Opieka pielęgniarska na pacjentem z chorobą układu krwiotwórczego
W funkcjonowaniu krwi biorą udział 3 główne składowe: krwinki, osocze (roztwór białek, cukrów, lipidów), naczynia ( krwionośne i chłonne). Płytki krwi są fragmentami cytoplazmy kom znajdujących się w szpiku. Rodzaje komórek wytwarzane są w szpiku kostnym kości płaskich - miednica, mostek, czaszka, żebra, kręgi. Osocze jest to płynna części krwi, głównym białkowym składnikiem krwi jest albumina, która wraca z solami mineralnymi reguluję ciśnienie osmotyczne krwi oraz pełni funkcję transportową. Fibrynogen jest głównym białkowym składnikiem osocza , jest on— czynnikiem 1 krzepnięcia krwi. Lipidy osocza krwi to cholesterol i tri glicerydy, najważniejszym 'cukrem osocza jest glukoza, osocze pozbawione czynnikiem krzepnięcia nazywa się surowica. Podstawowe funkcje krwi to krzepnięcie, odporność, transport.
Krzepnięcie: szereg reakcji enzymatycznych i zjawisk fizykochemicznych prowadzących do powstania skrzepu krwi i zatamowanie z przerwanych naczyń. Proces krzepnięcia krwi zostaje rozpoczęty przez płytki krwi tworząc czop trombocytarny w miejscu przerwania ciągłości naczynia. Jego formowania Można podzielić na 3 etapy: adhezja- przyleganie płytek do ściany naczynia w miejscu uszkodzenia śródbłonka. Sekrecja i uwalnianie- pod wpływem aktywacji spowodowanej uszkodzeniem naczynia krwionośnego płytki krwi wydzielają substancję wzmagające procesy adhezji i agregacji. Agregacja- proces łączenia się płytek krwi zachodzący przy udziale fibrynogenu.
W procesie krzepnięcia krwi bierze udział także 13 czynników obecnych w osoczu. Wyróżniamy 2 mechanizmy :
Wewnątrzpochodny mechanizm krzepnięcia krwi.
2 zewnątrzpochodny mechanizm powstaje w wyniku kontaktu wynaczynionej krwi z uszkodzonymi tkankami.
Odporność- zespól mechanizmów które chronią organizm przed obcymi organizmami. Odporność nie swoista obejmuje mechanizmy zdolne do eliminacji drobnoustrojów bez ich szczegółowego rozpoznania, jest wrodzona. Odporność swoista opiera się na dokładnym rozpoznaniu danego drobnoustroju i precyzyjnym wyeliminowaniu tego drobnoustroju. Układ odpornościowy musi posiadać odporność swoistą w której udział biorą limfocyty T.
Transport: krew i naczynia krwionośne są odpowiedzialne za funkcję transportową krwi, obecne we krwi białka transportują hormony, cytokiny leki. Bardziej wyspecjalizowane białka to transferazy transportujące żelazo i transkobalmina przenosząca Wit B12, za transport gazów : tlenu do tk i C02 z tkanek do płuc odpowiadają erytrocyty.
Nowotworowe nadmiary krwinek białych : określą się ją białaczka, oznacza to nowotwór układu krwiotwórczego lub objawy tej choroby - występowanie kom nowotwór. We krwi. Nowotwory mieloidalne części uk. krwiotwórczego najczęściej obejmują szpik jak i krew, zdarza sie ze rosną one w formie guza złożonych z kom białaczki – ziarniak. Nowotwory części limfoidalnej na ogół rosną w węzłach chłonnych lub w formie guzów a stosunkowo rzadko w postaci białaczki - Chłoniak
Nowotwory linii mieloidalnej - 1 ostre białaczki szpikowe, przewlekłe zespoły mieloproliferencyjne , zespoły mielodysplastyczne. Nowotwory linii limfoidalnej- ziarnica złośliwa, chłoniaki nieziarnicze z kom B ( ostra białaczka limfocytowa/ Chłoniak z małych komórek B, Chłoniami grudkowe, Chłoniaki rozlane. Chłoniami nieziarnicze z kom T ( ostra białaczka limfo blastyczna T, przewlekła białaczka limfocytowa. Chłonia z małych komórek T, Chłoniaki skóry, inne Chłoniami T- komórkowe)
Ostre białaczki— wywołują wiele objawów które wynikają z dysfunkcji szpiku kostnego - uporczywe zakażenie dróg oddechowych, dróg moczowych lub gardła, których przyczyną jest brak granulocytów, są oporne na farmakoterapię. Trombocytopenia powoduję krwawienie z dziąseł, nosa przewodu pokarmowego, dróg rodnych oraz wybroczyny na skórze i błonach śluzowych , bladość powłok skórnych, osłabienie, zawroty głowy, bóle w układzie kostno-stawowym, niektóre typy białaczek wywołują objawy neurologiczne.
Białaczki przewlekłe- przebieg powolny, pierwsze obj- osłabienie, uczucie zmęczenia, bladość powłok skórnych, stany podgorączkowe, chudnięcie, poty nocne. Z czasem pojawiają się bóle kostne, objawy dyspeptyczne, uczucie pełności w jamie brzusznej, bóle pod lewym łukiem żebrowym- skutek powiększenia wątroby i śledziony, występują zasinienia, krwiaki, podatność na zakażenia.
Problem piel: zmniejszona odporność chorego na zak bak i wirusowe spowodowane dysfunkcją w układzie białkowo krwinkowym. Cel: zapobieganie infekcjom, wczesne wykrycie obj zakażenia. Interwencje- izolacja pacjenta w Sali ze śluzą ochronną, przestrzeganie reżimu sanitarnego, kontrola parametrów, zapewnienie spokoju i ciszy, pomoc w wykonywaniu czynności samoobsługowych, edukacja w zakresie ograniczeń dietetycznych (zabronione są surówki, surowe owoce, kefiry, serki homogenizowane. Dozwolone: pokarm gotowany, nabiał, soki owocowe ), udział w farmakoterapii, poinformowanie rodziny iż chory jest podatny na infekcję.
Problem: krwawienie z nosa, dziąseł, wybroczyny na skórze i bł śluzowych spowodowane zbyt mała liczbą płytek krwi. Cel: ochrona chorego przed urazami, zapewnienie pacjentowi poczucia bezpieczeństwa, utrzymanie higieny. Działania: kontrola parametrów, asystowanie w czasie przemieszczaniu się chorego, ochrona chorego przed urazami przez sprawne i delikatne wyk zabiegów higienicznych i leczniczych, podawanie choremu pokarmów stałych i płynów w temp pokojowej, częsta obecność przy pacjencie w celu zwiększenia poczucia bezp, edukacja pacjentów w zakresie stosowanie diety z ograniczeniem ostrych przypraw, potraw twardych, stosowanie miękkich szczoteczek.
Problem: osłabienie, zawroty głowy oraz duszność spowodowana niedokrwistością. Cel- zmniejszenie uczucia uczucia dusznością, zapewnienie bezpieczeństwa. Interwencję: obserwacja i ocena charakteru duszności, pomoc w czynnościach samoobsługowych, zapewnienie właściwego mikroklimatu, stosowanie tlenoterapii, podanie środków farmakologicznych, częsta obecność przy pacjencie
Problem piel: bole kości i stawów spowodowane naciekami białaczkowymi. Cel: zmniejszenie dolegliwości bólowych, poprawa samopoczucia. Interwencje: podawanie leków zgodnie ze zleceniem, pomoc w czynnościach, wsparcie psychiczne, delikatne i sprawne wykonywanie czynności przy chorym, stworzenie optymalnych warunków do snu i wypoczynku
Problem: wymioty spowodowane stosowaniem lekami cytotoksycznymi. Cel: zmniejszenie odruchów wymiotnych, nawodnienie pacjenta. Działania: uspokojenie chorego i wyjaśnienie, ze jest to jeden z objawów stosowania tego typu leków, zapewnienie środków do higieny jamy ustnej, edukacja chorego w zakresie przestrzegania diety- eliminację potraw tłustych , smażonych, wydzielających silne zapachy,; umożliwienie zmiany bielizny osobistej i pościelowej, zapewnienie dostępu do świeżego powietrza, podawanie leków na zlecenie, prowadzenie bilansu płynów