Badanie fizykalne w

Badanie fizykalne w

chorobach reumatycznych

chorobach reumatycznych

Klasyfikacja chorób

Klasyfikacja chorób

reumatycznych

reumatycznych

Współczesny podział chorób reumatycznych

Współczesny podział chorób reumatycznych

obejmuje niemal wszystkie choroby, w

obejmuje niemal wszystkie choroby, w

których patologii stwierdza się zmiany w

których patologii stwierdza się zmiany w

układzie ruchu. Jest on następujący:

układzie ruchu. Jest on następujący:

1.

1.

Układowe choroby tkanki łącznej

Układowe choroby tkanki łącznej

2.

2.

Zapalenia stawów z zajęciem stawów

Zapalenia stawów z zajęciem stawów

kręgosłupa

kręgosłupa

3.

3.

Choroba zwyrodnieniowa stawów

Choroba zwyrodnieniowa stawów

Klasyfikacja chorób

Klasyfikacja chorób

reumatycznych – c.d.

reumatycznych – c.d.

4. Zespoły chorobowe związane z czynnikami

4. Zespoły chorobowe związane z czynnikami

zakaźnymi

zakaźnymi

5. Choroby wywołane zaburzeniami

5. Choroby wywołane zaburzeniami

metabolicznymi i hormonalnymi

metabolicznymi i hormonalnymi

6. Nowotwory

6. Nowotwory

7. Zaburzenia "naczyniowo-nerwowe"

7. Zaburzenia "naczyniowo-nerwowe"

8. Choroby kości i chrząstek

8. Choroby kości i chrząstek

9. Zmiany okołostawowe

9. Zmiany okołostawowe

10. Zmiany w stawach w przebiegu różnych

10. Zmiany w stawach w przebiegu różnych

zespołów chorobowych

zespołów chorobowych

Klasyfikacja chorób

Klasyfikacja chorób

reumatycznych – c.d.

reumatycznych – c.d.

Klasyfikacja ta jest skróconą wersją podziału

Klasyfikacja ta jest skróconą wersją podziału

chorób reumatycznych zaproponowanego

chorób reumatycznych zaproponowanego

przez miarodajne i opiniotwórcze

przez miarodajne i opiniotwórcze

Amerykańskie Towarzystwo Reumatologiczne

Amerykańskie Towarzystwo Reumatologiczne

(ARA). Mimo to uwzględnia ona, jak widać,

(ARA). Mimo to uwzględnia ona, jak widać,

bardzo różne schorzenia, o różnej

bardzo różne schorzenia, o różnej

etiopatogenzie i symptomatologii. Oczywiście,

etiopatogenzie i symptomatologii. Oczywiście,

każde z nich może być traktowane jako

każde z nich może być traktowane jako

"reumatyzm", jeśli przyjmie się, iż

"reumatyzm", jeśli przyjmie się, iż

"reumatyzm" jest to grupa objawów

"reumatyzm" jest to grupa objawów

związanych z bolesnością i zaburzeniem funkcji

związanych z bolesnością i zaburzeniem funkcji

w zakresie ukladu mięśniowo-szkieletowego.

w zakresie ukladu mięśniowo-szkieletowego.

Problemy diagnostyczne

Problemy diagnostyczne

"Reumatyzm" w potocznym znaczeniu jest łatwo

"Reumatyzm" w potocznym znaczeniu jest łatwo

rozpoznawalny, jednak fachowa diagnoza nie zawsze

rozpoznawalny, jednak fachowa diagnoza nie zawsze

bywa tak prosta. Zdarza się, że zgłaszane przez

bywa tak prosta. Zdarza się, że zgłaszane przez

pacjenta objawy są tak typowe, że trudno o pomyłkę.

pacjenta objawy są tak typowe, że trudno o pomyłkę.

Często jednak przebiegi chorób są na tyle

Często jednak przebiegi chorób są na tyle

niecharakterystyczne, że dopiero wnikliwa

niecharakterystyczne, że dopiero wnikliwa

diagnostyka obrazowa (USG, w tym technika oparta

diagnostyka obrazowa (USG, w tym technika oparta

na zjawisku Dopplera, klasyczne badanie

na zjawisku Dopplera, klasyczne badanie

rentgenowskie, tomografia komputerowa,

rentgenowskie, tomografia komputerowa,

obrazowanie z użyciem rezonansu magnetycznego) i

obrazowanie z użyciem rezonansu magnetycznego) i

laboratoryjna pozwala na ostateczne rozpoznanie

laboratoryjna pozwala na ostateczne rozpoznanie

schorzenia toczącego się pierwotnie w tkance łącznej.

schorzenia toczącego się pierwotnie w tkance łącznej.

Badanie

Badanie

1.

1.

Wywiad

Wywiad

2.

2.

Badanie przedmiotowe = fizykalne

Badanie przedmiotowe = fizykalne

3.

3.

Badania obrazowe

Badania obrazowe

4.

4.

Badania laboratoryjne

Badania laboratoryjne

Wywiad w chorobach

Wywiad w chorobach

reumatycznych

reumatycznych

-

Wg klasycznego schematu

Wg klasycznego schematu

-

Zwracamy uwagę na:

Zwracamy uwagę na:

1.

1.

Wiek i okres rozwojowy badanego

Wiek i okres rozwojowy badanego

2.

2.

Zawód, rodzaj i sposób wykonywania pracy

Zawód, rodzaj i sposób wykonywania pracy

3.

3.

Środowisko życia pacjenta

Środowisko życia pacjenta

4.

4.

Główne dolegliwości

Główne dolegliwości

5.

5.

Chronologiczny przebieg choroby i wyniki

Chronologiczny przebieg choroby i wyniki

dotychczasowego leczenia

dotychczasowego leczenia

6.

6.

Uwarunkowania genetyczne choroby

Uwarunkowania genetyczne choroby

Badanie fizykalne

Badanie fizykalne

•

Zaczyna się w chwili wejścia pacjenta

Zaczyna się w chwili wejścia pacjenta

do gabinetu (obserwujemy jak

do gabinetu (obserwujemy jak

chodzi, jak się rozbiera),

chodzi, jak się rozbiera),

•

Badanie fizykalne przeprowadzamy

Badanie fizykalne przeprowadzamy

na chorym rozebranym i bosym.

na chorym rozebranym i bosym.

Etapy badania fizykalnego w

Etapy badania fizykalnego w

chorobach reumatycznych:

chorobach reumatycznych:

1. Badanie ogólne:

1. Badanie ogólne:

a.

a.

Stan statyczny (w spoczynku) – zwraca

Stan statyczny (w spoczynku) – zwraca

się uwagę na budowę ciała

się uwagę na budowę ciała

b.

b.

Stan dynamiczny (w ruchu) – określa

Stan dynamiczny (w ruchu) – określa

się:

się:

-

Cechy chodu

Cechy chodu

-

Okresy trwania faz chodu

Okresy trwania faz chodu

-

Nieprawidłowości chodu.

Nieprawidłowości chodu.

Etapy badania fizykalnego w

Etapy badania fizykalnego w

chorobach reumatycznych –

chorobach reumatycznych –

c.d.

c.d.

2. Stan odcinkowy

2. Stan odcinkowy

a.

a.

Długości względne i bezwzględne

Długości względne i bezwzględne

obu kończyn

obu kończyn

b.

b.

Nierówność czynnościową

Nierówność czynnościową

c.

c.

Zaburzenia symetrii (na podstawie

Zaburzenia symetrii (na podstawie

pomiaru obwodów kończyn)

pomiaru obwodów kończyn)

Etapy badania fizykalnego w

Etapy badania fizykalnego w

chorobach reumatycznych –

chorobach reumatycznych –

c.d.

c.d.

3. Stan miejscowy:

3. Stan miejscowy:

a.

a.

Statyczny (zmiany skóry, zmiany

Statyczny (zmiany skóry, zmiany

obrysów stawów lub chorej okolicy,

obrysów stawów lub chorej okolicy,

ustawienie poszczególnych stawów)

ustawienie poszczególnych stawów)

– często wskazana dokumentacja

– często wskazana dokumentacja

fotograficzna.

fotograficzna.

b.

b.

Dynamiczny (zakres ruchów

Dynamiczny (zakres ruchów

biernych i czynnych)

biernych i czynnych)

Badanie stawów

Badanie stawów

•

Zdrowy

Zdrowy

staw cechuje się typowymi obrysami

staw cechuje się typowymi obrysami

i pełnym bezbolesnym zakresem ruchów.

i pełnym bezbolesnym zakresem ruchów.

Mięśnie poruszające staw są dobrze

Mięśnie poruszające staw są dobrze

rozwinięte.

rozwinięte.

•

Chory

Chory

staw (zapalny, odczynowy,

staw (zapalny, odczynowy,

zwyrodnieniowy) objawia się:

zwyrodnieniowy) objawia się:

1.

1.

Wysiękiem

Wysiękiem

2.

2.

Obrzękiem błony maziowej

Obrzękiem błony maziowej

3.

3.

Bolesnością

Bolesnością

4.

4.

Ograniczeniem zakresu ruchów

Ograniczeniem zakresu ruchów

5.

5.

Przymusowym ustawieniem (np. w zgięciu)

Przymusowym ustawieniem (np. w zgięciu)

6.

6.

Ociepleniem

Ociepleniem

7.

7.

Możliwe chełbotanie, balotowanie.

Możliwe chełbotanie, balotowanie.

Badanie stawów – c.d.

Badanie stawów – c.d.

•

Ograniczenie ruchów lub przykurcz stawu

Ograniczenie ruchów lub przykurcz stawu

mogą być spowodowane patologią:

mogą być spowodowane patologią:

1.

1.

Kostną (nierówność, odkształcenie pow.

Kostną (nierówność, odkształcenie pow.

stawowych)

stawowych)

2.

2.

Torebkowo-więzadłową (np. przykurcz)

Torebkowo-więzadłową (np. przykurcz)

3.

3.

Mięśniową (odruchowy lub spastyczny

Mięśniową (odruchowy lub spastyczny

przykurcz, zbliznowacenie, porażenie lub

przykurcz, zbliznowacenie, porażenie lub

niedowład mięśni)

niedowład mięśni)

4.

4.

Ścięgnową (przerwanie lub przyrośnięcie

Ścięgnową (przerwanie lub przyrośnięcie

ściegna do otoczenia)

ściegna do otoczenia)

5.

5.

Skórną (blizna ściągająca skórno-kostna,

Skórną (blizna ściągająca skórno-kostna,

torebkowa)

torebkowa)

Badanie mięśni

Badanie mięśni

Badanie mięśni polega na określeniu siły

Badanie mięśni polega na określeniu siły

mięśni, nasilenia niedowładów i

mięśni, nasilenia niedowładów i

porażenia.

porażenia.

Skala Lovetta określająca siłę mięśni:

Skala Lovetta określająca siłę mięśni:

0 – porażony mięsień

0 – porażony mięsień

1 – niedowład (gdy czynne jest 10% masy

1 – niedowład (gdy czynne jest 10% masy

mieśnia, rozpoznaje się gdy skurcz

mieśnia, rozpoznaje się gdy skurcz

mięśnia nie wywołuje ruchu

mięśnia nie wywołuje ruchu

2- 25% czynnej masy mięśnia może

2- 25% czynnej masy mięśnia może

wywołać ruch po wykluczeniu masy

wywołać ruch po wykluczeniu masy

poruszanego odcinka

poruszanego odcinka

Badanie mięśni – c.d.

Badanie mięśni – c.d.

3 – 50% masy mięśnia wywołuje ruch

3 – 50% masy mięśnia wywołuje ruch

przeciwko masie

przeciwko masie

4 – 75% masy mięśnia wywołuje ruch

4 – 75% masy mięśnia wywołuje ruch

przeciwko oporowi

przeciwko oporowi

5 – w pełni sprawny mięsień

5 – w pełni sprawny mięsień

W celu większej precyzji, przy wartościach

W celu większej precyzji, przy wartościach

pośrednich, można użyć znaku „-” dla

pośrednich, można użyć znaku „-” dla

słabszych, „+” dla mocniejszych mięśni.

słabszych, „+” dla mocniejszych mięśni.

Badanie mięśni – c.d.

Badanie mięśni – c.d.

•

Siłę poszczególnych mięśni bada się

Siłę poszczególnych mięśni bada się

w pozycji, w której wyłączone są

w pozycji, w której wyłączone są

mięśnie współdziałające.

mięśnie współdziałające.

•

Niektóre ruchy wykonywane przez

Niektóre ruchy wykonywane przez

grupę mięśni można ocenić

grupę mięśni można ocenić

dotykiem, badając różnice siły

dotykiem, badając różnice siły

poszczególnych mięśni.

poszczególnych mięśni.

Uzupełnienie badania

Uzupełnienie badania

fizykalnego

fizykalnego

Badanie fizykalne uzupełnia się,

Badanie fizykalne uzupełnia się,

zależnie od wskazań, badaniem:

zależnie od wskazań, badaniem:

1.

1.

neurologicznym,

neurologicznym,

2.

2.

Radiologicznym,

Radiologicznym,

3.

3.

laboratoryjnym

laboratoryjnym