Elementy teorii wahań

koniunkturalnych i polityki

stabilizacyjnej

Makroekonomia

Opracował:

Rafał Warżała

Pojęcie cyklu
koniunkturalnego



A. Burns i W. Mitchel. Zgodnie z ich

koncepcją cykle koniunkturalne są rodzajem

wahań występujących w agregatach

przedstawiających działalność gospodarczą

narodów, cykle te składają się z okresów

ekspansji występujących w tym samym

czasie w wielu działaniach gospodarczych,

następujących po nich równie generalnych

kryzysach, zastojach oraz ożywieniach, które

łączą się z fazą ekspansji cyklu następnego.

Definicja 2



G. Haberler: „cykl koniunkturalny jest
to ruch typu falowego, obejmujący
system gospodarczy jako całość,
przejawiający się przede wszystkim
w wahaniach produkcji i
zatrudnienia”.

Fazy cyklu



Faza kryzysu – nadprodukcja, spadek wielkości

gospodarczych



Faza depresji – względna stabilizacja gospodarki

na obniżonym poziomie, dolny punkt zwrotny



Faza

ożywienia

–

wzrost

aktywności

gospodarczej,



Faza rozkwitu – następuje po osiągnięciu przez

gospodarkę stosunkowo wysokich wartości

wskaźników, w porównaniu do poprzedniego

okresu, zwolnione tempo wzrostu.

PKB

trend

Rozkwit Kryzys Depresja Ożywienie Rozkwit Kryzys

Depresja Ożywienie

Klasyczny czterofazowy podział cyklu

Źródło: Lubiński M., Analiza koniunktury i badanie rynków, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2004, s. 71.

Rozwój teorii koniunktury



Szybki rozwój teorii cyklu koniunkturalnego
nastąpił w drugiej połowie XIX w. Badania
empiryczne autorstwa Juglara pokazały, że
koncepcje cyklu jako ściśle periodycznych
wahań

wynikających

z

przyczyn

zewnętrznych były błędne. Stało się to
przyczynkiem

do

powstania

wielu

sprzecznych koncepcji teoretycznych.
 

Główny podział teorii



Szczególnie

istotne

znaczenie

we

współczesnej literaturze ma rozróżnienie

wahań koniunkturalnych wywołanych przez

zakłócenia popytu i podaży. Podział ten został

zaproponowany m.in. przez R. Lipsey’a.

Stwierdza on, że cykliczne fluktuacje PNB są

skutkiem przesunięć krzywych agregatowego

popytu i podaży. Efektem tego są przejściowe

odchylenia rzeczywistej wielkości PKB od jego

wielkości potencjalnej.

Luka
deflacyjna

Luka
inflacyjna

D

S

D

1

D

2

Y

0

Y

1

Y

*

D,

S

S

1

S

2

p

0

p

1

p

2

E

E

1

E

2

Mechanizm wpływu szoku popytowego

na poziom dochodu narodowego

Równowagę dochodu narodowego wyznacza punkt

przecięcia długookresowej funkcji podaży i

krótkookresowych funkcji popytu i podaży.

Przesunięcie agregatowej funkcji popytu w prawo

powoduje wzrost produkcji i cen, zgodnie z

krótkookresową funkcją podaży, powyżej poziomu

równowagi oraz prowadzi do powstania luki inflacyjnej.

Powstanie luki inflacyjnej oznacza wzrost płac i cen

innych czynników produkcji. W rezultacie krzywa

podaży przesunie się w lewo, co oznacza wzrost cen

wyrobów gotowych i zmniejszenie dochodu. Zatem, po

przejściowym wzroście dochód powraca do poziomu

wyjściowego, jednak przy wyższym poziomie cen.

Odwrotne skutki wywołuje przesuniecie funkcji popytu
w lewo (w kierunku początku układu współrzędnych).
Jeżeli płace będą elastyczne, powstanie luki
deflacyjnej spowoduje ich obniżkę, podobnie jak i cen
czynników produkcji oraz przesunięcie krzywej podaży
w dół. Zatem spadek popytu, po wcześniejszym
obniżeniu dochodu w dalszej kolejności, przez
stymulowanie spadku cen, wpłynie na pobudzenie
produkcji.

Szoki

popytowe

implikują

zatem

jednokierunkowe zmiany dochodu narodowego i cen.
Zakłócenia popytu mogą pochodzić od każdego jego
składnika.

Model mechanizmu wpływu szoku podażowego

na poziom dochodu narodowego

E

1

E

S

1

D

Y

0

Y

1

Y

*

D,

S

S

E

2

p

1

p

0

S

2

Negatywny szok podażowy, wyraża przesuniecie

agregatowej funkcji podaży w lewo, co oznacza, że

przy danym poziome cen wytworzony dochód

narodowy będzie mniejszy. Spadek podaży bez

odpowiedniego ograniczenia popytu doprowadzi do

wzrostu cen, co z kolei musi doprowadzić do obniżenia

popytu w nowym punkcie równowagi. Zatem w

wahaniach koniunkturalnych generowanych przez

szoki podażowe produkcja i ceny zmieniają się

różnokierunkowo, co doprowadza do tzw. stagflacji.

Źródłem szoków podażowych mogą być zmiany cen

czynników

produkcji

lub

efektywności

ich

wykorzystania.

Wartość dochodu narodowego po każdym cyklu
znajduje się na wyższym poziomie niż poprzednio.
Wahania odbywają się wokół linii wznoszącej,
nazywanej trendem. Są to wahania aktywności
gospodarczej wokół linii trendu.
Na trend wzrostowy gospodarki składają się
zwiększanie czynników produkcji, tzn.:



    Procesy akumulacji kapitału



 Wzrost zasobów czynnika pracy (przyrost

naturalny, dodatnie saldo migracyjne)



   Postęp techniczny i związane z nim wzrost

wydajności czynnika pracy (przesuwanie się krzywej
możliwości produkcyjnych).



Gdyby zawsze wszystkie czynniki
produkcji były w pełni wykorzystane
długookresowy wzrost gospodarczy
przebiegałby zgodnie z linią trendu.
Wahania wokół linii trendu oznaczają
różny

stopień

wykorzystania

czynników produkcji.

Teorie wahań cyklicznych

Teorie neoklasyczne

 

Zakładają

one,

iż

czynniki

zakłócające

równowagę mają

charakter egzogeniczny

, w

stosunku do mechanizmów gospodarczych.

Zachwianie równowagi powoduje uruchomienie

mechanizmów

endogenicznych.

Czynniki

zewnętrzne to np.: wojny, rewolucje, odkrycia

geograficzne,

innowacje,

zmiany

demograficzne. Wskazuje to na neutralność

zjawiska cyklu.

Teoria Jevonsa

Teoria plam na słońcu – Jevonsa,
jedna z pierwszych teorii cyklu.
Pojawianie się większej liczby plam
na

słońcu

powoduje

okresy

nieurodzaju

w

produkcji

rolnej.

Efektem tego są periodyczne zmiany
w produkcji przemysłowej.

 

Teoria Schumpetera

Teoria innowacji – Schumpetera. Przyczyny
występowania cykli wynikają z pojawiających
się

innowacji techniczno – organizacyjnych

.

Rozprzestrzenienie

się

innowacji

w

gospodarce sprawia, że zyski, początkowo
znaczne,

maleją,

rosną

inwestycje

i

produkcja. Nie towarzyszy temu jednak
odpowiednio duży wzrost popytu. Efektem
jest wejście gospodarki w fazę kryzysu.

Innowacje epokowe

Wprowadzenie i rozpowszechnienie innowacji
warunkuje

rozwój

gospodarczy

i

jego

cykliczny przebieg. W cyklach długich
występowały innowacje epokowe, jak:
     

Maszyna

parowa

–

rewolucja

przemysłowa (1787 –

1842)

      Kolej żelazna – 1843 – 1897

      Elektryczność i wynalazki z chemii –

1898 – 1945
      Rozwój motoryzacji i budownictwa –

1945-1973
 

Teoria cyklu politycznego

Teoria cyklu politycznego – cykliczny
rozwój gospodarki wynika ze zmian
priorytetów ekonomicznych władzy w
okresach poprzedzających wybory, w
celu reelekcji, np. ekspansywna
polityka fiskalna w okresie
przedwyborczym, potem dopiero
ujawnią się jej skutki.

Teorie keynesistowskie



Według tej grupy teorii cykliczny

rozwój

gospodarki

wynika

z

uwarunkowań

związanych z systemem gospodarczym.

Czynniki zewnętrzne mogą jedynie zakłócać

te procesy, ale nie są one nadrzędne.



Keynes: celem działalności gospodarczej

jest

maksymalizacja

zysku.

Celem

inwestowania jest dążenie do pomnażania

zysku. A zatem

zmiany rozmiarów inwestycji

są określone przez zmiany stopy zysku.

Faza kryzysu

Podaż przewyższa popyt –

nadprodukcja,

spadek cen, spadek konsumpcji

. Tempo

spadku produkcji jest większe od tempa

spadku popytu – maleją zapasy. Niskie ceny –

konieczność wprowadzenia nowych technik

wytwarzania,

wzrost

ekonomicznego

zużywania się aparatu produkcyjnego, ubytek

kapitału trwałego. Powoduje to tzw.

twórcze

zniszczenie

, które oznacza zmniejszenie luki

pomiędzy popytem i podażą. Likwidacja

zapasów sprzyjają wzrostowi produkcji.

Zasada mnożnika
inwestycyjnego

Wzrost popytu powoduje dodatnie efekty

mnożnikowe. Prowadzi to do wzrostu dochodu

narodowego. Wzrost dochodu narodowego

pociąga

za

sobą

wzrost

popytu

konsumpcyjnego.

Aby sprostać rosnącemu

popytowi

konsumpcyjnemu

musi

nastąpić

wzrost popytu inwestycyjnego – dodatnich

inwestycji netto. Inwestycje te – wywołane

zmianami dochodu nazywamy inwestycjami

indukowanymi.

Zasada akceleracji

Zasada akceleracji – mówi, iż

zmiana

dochodu

narodowego

powoduje z pewnym opóźnieniem
zwielokrotnione zmiany inwestycji
indukowanych.

Równanie akceleracji

I

in.t

= a(Y

t-1

– Y

t-2

) = aΔY

t-1

a

–

parametr

równania

(akcelerator)

Połączenie zasady mnożnika
i akceleratora

Nakładanie się efektów mnożnikowych oraz zasady

akceleracji wyjaśnia wejście gospodarki w fazę

ożywienia. Wzrost popytu inwestycyjnego powoduje

wzrost dochodu narodowego, wzrost popytu

konsumpcyjnego, co powoduje zwielokrotnienie popytu

inwestycyjnego. Ten wzajemnie pobudzający się popyt

musi zostać zaspokojony przez wzrost stopnia

wykorzystania aparatu produkcyjnego.

Proces ten

powoduje wzrost kosztów wytwarzania i zahamowanie

tempa wzrostu stopy zysku. Odwrócenie dynamiki stopy

zysku prowadzi do ograniczania przez firmy inwestycji.

Wywołuje to ujemne efekty mnożnikowe i dalszy spadek

popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego.

Rola inwestycji w gospodarce

Inwestycje pełnią w gospodarce podwójną

rolę.

Pierwsza

to

efekt

popytowy

(mnożnikowy). Druga to efekt podażowy –

zwiększanie mocy produkcyjnych gospodarce.

Efekt popytowy występuje wcześniej, a efekt

podażowy dopiero po zakończeniu inwestycji.

Jest to dualistyczne oddziaływanie inwestycji.

Między tymi efektami występuje luka czasowa

– efekt popytowy występuje już w trakcie

realizacji inwestycji, efekt podażowy dopiero

po jej zakończeniu.

Efekt podażowy uzyskuje się tak długo,
jak inwestycje są dodatnie (są takie
same, rosną lub maleją). Do uzyskania
efektu

popytowego

konieczny

jest

absolutny

przyrost

inwestycji.

Stabilizacja inwestycji zapewnia wzrost
mocy

produkcyjnych,

ale

jest

niewystarczająca

do

uruchomienia

mechanizmu mnożnika.

Zbieżność w czasie osłabienia popytu
i efektu podażowego inwestycji
sprawia, iż narasta dysproporcja
pomiędzy

dynamiką

przyrostu

potencjału produkcyjnego (wzrost) a
wzrostem

efektywnego

popytu

(spadek). Efektem tego jest kryzys
nadprodukcji.

Cykle współczesne a
klasyczne cykle
koniunkturalne

Występowanie różnic w zakresie cech
morfologicznych

poszczególnych

cykli spowodowane jest działaniem
wielu

czynników,

z

których

najważniejsze są następujące:

Współczesne przyczyny
wahań koniunktury
gospodarczej (1)

Długookresowe przeobrażenia

strukturalne, a w szczególności zmiany
w strukturze gałęziowej, przemiany
własnościowe i organizacyjno-
instytucjonalne podmiotów
gospodarczych (wzrost stopnia
monopolizacji) działających we
współczesnych gospodarkach
rynkowych;

Współczesne przyczyny
wahań koniunktury
gospodarczej (2)

Wzrost zakresu, znaczenia oraz
efektywności polityki antycyklicznej
prowadzonej przez rządy
poszczególnych państw oraz
organizacje międzynarodowe;

Współczesne przyczyny
wahań koniunktury
gospodarczej (3)

Internacjonalizacja stosunków

gospodarczych

między

wysoko

rozwiniętymi systemami działającymi na
bazie mechanizmu rynkowego, a w
szczególności wzrost ich znaczenia w
handlu światowym, umiędzynarodowienie
się rynku kapitałowego, nasilające się
przede wszystkim w krajach UE.

Cykl współczesny

Współczesny

cykl

koniunkturalny

w

krajach

rozwiniętych charakteryzuje się podobną długością,

pomimo zmian w strukturze i mechanizmach

gospodarczych. Trwa on przeciętnie 3-5 lat. Nie

występuje już natomiast podział na cykle mniejsze i

większe. W krajach rozwiniętych gospodarczo główna

zmiana w przebiegu cykli dotyczy nie skrócenia jego

ogólnej długości, ale skrócenia i spłycenia fazy

spadkowej, tj. złagodzenia recesji. W dynamicznie

rozwijających się gospodarkach ujawnia się raczej w

postaci pewnego przyhamowania tempa wzrostu

gospodarczego niż w postaci absolutnego zmniejszenia

produkcji.



Złagodzenie zjawiska cykliczności w rozwoju

gospodarek krajów wysoko rozwiniętych

przypisuje

się

głównie

skutecznemu,

wieloletniemu

oddziaływaniu

polityki

stabilizacyjnej

państwa,

a

także

dynamicznej

ekspansji

sektora

usług.

Stanowią one największy udział w tworzeniu

PKB

we

współczesnych

gospodarkach

rynkowych. Usługi wykazują największą

odporność na okresowe spadki koniunktury.



Należy jednak podkreślić rolę innych
ważnych

czynników,

jak

stabilizujące

oddziaływanie handlu zagranicznego i
międzynarodowej współpracy gospodarczej,
istnienie pełniejszej i bardziej wiarygodnej
informacji gospodarczej i jej perspektywach.

Ważną rolę w stabilizacji koniunktury
gospodarczej odgrywa system bankowy i
finansowy.

TEORIA
REALNEGO CYKLU
KONIUNKTURALNEGO



Robert Lucas, Edward Prescott, Finn Kydland, John

Long oraz Charles Plosser (analiza ogólnej

równowagi dynamicznej)



Impuls (zmiana produktywności wynikająca z

postępu technicznego czy katastrof naturalnych)



Mechanizm:



Zmiana popytu inwestycyjnego



Zmiana popytu na pracę



Recesja: kapitał staje się przestarzały,

spadek produktywności, spadek przyszłych

zysków, spadek inwestycji i zatrudnienia

Teoria realnego cyklu
koniunkturalnego



Lata 80. Przyniosły zmiany
gospodarcze, które wymykały się
teorii neoklasycznej. W 1980 roku
James Tobin wysunął tezę, że siłą
napędową cyklu koniunkturalnego
mogą być zmiany w wyposażeniu,
technologii i gustach.

Autorzy



W 1982 roku Finn Kydland i Edward
Prescott przedstawili niepięniężny
model równowagi, nazwany realnym
cyklem koniunkturalnym.

Osadzenie teorii RBC



Realny cykl koniunkturalny nawiązuje do
teorii J. Schumpetera: wzrost
gospodarczy i cykle koniunkturalne są
traktowane jako nierozłączne zjawiska.
Zmiany w technologii powodują
krótkookresową niestabilność
przekładającą się na długookresowy
wzrost, a ścieżka rozwoju jest serią
wahań.

Założenia teorii realnego
cyklu koniunkturalnego (1)

1.

Podmioty dążą do maksymalizacji funkcji
użyteczności lub zysku przy danych
ograniczeniach zasobów.

2.

Obowiązuje hipoteza racjonalnych
oczekiwań, informacje o zmianach
poziomu cen są powszechnie dostępne,
możliwe są problemy z rozróżnieniem
trwałych a przejściowych wstrząsów
podażowych.

Założenia teorii realnego
cyklu koniunkturalnego (2)

3.

Ceny są elastyczne, istnieje ciągłość
opróżniania się rynków.

4.

Wahania łącznej produkcji i
zatrudnienia są spowodowane dużymi,
nieregularnymi zmianami aktualnych
technologii produkcji. Mechanizmy
transmisyjne powodują opóźnienie
efektów pierwotnych szoków.

Założenia teorii realnego
cyklu koniunkturalnego (3)

5.

Praca podlega substytucji
międzyokresowej.

6.

Pieniądz jest neutralny.

7.

Zintegrowana zostaje teoria
wzrostu i fluktuacji gospodarczych,
odrzucone rozróżnienie między
krótkim i długim okresem.

L L’

L”

Y

Y’

Y”

Produkcja

Zatrudnienie

A

B

C

Y=AF(K,L)

Y’=A’F(K,L)

Wpływ dodatniego szoku technologicznego na produkcję

Niewielki wzrost produkcji i przesunięcie krzywej Y do Y’,

powoduje nieproporcjonalnie większy wzrost zatrudnienia.

Wstrząs technologiczny a
poziom zatrudnienia

Zatrudnienie

Produkcja,
Płaca realna

SL

MPL

MPL’

L

L’

W/P

(W/P)’

Dodatni szok technologiczny
wpływa na wzrost krańcowego
produktu pracy i popytu na
pracę. Krzywa SL musi być
w tej sytuacji dość elastyczna

Międzyokresowa substytucja
pracy



Elastyczność ta potwierdza tezę o
międzyokresowej substytucji pracy.
Wyższe płace powodują zwiększoną
podaż pracy, ale jednocześnie wyższe
dochody sprawiają, że pracownicy
łatwiej osiągają pewien stopień
zamożności, przy którym bardziej
doceniają czas wolny – jest to efekt
dochodowy.



Zwolennicy realnego cyklu
koniunkturalnego wskazują, iż duże
efekty substytucji, wywołane są
przejściowymi zmianami płacy
realnej. Jest to swoista mobilizacja,
krótki okres wytężonej pracy z
perspektywą późniejszego powrotu
do poprzedniego stanu.



Jeżeli wzrost płac miałby charakter stały
w ocenie pracowników – przeważać
może efekt dochodowy i spowodować
wręcz obniżenie podaży pracy. Drugą
przyczyną spadku podaży pracy może
być wzrost realnej stopy procentowej –
na skutek wzrostu wartości dzisiejszego
wynagrodzenia z pracy.

Produkcja

Stopa procentowa

Y

Y’

Y”

r’

r

A

B

C

Ys

Ys”

Cd

Cd’

Cd”

Egzogeniczne wstrząsy o
charakterze realnym

Przyczyny wstrząsów
realnych



Zmiany stopy procentowej wywołują ruch po
krzywych Cd i Ys, natomiast przesunięcia są efektem
wstrząsów. Wyjściowa równowaga jest ustalona w
punkcie A. Dodatni wstrząs technologiczny
spowoduje przesunięcie krzywej Ys do Ys’. Jeśli
będzie to działanie krótkotrwałe, to popyt
konsumpcyjny wzrośnie mniej niż proporcjonalnie, do
Cd’, a punkt przecięcia B oznacza spadek stopy
procentowej do r’. Racjonalnie działające podmioty
oceniają, że nie starczy im zasobów do trwałego
zwiększenia konsumpcji.

Wstrząs realnych o
charakterze przejściowym



Wzrost dochodu ponad bieżący poziom konsumpcji
przyczynia się do spadku stopy procentowej.
Pieniądz staje się tańszy i jest to wynikiem
działania sił egzogenicznych (poza monetarnych).
Nie występuje presja inflacyjna. Wzrost ilości
pieniądza, w wyniku spadku cen, oznacza presję
deflacyjną.



Drugą przyczyną spadku stopy procentowej jest
przeznaczenie części dochodów na oszczędności.
Powoduje to spadek ceny pieniądza na rynku
finansowym.

Wstrząs technologiczny o
charakterze trwałym



W przypadku, gdy wstrząs

technologiczny będzie traktowany jako

trwały, przesunięcie krzywej popytu

będzie silniejsze – podmioty będą

otrzymywały dostatecznie duże

wynagrodzenia w przyszłości, aby

zapewnić ciągłość konsumpcji. Krzywa Cd

przesunie się do poziomu Cd” i przetnie

Ys’ w punkcie C, przy nie zmienionej

stopie procentowej.

Ceny i podaż pieniądza a
wielkości realne



Przyjmijmy, że krzywa Cd odpowiada

łącznemu popytowi, a krzywa Ys realnej

łącznej podaży. Jeżeli zastąpimy krzywą

Cd krzywą IS, zaś Ys, krzywą LM

podzieloną przez poziom cen (LM/P), to

można stwierdzić, iż krzywa LM/P

przesuwa się razem z krzywą Ys, czyli ani

ilość pieniądza ani ceny nie mają wpływu

na łączny popyt lub zatrudnienie.

Podaż pieniądza a wielkość
produkcji



Zwolennicy teorii RBC nie kwestionują

dodatniej korelacji między ilością pieniądza,

a wlk produkcji, ale twierdzą, że pieniądz

jest endogeniczny, a podaż pieniądza idzie

za oczekiwaniami przyszłej ekspansji

produkcji. Usługi finansowe wytwarza się

szybko i skierowane są one na zaspokojenie

przewidywanych potrzeb gospodarki.

Oznacza to, że ekspansja usług finansowych

będzie wyprzedzała ekspansję produkcji.

Wnioski dla polityki
gospodarczej (1)

1.

Fluktuacje gospodarcze są optymalnymi
reakcjami na niepewność stopy postępu
technologicznego. Nie oznacza to jednak, że
ilość zmian technologicznych jest
optymalna dla polityki gospodarczej.

2.

Zwolennicy teorii realnego cyklu
koniunkturalnego przestrzegają przed próbą
budowania polityki stabilizacyjnej, jako zbyt
kosztownej w stosunku do rezultatów.

Wnioski dla polityki
gospodarczej (2)

3.

Zwolennicy teorii realnego cyklu sugerują,
skupienie uwagi nie na wahaniach produkcji,
ale na przyczynach średniej stopy postępu
technicznego.

Wahania są reakcjami na

zmiany w postępie technologicznym, a każda
interwencja zaburza to optimum.

4.

Przedsiębiorcy powinni obserwować działania
rządu jako zaburzające równowagę i pod tym
względem kształtować swoje oczekiwania.

Wnioski dla polityki
gospodarczej (3)

5.

Zmiany zakupów państwowych
odgrywają ważną rolę w okresach wojen i
fluktuacjach z nimi związanych, a nie w
czasie pokoju.

6.

Autorzy teorii RBC wykorzystują do
pomiaru wstrząsu technologicznego
reszty Solowa, tzn. zmian łącznego
popytu pomniejszonych o sumę
ważonych nakładów pracy i kapitału.

Wykorzystanie w praktyce



Praktyczne stosowanie modelu realnego

cyklu koniunkturalnego polega na tzw.

kalibrowaniu modelu, czyli symulowaniu

ilościowych następstw i porównanie ich z

faktycznie obserwowanym zachowaniem

się odpowiednich szeregów czasowych.

Dzięki temu model jest elastyczny i

można go dostosowywać do nowych

wydarzeń gospodarczych.

Dziękuję!

RYNKI KAPITAŁU I PRACY
W REALNYM CK

SS

ID0

ID1

inwestycje

realna stopa

procentowa

placa

realna

praca

LD1

LD0

LS0

LS1



SS jest krzywa podaży oszczędności (saving supply) a ID

krzywa popytu inwestycyjnego. Początkowo równowaga jest

w E0, przy realnej stopie procentowej RO i inwestycji Y0.



Na rynku pracy, popyt na pracę to LD a podaż LS. Płaca

realna początkowa jest W/P0 przy poziomie zatrudnienia N0.



Zmiana technologiczna powoduje, że kapitał staje się

przestarzały, zmniejsza się więc produktywność i zarówno

popyt inwestycyjny jak i popyt na pracę spada. Obie krzywe

popytu przesuwają się w lewo.



Na rynku kapitału realna stopa procentowa spada,

inwestycje i oszczędności maleją (A->B)



Na rynku pracy, spadek realnej stopy procentowej obniża

podaż pracy i przesuwa krzywą podaży w lewo.

Zatrudnienie i płaca realna maleją. (A->B)

UWAGA: POPYT

NA PRACĘ MALEJE BARDZIEJ NIŻ PODAŻ PRACY

Jak podaż pracy zależy od stopy
procentowej



Według teorii realnego cyklu koniunkturalnego, pracownicy

zastanawiają się czy pracować dziś czy w przyszłości.

Pracują mniej, a czasami w ogóle, kiedy przejściowo płaca

realna jest niska. Natomiast kiedy płaca realna jest

czasowo wysoka pracują dużo.

Aby móc porównać bieżącą

płacę z oczekiwaną płacą w przyszłości, pracownicy

używają realnej stopy procentowej (trzeba zdyskontować).

W ten sposób decyzja, kiedy pracować zależy od realnej

stopy procentowej. Im mniejsza stopa procentowa, przy

innych czynnikach bez zmian, tym mniejsza podaż pracy.

Dla wielu ekonomistów, ten

efekt substytucji w czasie

jest

mały. Jednak dla ekonomistów realnego cyklu

koniunkturalnego jest to mechanizm bardzo silny

=>poważne zmniejszenie pełnego zatrudnienia a więc i

LASu. Jak podaż pracy zależy od stopy procentowej

TEORIE REALNEGO
CYKLU KONIUNKTURALNEGO –
realny PKB i poziom cen

Y

P

AD1

AD0

LAS0

LAS1

Spadek
zatrudnienia
powoduje spadek
podaży globalnej
(LAS <-)
natomiast spadek
inwestycji
powoduje spadek
globalnego popytu
(AD<-).

Co się stało z pieniędzmi?



Nazwa teorii: realny cykl

koniunkturalny nie jest

przypadkiem. Według niej, to

tylko zmiany realne decydują o

zmiennych realnych. Zmienne

nominalne czy monetarne nie

mają znaczenia dla cyklu

koniunkturalnego.



Jeśli zmieni się podaż pieniądza,

zmieni się globalny popyt. Ale

nie nastąpi zmiana realna: bez

zmiany w produktywności czy

wykorzystania czynników

produkcji, nie ma zmiany w

potencjalnym PKB. Zmiana w

podaży pieniądza wpływa więc

jedynie na poziom cen

(przesunięcia jedynie krzywej

AD, podczas gdy potencjalny

PKB równa się LAS, która

pozostaje nieruchoma).

Y

P

AD1

AD0

LAS0

Cykl koniunkturalny a wzrost
gospodarczy



Szok powodujący cykl koniunkturalny

według tej teorii jest ten sam, co siła

generująca wzrost gospodarczy, tzn.

postęp techniczny. Średnio, postęp

technologii powoduje wzrost

produktywności. Ale ta ostatnia

wzrasta nierównomiernie. Tak więc

możliwe są recesje i ekspansje.

krytyka



Teoria ta jest dość kontrowersyjna i budzi wiele emocji.

Zagorzali krytycy twierdzą wręcz, że główne założenia tej

teorii są niewiarygodne. Według nich, płaca nominalna jest

sztywna a substytucja międzyokresowa jest zbyt słaba, aby

generować tak duże wahania podaży pracy przy tak małych

zmianach płacy realnej.



Ale najsłabszym ogniwem tej teorii, dla jej przeciwników,

jest impuls wywołujący cykl. Zmiany technologiczne nie są

po prostu w stanie wywołać aż tak dużych zmian w

produktywności, jak te obserwowane w rzeczywistości.

Zmiany te muszą być wywołane przez coś innego, a

mianowicie oscylacje globalnego popytu. Zmiany

produktywności miałyby być raczej skutkiem, a nie

przyczyną, cyklu koniunkturalnego.

Obrona



Według obrońców teorii, teoria ta po prostu sprawdza się w rzeczywistości. Co

więcej, jest to jedyna teoria wyjaśniająca jednocześnie fluktuacje

krótkookresowe i wzrost długookresowy. Jest to również teoria zgodna z

wieloma faktami mikroekonomicznymi o rynku pracy, inwestycji i dystrybucji

dochodu z pracy i kapitału.



Zwolennicy teorii, przyznają, że wzrost pieniądza oraz cykl koniunkturalny jest

skorelowany. To znaczy szybki wprost pieniądza oraz ekspansja występują

razem. Ale według nich, związek przyczynowo-skutkowy nie jest od pieniądza

do realnego PKB ale od realnego PKB do pieniądza.

Jest to tak zwana odwrotna

przyczynowość

. W recesji, początkowy spadek w popycie inwestycyjnym

obniżający realną stopę procentową zmniejsza popyt na kredyty bankowe i

obniża zyskowność banków. Tak więc banki zwiększają rezerwy i zmniejszają

kredyty. Ilość depozytów bankowych a więc i pieniędzy maleje. Mamy więc

odwrotną przyczynowość.



Obrońcy teorii wysuwają tez inny argument. Mówią oni, że teoria przynajmniej

udawania, że cykl koniunkturalny nie jest jakimś mechanizmem zawodności

gospodarki, ale jest zdrowym przejawem jej funkcjonowania. Tak więc polityka

ekonomiczna wygładzająca cykl jest niepotrzebna. Szczyty i dołki inwestycyjne

umożliwiają inwestycjom skorzystać z nowych technologii. Tak więc

wygładzanie cykli uniemożliwiałoby skorzystanie w odpowiednim czasie z

nowych technologii.

Dziękuję!