Badanie fizykalne

brzucha

Badanie podmiotowe -

wywiad

 

 czy ma ból w jamie brzusznej

 problemy w połykaniu (dysfagia)

 zaburzenia trawienia

 wzdęcia

 zgagę

 nudności

 wymioty

 zaparcia

 biegunki

• apetyt, utrata, bądź wzrost masy ciała
• choroba wrzodowa
• krwawienie z przewodu pokarmowego
• Stolec - oddawanie, konsystencja,

zabarwienie

• czy pije alkohol, ile
• czy używa leki,
• czy miał w przeszłości zapalenie wątroby,

przeszczep wątroby, nerki

• czy w rodzinie występował rak jelita grubego,

przełyku, żołądka

• żywienie, które wywołuje dolegliwości

trawienne

Badanie przedmiotowe

Badanie jamy brzusznej:
1.Oglądanie
2.Osłuchiwanie
3.Opukiwanie
4.Badanie palpacyjne

Przygotowanie pacjenta do

badania

• W pozycji leżącej na płasko, z rękoma

wzdłuż ciała

(nie dochodzi do napięcia mięśni

brzucha)

• Uwidocznienie brzucha od sutków do

spojenia łonowego

• Badanie odbywać się powinno przy

dobrym oświetleniu pomieszczenia

• Pacjent przed badaniem powinien

opróżnić pęcherz moczowy

Oglądanie

W czasie oglądania zwracamy uwagę

na:

• Zarys brzucha
• Kształt brzucha
• Oceniamy symetrię, powiększenie

narządów, obecność zmian w formie
wypukleń miejscowych lub ogólnych.

Osłuchiwanie

1. Osłuchiwanie perystaltyki jelit

Osłuchując oceniamy odgłosy

perystaltyki jelit – zwiększoną lub

zmniejszoną motorykę

(zaczynając od dolnego prawego kwadrantu).

Odgłosy perystaltyki jelit przypominają bulgotanie, trzaski,

szelesty. Pojawiają się co 5 – 10 sekund.

U pacjentów, u których w dolnym prawym kwadrancie nie

słychać ruchów robaczkowych osłuchujemy wszystkie kwadranty.

Szmer tętniczy

Osłuchiwanie
rozpoczynamy nad
aortą,
następnie nad
tętnicą biodrową,
nerkową oraz
udową.
Osłuchiwanie
wykonujemy
lejkiem
stetoskopu.

Jeśli osłuchując aortę słyszymy
trzaski, grzmoty, dźwięki te mogą
sugerować zwężenie aorty.

Odgłos tarcia

W momencie występowania guza

wątroby za pomocą lejka stetoskopu
usłyszeć można patologiczny szmer
żylny – tzw. buczenie żylne.

Opukiwanie

Opukiwanie pozwala ocenić
rozmieszczenie narządów o
określonej wielkości oraz proporcje,
a także rozkład odgłosu
bębenkowego i stłumienia.

Opukiwanie wątroby

Dokonując oceny wielkości wątroby,

opukując narząd określamy
rozległość stłumienia w linii
środkowoobojczykowej i środkowej
ciała.

4 - 8 cm w linii
pośrodkowej

6 – 12 cm w linii
środkowoobojczykowej

Opukiwanie śledziony

Opukanie śledziony jest trudne u

zdrowego człowieka.
W celu jej wybadania opukujemy dolną

przednią część klatki piersiowej po

stronie lewej w linii pachowej przedniej

lewej na wysokości od XII międzyżebrza

ku górze. Zwracamy przy tym uwagę na

zmianę odgłosu opukowego z jawnego na

stłumiony.

Podczas opukiwania śledziony pacjent leży na prawym boku.

Badanie palpacyjne

Badanie to jest bardzo istotne chorych z

ostrymi objawami brzusznymi. Ma ono
na celu:

• Stwierdzenie napięcia mięśniowego

powłok brzusznych

• Określenie umiejscowienia i stopnia

bolesności uciskowej guzów i oporów

• Wywołania objawu otrzewnowego
• Palpację wrót otrzewnowych

1. Badanie palpacyjne rozpoczynamy

od płytkiego, delikatnego uciskania,
dłonią ułożoną na płasko –
oceniamy w ten sposób obronę
mięśniową i tkliwość brzucha.

2. Wykonanie głębszej palpacji ma na

celu ocenę obecności wyczuwalnej
tkliwości, bolesności oraz guzów.

Badanie palpacyjne wątroby

Lewą rękę układamy pod plecy badanego,

prawą dłoń umieszczamy pod prawym

łukiem żebrowym. Pacjent wykonuje

głęboki wdech, wówczas uciskamy wątrobę

palcami pod prawym łukiem żebrowym.

Utrzymujemy ucisk przy wydechu pacjenta.

Badając wątrobę oceniamy:
Wielkość narządu
Twardość
Kształt
Tkliwość

Technika zahaczania

Badający staje z prawej strony klatki

piersiowej badanego i umieszcza obydwie
dłonie obok siebie, z palcami poniżej
dolnej granicy stłumienia wątroby. Ucisk
kierujemy w głąb i do góry przy wdechu
pacjenta.

W ten sposób badamy wątrobę, której nie

daje się wyczuć tradycyjną metodą
palpacji.

Badanie palpacyjne

śledziony

W przypadku dodatniego objawy wypukowego, który świadczy

o powiększeniu tego narządu nie wykonuje się palpacji!

Podczas badania palpacyjnego śledziony w ułożeniu

pacjenta na wznak należy lewą rękę położyć pod plecy

okolicy lewego łuku żebrowego, zaś palce prawej dłoni

układamy pod lewym łukiem żebrowym.

Prosząc pacjenta o wykonanie wdechu uciskamy

śledzionę w kierunku linii środkowopachowej i

tylnopachowej.

Badając śledzionę można również pacjenta ułożyć na

prawym boku z lewą ręką uniesioną ku górze. Ułożenie

dłoni jest identyczne jak przy badaniu na wznak, jednak

ucisk prawą dłonią jest wykonywany w kierunku linii

tylnej pachowej.

Badanie palpacyjne nerek

Pacjent leży na plecach. Badający umieszcza

lewą dłoń pod tylnym łukiem żebrowym, a

prawą układa wzdłuż linii

środkowoobojczykowej pod prawym łukiem

żebrowym. Pacjent wykonuje wdech –

badający jednocześnie uciska swoje dwie

dłonie, które pozostają w tym samym ułożeniu

także podczas wydechu pacjenta.

Jeżeli nerki są prawidłowych rozmiarów trudno

wyczuć je podczas badania. Powiększenie

nerki może być spowodowane występowaniem

torbieli, wodonercza lub raka.

Objaw Goldfama

Badanie przeprowadza się u pacjenta w pozycji

siedzącej. Sprawdzamy czy w okolicy kąta
żebrowego występuje tkliwość i bolesność –
objawy te mogą sugerować infekcję nerki.

Badanie polega na przyłożeniu ręki lewej do

okolicy okołonerkowej i uderzenia w nią prawą
ręką.

W momencie wystąpienia objawów sugerujących

infekcję nerek mówimy o dodatnim objawie
GOLDFLAMA – prawo lub lewo stronnym.

Objaw Blumberga

Uciśnięcie palcami badającego

tkliwego obszaru brzucha, a
następnie gwałtowne zwolnienie
ucisku – silny ból przy odjęciu dłoni
sugeruje dodatni objaw
BLUMBERGA. Ból ten może
sugerować zapalenie otrzewnej

Objaw Murphy`ego

Objaw ten sugeruje zapalenie

pęcherzyka żółciowego.

Badający zahacza kciuk pod prawym

łukiem żebrowym, na brzegu mięśnia
prostego. Prosi pacjenta o
wykonanie wdechu – ostra bolesność
oraz zatrzymanie oddechu świadczy
o dodatnim objawie MURPHY`EGO.

Objaw Chełmońskiego

Objaw Chełmońskiego należy do objawów

wstrząsowych.

Badanie polega na uderzeniu prawą dłonią,

częścią boczną w część grzbietową dłoni

lewej, ułożonej na nadbrzuszu prawym.

Powtarzamy te czynności również w

nadbrzuszu lewym. Pacjent zaznacza czy

występuje tkliwość nadbrzusza. Przyczynami

powstania tkliwości bólowej nadbrzusza

prawego może być marskość wątroby,

zapalenie ostre lub przewlekłe wątroby bądź

schorzenia w obrębie woreczka żółciowego.

Badanie odbytnicy

Pacjent powinien w tym celu leżeć na lewym

boku, z nogami zgiętymi w stawach

biodrowych. Należy pacjenta poinformować o

wykonaniu zamierzonej czynności.

Wstępnie ogląda się okolicę okołoodbytniczą,

poszukując ewentualnych nieprawidłowości

(znamion, przetok, guzków krwawniczych

zewnętrznych, szczelin, otarcia). Następnie

wprowadza się delikatnie do kanału odbytu

naoliwiony palec w rękawicy. Palpacyjnie

poszukuje się patologicznych oporów (np. rak,

polip), obrzęku, stwardnień (nieswoiste

zapalenia jelit) lub nieprawidłowych stolców

(zaparcia, biegunki).

Obecność świeżej krwi lub ropy na rękawicy

(po badaniu) stwierdza się u pacjentów z

rakiem lub zapaleniem śluzówki, smolisty

stolec natomiast u chorych z krwawieniem

z górnego odcinka przewodu

pokarmowego.

Badanie per rectum może być pomocne w

postawieniu rozpoznania u pacjentów z

bólem brzucha. Wykazanie miejscowej

wrażliwości pozwala podejrzewać

zapalenie wyrostka robaczkowego bądź

choroby zapalne w obrębie miednicy.

Dziękuję za uwagę!