PAMIĘĆ

PAMIĘĆ

AUTOBIOGRAFICZNA

AUTOBIOGRAFICZNA



Pojęcie

Pojęcie

pamięci autobiograficznej

pamięci autobiograficznej

ma swój rodowód w pracy Tulvinga

ma swój rodowód w pracy Tulvinga

poświęconej pamięci epizodycznej,

poświęconej pamięci epizodycznej,

która została porównana z pamięcią

która została porównana z pamięcią

semantyczną.

semantyczną.



Pamięć autobiograficzna

Pamięć autobiograficzna

ma duże

ma duże

znaczenie dla procesu diagnozy

znaczenie dla procesu diagnozy

osobowości, jest także przedmiotem

osobowości, jest także przedmiotem

oddziaływań terapeutycznych

oddziaływań terapeutycznych



Pamięć autobiograficzna to pamięć

Pamięć autobiograficzna to pamięć

deklaratywna odnosząca się do

deklaratywna odnosząca się do

własnej przeszłości. To zdolność do

własnej przeszłości. To zdolność do

rejestrowania i odtwarzania zdarzeń

rejestrowania i odtwarzania zdarzeń

z osobistej przeszłości, jak też

z osobistej przeszłości, jak też

proces rejestrowania i odtwarzania

proces rejestrowania i odtwarzania

tych doświadczeń.

tych doświadczeń.



Problemy jakie się pojawiają przy

Problemy jakie się pojawiają przy

utożsamianiu pamięci autobiograficznej z

utożsamianiu pamięci autobiograficznej z

dotychczasowym doświadczeniem

dotychczasowym doświadczeniem

życiowym, można zilustrować, odwołując

życiowym, można zilustrować, odwołując

się do studium wypadku przedstawionego

się do studium wypadku przedstawionego

przez Perry’ego :

przez Perry’ego :

Studium dotyczy trzyletniego chłopca, który był świadkiem

Studium dotyczy trzyletniego chłopca, który był świadkiem

zamordowania swojej 18-miesięcznej siostry przez opiekunkę.

zamordowania swojej 18-miesięcznej siostry przez opiekunkę.

Chłopiec po dwóch miesiącach pobytu w klinice zaprzyjaźnił się z

Chłopiec po dwóch miesiącach pobytu w klinice zaprzyjaźnił się z

personelem oraz z innymi dziećmi. Był dość pogodny i przyjaźnie

personelem oraz z innymi dziećmi. Był dość pogodny i przyjaźnie

nastawiony do innych. Bawił się zarówno z personelem, jak i z innymi

nastawiony do innych. Bawił się zarówno z personelem, jak i z innymi

dziećmi. Jednego dnia zarejestrowano fizjologiczne wskaźniki

dziećmi. Jednego dnia zarejestrowano fizjologiczne wskaźniki

pobudzenia emocjonalnego w trakcie zabawy, a potem w czasie

pobudzenia emocjonalnego w trakcie zabawy, a potem w czasie

częściowo strukturalizowanego wywiadu rozmawiano z nim o

częściowo strukturalizowanego wywiadu rozmawiano z nim o

sprawach dość obojętnych, a następnie zaczęto zadawać ogólne

sprawach dość obojętnych, a następnie zaczęto zadawać ogólne

pytania dotyczące siostry.

pytania dotyczące siostry.

W czasie zabawy chłopiec był rozluźniony i wesoły, a jego pobudzenie

W czasie zabawy chłopiec był rozluźniony i wesoły, a jego pobudzenie

fizjologiczne stopniowo się zmniejszało. Kiedy rozpoczął się wywiad,

fizjologiczne stopniowo się zmniejszało. Kiedy rozpoczął się wywiad,

tętno nieco wzrosło, ale chłopiec nadal był uśmiechnięty i zachowywał

tętno nieco wzrosło, ale chłopiec nadal był uśmiechnięty i zachowywał

się odpowiednio do wieku. Kiedy zadano mu pytania dotyczące

się odpowiednio do wieku. Kiedy zadano mu pytania dotyczące

siostry, nastąpił dramatyczny wzrost tętna, a potem zaczęło ono

siostry, nastąpił dramatyczny wzrost tętna, a potem zaczęło ono

spadać, by osiągnąć zbliżony do tego, jaki występował w obojętnej

spadać, by osiągnąć zbliżony do tego, jaki występował w obojętnej

części wywiadu. Pojawiła się znaczna zmiana zachowania chłopca.

części wywiadu. Pojawiła się znaczna zmiana zachowania chłopca.

Przestał się bawić, przestał reagować na bodźce zewnętrzne, nie

Przestał się bawić, przestał reagować na bodźce zewnętrzne, nie

nawiązywał kontaktu wzrokowego. Nie potrafił podać żadnych

nawiązywał kontaktu wzrokowego. Nie potrafił podać żadnych

informacji na temat siostry, ani też nie „przypominał” sobie

informacji na temat siostry, ani też nie „przypominał” sobie

traumatycznego zdarzenia, którego był świadkiem. Zdarzenie to

traumatycznego zdarzenia, którego był świadkiem. Zdarzenie to

musiało jednak zostać przez niego zarejestrowane, czego dowodem

musiało jednak zostać przez niego zarejestrowane, czego dowodem

są olbrzymie zmiany w zakresie pobudzenia emocjonalnego.

są olbrzymie zmiany w zakresie pobudzenia emocjonalnego.

Pamięć o naszej osobistej przeszłości stanowi

Pamięć o naszej osobistej przeszłości stanowi

reprezentację zbioru zdarzeń, które mają następujące

reprezentację zbioru zdarzeń, które mają następujące

właściwości:

właściwości:



Są uporządkowane sekwencyjnie

Są uporządkowane sekwencyjnie

. Uporządkowanie w czasie

. Uporządkowanie w czasie

może mieć charakter liniowy, ale sekwencje mogą wchodzić w

może mieć charakter liniowy, ale sekwencje mogą wchodzić w

skład hierarchii (np. pamiętam, że najpierw kupiłem sobie

skład hierarchii (np. pamiętam, że najpierw kupiłem sobie

radio, a potem telewizor. Wynikało to stąd, że radio było

radio, a potem telewizor. Wynikało to stąd, że radio było

zdecydowanie tańsze, więc mogłem je kupić wtedy, kiedy

zdecydowanie tańsze, więc mogłem je kupić wtedy, kiedy

pracowałem dorywczo, natomiast telewizor kupiłem dopiero

pracowałem dorywczo, natomiast telewizor kupiłem dopiero

wówczas, kiedy miałem stałą pracę.

wówczas, kiedy miałem stałą pracę.



Zdarzenia te są datowane tzn. mają pewną lokalizację

Zdarzenia te są datowane tzn. mają pewną lokalizację

czasową

czasową

. Lokalizacja ta może być określana mniej lub bardziej

. Lokalizacja ta może być określana mniej lub bardziej

dokładnie. Datowanie dokładne pochłania duże zasoby pamięci

dokładnie. Datowanie dokładne pochłania duże zasoby pamięci

– ludzie wykorzystują je w odniesieniu do zdarzeń bardzo

– ludzie wykorzystują je w odniesieniu do zdarzeń bardzo

ważnych tj. ślub, rozwód, urodziny dziecka czy osiągnięcie

ważnych tj. ślub, rozwód, urodziny dziecka czy osiągnięcie

jakiegoś specjalnego sukcesu zawodowego. W innych

jakiegoś specjalnego sukcesu zawodowego. W innych

wypadkach stosuje się datowanie mniej dokładne np. „To się

wypadkach stosuje się datowanie mniej dokładne np. „To się

działo na początku mojej pracy w X”. Zaletą takiego datowania

działo na początku mojej pracy w X”. Zaletą takiego datowania

jest to, że pochłania ono znacznie mniejsze zasoby pamięci.

jest to, że pochłania ono znacznie mniejsze zasoby pamięci.



Zdarzenia tworzące sekwencje mają pewien sens dla

Zdarzenia tworzące sekwencje mają pewien sens dla

jednostki. Dzięki znajomości tego sensu jednostka może

jednostki. Dzięki znajomości tego sensu jednostka może

uzupełniać brakujące elementy ze swej przeszłości,

uzupełniać brakujące elementy ze swej przeszłości,

przypominając sobie na przykład to, na czym jej szczególnie

przypominając sobie na przykład to, na czym jej szczególnie

zależało w jakimś momencie tej przeszłości. Ten sens ma

zależało w jakimś momencie tej przeszłości. Ten sens ma

duże znaczenie dla ukształtowania się poczucia tożsamości

duże znaczenie dla ukształtowania się poczucia tożsamości

oraz dla pojawienia się pozytywnej samooceny.

oraz dla pojawienia się pozytywnej samooceny.



Zdarzenie te odnoszą się do Ja, czyli jednostka musi je

Zdarzenie te odnoszą się do Ja, czyli jednostka musi je

traktować jako dotyczące jej własnej osoby. Zdarzenia

traktować jako dotyczące jej własnej osoby. Zdarzenia

zapisywane w pamięci autobiograficznej nie muszą być

zapisywane w pamięci autobiograficznej nie muszą być

zdarzeniami, w których jednostka odgrywała centralna rolę.

zdarzeniami, w których jednostka odgrywała centralna rolę.

Wiele osób pamięta strajki i powstanie Solidarności w 1980

Wiele osób pamięta strajki i powstanie Solidarności w 1980

roku jako silne osobiste przeżycie, choć osoby te nie musiały

roku jako silne osobiste przeżycie, choć osoby te nie musiały

ani uczestniczyć w tych strajkach, ani też tworzyć związku

ani uczestniczyć w tych strajkach, ani też tworzyć związku

zawodowego. Na znaczenie tego aspektu pamięci

zawodowego. Na znaczenie tego aspektu pamięci

autobiograficznej zwraca uwagę Brewer. Niektórzy badacze

autobiograficznej zwraca uwagę Brewer. Niektórzy badacze

posługują się nawet terminem pamięć osobista, a nie

posługują się nawet terminem pamięć osobista, a nie

terminem pamięć autobiograficzna albo terminem pamięć

terminem pamięć autobiograficzna albo terminem pamięć

zdarzeń osobistych.

zdarzeń osobistych.

W pamięci autobiograficznej

W pamięci autobiograficznej

znajdują się dane o charakterze:

znajdują się dane o charakterze:



Semantycznym

Semantycznym

– dotyczą faktów z

– dotyczą faktów z

osobistej biografii;

osobistej biografii;



Epizodycznym

Epizodycznym

– dotyczą ciągów

– dotyczą ciągów

zdarzeń, w których jednostkach

zdarzeń, w których jednostkach

uczestniczyła bądź jako aktor, bądź

uczestniczyła bądź jako aktor, bądź

jako obserwator.

jako obserwator.

Badacze zajmujący się pamięcią

Badacze zajmujący się pamięcią

autobiograficzną (Rubin, 1996) stwierdzają, że

autobiograficzną (Rubin, 1996) stwierdzają, że

występuje ona

występuje ona

w postaci narracji

w postaci narracji

, czyli

, czyli

historii przedstawiających ciągi zdarzeń.

historii przedstawiających ciągi zdarzeń.

Narracje stanowią dominującą część pamięci

Narracje stanowią dominującą część pamięci

autobiograficznej. Znajdują się w niej

autobiograficznej. Znajdują się w niej

informacje na temat faktów. Taką informacją

informacje na temat faktów. Taką informacją

jest na przykład informacja o własnym imieniu

jest na przykład informacja o własnym imieniu

czy nazwisku lub informacja na temat

czy nazwisku lub informacja na temat

własnych cech w przeszłości.

własnych cech w przeszłości.

(Mogę na przykład pamiętać o tym, że byłem

(Mogę na przykład pamiętać o tym, że byłem

kiedyś osobą bardzo nieśmiałą; mogę nie

kiedyś osobą bardzo nieśmiałą; mogę nie

pamiętać specyficznych epizodów, w których

pamiętać specyficznych epizodów, w których

ujawniała się ta nieśmiałość, choć oczywiście

ujawniała się ta nieśmiałość, choć oczywiście

mogę sobie te epizody przypomnieć).

mogę sobie te epizody przypomnieć).

W pamięci autobiograficznej informacje

W pamięci autobiograficznej informacje

mogą być kodowane w kodzie

mogą być kodowane w kodzie

obrazowym, werbalnym i

obrazowym, werbalnym i

abstrakcyjnym.

abstrakcyjnym.

1.

1.

Dane obrazowe

Dane obrazowe

– nasze wspomnienia wypełnione

– nasze wspomnienia wypełnione

są obrazami ważnych zdarzeń z naszego życia.

są obrazami ważnych zdarzeń z naszego życia.

Obrazy te mogą być mniej lub bardziej wyraziste,

Obrazy te mogą być mniej lub bardziej wyraziste,

ale człowiek ma zazwyczaj silne poczucie ich

ale człowiek ma zazwyczaj silne poczucie ich

naoczności.

naoczności.

2.

2.

Dane werbalne

Dane werbalne

– to rozmaite dane identyfikacyjne,

– to rozmaite dane identyfikacyjne,

takie jak imię, nazwisko i data urodzenia.

takie jak imię, nazwisko i data urodzenia.

3.

3.

Dane abstrakcyjne

Dane abstrakcyjne

– to te wszystkie informacje,

– to te wszystkie informacje,

za których pomocą jednostka stara się zrozumieć

za których pomocą jednostka stara się zrozumieć

własną biografię.

własną biografię.

Właściwości pamięci

Właściwości pamięci

autobiograficznej:

autobiograficznej:



Interpretacje faktów

Interpretacje faktów

– człowiek bardzo często myli

– człowiek bardzo często myli

fakty z ich interpretacjami, które mogą mieć charakter

fakty z ich interpretacjami, które mogą mieć charakter

obronny. Ludzie zazwyczaj nie zdają sobie sprawy z tego,

obronny. Ludzie zazwyczaj nie zdają sobie sprawy z tego,

że to, co wydaje im się oczywiste, wcale takie nie jest dla

że to, co wydaje im się oczywiste, wcale takie nie jest dla

innych osób.

innych osób.



Związek z emocjami

Związek z emocjami

– informacje zarejestrowane w tej

– informacje zarejestrowane w tej

pamięci są oznakowane emocjonalnie; ludzie dość słabo

pamięci są oznakowane emocjonalnie; ludzie dość słabo

pamiętają te informacje z własnej przeszłości, które nie

pamiętają te informacje z własnej przeszłości, które nie

są oznakowane.

są oznakowane.



Zależność od „wieku” informacji

Zależność od „wieku” informacji

– zupełnie inaczej

– zupełnie inaczej

pamiętane są informacje świeże, dotyczące niedawnych

pamiętane są informacje świeże, dotyczące niedawnych

zdarzeń, inaczej zaś informacje dotyczące zdarzeń

zdarzeń, inaczej zaś informacje dotyczące zdarzeń

odległych w czasie.

odległych w czasie.

Brewer

Brewer

zakłada, że

zakłada, że

pamięć

pamięć

autobiograficzna jest pamięcią

autobiograficzna jest pamięcią

świadomą

świadomą

. Uważa, że zamiast

. Uważa, że zamiast

terminu pamięć autobiograficzna

terminu pamięć autobiograficzna

lepiej stosować termin pamięć

lepiej stosować termin pamięć

wspomnieniowa. Takie rozwiązanie

wspomnieniowa. Takie rozwiązanie

utożsamia pamięć autobiograficzną z

utożsamia pamięć autobiograficzną z

tym, co jednostka potrafi przywołać w

tym, co jednostka potrafi przywołać w

postaci wspomnień.

postaci wspomnień.

Pamięć autobiograficzna może wystąpić u człowieka

Pamięć autobiograficzna może wystąpić u człowieka

dopiero na takim etapie rozwoju, gdy zaczyna się

dopiero na takim etapie rozwoju, gdy zaczyna się

kształtować

poczucie

tożsamości

i

poczucie

kształtować

poczucie

tożsamości

i

poczucie

odrębności Ja. Kiedy poczucie takie jeszcze nie

odrębności Ja. Kiedy poczucie takie jeszcze nie

zostało ukształtowane, mamy do czynienia z

zostało ukształtowane, mamy do czynienia z

protopamięcią

protopamięcią

– jednostka pamięta pewne

– jednostka pamięta pewne

zdarzenia, ale nie wiąże ich z własną osobą.

zdarzenia, ale nie wiąże ich z własną osobą.

Protopamięć

Protopamięć

autobiograficzna

autobiograficzna

może występować

może występować

u

specyficznej

kategorii

osób

dorosłych,

a

u

specyficznej

kategorii

osób

dorosłych,

a

mianowicie u osób z zaburzeniami poczucia

mianowicie u osób z zaburzeniami poczucia

tożsamości. Na przykład u osób, które przeżyły

tożsamości. Na przykład u osób, które przeżyły

traumę, pojawia się dysocjacja, czyli rozszczepienie,

traumę, pojawia się dysocjacja, czyli rozszczepienie,

w której wyniku jednostka traktuje rozmaite

w której wyniku jednostka traktuje rozmaite

zdarzenia tak, jak gdyby nie były one jej własnymi

zdarzenia tak, jak gdyby nie były one jej własnymi

doświadczeniami (osoby torturowane opisują swoje

doświadczeniami (osoby torturowane opisują swoje

przeżycia tak, jak gdyby przydarzyły się innej

przeżycia tak, jak gdyby przydarzyły się innej

osobie).

osobie).

Metody badania pamięci

Metody badania pamięci

autobiograficznej:

autobiograficznej:



Metoda swobodnych skojarzeń

Metoda swobodnych skojarzeń

Galtona

Galtona



Metoda

kierowanych

skojarzeń

Metoda

kierowanych

skojarzeń

Crowitza i Schiffmana

Crowitza i Schiffmana



Metoda pamiętników

Metoda pamiętników



Badania nad pamięcią specyficznych

Badania nad pamięcią specyficznych

zdarzeń życiowych

zdarzeń życiowych

FUNKCJE PAMIĘCI

FUNKCJE PAMIĘCI

AUTOBIOGRAFICZNEJ

AUTOBIOGRAFICZNEJ



funkcja informacyjna,

funkcja informacyjna,



funkcja komunikacyjna,

funkcja komunikacyjna,



funkcja interpersonalna,

funkcja interpersonalna,



funkcja motywacyjno – emocjonalna,

funkcja motywacyjno – emocjonalna,



funkcja organizacyjna.

funkcja organizacyjna.

Funkcja informacyjna

Funkcja informacyjna

Pamięć autobiograficzna zawiera informacje o osobistej

Pamięć autobiograficzna zawiera informacje o osobistej

przeszłości i te informacje wykorzystywane są jako

przeszłości i te informacje wykorzystywane są jako

podstawa regulowania bieżących stosunków z otoczeniem.

podstawa regulowania bieżących stosunków z otoczeniem.

Funkcja informacyjna pamięci autobiograficznej nie tylko

Funkcja informacyjna pamięci autobiograficznej nie tylko

pozwala na powstrzymywanie działań potencjalnie

pozwala na powstrzymywanie działań potencjalnie

szkodliwych dla jednostki, lecz także ułatwia wybór działań,

szkodliwych dla jednostki, lecz także ułatwia wybór działań,

które przyniosą tej jednostce korzyści. Rachunek zysków i

które przyniosą tej jednostce korzyści. Rachunek zysków i

strat wymaga sięgania do zasobów pamięci

strat wymaga sięgania do zasobów pamięci

autobiograficznej. Informacje dotyczące zdarzeń

autobiograficznej. Informacje dotyczące zdarzeń

pozytywnych w osobistej przeszłości są inaczej

pozytywnych w osobistej przeszłości są inaczej

przechowywane niż informacje dotyczące zdarzeń

przechowywane niż informacje dotyczące zdarzeń

negatywnych. Poza tym nie zawsze możliwe jest

negatywnych. Poza tym nie zawsze możliwe jest

przeprowadzenie owego rachunku, gdyż ludzie korzystają z

przeprowadzenie owego rachunku, gdyż ludzie korzystają z

własnego doświadczenia w sposób wybiórczy.

własnego doświadczenia w sposób wybiórczy.

Funkcja komunikacyjna

Funkcja komunikacyjna

Przypominanie sobie pewnych fragmentów własnej

Przypominanie sobie pewnych fragmentów własnej

przeszłości pozwala zakomunikować innym, kim się jest i jaką

przeszłości pozwala zakomunikować innym, kim się jest i jaką

pozycję zajmuje się w pewnej grupie – czy to zawodowej, czy

pozycję zajmuje się w pewnej grupie – czy to zawodowej, czy

też opartej na więziach nieformalnych.

też opartej na więziach nieformalnych.

Komunikowanie innym własnych doświadczeń umożliwia

Komunikowanie innym własnych doświadczeń umożliwia

wykrycie wspólnych elementów przeszłości. Po pierwsze,

wykrycie wspólnych elementów przeszłości. Po pierwsze,

ułatwia to nawiązanie kontaktu z drugą osobą, rozmowa

ułatwia to nawiązanie kontaktu z drugą osobą, rozmowa

zaczyna się często od poszukiwania wspólnych znajomych

zaczyna się często od poszukiwania wspólnych znajomych

lub wspólnych elementów osobistej historii. Po drugie, jest to

lub wspólnych elementów osobistej historii. Po drugie, jest to

zazwyczaj sposób poprawienia sobie nastroju – ludzie

zazwyczaj sposób poprawienia sobie nastroju – ludzie

wspólnie wspominają doświadczenia pozytywne. Czasami też

wspólnie wspominają doświadczenia pozytywne. Czasami też

wspominają zdarzenia, które niegdyś miały walencję

wspominają zdarzenia, które niegdyś miały walencję

negatywną, ale wskutek upływu czasu ten negatywny znak

negatywną, ale wskutek upływu czasu ten negatywny znak

emocjonalny stopniowo staje się coraz mniej wyrazisty, a w

emocjonalny stopniowo staje się coraz mniej wyrazisty, a w

końcu wspomnienie nabiera cech pozytywnych. Najczęściej

końcu wspomnienie nabiera cech pozytywnych. Najczęściej

te cechy pozytywne mają swoje źródło w tym, że cos

te cechy pozytywne mają swoje źródło w tym, że cos

nieprzyjemnego nastąpiło w przeszłości, ale w tej chwili nie

nieprzyjemnego nastąpiło w przeszłości, ale w tej chwili nie

zagraża już jednostce w sposób bezpośredni.

zagraża już jednostce w sposób bezpośredni.

Funkcja interpersonalna

Funkcja interpersonalna

Dzięki tej funkcji ludzie mogą nawiązywać kontakty,

Dzięki tej funkcji ludzie mogą nawiązywać kontakty,

utrzymywać je, a także kształtować silne więzi z

utrzymywać je, a także kształtować silne więzi z

innymi.

innymi.

Na wytwarzanie więzi z innymi ludźmi zwraca uwagę

Na wytwarzanie więzi z innymi ludźmi zwraca uwagę

Fivush wraz z współpracownicami (1995) – twierdząc,

Fivush wraz z współpracownicami (1995) – twierdząc,

że odtwarzanie wspólnie przeżytej przeszłości silnie

że odtwarzanie wspólnie przeżytej przeszłości silnie

łączy ludzi ze sobą. Rozmowy na takie tematy

łączy ludzi ze sobą. Rozmowy na takie tematy

umożliwiają wykształcenie wspólnego rozumienia

umożliwiają wykształcenie wspólnego rozumienia

świata; rozumienie to z kolei umożliwia wspólne

świata; rozumienie to z kolei umożliwia wspólne

planowanie i koordynowanie rozmaitych działań.

planowanie i koordynowanie rozmaitych działań.

Odwoływanie się do wspólnych doświadczeń pozwala

Odwoływanie się do wspólnych doświadczeń pozwala

traktować inna osobę jako kogoś podobnego do nas

traktować inna osobę jako kogoś podobnego do nas

samych. Dzięki temu zachowanie tej osoby staje się

samych. Dzięki temu zachowanie tej osoby staje się

dla nas przewidywalne i zrozumiałe.

dla nas przewidywalne i zrozumiałe.

c.d. Funkcja

c.d. Funkcja

interpersonalna

interpersonalna

Osobną sprawą jest wykorzystywanie zawartości pamięci

Osobną sprawą jest wykorzystywanie zawartości pamięci

autobiograficznej do wnioskowania o właściwościach innych

autobiograficznej do wnioskowania o właściwościach innych

ludzi. Dzięki temu, że pamięć autobiograficzna stanowi źródło

ludzi. Dzięki temu, że pamięć autobiograficzna stanowi źródło

wiedzy na temat siebie, może być analogicznie wykorzystywana

wiedzy na temat siebie, może być analogicznie wykorzystywana

jako źródło informacji o innych – warunkiem jest wydobycie

jako źródło informacji o innych – warunkiem jest wydobycie

pokrewieństwa doświadczeń własnych i innych ludzi. Karniol

pokrewieństwa doświadczeń własnych i innych ludzi. Karniol

(1986, 1990) sądzi, że pamięć jest zorganizowana wokół

(1986, 1990) sądzi, że pamięć jest zorganizowana wokół

prototypowych struktur wiedzy. Struktury te są podobne u

prototypowych struktur wiedzy. Struktury te są podobne u

różnych ludzi. Na podstawie wiedzy o sobie można zatem

różnych ludzi. Na podstawie wiedzy o sobie można zatem

wnioskować o innych ludziach.

wnioskować o innych ludziach.

Możliwy jest jednak odmienny kierunek oddziaływań – ludzie

Możliwy jest jednak odmienny kierunek oddziaływań – ludzie

poznają siebie na podstawie tego, jacy są inni oraz jakie są

poznają siebie na podstawie tego, jacy są inni oraz jakie są

obowiązujące skrypty kulturowe. To inni stwarzają poznawczy i

obowiązujące skrypty kulturowe. To inni stwarzają poznawczy i

emocjonalny punkt odniesienia do oceny Ja. Markus i Kitayama

emocjonalny punkt odniesienia do oceny Ja. Markus i Kitayama

(1991) wskazują na to, że ludzie w różnych kulturach mają

(1991) wskazują na to, że ludzie w różnych kulturach mają

zupełnie inną koncepcję Ja – odmiennie przedstawia się ona w

zupełnie inną koncepcję Ja – odmiennie przedstawia się ona w

kulturach cechujących się wysokim stopniem współuzależnienia,

kulturach cechujących się wysokim stopniem współuzależnienia,

a inaczej w kulturach kładących nacisk na autonomię i

a inaczej w kulturach kładących nacisk na autonomię i

niezależność.

niezależność.

Funkcja motywacyjno-

Funkcja motywacyjno-

emocjonalna

emocjonalna

Analiza mechanizmów tworzenia wspomnień autobiograficznych wskazuje na

Analiza mechanizmów tworzenia wspomnień autobiograficznych wskazuje na

silne związki pamięci autobiograficznej zarówno z emocjami, jak i z motywacją.

silne związki pamięci autobiograficznej zarówno z emocjami, jak i z motywacją.

Informacje rejestrowane w wiedzy autobiograficznej dotyczą m.in. hierarchii

Informacje rejestrowane w wiedzy autobiograficznej dotyczą m.in. hierarchii

celów realizowanych przez jednostkę. Cele te są czasami interpretowane jako

celów realizowanych przez jednostkę. Cele te są czasami interpretowane jako

konstruktywna cecha ludzkiej natury – dobrym przykładem jest teoria hierarchii

konstruktywna cecha ludzkiej natury – dobrym przykładem jest teoria hierarchii

potrzeb Maslowa, który powiada, że ludzie w swoim życiu realizują ograniczoną

potrzeb Maslowa, który powiada, że ludzie w swoim życiu realizują ograniczoną

liczbę klas celów. Są to cele związane z zaspokajaniem potrzeb fizjologicznych,

liczbę klas celów. Są to cele związane z zaspokajaniem potrzeb fizjologicznych,

potrzeb bezpieczeństwa, potrzeby przynależności i miłości, potrzeb szacunku

potrzeb bezpieczeństwa, potrzeby przynależności i miłości, potrzeb szacunku

oraz potrzeb samorealizacji. Po zaspokojeniu potrzeb zajmujących niższe

oraz potrzeb samorealizacji. Po zaspokojeniu potrzeb zajmujących niższe

miejsce w hierarchii u jednostki pojawiają się potrzeby zajmujące miejsce

miejsce w hierarchii u jednostki pojawiają się potrzeby zajmujące miejsce

wyższe.

wyższe.

Czasami jednak badacze uznają, że cele wiążą się z realizowanymi zadaniami

Czasami jednak badacze uznają, że cele wiążą się z realizowanymi zadaniami

życiowymi. Zadania te odmienne są w różnych fazach życia – w jednej fazie

życiowymi. Zadania te odmienne są w różnych fazach życia – w jednej fazie

dąży się do najlepszych stopni w szkole, w innej do znalezienia partnera lub

dąży się do najlepszych stopni w szkole, w innej do znalezienia partnera lub

partnerki. Podejmując się realizacji kolejnych zadań życiowych, ludzie kierują

partnerki. Podejmując się realizacji kolejnych zadań życiowych, ludzie kierują

się reprezentacjami siebie w przyszłości. Cele ustalane są m.in. na podstawie

się reprezentacjami siebie w przyszłości. Cele ustalane są m.in. na podstawie

dotychczasowych doświadczeń – ludzie unikają stawiania sobie celów, których

dotychczasowych doświadczeń – ludzie unikają stawiania sobie celów, których

realizacja w przeszłości kończyła się niepowodzeniem. Wykorzystują także

realizacja w przeszłości kończyła się niepowodzeniem. Wykorzystują także

pamięć do realizacji celów. Z drugiej strony pojawia się oddziaływanie celów na

pamięć do realizacji celów. Z drugiej strony pojawia się oddziaływanie celów na

wspomnienia. Cele wpływają na to, jak ludzie konstruują swoje wspomnienia i

wspomnienia. Cele wpływają na to, jak ludzie konstruują swoje wspomnienia i

jak interpretują ich treść.

jak interpretują ich treść.

c.d. f. motywacyjno-

c.d. f. motywacyjno-

emocjonalna

emocjonalna

Problematyka celów działania, wyboru celów i ustalania

Problematyka celów działania, wyboru celów i ustalania

priorytetów dla poszczególnych celów, wskazuje również

priorytetów dla poszczególnych celów, wskazuje również

na związki pamięci autobiograficznej z emocjami. Emocje

na związki pamięci autobiograficznej z emocjami. Emocje

wpływają przede wszystkim na koncentrowanie uwagi na

wpływają przede wszystkim na koncentrowanie uwagi na

tych właściwościach sytuacji, które mają znaczenie dla

tych właściwościach sytuacji, które mają znaczenie dla

realizacji celów.

realizacji celów.

Pamięć autobiograficzna łączy się z emocjami na dwa

Pamięć autobiograficzna łączy się z emocjami na dwa

sposoby:

sposoby:

1.

1.

Wskazuje ona, w jakich kontekstach i w jakich warunkach

Wskazuje ona, w jakich kontekstach i w jakich warunkach

można się natknąć na bodźce wyzwalające różne emocje.

można się natknąć na bodźce wyzwalające różne emocje.

Pozwala to albo na unikanie źródeł pewnych emocji, albo na

Pozwala to albo na unikanie źródeł pewnych emocji, albo na

poszukiwanie możliwości wzbudzenia u siebie określonych

poszukiwanie możliwości wzbudzenia u siebie określonych

emocji.

emocji.

2.

2.

Przeżywanie różnych stanów emocjonalnych aktywizuje różne

Przeżywanie różnych stanów emocjonalnych aktywizuje różne

elementy wiedzy autobiograficznej.

elementy wiedzy autobiograficznej.

Funkcja organizacyjna

Funkcja organizacyjna

Pamięć autobiograficzna organizuje doświadczenia

Pamięć autobiograficzna organizuje doświadczenia

jednostki ze względu na dwa kryteria:

jednostki ze względu na dwa kryteria:

1.

1.

Kryterium ekonomii zapisu i ekonomii odtwarzania - gdyby

Kryterium ekonomii zapisu i ekonomii odtwarzania - gdyby

wszystkie doświadczenia autobiograficzne były niezależne od

wszystkie doświadczenia autobiograficzne były niezależne od

siebie, to ich zapis zajmowałyby niezwykle dużo miejsca w

siebie, to ich zapis zajmowałyby niezwykle dużo miejsca w

pamięci. Dlatego powtarzane elementy (np. „dzień doby”,

pamięci. Dlatego powtarzane elementy (np. „dzień doby”,

„dowidzenia”) wbudowane są w schematy zawierające

„dowidzenia”) wbudowane są w schematy zawierające

uogólnioną wiedzę na temat powtarzalnych doświadczeń.

uogólnioną wiedzę na temat powtarzalnych doświadczeń.

Zapisywanie powtarzalnych zdarzeń w postaci schematów

Zapisywanie powtarzalnych zdarzeń w postaci schematów

ułatwia proces odtwarzania – kiedy sobie coś przypominamy,

ułatwia proces odtwarzania – kiedy sobie coś przypominamy,

nie musimy wchodzić w szczegółowe zapisy, ale wystarczy

nie musimy wchodzić w szczegółowe zapisy, ale wystarczy

sięgnąć do schematu.

sięgnąć do schematu.

2.

2.

Kryterium społecznej akceptowalności – kryterium to

Kryterium społecznej akceptowalności – kryterium to

selekcjonuje informacje ze względu na ich treść. Społeczna

selekcjonuje informacje ze względu na ich treść. Społeczna

akceptowalność zależy nie tylko od powszechnie

akceptowalność zależy nie tylko od powszechnie

obowiązujących norm kulturowych, lecz także od norm

obowiązujących norm kulturowych, lecz także od norm

obowiązujących w jakiejś wąskiej grupie.

obowiązujących w jakiejś wąskiej grupie.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ