Szyszynka i

Szyszynka i

przysadka

przysadka

mózgowa

mózgowa

Opracowała Paulina
Tomaszewska

Szyszynka – budowa i

Szyszynka – budowa i

położenie

położenie

•

Szyszynka (pineal glands) jest jednym z

Szyszynka (pineal glands) jest jednym z

gruczołów układu dokrewnego. Jest częścią

gruczołów układu dokrewnego. Jest częścią

nadwzgórza. Znajduje się z tyłu III komory

nadwzgórza. Znajduje się z tyłu III komory

mózgowia. Ma ona długość ok. 8-12 mm i

mózgowia. Ma ona długość ok. 8-12 mm i

zbudowana jest z pineocytów i tkanki glejowej.

zbudowana jest z pineocytów i tkanki glejowej.

•

Szyszynka należy do gruczołów

Szyszynka należy do gruczołów

wewnątrzwydzielniczych i wydziela substancje

wewnątrzwydzielniczych i wydziela substancje

hormonalne: noradrenalinę, serotoninę,

hormonalne: noradrenalinę, serotoninę,

melatoninę i hormony hamujące wydzielanie

melatoninę i hormony hamujące wydzielanie

gonadotropin odpowiedzialnych za

gonadotropin odpowiedzialnych za

dojrzewanie płciowe.

dojrzewanie płciowe.

Szyszynka - hormony

Szyszynka - hormony

Najważniejszym

Najważniejszym

hormonem wydzielanym przez

hormonem wydzielanym przez

szyszynkę jest melatonina:

szyszynkę jest melatonina:

•

zmniejsza ilość wolnych rodników, chroniąc organizm przed

zmniejsza ilość wolnych rodników, chroniąc organizm przed

wczesnym starzeniem.

wczesnym starzeniem.

•

działa antagonistycznie do intermedyny, powodując skupienie

działa antagonistycznie do intermedyny, powodując skupienie

barwnika w melanoforach (skutkiem jest jaśnienie skóry)

barwnika w melanoforach (skutkiem jest jaśnienie skóry)

oraz wprowadza zwierzę w stan niskiej aktywności rozrodczej

oraz wprowadza zwierzę w stan niskiej aktywności rozrodczej

(wydłużenie dnia wiosną hamuje wydzielanie hormonu).

(wydłużenie dnia wiosną hamuje wydzielanie hormonu).

•

wpływa na hormony gonadotropowe regulujące cykl

wpływa na hormony gonadotropowe regulujące cykl

miesięczny i gametogenezę. Hamuje czynność jajników przed

miesięczny i gametogenezę. Hamuje czynność jajników przed

okresem pokwitania.

okresem pokwitania.

•

poprawia sen fizjologiczny, a wytwarzana w błonie śluzowej

poprawia sen fizjologiczny, a wytwarzana w błonie śluzowej

żołądka i trzustki chroni je przed uszkodzeniem i przyspiesza

żołądka i trzustki chroni je przed uszkodzeniem i przyspiesza

gojenie nadżerek i wrzodów.

gojenie nadżerek i wrzodów.

Czynność wydzielnicza szyszynki

Czynność wydzielnicza szyszynki

przebiega zgodnie z rytmem

przebiega zgodnie z rytmem

biologicznym związanym z

biologicznym związanym z

cyklicznymi dobowymi zmianami

cyklicznymi dobowymi zmianami

oświetlenia (produkcja melatoniny

oświetlenia (produkcja melatoniny

jest stymulowana przez ciemność i

jest stymulowana przez ciemność i

hamowana przez światło).

hamowana przez światło).

Przysadka mózgowa-

Przysadka mózgowa-

położenie i budowa

położenie i budowa

Przysadka mózgowa jest to najważniejszy gruczoł

Przysadka mózgowa jest to najważniejszy gruczoł

dokrewny kręgowców, który reguluje aktywność

dokrewny kręgowców, który reguluje aktywność

wydzielniczą innych gruczołów dokrewnych, a

wydzielniczą innych gruczołów dokrewnych, a

także działający wprost na narządy efektorowe i

także działający wprost na narządy efektorowe i

procesy metaboliczne komórek. Leży w

procesy metaboliczne komórek. Leży w

wgłębieniu kości klinowej zwanym siodłem

wgłębieniu kości klinowej zwanym siodłem

tureckim i połączona jest lejkiem z podwzgórzem.

tureckim i połączona jest lejkiem z podwzgórzem.

Przysadka mózgowa zbudowana jest z dwóch

Przysadka mózgowa zbudowana jest z dwóch

rozwojowo różnych części:

rozwojowo różnych części:

gruczołowej

gruczołowej

- przedniej rozwijającej się z

- przedniej rozwijającej się z

nabłonka kieszonki gardłowej (kieszonki

nabłonka kieszonki gardłowej (kieszonki

Rathkego)

Rathkego)

nerwowej

nerwowej

- tylnej, utworzonej z uwypuklenia

- tylnej, utworzonej z uwypuklenia

tkanki mózgowej z okolic dna komory trzeciej

tkanki mózgowej z okolic dna komory trzeciej

mózgu.

mózgu.

Część gruczołowa jest właściwym

Część gruczołowa jest właściwym

gruczołem wydzielania

gruczołem wydzielania

wewnętrznego. Tworzy ona przedni

wewnętrznego. Tworzy ona przedni

płat a u niektórych kręgowców

płat a u niektórych kręgowców

również część pośrednią i guzową.

również część pośrednią i guzową.

Przedni płat otoczony jest z zewnątrz

Przedni płat otoczony jest z zewnątrz

torebką łącznotkankową wnikającą

torebką łącznotkankową wnikającą

do wnętrza wraz z naczyniami

do wnętrza wraz z naczyniami

krwionośnymi tworzącymi gęstą sieć.

krwionośnymi tworzącymi gęstą sieć.

Hormony przysadki

Hormony przysadki

mózgowej

mózgowej

Hormony jąder wielkokomórkowych

Hormony jąder wielkokomórkowych

uwalniane w płacie tylnym przysadki

uwalniane w płacie tylnym przysadki

mózgowej

mózgowej

:

:

•

OXY oksytocyna

OXY oksytocyna

:

:

wywołuje skurcze porodowe

wywołuje skurcze porodowe

macicy i skurcze mięśni gładkich kanalików

macicy i skurcze mięśni gładkich kanalików

wyprowadzających gruczołów mlecznych, wyzwala

wyprowadzających gruczołów mlecznych, wyzwala

odruch wydalania mleka.

odruch wydalania mleka.

•

VP wazopresyna

VP wazopresyna

(ADH hormon antydiuretyczny)

(ADH hormon antydiuretyczny)

:

:

nasila zwrotne wchłanianie wody w nerkach co

nasila zwrotne wchłanianie wody w nerkach co

zmniejsza ilość moczu.

zmniejsza ilość moczu.

Hormony uwalniające (liberyny):

Hormony uwalniające (liberyny):

Pobudzają one część gruczołową przysadki do wydzielania

Pobudzają one część gruczołową przysadki do wydzielania

hormonów. Należą do nich:

hormonów. Należą do nich:

•

GH-RH -

GH-RH -

hormon uwalniający hormon wzrostu (somatoliberyna)

hormon uwalniający hormon wzrostu (somatoliberyna)

:

:

pobudza do wydzielania hormonu wzrostu GH (somatotropiny).

pobudza do wydzielania hormonu wzrostu GH (somatotropiny).

•

CRH -

CRH -

hormon uwalniający hormon adrenokortykotropowy

hormon uwalniający hormon adrenokortykotropowy

:

:

pobudza do wydzielania hormonu adrenokortykotropowego ACTH

pobudza do wydzielania hormonu adrenokortykotropowego ACTH

(kortykotropiny).

(kortykotropiny).

•

TRH

TRH

- hormon uwalniający hormon tyreotropowy

- hormon uwalniający hormon tyreotropowy

: pobudza do

: pobudza do

wydzielania hormonu tyreotropowego TSH (tyreotropiny).

wydzielania hormonu tyreotropowego TSH (tyreotropiny).

•

GnRH -

GnRH -

hormon uwalniający gonadotropiny

hormon uwalniający gonadotropiny

: pobudza do

: pobudza do

wydzielania hormonu folikulotropowego FSH i hormonu

wydzielania hormonu folikulotropowego FSH i hormonu

luteinizującego LH.

luteinizującego LH.

•

MRH

MRH

- hormon melanotropowy

- hormon melanotropowy

: pobudza do wydzielania hormonu

: pobudza do wydzielania hormonu

melanotropowego (melanoforowego) MSH.

melanotropowego (melanoforowego) MSH.

Hormony hamujące uwalnianie

Hormony hamujące uwalnianie

(statyny):

(statyny):

•

GH-IH

GH-IH

hormon hamujący uwalnianie

hormon hamujący uwalnianie

somatotropiny (somatostatyna)

somatotropiny (somatostatyna)

.

.

 

 

•

PIH

PIH

hormon hamujący uwalnianie prolaktyny

hormon hamujący uwalnianie prolaktyny

.

.

•

MIH

MIH

hormon hamujący uwalnianie hormonu

hormon hamujący uwalnianie hormonu

melanotropowego

melanotropowego

.

.

Hormony płata przedniego:

Hormony płata przedniego:

•

GH somatotropina

GH somatotropina

(hormon wzrostu)

(hormon wzrostu)

: wzmaga syntezę białek

: wzmaga syntezę białek

i pobudza wzrost chrząstek przynasadowych kości długich

i pobudza wzrost chrząstek przynasadowych kości długich

•

ACTH kortykotropina

ACTH kortykotropina

: pobudza komórki kory nadnerczy do

: pobudza komórki kory nadnerczy do

syntezy glikokortykosteroidów

syntezy glikokortykosteroidów

•

GH somatotropina

GH somatotropina

(hormon wzrostu)

(hormon wzrostu)

: wzmaga syntezę białek

: wzmaga syntezę białek

i pobudza wzrost chrząstek przynasadowych kości długich

i pobudza wzrost chrząstek przynasadowych kości długich

•

ACTH kortykotropina

ACTH kortykotropina

: pobudza komórki kory nadnerczy do

: pobudza komórki kory nadnerczy do

syntezy glikokortykosteroidów

syntezy glikokortykosteroidów

•

TSH

TSH

wpływa na zwiększenie wydzielania hormonów

wpływa na zwiększenie wydzielania hormonów

tarczycowych – tyroksyny , a także trójjodotyroniny. Poza tym

tarczycowych – tyroksyny , a także trójjodotyroniny. Poza tym

TSH wpływa na zwiększenie ukrwienia gruczołu tarczowego, a

TSH wpływa na zwiększenie ukrwienia gruczołu tarczowego, a

także taką przebudowę strukturalną pęcherzyków

także taką przebudowę strukturalną pęcherzyków

tarczycowych, która pozwala sprostać wymogom zwiększonej

tarczycowych, która pozwala sprostać wymogom zwiększonej

czynności hormonalnej.

czynności hormonalnej.

•

FSH hormon folikulotropowy

FSH hormon folikulotropowy

: w jajniku pobudza wzrost i

: w jajniku pobudza wzrost i

dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych, stymuluje syntezę

dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych, stymuluje syntezę

estrogenów w pęcherzyku jajnikowym; w jądrze stymuluje

estrogenów w pęcherzyku jajnikowym; w jądrze stymuluje

spermatogenezę.

spermatogenezę.

•

LH hormon luteinizujący

LH hormon luteinizujący

: w jajniku wywołuje owulację,

: w jajniku wywołuje owulację,

stymuluje syntezę progesteronu i formowanie się ciałka

stymuluje syntezę progesteronu i formowanie się ciałka

żółtego; w jądrze stymuluje syntezę testosteronu.

żółtego; w jądrze stymuluje syntezę testosteronu.

•

PRL prolaktyna

PRL prolaktyna

: pobudza gruczoł mleczny do

: pobudza gruczoł mleczny do

produkowania mleka.

produkowania mleka.

Hormony części pośredniej

Hormony części pośredniej

:

:

•

MSH hormon melanotropowy (hormon melanoforowy,

MSH hormon melanotropowy (hormon melanoforowy,

intermedyna)

intermedyna)

: pobudza melanocyty skóry do syntezy i

: pobudza melanocyty skóry do syntezy i

odkładania melaniny; powoduje rozproszenie barwnika,

odkładania melaniny; powoduje rozproszenie barwnika,

wskutek czego barwa zwierzęcia staje się ciemniejsza.

wskutek czego barwa zwierzęcia staje się ciemniejsza.

Hormony płata tylnego

Hormony płata tylnego

•

Hormony tylnego płata przysadki mózgowej to oksytocyna i

Hormony tylnego płata przysadki mózgowej to oksytocyna i

wazopresyna

wazopresyna