Aktywność ruchowo adaptacyjna wykład 1
Zdrowie – stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i socjalnego, a więc stanu w którym budowa i czynność wszystkich tkanek i narządów są nie tylko prawidłowe ale zapewniają również wewnętrzną równowagę i zdolność przystosowania do otaczających warunków – również społecznych.
Choroba – polega na zaburzeniu funkcji lub uszkodzeniu struktury organizmu. O zaistnieniu choroby można mówić wtedy, gdy działanie czynnika chorobotwórczego powoduje przekroczenie zdolności organizmu do adaptacji, co z kolei wywołuje niepożądane, szkodliwe następstwa.
Choroba jest takim stanem organizmu, kiedy to czujemy się źle, a owego złego samopoczucia nie można jednak powiązać z krótkotrwałym, przejściowym uwarunkowaniom psychologicznym lub bytowym, lecz z dolegliwościami wywołanymi przez zmiany strukturalne lub zmienioną czynność organizmu. Przez dolegliwości rozumiemy przy tym doznania, które są przejawem nieprawidłowych zmian struktury organizmu lub zaburzeń regulacji funkcji narządów.
Choroby cywilizacyjne – globalnie szerzące się, powszechnie znane choroby, spowodowane rozwojem cywilizacji. Częstość ich występowania zależy od stopnia rozwoju cywilizacyjnego społeczeństwa. Nie ma dokładnego podziału i nie można jednoznacznie powiedzieć czy dana choroba jest chorobą cywilizacyjną.
Choroby cywilizacyjne:
Cukrzyca
Nadciśnienie tętnicze
Choroba wieńcowa
Alkoholizm
Gruźlica
POChP
Astma oskrzelowa i inne choroby alergiczne
Choroby afektywne
Otyłość
Narkomania i lekomania
Niepełnosprawność – długotrwały stan, w którym występują pewne ograniczenia w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka. Ograniczenia te spowodowane są na skutek obniżenia sprawności funkcji fizycznych lub psychicznych. Jest to także uszkodzenie, czyli utrata lub wada psychiczna, fizjologiczna, anatomiczna struktury organizmu. Utrata ta może być całkowita, częściowa, trwała lub okresowa, wrodzona lub nabyta, ustabilizowana lub progresywna.
Niepełnosprawność:
Obniżona sprawność sensoryczna
Obniżona sprawność intelektualna
Obniżona sprawność funkcjonowania społecznego – zaburzenia równowagi nerwowej, emocjonalnej oraz zdrowia psychicznego
Obniżona sprawność ruchowa
Aktywność fizyczna
to skłonność, zdolność do intensywnego działania, do podejmowania inicjatywy, czynny udział w czymś.
to wysiłek fizyczny, czyli praca mięśni szkieletowych wraz z całym zespołem towarzyszącym jej czynnościowych zmian w organizmie
aktywność fizyczna jest kluczowym i integrującym składnikiem zdrowego stylu życia
Aktywność fizyczna w ujęciu zwyczajowym wpływa na cały organizm. Dlatego uważa się ją jako wyznacznik zdrowia oraz pewien środek za pomocą, którego możemy wpływać na stan naszego zdrowia.
Wpływ aktywności fizycznej na organizm człowieka:
obniża nadciśnienie krwi (szczególnie u ludzi z granicznym nadciśnieniem)
obniża ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych
chroni przed osteoporozÄ…
zwiększa ilość masy kostnej
redukuje tłuszczową masę ciała
wpływa na wzrost cholesterolu HDL, redukcję zawartości w osoczu małych gęstych LDL
poprawia tolerancję glukozy, wzrasta wrażliwość tkanek na insulinę (obniżającą ryzyko cukrzycy)
poprawia samopoczucie
Spalanie kalorii:
siedzenie 100 kcal/godz.
Gotowanie 188 kcal/godz.
Prasowanie 248 kcal/godz.
Odkurzania 260 kcal/godz.
Przeciętna drożdżówka ma około 330 kcal = około 70 minut szybkiego marszu
Butelka coli (0,33 l) ma 139 kcal – jest to 30 minut marszu lub 14 minut wchodzenie po schodach
Regeneracja – odtwarzanie uszkodzonych lub utraconych części ciała, narządów, tkanek albo komórek organizmów żywych. Przykładem może być zrost kości.
Adaptacja – przystosowanie się organizmów do zaistniałych warunków bytowania albo przystosowanie się poszczególnych narządów do pełnienia funkcji przy zmianie warunków.
Kompensacja – zdolność zastępowania, drogą odtwarzania utraconych funkcji poprzez pracę odpowiedzialnego za nią, a tylko częściowo uszkodzonego elementu lub całkowite przejęcie jej przez inną, zdrową składową tego narządu.
Kompensacja umożliwia człowiekowi funkcję niezależnie od utraty lub uszkodzenia określonego narządu. Przykładem może być przejęcie funkcji przez pozostałe płuco lub nerkę.
Granica między adaptacją a kompensacją często jest niewyraźna. Nie można zastąpić funkcji bez odpowiedniego przystosowania, ani bobrze przystosować bez chociażby małej dozy zastępczości.
Przykład:
Po utracie kończyny dolnej, osoba niepełnosprawna będzie mogła poruszać się skacząc na kończynie pozostałej lub przesuwać się po podłożu w pozycji siedzącej.
Będzie to kompensacja niesterowana, będzie to jednak przykład adaptacji pacjenta do nowych warunków życia.
Kompensacja niesterowaną będzie zaopatrzenie pacjenta w kule. Funkcję podporową przejmują wtedy kończyny górne oraz pozostała kończyna dolna. Adaptacja pacjenta do nowych warunków pozostaje bez zmian
Innym sposobem kompensacji sterowanej będzie zaopatrzenie pacjenta w protezę kończyny dolnej. Wtedy pozostałą część utraconej kończyny (kikut) przejmie funkcję całej kończyny.
Prawo Anochima
Każdy żywy organizm posiada odpowiednie mechanizmy fizjologiczne pozwalające na zastąpienie funkcji różnych narządów
Uruchomienie rezerw kompensacyjnych może nastąpić samoczynnie tylko w sytuacji zaburzenia podstawowych czynności
Podczas zadziałania czynnika destrukcyjnego, procesy kompensacyjne zostają uruchomione samoczynnie, bez udziału woli i niezależnie od tego, który narząd został uszkodzony
Reedukacja utraconych funkcji nie jest procesem trwałym. Wymaga kontynuacji treningu leczniczego, przy stale zmieniających się odpowiednio dobieranych bodźcach
Kompensacja zależy od:
Umiejscowienia defektu
Rozmiaru uszkodzenia
Szybkości powstawania defektu
Ogólnego stanu pacjenta
Psychicznej motywacji pacjenta
Wieku chorego
Właściwego sterowania kompensacją
Niepełnosprawność
Postępująca Stała
Niepełnosprawność postępująca:
Stwardnienie rozsiane
Stwardnienie zanikowe boczne
Dystrofia Duchenne’a
Choroba Parkinsona
Choroby reumatyczne
Niepełnosprawność wrodzona:
Przepuklina oponowo-rdzeniowa
Mózgowe porażenie dziecięce
Niepełnosprawność intelektualna
Niedorozwój kończyn
Niepełnosprawność nabyta (nagła):
Amputacje
Urazy rdzenia kręgowego
Udary mózgu
Urazy czaszkowo-mózgowe
Zawał serca
Dyskopatia
Niepełnosprawność nabyta (narastająca):
Choroba niedokrwienna serca
Nadciśnienie tętnicze
Choroba naczyń krwionośnych
Choroby reumatyczne
Zespoły bólowe (zwyrodnienie)
Wady postawy
Choroby geriatryczne
Choroby psychiczne