1

Dobry

wieczór

2

!

!

3

Etyka zawodowa

lekarza

weterynarii

Lek. wet. Jan Dorobek

Prezes Rady Dolnośląskiej Izby

Lekarsko-Weterynaryjnej

4

• Wolny zawód/ zawód

zaufania publicznego

• Samorząd zawodowy
• Samorząd zawodowy

lekarzy weterynarii

5

Wolny zawód

• Według komisarza Mario Montiego od 1999

roku członka Komisji Europejskiej

odpowiedzialnego za nadzór nad

przestrzeganiem w krajach członkowskich

Unii Europejskiej zasad wolnej konkurencji:

"

większość wolnych zawodów wykształciła

się jeszcze w średniowieczu w systemie

cechowym

co spowodowało, że regulacje

sposobu wykonywania tych zawodów są

bardzo szczegółowe. Ponadto większość z

obowiązujących zasad i praw wykonywania

określonego zawodu zostało ustanowionych

przez samorządy zawodowe"

6

Cech

W XIII-XVIII w. cechy były

przymusowymi organizacjami

osobiście

wolnych rzemieślników jednej lub kilku

specjalności, broniącymi interesów

zorganizowanego rzemiosła wobec kupców

i wsi. Do ich zadań należało m.in.:

» kształcenie rzemieślników,

» kontrolowanie jakości produkcji,

» organizacja wzajemnej pomocy oraz korporacji

religijnych,

» organizowanie życia towarzyskiego dla swych

członków,

» pomoc w obronie miasta.

7

• Każdy cech posiadał

statut

(najstarsze znane ze

Szczecina - rzeźników 1312 i kowali 1313, i Wrocławia -

młynarzy - 1314), określający prawa i obowiązki

członków, regulujący stosunki między mistrzami a

czeladnikami i uczniami oraz zawierający przepisy

dotyczące jakości i sposobu nabywania surowca, techniki

produkcji, jakości i warunków zbytu gotowych produktów,

wielkości jednostek miar (istotne np. dla rzemiosł

tkackich), świeżości towaru (dla rzemiosł spożywczych).

Przepisy cechowe

zmierzały do zapewnienia wszystkim

mistrzom jednakowych szans pracy i podobnych

warunków bytu;

najsurowszą karą za ich

nieprzestrzeganie było usunięcie z cechu

równoznaczne z utratą prawa wykonywania

zawodu

.

• Organizację cechów w XIII - XIV wieku można poznać

przede wszystkim na podstawie wilkierzy, czyli

rozporządzeń, którymi władze miejskie starały się

unormować całokształt spraw społecznych i

gospodarczych na terenie miasta. Np. najstarszy

zachowany wilkierz toruński wydany został przez władze

Nowego Miasta Torunia i datowany jest na około 1300 r

8

TORUŃ - Stare Miasto rok 1398

9

10

Wolny zawód

– pojęcie używane

w języku prawnym i prawniczym
oraz w praktyce gospodarczej,
nieposiadające definicji
normatywnej, która
identyfikowałaby je
wyczerpująco, kategoryzujące
niektóre zawody.

11

Pojęcie wolnego zawodu

Definiowanie pojęcia "wolny zawód"

opiera się z jednej strony na
przyjętych i uznanych zwyczajach
językowych, z drugiej zaś na
analizach sposobu jego
wykonywania.

Według niektórych

opinii wykonywanie zawodu jest
"wolne" dopóty, dopóki odbywa się
na własny rachunek

12

• Pojęcie

wolnego zawodu

użyte zostało

w

Konstytucji kwietniowej z 1935r

.

- art. 76 ust. 1 „dla

poszczególnych dziedzin życia

gospodarczego powołuje się samorząd

gospodarczy, obejmujący izby:

» rolnicze,
» przemysłowo-handlowe,
» rzemieślnicze,
» pracy,

» wolnych zawodów

» inne zrzeszenia publiczno-prawne.

.

• Twórcy

Konstytucji RP z 1997

roku

zrezygnowali z pojęcia

„wolny zawód”

zastępując go zwrotem

„zawód zaufania

publicznego.

(art. 17 ust. 1).

13

Wolne zawody w

świetle

ustawodawstwa

polskiego

Ustawodawca zrezygnował z próby

wprowadzenia do obowiązującego
porządku prawnego definicji
normatywnej tego pojęcia, decydując
się na rozwiązanie polegające na

każdorazowym określeniu wykazu
zawodów uznanych jako wolne na
użytek określonych przepisów

.

14

W świetle przepisów ustawy o

zryczałtowanym podatku

dochodowym

Wolnym zawodem w rozumieniu ustawy

z dnia 20 listopada 1998 r. o

zryczałtowanym podatku dochodowym

od niektórych przychodów osiąganych

przez osoby fizyczne – jest pozarolnicza

działalność gospodarcza wykonywana

osobiście przez

• lekarzy,
• lekarzy dentystów,

• lekarzy weterynarii,

• Techników

dentystycznych,

• felczerów,

• pielęgniarki,
• położne,
• tłumaczy,
• nauczycieli

15

jeśli działalność ta

nie jest

wykonywana na

rzecz osób prawnych oraz jednostek
organizacyjnych nieposiadających
osobowości prawnej albo na rzecz osób
fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez
nie pozarolniczej działalności gospodarczej,
z tym że

za osobiste wykonywanie wolnego

zawodu uważa się wykonywanie
działalności bez zatrudniania

na podstawie

umów o pracę, umów zlecenia, umów o
dzieło oraz innych umów o podobnym
charakterze osób, które wykonują czynności
związane z istotą danego zawodu.

16

W świetle przepisów kodeksu spółek

handlowych

Listę zawodów uznawanych za wolne na

gruncie przepisów o spółce partnerskiej

zawiera art. 88 kodeksu spółek

handlowych. Zgodnie z tym przepisem,

za wolne uznaje się następujące zawody

• adwokata,

• aptekarza,

• architekta,

• Inżyniera budownictwa,

• biegłego rewidenta,

• brokera

ubezpieczeniowego,

• doradcy podatkowego,

• maklera papierów

wartościowych,

• doradcy inwestycyjnego.

• księgowego,

• lekarza,

• lekarza dentysty,

• lekarza weterynarii

• notariusza

• pielęgniarki,

• położnej,

• radcy prawnego,

• rzecznika patentowego,

• rzeczoznawcy majątkowego,

• tłumacza przysięgłego.

17

Wolny zawód - stosunek

Trybunału

Konstytucyjnego

• Trybunał konstytucyjny w wyroku z dnia 19

października 1999r. (sygn. akt SK 4/99)

wskazał, że treścią wolności wykonywania

zawodu jest

stworzenie sytuacji prawnej

, w

której:

• każdy mieć będzie swobodny dostęp do

wykonywania zawodu, warunkowany tylko

talentami i kwalifikacjami;

• każdy mieć będzie następnie rzeczywistą

możliwość wykonywania swojego zawodu;

• nie będzie przy wykonywaniu zawodu

poddany rygorom podporządkowania, które

charakteryzują świadczenie pracy.

18

• Wolność wykonywania zawodu nie może mieć

charakteru absolutnego i musi być poddana

reglamentacji prawnej

, w szczególności gdy

chodzi o:

• - uzyskanie prawa wykonywania określonego

zawodu,

• -wyznaczenie sposobów i metod (ram)

wykonywania zawodu,

• - określenie powinności wobec państwa czy

samorządu zawodowego.

• Konstytucyjna gwarancja "wolności

wykonywania zawodu" nie tylko nie kłóci się z

regulowaniem przez państwo szeregu kwestii

związanych tak z samym wykonywaniem

zawodu, jak i ze statusem osób zawód ten

wykonujących, ale wręcz

zakłada potrzebę

istnienia tego typu regulacji, zwłaszcza, gdy

chodzi o zawód zaufania publicznego.

19

Cechy wolnego zawodu

Wykonywanie wolnego zawodu należy do swoistego rodzaju

"posłannictwa zawodowego" opartego na szczególnych

wymogach w zakresie kwalifikacji zawodowych oraz cech

charakteru osób wykonujących ten zawód.

• Na podstawie badań w Instytucie Wolnych Zawodów przy

Uniwersytecie Aleksandra w Norymberdze wyszczególniono

następujące cechy wolnego zawodu:

• wysokie kwalifikacje i kompetencje zawodowe poparte

przygotowaniem praktycznym;

• czynności zawodowe wykonywane osobiście;

• szczególną więź o charakterze osobistym między wykonawcą,

a odbiorcą świadczenia opartą na zaufaniu a nie tylko na

wiedzy i kompetencjach,

• wysoki poziom moralny wykonawcy, wynikający z etosu

zawodowego;

• samodzielność i niezależność w podejmowaniu decyzji;

• osobistą odpowiedzialność za należyte wykonanie świadczenia

(zarówno materialną, jak i korporacyjną).

20

O kwalifikacji danego zawodu jako

zawodu wolnego

nie

decyduje tylko samo osobiste wykonywanie usług objętych jego

zakresem, bowiem wśród przesłanek pozwalających na uznanie

zawodu za wolny wymienia się także:

• odpowiednio wysokie wykształcenie (które samo nie wystarcza,

aby uprawiać wolny zawód),

• szczególny status prawny,

• specyficzny przedmiot czynności zawodowych, którym są usługi o

wyjątkowym charakterze bezpośrednio i osobiście wykonywane,

• działalność na własny rachunek (w tym prawnie nieskrępowany

sposób wykonywania zawodu),

• obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej (m.in. ochrona

prywatności klienta),

• wykonywanie tego zawodu poza stosunkiem pracy,

• niewymierność czasu wykonywanej w jego ramach pracy,

• odpowiedzialność cywilna za szkody powstałe przy wykonywaniu

czynności objętych jego zakresem,

• otrzymywanie wynagrodzenia oraz elastyczność w kształtowaniu

swoich perspektyw emerytalnych.

• obowiązek uczestnictwa w strukturach samorządowych i

korporacyjność

osób wykonujących wolny zawód (ta okoliczność

budzi najwięcej zastrzeżeń i wątpliwości wśród osób nie

należących do samorządu),

21

Samorząd

• Samorząd

z prawno-administracyjnego punktu

widzenia oznacza

powierzenie przez państwo

realizacji różnego rodzaju

zadań

z zakresu

administracji publicznej (czasem również
sądowniczej)

zrzeszeniom osób

, których

dotyczą skutki wykonywania tych zadań.

• Samorząd

oznacza również

administrację

publiczną

wykonywaną samodzielnie przez

odrębne od państwa,

posiadające osobowość

prawną wspólnoty osób

(korporacje, związki

publicznoprawne).

***

22

Kompleksowa definicja

samorządu

wg Teresy Rabskiej

Samorząd

- wyodrębniona i określona przez

przepisy grupa społeczna, w której członkostwo

powstaje z mocy prawa, powołana do

samodzielnego wykonywania zadań z zakresu

administracji publicznej, w formach właściwych

dla administracji rządowej, posiadająca

organizację ustawowo ustaloną, o charakterze

przedstawicielskim, kontrolowaną przez grupę,

podlegająca nadzorowi ze strony państwa,

ponosząca odpowiedzialność za swoje działania,

wykonująca zadania własne i zlecone,

posiadająca osobowość prawną i przysługujące

jej prawo własności.

23

Wyróżniamy dwa rodzaje

samorządu:

• terytorialny

– dotyczący wspólnoty

osób zamieszkujących dane terytorium,

• funkcjonalny

– dotyczący wspólnoty

osób opartej na więzi pracy,
wykonywania zawodu lub innej
działalności ( np. samorząd lekarsko-
weterynaryjny, samorząd rzemieślniczy,
samorząd akademicki, itp.).

24

Samorząd dzieli się również

na :

1.

samorząd oparty na substracie

majątkowym,

np. fundacja.

2.

samorząd oparty na substracie

osobowym:

• samorząd terytorialny, np. gmina,

• samorząd wyznaniowy, np. gmina

żydowska.

• samorząd gospodarczy, np.Krajowa Izba

Gospodarcza,

• samorząd zawodowy, np. samorząd

lekarsko-weterynaryjny.

25

Podstawy prawne

tworzenia samorządów

zawodowych

- Konstytucja

- Ustawa

26

KONSTYTUCJA

RZECZYPOSPOLITEJ

POLSKIEJ

z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Rozdział I

RZECZPOSPOLITA

Art. 10. 
• 1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się

na podziale i równowadze władzy

ustawodawczej, władzy wykonawczej i

władzy sądowniczej.  

• 2. 

Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i

Senat, władzę wykonawczą Prezydent

Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów

, a

władzę sądowniczą sądy i trybunały.  

27

Art. 17. 

1. W drodze ustawy można tworzyć

samorządy zawodowe, reprezentujące

osoby wykonujące zawody zaufania

publicznego i sprawujące pieczę nad

należytym wykonywaniem tych zawodów

w granicach interesu publicznego i dla

jego ochrony.  

• 2. W drodze ustawy można tworzyć również

inne

rodzaje samorządu. Samorządy te nie mogą

naruszać wolności wykonywania zawodu ani

ograniczać wolności podejmowania działalności

gospodarczej.

Art. 22. 

• Ograniczenie wolności działalności gospodarczej

jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze

względu na ważny interes publiczny.

28

Rozdział II

WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI

CZŁOWIEKA I OBYWATELA

Wolności i prawa polityczne

Art. 61.

• 1. 

Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o

działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących

funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie

informacji o działalności organów

samorządu gospodarczego

i zawodowego

, a także innych osób oraz jednostek

organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania

władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub

majątkiem Skarbu Państwa.  

• 2. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do

dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych

organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych

wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.  

• 3. Ograniczenie prawa, o którym mowa w ust. 1 i 2, może

nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach

ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów

gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego,

bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego

państwa.    

29

Samorząd zawodowy

Samorząd zawodowy nazywany jest także izbą

zawodową, a potocznie korporacją zawodową.

• Samorząd zawodowy – powołana przez

ustawę organizacja osób fizycznych, które:

– wykonują określony zawód zaufania publicznego
– bądź pełnią szczególnie odpowiedzialną służbę
– realizują zadania określone w przepisach prawa

i/lub w statucie danego samorządu zawodowego.

• Przynależność do samorządu zawodowego jest

obligatoryjna

dla osób chcących wykonywać

dany zawód, bądź powstaje z mocy prawa w

związku z mianowaniem na dane stanowisko.

30

Jednostki organizacyjne samorządu (izby) z

reguły posiadają

osobowość prawną

, bądź

na szczeblu centralnym, bądź na szczeblu

terenowym, bądź wreszcie na obu

szczeblach.

Poszczególne samorządy różnią się między

sobą sposobem zorganizowania i zakresem

powierzonych zadań. Z reguły do

samorządów należy:

• Sądownictwo dyscyplinarne,

• piecza nad rejestracją osób wykonujących

zawód,

• piecza nad przestrzeganiem obowiązków

zawodowych

(etyki zawodowej), obowiązku

szkolenia, obowiązku ubezpieczenia itp.),

• działalność socjalna na rzecz członków.

31

• Organy samorządu są wyposażone w

kompetencje do stanowienia norm
generalnych, nazywanych prawem
korporacyjnym
(wewnątrzkorporacyjnym).

• Wśród tego typu aktów wyróżniają się

swoją specyfiką

kodeksy etyki

zawodowej

(zwane też zbiorami zasad)

stosowane przez sądy dyscyplinarne.

32

W Polsce istnieją

następujące

samorządy

zawodów zaufania

publicznego

:

• adwokatów,

• aptekarzy,

• architektów,

• biegłych rewidentów,

• doradców podatkowych,

• diagnostów

laboratoryjnych,

• inżynierów

budownictwa,

• komorników,

• kuratorów sądowych,

• lekarzy i lekarzy

dentystów,

• lekarzy weterynarii,

• notariuszy,

• pielęgniarek i położnych,

• prokuratorów

(

bez

osobowości prawnej)

• psychologów ,

• radców prawnych,

• referendarzy sądowych,

(bop)

• Rzeczników

patentowych,

• sędziów,

( bop)

• urbanistów.

33

Zawód zaufania

publicznego

• Korporacyjność

• Samorząd

• Ustawa

*****

34

Samorząd zawodowy

lekarzy weterynarii

IZBY LEKARSKO-WETERYNARYJNE

Bezskuteczne starania w okresie
międzywojennym, od 1924 do
1939 r.

35

Powołanie pierwszych izb

Dekretem Rady Ministrów z dnia 6 czerwca 1945 roku ( Dz. U. Nr

25, poz. 153 ) zostały powołane Izby Lekarsko-Weterynaryjne

stanowiące samorząd lekarzy weterynarii.

Strukturę organizacyjną Izb ustalił Minister Rolnictwa i Reform

Rolnych rozporządzeniem z dnia 17 stycznia 1946 roku ( Dz. U. Nr 4,

poz. 42 ):

* Naczelna Izba Lekarsko-Weterynaryjna w Warszawie

* okręgowe izby lekarsko-weterynaryjne, m.in. Izba

Śląska

Organ prasowy Izb : „

Życie Weterynaryjne

”

36

• Zniesienie działalności pierwszych

Izb

Rok 1949 – upaństwowienie służby

weterynaryjnej

* zanik działalności Izb jako samorządów

lekarzy weterynarii

* dalsze istnienie Izb straciło rację bytu

Rok 1954 – formalne zniesienie działalności Izb

Lekarsko-Weterynaryjnych

Dekret Rady Ministrów z dnia 18

września 1954 roku Dz. u. Nr 41, poz. 183

37

REAKTYWOWANIE DZIAŁALNOŚCI IZB

LEKARSKO - WETERYNARYJNYCH

Rok 1989 –

reforma ustrojowa państwa

i zmiany w Konstytucji

PRL:

- „nowela kwietniowa”- 17 kwietnia 1989 r
- 31 grudnia 1989 r – przekształcenie

Konstytucji PRL

w Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej
Rok 1992 - tzw. „Mała Konstytucja” z 17 października 1992 r

Rok 1997 - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2

kwietnia

1997r

art.17 – możliwość tworzenia samorządów

zawodowych

Rok 1990 - ustawa z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie

lekarza

weterynarii i izbach lekarsko - weterynaryjnych.

38

USTAWA

z dnia 21 grudnia 1990 r. o

zawodzie lekarza weterynarii i

izbach

lekarsko- weterynaryjnych.

• (tekst pierwotny: Dz. U. 1991 r. Nr 8 poz.

27)

• (tekst jednolity: Dz. U. 2009 r. Nr 93 poz.

767)

39

• Art. 8. 1.

Tworzy się samorząd

lekarzy weterynarii,

zwany dalej „samorządem”.

• 2. Samorząd jest niezależny w wykonywaniu swych

zadań i podlega tylko przepisom ustawy.

• 3. Jednostkami organizacyjnymi samorządu

posiadającymi osobowość prawną są:

• Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna i okręgowe izby

lekarsko-weterynaryjne.

• Art. 9. 1. Siedzibą Krajowej Izby Lekarsko-

Weterynaryjnej jest miasto stołeczne Warszawa.

• 2. Okręgowa izba lekarsko-weterynaryjna działa na

obszarze jednego lub więcej województw.

• 3. Obszar działania poszczególnych okręgowych izb

lekarsko-weterynaryjnych oraz ich siedziby ustala

Krajowa Rada Lekarsko-Weterynaryjna, uwzględniając

zasadniczy podział terytorialny państwa.

40

Dziękuję za uwagę