Pielęgnowanie pacjenta z chorobą
Pielęgnowanie pacjenta z chorobą
Alzheimera
Alzheimera
Alzheimer – o czym mowa ?
Alzheimer – o czym mowa ?
Choroba Alzheimera polega na nie dającym się powstrzymać
Choroba Alzheimera polega na nie dającym się powstrzymać
zaburzeniu czynności części mózgu, które są
zaburzeniu czynności części mózgu, które są
odpowiedzialne za funkcje poznawcze.
odpowiedzialne za funkcje poznawcze.
W powstaniu choroby Alzheimera bierze udział wiele
W powstaniu choroby Alzheimera bierze udział wiele
mechanizmów. W takich przypadkach mówimy o
mechanizmów. W takich przypadkach mówimy o
wieloczynnikowym rozwoju choroby.
wieloczynnikowym rozwoju choroby.
Główne czynniki to:
Główne czynniki to:
zmiany chorobowe w obrębie mózgowia (płytki,
zmiany chorobowe w obrębie mózgowia (płytki,
neurofibryle),
neurofibryle),
uwarunkowania genetyczne,
uwarunkowania genetyczne,
procesy zapalne, czynniki środowiskowe.
procesy zapalne, czynniki środowiskowe.
Zmiany biochemiczne
Zmiany biochemiczne
Za rozwój objawów choroby Alzheimera pierwotnie
Za rozwój objawów choroby Alzheimera pierwotnie
odpowiedzialny jest zanik komórek nerwowych
odpowiedzialny jest zanik komórek nerwowych
(neuronów) i miejsc ich połączeń, tzw. synaps. Zanik
(neuronów) i miejsc ich połączeń, tzw. synaps. Zanik
komórek spowodowany jest przez procesy przemiany
komórek spowodowany jest przez procesy przemiany
materii w mózgu, które odbiegły od stanu
materii w mózgu, które odbiegły od stanu
równowagi. Zaburzenia dotyczą swoistych białek –
równowagi. Zaburzenia dotyczą swoistych białek –
amyloidu i tau. Zmienione nieprawidłowo białka
amyloidu i tau. Zmienione nieprawidłowo białka
tworzą coraz większe i trwałe depozyty odkładające
tworzą coraz większe i trwałe depozyty odkładające
się zarówno wewnątrz komórek nerwowych, jak i
się zarówno wewnątrz komórek nerwowych, jak i
pomiędzy nimi. Depozyty tworzące się poza
pomiędzy nimi. Depozyty tworzące się poza
neuronami składają się głównie ze złogów amyloidu.
neuronami składają się głównie ze złogów amyloidu.
Kompleksy te określa się mianem plak. Wsuwają się
Kompleksy te określa się mianem plak. Wsuwają się
pomiędzy neurony przerywając przekazywanie
pomiędzy neurony przerywając przekazywanie
sygnałów.
sygnałów.
Cd:
Cd:
Kompleksy białkowe znajdujące się wewnątrz
Kompleksy białkowe znajdujące się wewnątrz
neuronów składają się z białek tau. Łączą się one
neuronów składają się z białek tau. Łączą się one
w długie spirale. Bardzo prawdopodobne ,że
w długie spirale. Bardzo prawdopodobne ,że
pierwsze sploty i plaki amyloidu tworzą się już na
pierwsze sploty i plaki amyloidu tworzą się już na
wiele lat przed wystąpieniem objawów choroby.
wiele lat przed wystąpieniem objawów choroby.
Również zmniejszenie ilości neuroprzekaźnika-
Również zmniejszenie ilości neuroprzekaźnika-
acetylocholiny, z pomocą której przekazywane są
acetylocholiny, z pomocą której przekazywane są
sygnały z jednej komórki nerwowej do drugiej,
sygnały z jednej komórki nerwowej do drugiej,
rozważane jest jako współodpowiedzialny czynnik
rozważane jest jako współodpowiedzialny czynnik
w rozwoju choroby Alzheimera.
w rozwoju choroby Alzheimera.
Czynniki genetyczne
Czynniki genetyczne
Od 1% do 5% przypadków choroby Alzheimera
Od 1% do 5% przypadków choroby Alzheimera
stanowi tak zwana postać rodzinna. Oznacza to, że
stanowi tak zwana postać rodzinna. Oznacza to, że
choroba dotyczy kilku generacji, a objawy występują
choroba dotyczy kilku generacji, a objawy występują
przed 60 rokiem życia. Jedyną przyczynę rozwoju
przed 60 rokiem życia. Jedyną przyczynę rozwoju
choroby Alzheimera u tych osób stanowią zmiany w
choroby Alzheimera u tych osób stanowią zmiany w
obrębie genomu. Przekazywane są one kolejnym
obrębie genomu. Przekazywane są one kolejnym
pokoleniom.
pokoleniom.
Oprócz czynników genetycznych, które wydają się
Oprócz czynników genetycznych, które wydają się
być odpowiedzialne za rozwój choroby ,znane są
być odpowiedzialne za rozwój choroby ,znane są
także takie, których działanie umożliwia
także takie, których działanie umożliwia
występowanie choroby. Około 80% ludzi jest
występowanie choroby. Około 80% ludzi jest
nosicielami owych sprzyjających chorobie czynników.
nosicielami owych sprzyjających chorobie czynników.
Procesy zapalne
Procesy zapalne
Poza czynnikami biochemicznymi i genetycznymi
Poza czynnikami biochemicznymi i genetycznymi
w rozwoju choroby mogą odgrywać zmiany
w rozwoju choroby mogą odgrywać zmiany
zapalne. Wraz z plakami amyloidowymi i splotami
zapalne. Wraz z plakami amyloidowymi i splotami
neurofibrylarnymi wpływają na zanik komórek
neurofibrylarnymi wpływają na zanik komórek
nerwowych.
nerwowych.
Pewne komórki w mózgu, które spełniają funkcję
Pewne komórki w mózgu, które spełniają funkcję
w działaniu układu immunologicznego, wykazują
w działaniu układu immunologicznego, wykazują
nadaktywność. Produkują związki które można
nadaktywność. Produkują związki które można
wykazać w innych narządach w przebiegu
wykazać w innych narządach w przebiegu
procesu zapalnego.
procesu zapalnego.
Czynniki środowiskowe
Czynniki środowiskowe
Wyniki badań wykazały, że ludzi z niskim
Wyniki badań wykazały, że ludzi z niskim
wykształceniem cechuje większe ryzyko
wykształceniem cechuje większe ryzyko
zachorowania.
zachorowania.
Urazy czaszkowo-mózgowe.
Urazy czaszkowo-mózgowe.
Wpływ diety na rozwój choroby. Wykazuje badanie
Wpływ diety na rozwój choroby. Wykazuje badanie
zależności między chorobą a obniżonym stężeniem
zależności między chorobą a obniżonym stężeniem
witaminy B
witaminy B
12
12
oraz kwasu foliowego we krwi.
oraz kwasu foliowego we krwi.
Środki zanieczyszczające środowisko, np.
Środki zanieczyszczające środowisko, np.
rozpuszczalniki. W różnych badaniach wykazano
rozpuszczalniki. W różnych badaniach wykazano
zwiększoną liczbę przypadków chorobowych wśród
zwiększoną liczbę przypadków chorobowych wśród
malarzy i lakierników.
malarzy i lakierników.
Inne czynniki ryzyka
Inne czynniki ryzyka
Podeszły wiek
Podeszły wiek
Zaawansowany wiek matki przy porodzie
Zaawansowany wiek matki przy porodzie
Ciężka depresja
Ciężka depresja
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy
Jak objawia się choroba Alzheimera?
Jak objawia się choroba Alzheimera?
Zaburzenia pamięci dotyczące bieżących wydarzeń
Zaburzenia pamięci dotyczące bieżących wydarzeń
Zaburzenia zdolności myślenia, orientacji w
Zaburzenia zdolności myślenia, orientacji w
przestrzeni, rozpoznawania przedmiotów, radzenia
przestrzeni, rozpoznawania przedmiotów, radzenia
sobie z codziennymi czynnościami i artykulacją
sobie z codziennymi czynnościami i artykulacją
mowy Słabnie umiejętność wiązania ze sobą faktów,
mowy Słabnie umiejętność wiązania ze sobą faktów,
wyciągania wniosków i radzenia sobie z problemami.
wyciągania wniosków i radzenia sobie z problemami.
Uszkodzenie struktur odpowiedzialnych za funkcje
Uszkodzenie struktur odpowiedzialnych za funkcje
językowe. Choremu ,,brakuje słów”.
językowe. Choremu ,,brakuje słów”.
Po około czterech latach zaburzenia czynności
Po około czterech latach zaburzenia czynności
mózgu są tak silne, że chory nie może samodzielnie
mózgu są tak silne, że chory nie może samodzielnie
egzystować. Dołączają się zaburzenia orientacji.
egzystować. Dołączają się zaburzenia orientacji.
Cd:
Cd:
Chorzy nie mogą odnaleźć drogi do domu, gubią
Chorzy nie mogą odnaleźć drogi do domu, gubią
się i są zdezorientowani we własnym mieszkaniu.
się i są zdezorientowani we własnym mieszkaniu.
Zaburzony jest rytm dnia i nocy. Osoby chore nie
Zaburzony jest rytm dnia i nocy. Osoby chore nie
potrafią samodzielnie przygotowywać sobie
potrafią samodzielnie przygotowywać sobie
posiłków, zapominają o jedzeniu i piciu.
posiłków, zapominają o jedzeniu i piciu.
Pogorszeniu ulega kontrola czynności zwieraczy i
Pogorszeniu ulega kontrola czynności zwieraczy i
dochodzi do zaniedbania higieny osobistej.
dochodzi do zaniedbania higieny osobistej.
Zaburzenia komunikacji z członkami rodziny,
Zaburzenia komunikacji z członkami rodziny,
przyjaciółmi i znajomymi. Zanikają wspomnienia
przyjaciółmi i znajomymi. Zanikają wspomnienia
dawnych zdarzeń dotyczących małżeństwa czy
dawnych zdarzeń dotyczących małżeństwa czy
dzieci. Słabnie utożsamianie się chorego z własną
dzieci. Słabnie utożsamianie się chorego z własną
osobą.
osobą.
Cd:
Cd:
W końcowym okresie choroby często występują
W końcowym okresie choroby często występują
objawy manii prześladowczej. Pytają oni o osoby
objawy manii prześladowczej. Pytają oni o osoby
od dawna nieżyjące
od dawna nieżyjące
W codziennym życiu osoby chore są całkowicie
W codziennym życiu osoby chore są całkowicie
bezradne, nie jest możliwa komunikacja słowna.
bezradne, nie jest możliwa komunikacja słowna.
Nie kontrolują oddawania moczu i stolca, stają się
Nie kontrolują oddawania moczu i stolca, stają się
nie odporne na infekcje.
nie odporne na infekcje.
Dziesięć wczesnych objawów
Dziesięć wczesnych objawów
ostrzegawczych
ostrzegawczych
1.
1.
Zapominanie
Zapominanie
dotyczące sfery zawodowej lub
dotyczące sfery zawodowej lub
prywatnej: chorzy pytają ciągle o to samo,
prywatnej: chorzy pytają ciągle o to samo,
mimo że już dawno uzyskali odpowiedź.
mimo że już dawno uzyskali odpowiedź.
2.
2.
Wykonywanie
Wykonywanie
rutynowych zadań sprawia
rutynowych zadań sprawia
trudności: chory potrafi pojechać samochodem
trudności: chory potrafi pojechać samochodem
do centrum miejscowości, tam jednak
do centrum miejscowości, tam jednak
zapomina, że przyjechał samochodem.
zapomina, że przyjechał samochodem.
3.
3.
Trudności
Trudności
z dobieraniem słów: chory zapomina
z dobieraniem słów: chory zapomina
przykładowo słowo ,,filiżanka”. Określa ją np.
przykładowo słowo ,,filiżanka”. Określa ją np.
jako ,,to do picia kawy.”
jako ,,to do picia kawy.”
4.
4.
Zaburzenia
Zaburzenia
orientacji: chorzy gubią się w
orientacji: chorzy gubią się w
najbliższym otoczeniu.
najbliższym otoczeniu.
5.
5.
Nie jest możliwa
Nie jest możliwa
właściwa ocena sytuacji: każdy z
właściwa ocena sytuacji: każdy z
nas przynajmniej raz miał wątpliwości, czy zakręcił gaz
nas przynajmniej raz miał wątpliwości, czy zakręcił gaz
lub wyłączył żelazko przed wyjściem z domu. Osoba
lub wyłączył żelazko przed wyjściem z domu. Osoba
chora na chorobę Alzheimera po wyjściu z domu nie
chora na chorobę Alzheimera po wyjściu z domu nie
pamięta, że jeszcze krótko przedtem prasowała lub
pamięta, że jeszcze krótko przedtem prasowała lub
gotowała. Chory pozostawia włączony piecyk lub
gotowała. Chory pozostawia włączony piecyk lub
żelazko.
żelazko.
6.
6.
Myślenie
Myślenie
abstrakcyjne lub konkretne sprawia
abstrakcyjne lub konkretne sprawia
trudności: chorzy zapominają numery telefonów, a
trudności: chorzy zapominają numery telefonów, a
kiedy się im je poda, nie wiedzą, co mają z nimi zrobić.
kiedy się im je poda, nie wiedzą, co mają z nimi zrobić.
7.
7.
Roztargnienie
Roztargnienie
: Chory przenosi przedmioty na miejsca
: Chory przenosi przedmioty na miejsca
zupełnie się do tego nie nadające. Kładzie na przykład
zupełnie się do tego nie nadające. Kładzie na przykład
portfel do lodówki, suknie do zmywarki do naczyń.
portfel do lodówki, suknie do zmywarki do naczyń.
8.
8.
Wahania nastroju
Wahania nastroju
: osoby chore mają
: osoby chore mają
szczególną skłonność do nagłych wahań nastroju.
szczególną skłonność do nagłych wahań nastroju.
W ciągu kilku minut człowiek zrównoważony może
W ciągu kilku minut człowiek zrównoważony może
popaść we wściekłość.
popaść we wściekłość.
9.
9.
Zmiana osobowości
Zmiana osobowości
: chory reaguje często
: chory reaguje często
nieodpowiednio do sytuacji, staje się agresywny
nieodpowiednio do sytuacji, staje się agresywny
i nadpobudliwy albo też nieufny i lękliwy.
i nadpobudliwy albo też nieufny i lękliwy.
10.
10.
Brak napędu
Brak napędu
: pacjenci tracą jakiekolwiek
: pacjenci tracą jakiekolwiek
zainteresowanie swoim hobby, zawodem i innymi
zainteresowanie swoim hobby, zawodem i innymi
rzeczami. Stają się bezczynni i trzeba ich zmuszać
rzeczami. Stają się bezczynni i trzeba ich zmuszać
do jakiejkolwiek aktywności.
do jakiejkolwiek aktywności.
Różne stadia choroby
Różne stadia choroby
W chorobie Alzheimera wyróżnia się 3 stadia z
W chorobie Alzheimera wyróżnia się 3 stadia z
charakterystycznymi dla nich objawami. Niektóre z
charakterystycznymi dla nich objawami. Niektóre z
objawów mogą występować we wszystkich stadiach
objawów mogą występować we wszystkich stadiach
choroby. Granice pomiędzy poszczególnymi etapami
choroby. Granice pomiędzy poszczególnymi etapami
rozwoju choroby są płynne.
rozwoju choroby są płynne.
W pierwszym stadium
W pierwszym stadium
występują łagodne objawy.
występują łagodne objawy.
Większość z nich nie zostaje zauważona przez
Większość z nich nie zostaje zauważona przez
członków rodziny. Jednakże już w tym stadium mogą
członków rodziny. Jednakże już w tym stadium mogą
one wpływać na czynności życia codziennego.
one wpływać na czynności życia codziennego.
Dotyczą one
Dotyczą one
: pamięci, przede wszystkim bieżących
: pamięci, przede wszystkim bieżących
wydarzeń, wykonywania złożonych czynności (np.
wydarzeń, wykonywania złożonych czynności (np.
włączenia pralki), mowy (zaburzeń w dopasowywaniu
włączenia pralki), mowy (zaburzeń w dopasowywaniu
słów, stosowaniu skomplikowanych wyrazów w
słów, stosowaniu skomplikowanych wyrazów w
budowaniu długich zdań)
budowaniu długich zdań)
Cd:
Cd:
Zdolności myślenia, uwagi i zdolności koncentracji,
Zdolności myślenia, uwagi i zdolności koncentracji,
orientacji, aktywności, poczucia czasu, myślenia
orientacji, aktywności, poczucia czasu, myślenia
abstrakcyjnego. W tym stadium rozwoju chorzy
abstrakcyjnego. W tym stadium rozwoju chorzy
dostrzegają jeszcze występowanie tych zmian.
dostrzegają jeszcze występowanie tych zmian.
Próbują je maskować lub się ich wypierać. Unikają
Próbują je maskować lub się ich wypierać. Unikają
także sytuacji w których może dojść do ujawnienia
także sytuacji w których może dojść do ujawnienia
objawów. Na uświadomienie sobie objawów reagują
objawów. Na uświadomienie sobie objawów reagują
złością, niekiedy lękiem, przygnębieniem i depresją.
złością, niekiedy lękiem, przygnębieniem i depresją.
W drugim stadium choroby
W drugim stadium choroby
nasilenie objawów
nasilenie objawów
zmusza chorego do zaniechania pracy zawodowej.
zmusza chorego do zaniechania pracy zawodowej.
Musi on także zrezygnować z kierowania
Musi on także zrezygnować z kierowania
samochodem. W coraz większym stopniu chory
samochodem. W coraz większym stopniu chory
wymaga pomocy innych osób w czasie wykonywania
wymaga pomocy innych osób w czasie wykonywania
codziennych zadań.
codziennych zadań.
Objawy dotyczą na tym etapie następujących dziedzin:
Objawy dotyczą na tym etapie następujących dziedzin:
-
Pamięci
Pamięci
: zapomnieniu ulegają imiona bliskich osób, nie
: zapomnieniu ulegają imiona bliskich osób, nie
rozpoznaje członków rodziny, zaburzenia pamięci
rozpoznaje członków rodziny, zaburzenia pamięci
dotyczą głównie pamięci długotrwałej
dotyczą głównie pamięci długotrwałej
-
Codziennych czynności
Codziennych czynności
: chory nie potrafi prawidłowo
: chory nie potrafi prawidłowo
się ubierać, jeść regularnie, myć, znaleźć toalety
się ubierać, jeść regularnie, myć, znaleźć toalety
-
Orientacji
Orientacji
: chory gubi się poza terenem własnego
: chory gubi się poza terenem własnego
mieszkania, może już stracić orientację we własnym
mieszkania, może już stracić orientację we własnym
domu
domu
-
Postrzegania
Postrzegania
: chory „widzi” postacie nieobecne
: chory „widzi” postacie nieobecne
-
Napędu
Napędu
: w tym stadium często występuje niepokój,
: w tym stadium często występuje niepokój,
osoba chora chodzi bez celu po pokoju lub ucieka z dom
osoba chora chodzi bez celu po pokoju lub ucieka z dom
-
Poczucia czasu
Poczucia czasu
: nie rozróżnia przeszłości i przyszłości
: nie rozróżnia przeszłości i przyszłości
-
Postrzegania zmysłowego
Postrzegania zmysłowego
: może nieprawidłowo
: może nieprawidłowo
interpretować bodźce dotykowe, smakowe dlatego traci
interpretować bodźce dotykowe, smakowe dlatego traci
apetyt, nie postrzega otoczenia, myli dzień z nocą
apetyt, nie postrzega otoczenia, myli dzień z nocą
-
Nastroju
Nastroju
: u osób z chorobą Alzheimera dochodzi na tym
: u osób z chorobą Alzheimera dochodzi na tym
etapie do częstych i nagłych wahań nastroju
etapie do częstych i nagłych wahań nastroju
W trzecim stadium
W trzecim stadium
chory nie jest już zdolny do
chory nie jest już zdolny do
samodzielnego życia. Jest zdany na pomoc innych osób,
samodzielnego życia. Jest zdany na pomoc innych osób,
musi być nadzorowany. Jego mowa zostaje ograniczona
musi być nadzorowany. Jego mowa zostaje ograniczona
do kilku słów, nie rozpoznaje już w ogóle krewnych,
do kilku słów, nie rozpoznaje już w ogóle krewnych,
reaguje pozytywnie na dotyk i znane głosy.
reaguje pozytywnie na dotyk i znane głosy.
Na tym etapie dochodzi do
Na tym etapie dochodzi do
występowania
występowania
objawów
objawów
somatycznych
somatycznych
jak powolny chód w
jak powolny chód w
przodopochyleniu
przodopochyleniu
i częste upadki. Zatracają zdolność śmiania się i
i częste upadki. Zatracają zdolność śmiania się i
połykania, pojawiają się trudności w jedzeniu
połykania, pojawiają się trudności w jedzeniu
pomimo pomocy. Mogą występować napady
pomimo pomocy. Mogą występować napady
drgawek. W stadium końcowym choroba
drgawek. W stadium końcowym choroba
Alzheimera prowadzi do całkowitego
Alzheimera prowadzi do całkowitego
wyniszczenia. Chory przykuty jest do łóżka, w
wyniszczenia. Chory przykuty jest do łóżka, w
następstwie czego wzrasta ryzyko infekcji.
następstwie czego wzrasta ryzyko infekcji.
Najczęstszą przyczyną zgonu jest zapalenie płuc.
Najczęstszą przyczyną zgonu jest zapalenie płuc.
Rozpoznanie choroby Alzheimera
Rozpoznanie choroby Alzheimera
Diagnostyka –wykluczenie na podstawie różnych badań
Diagnostyka –wykluczenie na podstawie różnych badań
dodatkowych schorzeń ,które mogą wywoływać podobne
dodatkowych schorzeń ,które mogą wywoływać podobne
objawy. Oceniany jest stan psychiczny i somatyczny
objawy. Oceniany jest stan psychiczny i somatyczny
chorego. Badana jest pamięć, myślenie, mowa, uwaga.
chorego. Badana jest pamięć, myślenie, mowa, uwaga.
Wykorzystuje się w tym celu tzw. Mini –Mental –State –
Wykorzystuje się w tym celu tzw. Mini –Mental –State –
Examination.
Examination.
Bada się stan somatyczny chorego umożliwiający
Bada się stan somatyczny chorego umożliwiający
wykluczenie innych schorzeń organicznych. Na podstawie
wykluczenie innych schorzeń organicznych. Na podstawie
badań laboratoryjnych krwi i moczu można wykluczyć stany
badań laboratoryjnych krwi i moczu można wykluczyć stany
zapalne, niedobory witamin, zaburzenia hormonalne
zapalne, niedobory witamin, zaburzenia hormonalne
Badania :tomografia komputerowa, magnetyczny rezonans
Badania :tomografia komputerowa, magnetyczny rezonans
jądrowy mogą wykazać typowe zmiany w obrębie mózgu,
jądrowy mogą wykazać typowe zmiany w obrębie mózgu,
np. guzy lub zaburzenia krążenia.
np. guzy lub zaburzenia krążenia.
Cd:
Cd:
Badania :tomografia komputerowa, magnetyczny
Badania :tomografia komputerowa, magnetyczny
rezonans jądrowy mogą wykazać typowe zmiany
rezonans jądrowy mogą wykazać typowe zmiany
w obrębie mózgu, np. guzy lub zaburzenia
w obrębie mózgu, np. guzy lub zaburzenia
krążenia.
krążenia.
Całkowite rozpoznanie można postawić dopiero
Całkowite rozpoznanie można postawić dopiero
po śmierci chorego, po przeprowadzeniu
po śmierci chorego, po przeprowadzeniu
histopatologicznych badań mózgu.
histopatologicznych badań mózgu.
Mini –Mental –State –Examination (MMSE)
Mini –Mental –State –Examination (MMSE)
W teście sprawdza się , przy użyciu prostych
W teście sprawdza się , przy użyciu prostych
pytań, zdolność postrzegania i przypominania, a
pytań, zdolność postrzegania i przypominania, a
także możliwości chorego w zakresie orientacji,
także możliwości chorego w zakresie orientacji,
koncentracji i mowy.
koncentracji i mowy.
Proste zadania pozwalają na zweryfikowanie
Proste zadania pozwalają na zweryfikowanie
podejrzenia otępienia.
podejrzenia otępienia.
Wynik testu w początkowym stadium choroby
Wynik testu w początkowym stadium choroby
Alzheimera jest jeszcze w granicach normy.
Alzheimera jest jeszcze w granicach normy.
Wartości
Wartości
powyżej 27
powyżej 27
stanowią normę, wyniki
stanowią normę, wyniki
pomiędzy 10 a 26
pomiędzy 10 a 26
są przyczynkiem do
są przyczynkiem do
rozpoznania łagodnego lub umiarkowanego
rozpoznania łagodnego lub umiarkowanego
otępienia. Wyniki
otępienia. Wyniki
poniżej 10
poniżej 10
wskazują na ciężkie
wskazują na ciężkie
otępienie.
otępienie.
Cd:
Cd:
Test łączenia cyfr
Test łączenia cyfr
może być przeprowadzony
może być przeprowadzony
przez lekarza domowego. Badany musi jedną linią
przez lekarza domowego. Badany musi jedną linią
połączyć w określonej kolejności ułożone na
połączyć w określonej kolejności ułożone na
kartce cyfry.
kartce cyfry.
Pielęgnowanie pacjenta z chorobą
Pielęgnowanie pacjenta z chorobą
Alzheimera
Alzheimera
Czynności pielęgnacyjne muszą być wdrożone w
Czynności pielęgnacyjne muszą być wdrożone w
chwili rozpoznania choroby. Zasady opieki należy
chwili rozpoznania choroby. Zasady opieki należy
omówić z członkami zespołu terapeutycznego i
omówić z członkami zespołu terapeutycznego i
rodziną.
rodziną.
Pierwsza zasada dotyczy
Pierwsza zasada dotyczy
adaptacji środowiska
adaptacji środowiska
chorego do jego stanu klinicznego.
chorego do jego stanu klinicznego.
Zasada druga to
Zasada druga to
zapewnienie opieki przez całą
zapewnienie opieki przez całą
dobę
dobę
–brak orientacji co do czasu i miejsca
–brak orientacji co do czasu i miejsca
powoduje niebezpieczeństwo oddalenia się
powoduje niebezpieczeństwo oddalenia się
chorego od domu, ryzyko niewłaściwego
chorego od domu, ryzyko niewłaściwego
korzystania z instalacji, staje się przyczyną
korzystania z instalacji, staje się przyczyną
narastania niepokoju, lęku.
narastania niepokoju, lęku.
Kolejna z zasad dotyczy
Kolejna z zasad dotyczy
przestrzegania
przestrzegania
regularnego rytmu dnia,
regularnego rytmu dnia,
prowadzenia terapii, w
prowadzenia terapii, w
tym leczenia farmakologicznego. Należy pamiętać o
tym leczenia farmakologicznego. Należy pamiętać o
motywowaniu chorego do aktywności i wprowadzać
motywowaniu chorego do aktywności i wprowadzać
uproszczenia w wykonywaniu poszczególnych
uproszczenia w wykonywaniu poszczególnych
czynności. Pracując z chorym należy uwzględnić jego
czynności. Pracując z chorym należy uwzględnić jego
zainteresowania, wcześniejsze nawyki i
zainteresowania, wcześniejsze nawyki i
przyzwyczajenia. Zmiany następujące w emocjach i
przyzwyczajenia. Zmiany następujące w emocjach i
zachowaniu pacjenta powodują, że kontakt z nim jest
zachowaniu pacjenta powodują, że kontakt z nim jest
utrudniony lub nie możliwy do nawiązania. Okazanie
utrudniony lub nie możliwy do nawiązania. Okazanie
tolerancji, akceptacji, wyciszenie negatywnych emocji
tolerancji, akceptacji, wyciszenie negatywnych emocji
staje się podstawą do towarzyszenia osobie chorej i
staje się podstawą do towarzyszenia osobie chorej i
dodawania jej sił.
dodawania jej sił.
Chory potrzebuje opieki
Chory potrzebuje opieki
We wczesnym stadium choroby, opieka rodziny może
We wczesnym stadium choroby, opieka rodziny może
ograniczyć się do pomocy w wykonywaniu niektórych
ograniczyć się do pomocy w wykonywaniu niektórych
czynności i zdalnego kontrolowania chorego, a także
czynności i zdalnego kontrolowania chorego, a także
przypominania mu o konieczności przyjmowania
przypominania mu o konieczności przyjmowania
leków. Chory potrafi jeszcze wykonać samodzielnie
leków. Chory potrafi jeszcze wykonać samodzielnie
wiele czynności i nie należy go wyręczać. Z czasem
wiele czynności i nie należy go wyręczać. Z czasem
pogłębiająca się choroba spowoduje uzależnienie
pogłębiająca się choroba spowoduje uzależnienie
chorego od pomocy innych. Coraz trudniej będzie mu
chorego od pomocy innych. Coraz trudniej będzie mu
wykonywać proste czynności, takie jak utrzymywanie
wykonywać proste czynności, takie jak utrzymywanie
higieny, przygotowywanie posiłków, a potem ich
higieny, przygotowywanie posiłków, a potem ich
spożywanie. W stadium późnym chory będzie
spożywanie. W stadium późnym chory będzie
wymagać codziennej pielęgnacji.
wymagać codziennej pielęgnacji.
Chory w domu
Chory w domu
Choroba Alzheimera spowoduje konieczność
Choroba Alzheimera spowoduje konieczność
przygotowania najbliższego otoczenia chorego-
przygotowania najbliższego otoczenia chorego-
mieszkania-tak by zapewnić bezpieczeństwo.
mieszkania-tak by zapewnić bezpieczeństwo.
Należy:
Należy:
* Usunąć przeszkody na drodze chorego: usunąć
* Usunąć przeszkody na drodze chorego: usunąć
dywaniki i chodniki, aby uchronić chorego od
dywaniki i chodniki, aby uchronić chorego od
poślizgnięcia się, zabezpieczyć schody, przestawić
poślizgnięcia się, zabezpieczyć schody, przestawić
lub usunąć drobne meble, pochować drobne
lub usunąć drobne meble, pochować drobne
przedmioty itp.;
przedmioty itp.;
*Trzymać pod kluczem zapałki, dokumenty, klucze do
*Trzymać pod kluczem zapałki, dokumenty, klucze do
mieszkania i samochodu oraz środki czystości i
mieszkania i samochodu oraz środki czystości i
substancje chemiczne.
substancje chemiczne.
Cd:
Cd:
*usunąć ze wszystkich drzwi zasuwki i haczyki, aby
*usunąć ze wszystkich drzwi zasuwki i haczyki, aby
chory nie mógł zamknąć się od środka
chory nie mógł zamknąć się od środka
*uniemożliwić choremu dostęp choremu do
*uniemożliwić choremu dostęp choremu do
urządzeń mechanicznych
urządzeń mechanicznych
*odłączyć dostęp wody i gazu gdy chory zostaje
*odłączyć dostęp wody i gazu gdy chory zostaje
sam w domu
sam w domu
*sprawdzać termin przydatności produktów
*sprawdzać termin przydatności produktów
spożywczych, aby chory pod nieobecność
spożywczych, aby chory pod nieobecność
opiekuna nie zjadł czegoś co może mu zaszkodzić
opiekuna nie zjadł czegoś co może mu zaszkodzić
*w łazience zainstalować uchwyty, w wannie i pod
*w łazience zainstalować uchwyty, w wannie i pod
prysznicem stosować maty przeciwpoślizgowe
prysznicem stosować maty przeciwpoślizgowe
Cd:
Cd:
* Pomocne jest stosowanie tablicy, na której
* Pomocne jest stosowanie tablicy, na której
pozostawimy przypomnienia, polecenia i informacje
pozostawimy przypomnienia, polecenia i informacje
dla chorego;
dla chorego;
* Przy telefonie umieścić wykaz ważnych numerów
* Przy telefonie umieścić wykaz ważnych numerów
telefonicznych
telefonicznych
* Aby ułatwić choremu orientację na drodze z pokoju
* Aby ułatwić choremu orientację na drodze z pokoju
do innych pomieszczeń, oznakować jego trasę za
do innych pomieszczeń, oznakować jego trasę za
pomocą znaków graficznych, np. na drzwiach
pomocą znaków graficznych, np. na drzwiach
toalety, kuchni, drzwiach wyjściowych umieścić
toalety, kuchni, drzwiach wyjściowych umieścić
napisy i rysunki, które ułatwią choremu rozpoznanie
napisy i rysunki, które ułatwią choremu rozpoznanie
miejsca.
miejsca.
Plan dnia
Plan dnia
Opiekę ułatwi planowanie zadań na każdy dzień i
Opiekę ułatwi planowanie zadań na każdy dzień i
wykonywanie czynności według tego samego schematu i o
wykonywanie czynności według tego samego schematu i o
tych samych porach. Regularny tryb życia pozwoli uniknąć
tych samych porach. Regularny tryb życia pozwoli uniknąć
nieprzewidzianych sytuacji, wzmocni poczucie bezpieczeństwa
nieprzewidzianych sytuacji, wzmocni poczucie bezpieczeństwa
chorego, a opiekunowi pomoże w radzeniu sobie z licznymi
chorego, a opiekunowi pomoże w radzeniu sobie z licznymi
obowiązkami.
obowiązkami.
Codzienna toaleta ciała pozwala na dokładna obserwację
Codzienna toaleta ciała pozwala na dokładna obserwację
zmian na skórze, które mogą być początkowym stadium
zmian na skórze, które mogą być początkowym stadium
odleżyn.
odleżyn.
Codziennie należy przeglądać jamę ustną, wykonywać jej
Codziennie należy przeglądać jamę ustną, wykonywać jej
toaletę.
toaletę.
Posiłki powinny być zgodne z zalecaną dietą, a ich
Posiłki powinny być zgodne z zalecaną dietą, a ich
konsystencja dostosowana do możliwości pacjenta.
konsystencja dostosowana do możliwości pacjenta.
Posiłek nie może być podany za gorący ponieważ
Posiłek nie może być podany za gorący ponieważ
chory często zatraca zdolność oceny temperatury.
chory często zatraca zdolność oceny temperatury.
Jeśli występują trudności w samodzielnym połykaniu,
Jeśli występują trudności w samodzielnym połykaniu,
warto rozważyć inne drogi podawania posiłków, a
warto rozważyć inne drogi podawania posiłków, a
systematyczna kontrola masy ciała umożliwia ocenę
systematyczna kontrola masy ciała umożliwia ocenę
stopnia odżywienia.
stopnia odżywienia.
W planie opieki należy uwzględnić także potrzebę
W planie opieki należy uwzględnić także potrzebę
wydalania. Regularność wypróżnień zapobiega
wydalania. Regularność wypróżnień zapobiega
zaparciom. Aby to osiągnąć, stosuje się dietę
zaparciom. Aby to osiągnąć, stosuje się dietę
lekkostrawną, bogatą w błonnik oraz utrzymuje się
lekkostrawną, bogatą w błonnik oraz utrzymuje się
aktywność fizyczną chorego na optymalnym
aktywność fizyczną chorego na optymalnym
poziomie.
poziomie.
W
W
procesie komunikowania
procesie komunikowania
się wymagana jest
się wymagana jest
szczególna uwaga ze strony opiekunów ze względu na
szczególna uwaga ze strony opiekunów ze względu na
trudności w nawiązywaniu i podtrzymywaniu kontaktów.
trudności w nawiązywaniu i podtrzymywaniu kontaktów.
Wraz z rozwojem choroby porozumiewanie się z chorym
Wraz z rozwojem choroby porozumiewanie się z chorym
będzie coraz trudniejsze. Chory będzie także bardzo
będzie coraz trudniejsze. Chory będzie także bardzo
uwrażliwiony na sposób, w jaki mówi się do niego.
uwrażliwiony na sposób, w jaki mówi się do niego.
Aby skutecznie porozumieć się z chorym należy:
Aby skutecznie porozumieć się z chorym należy:
- stworzyć odpowiednie warunki do porozumiewania się
- stworzyć odpowiednie warunki do porozumiewania się
tzn. wyłączyć radio, telewizor, zamknąć okno, eliminując
tzn. wyłączyć radio, telewizor, zamknąć okno, eliminując
hałas z zewnątrz;
hałas z zewnątrz;
- utrzymywać kontakt wzrokowy w czasie rozmowy z
- utrzymywać kontakt wzrokowy w czasie rozmowy z
chorym;
chorym;
- mówić krótkimi, prostymi zdaniami;
- mówić krótkimi, prostymi zdaniami;
- powtarzać cierpliwie polecenia, nie stawiać chorego
- powtarzać cierpliwie polecenia, nie stawiać chorego
wobec konieczności dokonywania wyborów: starać
wobec konieczności dokonywania wyborów: starać
się oznajmiać a nie pytać chorego;
się oznajmiać a nie pytać chorego;
-
Starać się zrozumieć, co chory chce powiedzieć
Starać się zrozumieć, co chory chce powiedzieć
dawać mu sygnały, że go słuchamy i rozumiemy
dawać mu sygnały, że go słuchamy i rozumiemy
potakując, powtarzając jego słowa, uśmiechając się;
potakując, powtarzając jego słowa, uśmiechając się;
-
pomagać choremu w kontynuowaniu zdania, jeśli
pomagać choremu w kontynuowaniu zdania, jeśli
stracił wątek rozmowy;
stracił wątek rozmowy;
-
Unikać kłótni i przekonywania chorego, że nie ma
Unikać kłótni i przekonywania chorego, że nie ma
racji
racji
-
Jeśli chory zadaje ciągle te same pytania, należy
Jeśli chory zadaje ciągle te same pytania, należy
odwrócić jego uwagę i zająć go czymś innym;
odwrócić jego uwagę i zająć go czymś innym;
-
Mówić do chorego spokojnym, opanowanym
Mówić do chorego spokojnym, opanowanym
głosem;
głosem;
-
Jak najczęściej posługiwać się językiem
Jak najczęściej posługiwać się językiem
pozawerbalnym tzn. używać gesty, mimikę, dotyk
pozawerbalnym tzn. używać gesty, mimikę, dotyk
i uśmiech. Ten rodzaj porozumiewania się z
i uśmiech. Ten rodzaj porozumiewania się z
chorym będzie też skuteczny w późnym stadium
chorym będzie też skuteczny w późnym stadium
choroby, kiedy nie będzie on już mówił.
choroby, kiedy nie będzie on już mówił.
Zawsze pamiętaj, że choć choroba tak
Zawsze pamiętaj, że choć choroba tak
bardzo zmieniła Twego bliskiego, on
bardzo zmieniła Twego bliskiego, on
jest ciągle tym samym człowiekiem,
jest ciągle tym samym człowiekiem,
który słyszy, widzi, czuje, kocha, i ufa,
który słyszy, widzi, czuje, kocha, i ufa,
że zrozumiesz jego chorobę.
że zrozumiesz jego chorobę.
Literatura:
Literatura:
-Gaby Schwarz. Choroba Alzheimera. Poradnik dla chorych i ich
-Gaby Schwarz. Choroba Alzheimera. Poradnik dla chorych i ich
opiekunów. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002, 2006.
opiekunów. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002, 2006.
-Sadowska A, Wojciechowska-Szczepańska M. Zrozumieć chorobę.
-Sadowska A, Wojciechowska-Szczepańska M. Zrozumieć chorobę.
Poradnik dla opiekunów osób z chorobą Alzheimera.
Poradnik dla opiekunów osób z chorobą Alzheimera.
Copyright Med. Media .Warszawa 2003.
Copyright Med. Media .Warszawa 2003.
-Pieczyrak U., Wojas K. Choroba Alzheimera. Magazyn Pielęgniarki i
-Pieczyrak U., Wojas K. Choroba Alzheimera. Magazyn Pielęgniarki i
Położnej 2006; 9: 33-34.
Położnej 2006; 9: 33-34.