych jamach i worku osierdziowym
nadmierna ilość ciemnokrwistego płynu



silny obrzęk śledziony oraz jej znaczne
powiększenie, podtorebkowe wybroczyny,
miąższ jest miękki, barwy ciemoczerwonej



wątroba i nerki  cechy zwyrodnienia

miąższowego



płuca obrzękłe, pod opłucną wybroczyny



nie obserwuje się rozwoju stężenia
pośmiertnego

Diagnostyka różnicowa



zatrucia



enterotoksemia



szelestnica



bradsot

Rozpoznanie:



na podstawie wywiadu (stan paszy, wody),

omówionych objawów klinicznych



gwałtowne upadki, wypływ krwawy z

naturalnych otworów ciała, znaczne
powiększenie śledziony i silna
wybroczynowość przemawiają za wąglikiem

JEST TO JEDNAK JEDYNIE PODEJRZENIE

 

Badania laboratoryjne:



Badania mikroskopowe preparatów mazanych
materiałem sekcyjnym, barwionych błękitem
Loeflera



termoprecypitacja według Ascoliego



przesącz wygotowanego materiału biologicznego (np.
skóry)  nawarstwienie surowicy precypitacyjnej 

pierścień precypitacyjny /wielocukrowy antygen nie
neutralizowany przez gotowanie/)



próba biologiczna na myszach



ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I

ROZWOJU WSI



z dnia 5 maja 2005 r. w sprawie zwalczania

wąglika



1. Do badań laboratoryjnych pobiera się:



  1)   krew lub rozmazy krwi na szkiełkach podstawowych -

od zwierząt żywych;



  2)   małżowinę uszną - w przypadku gdy zwłoki wykazują

rozkład gnilny oraz gdy nie przeprowadza się sekcji zwłok

zwierzęcia;



  3)   kawałek kości grubej - w przypadku daleko

posuniętego rozkładu zwłok zwierzęcych;



  4)   wycinki śledziony lub chorobowo zmienionego narządu

- od zwierząt padłych lub poddanych ubojowi w wyniku

zastosowania środków podjętych w celu zwalczania choroby



5) wycinki skóry o rozmiarach 5 x 10 cm.



2. Próbki pochodzące od zwierząt żywych

pobiera się tak, aby nie zadawać zwierzęciu
zbędnego bólu.



3. Miejsce, z którego są pobierane próbki:



 1)   nie może być odkażane, ze względu na

możliwość inaktywowania bakterii nawet
przez nieznaczną ilość produktu biobójczego;



  2)   oczyszcza się lub płucze wodą bez

detergentów i środków biobójczych.



4. Próbki pobiera się czystymi, jałowymi

narzędziami, najlepiej jednorazowego użytku.



5. Każdą próbkę umieszcza się w

odpowiednim zestawie transportowym lub
sterylnym pojemniku, zamykanym szczelnym
przykryciem (najlepiej zakręcanym korkiem z
gumową podkładką lub uszczelką),
zabezpieczającym przed wyciekiem
zawartości.

 



6. Powierzchnię zewnętrzną zestawu

transportowego lub pojemnika po zamknięciu

starannie odkaża się, a następnie płucze się

czystą wodą i osusza.



7. Na każdym zestawie lub pojemniku umieszcza

się etykietę zawierającą opis zwierzęcia i jego

numer identyfikacyjny, rodzaj próbki, datę i

miejsce jej pobrania, imię i nazwisko oraz adres

posiadacza zwierzęcia.



8. Po starannym zapakowaniu próbki umieszcza

się ją w kontenerze i transportuje do

laboratorium w temperaturze 4 °C.

Profilaktyka:



ustalić źródło infekcji oraz unikać pastwisk, na

których następują zakażenia 



w rejonach o częstszym występowaniu wąglika

 szczepienia czynne: : Antraxcul I i II według

Pasteura



Skład: Szczepionki przeciwwąglikowe dla

owiec, bydła i koni.

Zawiesina hodowli żywych zarazków i

przetrwalników wąglika z osłabionych

szczepów Pasteur I względnie Pasteur II, przez

inkubacje w temperaturze 42°.



Właściwości farmakologiczne: Odporność
występuje po 12-14 dniach od ostatniego szczepienia
i trwa około 1 roku.



· szczepionka Sterne'a: atenuowany, bezotoczkowy
szczep laseczki wąglika



U owiec szczepi się w przyśrodkową powierzchnię
uda,



Dość częste reakcje poszczepienne



Dziś u nas nie ma wskazań, więc nie ma szczepionek



CHOROBA ZWALCZANA Z URZĘDU

Zasady zwalczania



Zamknięcie zagrody, izolacja chorych i

podejrzanych



Jeżeli źródłem są pastwiska lub wodopoje –

zamknięcie ich



Psy, koty, kury – w zamknięciu



Wyznaczenie ludzi do obsługi (bez skaleczeń)



Wyznaczenie sprzętu i naczyń do chorych i

podejrzanych



Nakaz dezynfekcji bieżącej i kopcowania

nawozu



Zakaz uboju, sekcji, zabiegów krwawych,

używania mleka



Określenie, co zrobić z padłymi i z mlekiem



Leczenie chorych i podejrzanych: penicylina

(krystaliczna i.v., potem prokainowa) albo
jej pochodne (np. ampicylina, amoksycylina)
lub tetracykliny, fluniksyna, dawniej
surowica



Uchylenie zarządzeń: 14 dni od ostatniego

zachorowania

I. Środki ostrożności



1. Osoby wykonujące zabiegi oczyszczania i

odkażania powinny:



  1)   być przeszkolone w zakresie obchodzenia się z

preparatami używanymi do tych zabiegów, w tym w

zakresie przygotowywania ich roztworów;



  2)   być zaopatrzone w ochronne okulary lub maski,

kombinezony oraz rękawice i buty gumowe;



  3)   być poinformowane o ryzyku kontaktu z

zarazkiem i jego przetrwalnikami oraz o możliwych

następstwach tego kontaktu.



2. Podczas wykonywania zabiegów oczyszczania i

odkażania należy przestrzegać ogólnych przepisów w

zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wąglik jako zoonoza i broń

biologiczna



Najgroźniejsze zakażenia aerogenne



postać płucna (też opon mózgowych)



Postać jelitowa – mniejsza śmiertelność



Najmniejsza śmiertelność– „czarna krosta”



Leczenie: Ciprofloksacyna najskuteczniejsza u
ludzi, potem doksycyklina, ewentualnie penicyliny



Trwają prace nad patogenezą i udoskonaleniem
szczepionek dla ludzi

Dziękuję

za uwagę