Aktywność

ruchowa –

ruchowa –

jak przeciwdziałać

jak przeciwdziałać

siedzącemu trybowi życia

siedzącemu trybowi życia

?

?

dr n. med. J. Piwoński

dr n. med. J. Piwoński

Instytut Kardiologii w Warszawie

Instytut Kardiologii w Warszawie

Aktywność

ruchowa –

ruchowa –

jak przeciwdziałać

jak przeciwdziałać

siedzącemu trybowi życia

siedzącemu trybowi życia

?

?

dr n. med. J. Piwoński

dr n. med. J. Piwoński

Instytut Kardiologii w Warszawie

Instytut Kardiologii w Warszawie

„

„

Ruch może zastąpić

Ruch może zastąpić

niemal każde lekarstwo,

niemal każde lekarstwo,

ale wszystkie leki razem

ale wszystkie leki razem

wzięte

wzięte

nie zastąpią ruchu”

nie zastąpią ruchu”

/S. Oczko/

/S. Oczko/



Hipokinezja-brak ruchu domena cywilizacji



Brak lub uboga aktywność ruchowa

przyczyna upośledzonej motoryczności i

wydolności fizycznej dziecka



uboga aktywność ruchowa /fizyczna/
zmniejszenie ilości krwi krążącej oraz liczby
czerwonych krwinek ograniczenia
wielkości pułapu tlenowego



Choroby cywilizacyjnych /otyłość, miażdżyca



Choroby psychospołeczne /depresje, nerwice,
lęki/



Wady postawy

Hipokinezja a zdrowie

Hipokinezja a zdrowie

młodzieży

młodzieży

Hipokinezja a zdrowie

Hipokinezja a zdrowie

młodzieży

młodzieży

Korzyści aktywności

Korzyści aktywności

ruchowej

ruchowej

Korzyści aktywności

Korzyści aktywności

ruchowej

ruchowej

Aktywność korzystnie wpływa na:

Aktywność korzystnie wpływa na:



Metabolizm lipidów i węglowodanów

Metabolizm lipidów i węglowodanów



Proces krzepnięcia krwi

Proces krzepnięcia krwi



Układ nerwowy

Układ nerwowy



Układ krążenia

Układ krążenia



Układ oddechowy

Układ oddechowy



Układ ruchowy

Układ ruchowy



2500 lat temu Arystoteles

2500 lat temu Arystoteles

powiedział:

powiedział:

”

”

..

..

Nic tak nie rujnuje

Nic tak nie rujnuje

człowieka, jak ciągły

człowieka, jak ciągły

bezruch

bezruch

.”

.”



2500 lat temu Arystoteles

2500 lat temu Arystoteles

powiedział:

powiedział:

”

”

..

..

Nic tak nie rujnuje

Nic tak nie rujnuje

człowieka, jak ciągły

człowieka, jak ciągły

bezruch

bezruch

.”

.”

OSOBY

O WYSOKIM POZIOMIE

O WYSOKIM POZIOMIE

AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ

AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ

Projekt „Bridging East-West Health
Gap”

Źródło: Drygas i wsp. Medicina
Sportiva 2001

6,4

21,3

30,2

12,3

20,7

21,8

23,7

7,0

13,4

19,3

16,8

32,7

10,7

25,6

5,5

20,9

29,2

28,1

0

5

10

15

20

25

30

35

FINLANDIA HISZPANIA NIEMCY

POLSKA

ROSJA

WĘGRY

%

Razem

Kobiety

Mężczyźni

Projekt „Bridging East-West Health

Projekt „Bridging East-West Health

Gap”

Gap”

Źródło: Drygas i wsp. Medicina

Źródło: Drygas i wsp. Medicina

Sportiva 2001

Sportiva 2001

OSOBY O „SIEDZĄCYM” TRYBIE ŻYCIA

74

72,9

10,5

43,4

27,3

11,6

27

38,8

8,2

28,6

24,9

8,6

49,9

30,4

71,4

14

25

12,6

0

10

20

30

40

50

60

70

80

FINLANDIA HISZPANIA NIEMCY

POLSKA

ROSJA

WĘGRY

%

Razem

Kobiety

Mężczyźni

29,9

12,1

19,919,2 17,6

39,9

13,9

55,3

6,9

58,2

5,9

76

0

20

40

60

80

%

FINLANDIA NIEMCY HISZPANIA

ROSJA

WĘGRY

POLSKA

Wysoki poziom aktywności fizycznej

"Siedzący" tryb życia

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W CZASIE

WOLNYM

OD PRACY W SZEŚCIU KRAJACH

EUROPEJSKICH

Źródło: Drygas i wsp.

Źródło: Drygas i wsp.

Aktywność

fizyczna

fizyczna

mieszkańców Łodzi

mieszkańców Łodzi

Jedynie 10% badanych chodzi zazwyczaj pieszo lub

jeździ na rowerze do pracy, a tylko 5% poświęca

na to więcej niż 15 minut dziennie

Ponad 70% badanych nie wykonuje żadnych ćwiczeń

fizycznych trwających co najmniej 30 minut bez

przerwy

Regularne ćwiczenia fizyczne trwające >=30 minut

przynajmniej 2-3 x w tygodniu wykonuje zaledwie

13% badanych, sporadycznie (kilka razy w

miesiącu) – ok. 11%

Projekt: „Bridging the East-West

Projekt: „Bridging the East-West

Health Gap”

Health Gap”

Źródło: Drygas i wsp.

Źródło: Drygas i wsp.

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA DZIECI I

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA DZIECI I

MŁODZIEŻY

W POLSCE

W POLSCE

Z badań przeprowadzonych przez Woynarowską i

wsp. (1999)

wynika, że



26% chłopców i 42% dziewcząt wykonuje zbyt

rzadko intensywne ćwiczenia fizyczne (1 x

tygodniowo lub rzadziej)



33% chłopców i 52% dziewcząt przeznacza na te

ćwiczenia mniej niż 1 godzinę/tyg.



1/3 wszystkich dzieci w wieku 11, 13 15 lat

przeznacza na oglądanie programów TV ponad 4

godziny dziennie

Źródło: Drygas i wsp.

Źródło: Drygas i wsp.

Zadania nauczyciela w

promocji aktywności fizycznej



Prowadzenie efektywnych zajęć lekcyjnych
i pozalekcyjnych



Koordynowanie w szkole wszelkich działań
związanych z :

-

wychowaniem fizycznym

-

wychowaniem zdrowotnym

-

Sportem i turystyką

-

Organizowanie imprez sportowo-
rekreacyjnych

Zadania nauczyciela w

promocji aktywności fizycznej



Przekazywanie uczniom wiedzy
o zmianach zachodzących w
organizmie pod wpływem ruchu



Wyjaśnianie znaczenia ruchu dla
zdrowia i życia



Wskazywanie zagrożeń z niedoboru
ruchu oraz z nadmiernej
intensywności

Zadania nauczyciela w

promocji aktywności fizycznej



Nie skupianie się wyłącznie na
osiągnięciach sportowych „za
wszelką cenę” (np. dla prestiżu
szkoły, klasy, grupy...itp.)



Pomoc w rozwijaniu osobowości
sportowej (dla przyjemności a nie
z przymusu)



Czynniki wpływające
niekorzystnie na wydajność
pracy umysłowej

1. duża liczebność uczniów w klasie
2. złe warunki do prowadzenia zajęć

ruchowych

3. hałas
4. zachwiany bilans ruchowy

Znaczenie zdrowotne

ćwiczeń śródlekcyjnych

Czynniki wpływające niekorzystnie

na wydajność pracy umysłowej

c.d.

5.

przebywanie długo w zamkniętych
i dusznych pomieszczeniach

6. nieodpowiednie oświetlenie
7. niedostosowane do wymiarów

ciała ucznia meble szkolne

8. Organizacja pracy ucznia
- pora dnia
- dzienna kumulacja godzin

lekcyjnych

- zgrupowanie tematyczne godzin

lekcyjnych

Czynniki wpływające niekorzystnie

Czynniki wpływające niekorzystnie

na wydajność pracy umysłowej

na wydajność pracy umysłowej

c.d.

c.d.

Długotrwała praca umysłowa,

mała aktywność fizyczna

Zmęczenie i znużenie

Zmęczenie i znużenie

Obniżenie sprawności

Osłabienie funkcji

układu nerwowego

wegetatywnych

Płytki oddech

Zaburzenia krążenia

Zaleganie krwi żylnej w naczyniach

krwionośnych miednicy i kończyn dolnych

Przybranie wadliwej postawy (wady postawy)

Zmęczenie narządów zmysłu (oczy,uszy)

Stany napięcia

Zmęczenie i znużenie

Objawy zmęczenia i

znużenia

u uczniów

1.

Spadek percepcji

2.

Brak skupienia uwagi

3.

Oznaki niepokoju lub apatii

To sygnał do przerwania lekcji

i rozpoczęcia ćwiczeń śródlekcyjnych

!!!

Cel i funkcje ćwiczeń

śródlekcyjnych



Celem ćwiczeń śródlekcyjnych jest

osiągnięcie stanu psychofizycznego i

fizycznego odprężenia a nie rozwijanie

aktywne sprawności fizycznej



Funkcje:

1.

Relaksacyjna

- odprężenie

2.

Stymulująca

– ożywienie czynności

wegetatywnych

3.

Korekcyjna

– korgowanie postawy

4.

Dydaktyczna

- wyrabianie nawyku ćwiczeń

w szkole i w domu

Zasady prowadzenia

ćwiczeń śródlekcyjnych



Przerwy na ćwiczenia – 2-3 min. (w klasach

niższych do 5 min.)



W momencie zauważenia znużenia uczniów



Ćwiczenia przy otwartych oknach



Zasady relaksacji – pogody i swobody ruchu



Zestaw ćwiczeń uaktywniający mięśnie i

stawy najbardziej obciążone



Zracać uwagę na bezpieczeństwo miejsca

wykonywanych ćwiczeń



Wskazany jest akompaniament muzyczny



W klasach młodszych metoda zabawowo-

naśladowcza

Podstawowe ćwiczenia

śródlekcyjne

1.

Ćwiczenia szyi

2.

Ćwiczenia ramion

3.

Ćwiczenia tułowia w różnych
płaszczyznach

4.

Ćwiczenia nóg

5.

Ćwiczenia oddechowe lub śpiew

Przeważnie ludzie ćwiczą

Przeważnie ludzie ćwiczą

wtedy, gdy mają czas to

wtedy, gdy mają czas to

znaczy

znaczy

NIGDY !

NIGDY !

Brak czasu ?

Brak czasu ?

Z systematycznych raportów ośrodków

Z systematycznych raportów ośrodków

badań opinii społecznej (m.in. OBOP)

badań opinii społecznej (m.in. OBOP)

wynika, że przeciętny dorosły mężczyzna

wynika, że przeciętny dorosły mężczyzna

lub kobieta w Polsce spędza dziennie od 3

lub kobieta w Polsce spędza dziennie od 3

do 5 godzin oglądając program TV

do 5 godzin oglądając program TV

Istnieje doskonałe lekarstwo

Istnieje doskonałe lekarstwo

poprawiające stan zdrowia i

poprawiające stan zdrowia i

sprzyjające długowieczności.

sprzyjające długowieczności.

Należy je stosować przez 30 minut

Należy je stosować przez 30 minut

najlepiej codziennie.

najlepiej codziennie.

Tym uniwersalnym lekarstwem jest

Tym uniwersalnym lekarstwem jest

wysiłek fizyczny.

wysiłek fizyczny.

M. Danzon, WHO,
2002