Choroby palca bydła

Prof. dr habil. Piotr

Silmanowicz

Katedra i Klinika Chirurgii

Zwierząt

1

2

Staw

pęcinowy

( śródręczno-

palcowy)

Staw

koronowy

( międzyczłon

owy bliższy)

Kość pęcinowa

( człon palcowy

bliższy; P1)

Kość koronowa

( człon palcowy

środkowy; P2)

Trzeszczka

dalsza

Staw racicowy
( międzyczłono

wy dalszy)

Kość racicowa

( człon

palcowy

dalszy; P3)

3

4

5

6

7

8

Choroby palca bydła

1.

Zapalenie skóry palca ( dermatitis digitalis)

2.

Ropowica międzypalcowa ( phlegmona interdigitalis)

3.

Międzyraciczak ( tyloma, hyperplazja interdigitalis)

4.

Zapalenie skóry szpary międzypalcowej ( dermatitis
interdigitalis)

5.

Wrzód podeszwy ( pododermatitis circumscripta
septica)

6.

Nagwożdżenie podeszwy (pododermatitis septica
traumatica)

7.

Ściana oddzielona

8.

Ochwat ( pododermatitis aseptica diffusa)

9.

Nadżerki opuszki ( erosio ungulae) = racica szlamista

9

10

11

Więzadła

krzyżowe

Choroby palca bydła

1. Zapalenie skóry szpary międzyracicowej –
Dermatitis interdigitalis

Występowanie – złe warunki, mocz odchody, pora zimowa

chorują wszystkie grupy wiekowe, dopóki nie ma powikłań nie występują
objawy ogólne,
Dichelobacter, (Bacteroides nodosus
początki innych chorób, zgnilizny racic, zapalenia skóry palca, nadżerek,
Dichelobacter nodosus, Fusobacterium necrophorum,

Objawy

- kulawizna mała lub brak

- łagodne stany zapalne skóry miedzy palcami,
- nacieki granulocytarne skóry, uszkodzenie warstwy wzrostowej

12

13

14

15

16

17

Choroby palca bydła/dermatitis

interdigitalis

Objawy – następstwo zapalenia hiperkeratoza

- uszkodzenie opuszki i skóry właściwej
- wtórne owrzodzenia
- szczeliny opuszki prowadzą do owrzodzenia podeszwy

Rozpoznanie różnicowe- ropowica skóry palców, nadżerki

opuszki, zapalenie skóry palców,

Leczenie – skórę zmienioną i róg usunąć

- spreje z siarczanem miedzi i oksytetracykliną
- kąpiele w siarczanie miedzi lub formalinie

zapobiegawczo i leczniczo

- suche budynki suche pastwiska

18

2. Zapalenie skóry palca – choroba

Mortellaro (dermatitis digitalis)

= brodawki kosmate, brodawczyca, brodawczycowate zapalenie skóry,

zgnilizna racic.

Występowanie i objawy:
- głównie kończyny miedniczne,
- warunki utrzymania
- możliwa predyspozycja genetyczna,
- tylny odcinek szpary międzyracicowej,
- pierwotnie – ostre zapalenie skóry palca,
- zmiany 0,5-1cm średnicy, pozbawione włosów, czerwone lub brązowe z

tendencją do krwawienia, otoczone białą obwódką,
-

izolowano ze zmian chorobowych – Dichelobacter nodosus, Bacteroides

fragilis, Bacteroides capillosis, Corynebacterium pseudotuberculosis,
-

Dich. nod. Wytwarza toksynę, która hamuje wzrost pozostałych bakterii,

19

Rola spirochetów – krętków,

rodzaj treponema - 20 gatunków
rodzaj Borelia – 31 gatunków,
namnażają się w pobkliżu warstwy podstawnej naskórka,
niszczą żywe komórki naskórka
stymulują proliferację komórek i tworzenie brodawek

Diagnostyka różnicowa:
- zgnilizna racic (

skóra miedzy racicami i raciczkami; obrzęk całego

palca, podwyższenie temperatury)

- zapalenie skóry szpary międzypalcowej (

pierwotnie choroba

powierzchownych warstw naskórka)

Zapalenie skóry palca – choroba

Mortellaro (dermatitis digitalis)

20

21

22

Typowa dla

choroby

zmiana

podobna do

truskawki

23

Forma nadżerkowa

choroby

mortellaro

24

Postępująca

forma

nadżerkowa
obejmująca

skórę opuszki

25

Leczenie:
a)indywidualne:

- mycie wodą z mydłem i szczotką
- opatrunek ze środkami leczniczymi np.
tetracyklina w spreju)
- „but” do kąpieli

- oksytetracyklina
- teramycin 343 – proszek rozp. w wodzie
- lincomix – proszek rozp.
- oksytetracyklina w spreju

26

Zapalenie skóry palca – choroba

Mortellaro (dermatitis digitalis)

27

b) Powyżej 10 % stada sztuk chorych

- przegląd całego stada
- leczenie chorych
- spryskiwacz lub natrysk ogrodowy
- leczenie około 3 tygodni:
- roztwór oksytetracykliny
- lincomycyna/spektomycyna
- roztwór 25mg/ml oksytetracykliny i 20%

gliceryny w

wodzie dejonizowanej
- antybiotyk i formalina 10%
- kąpiele racic – warunki skutecznej kąpieli
- roztwory :
- linkomycyny
- erytromycyna
- oksytetracykliny

28

- preparaty nie zawierające antybiotyków
- wg. Greenough’a: siarczan miedzi lub formalina daje
słabe efekty
- można je stosować w przerwach leczenia
antybiotykami
- antybiotyk zmieniać co 6 miesięcy ( oporność
drobnoustrojów) ; Europa (?)

Zapobieganie i kontrola:

- opracowywane są szczepionki
- higiena palca, sprawdzenie dróg przepędowych,
dezynfekcja narzędzi
- częste usuwanie odchodów,
- wprowadzanie nowych osobników po 1 miesiącu
kwarantanny
- kąpiele raz dziennie przez 3-5 dni

- linkomycyna 1g/L; mieszanina linkomycyny i spektomycyny
(33 g i 66 g na 150L wody); tiamulina 0,5 g/ L; tylozyna 1,2 g/L

29

3. Ropowica międzypalcowa

( phlegmone interdigitalis) =

zgnilizna racic = nekrobacyloza

międzypalcowa

Występowanie i objawy:
- ostre zapalenie tkanek podskórnych w przestrzeni

międzyracicowej i przyległej koronie racicy.

- wzrost temperatury ciała, spadek produkcyjności,

spadek spożycia paszy i wydajności laktacji

- opóźnianie rui i niski wskaźnik zapłodnień
- Objawy miejscowe:

- Obrzęk międzypalcowy okolicy korony i pęciny
- Oddalenie końców racic
- Rozprzestrzeniająca się martwica międzypalcowa
- Obecność ropy, cuchnącego zapachu
- Ból – pękniecie skóry
- Powikłanie – zapalenie stawów

30

31

Ropowica międzypalcowa

( phlegmone interdigitalis) =

zgnilizna racic = nekrobacyloza

międzypalcowa

Przyczyny:

- mikrourazy , zakażenie Fusobacterium
necrophorum, Bacterioides melaninogenicus i
inne.

Rozpoznanie różnicowe:

- ciało obce
- ostry ochwat
- zapalenie skóry przestrzeni międzypalcowej
- złamanie kości racicowej

32

33

34

Leczenie:

- antybiotyki
- oczyszczenie miejscowe
- sucha ściółka lub podłoga
- dezynfekcja codzienna
- izolacja

Zapobieganie:

- drenaż terenu
- poprawa stanu stanowisk
- okresowe kąpiele racic
- wapno palone dookoła koryt
- korekcja racic

35

4. Międzyraciczak ( tyloma,

hyperplazja interdigitalis)

=

limax, wytwórcze zapalenie skóry

Występowanie i objawy:

- rozrost skóry szpary międzypalcowej
- występuje sporadycznie
- niewielka kulawizna, zaburzenie mechaniki
racicy palca,
- tło genetyczne
- wtórne owrzodzenia
- hiperkeratoza różnego stopnia

36

Międzyraciczak ( tyloma,

hyperplazja interdigitalis)

Leczenie:

- małe zmiany mogą być nieleczone
- preparaty żrące ( azotan srebra, siarczan
miedzi)
- kriochirurgia
- elektrokauteryzacja
- wyeliminować czynnik dziedziczny – gruba
skóra, zwiotczenie więzadeł międzypalcowych
krzyżowych

37

38

39

5. Wrzód podeszwy

( pododermatitis circumscripta

septica) = wrzód Rusterholza

Występowanie i objawy:

- w miejscu połączenia racicy z opuszką ubytek rogu
na skutek reakcji ograniczonej tworzywa racicy
- rasy mleczne , ciężkie
- racica zewnętrzna kończyny miednicznej
- racica wewnętrzna kończyny piersiowej
- predyspozycja dziedziczna , postawa,
- kulawizna średniego stopnia
- odsłonięcie tworzywa
- tkanka ziarninowa może wystawać ponad róg na
skutek rozszerzenie procesu podminowany róg
podeszwy

40

41

42

Typowe miejsce wrzodu podeszwy

43

wrzód
Rusterholza

44

wrzód Rusterholza

45

Wrzód wierzchołka

racicy !!!!

Rozpoznanie różnicowe:

- ropne zapalenie wywołane przez ciało obce
- podbitki ( zapalenie aseptyczne tworzywa
racicowego)
- nadżerka opuszki
- podostry ochwat

Leczenie:

- korekcja racic
- znieczulenie, odciążenie chorej racicy przez
tarnikowanie
- założenie klocka drewnianego
- wycięcie ziarniny
- zastosowanie opatrunku z antybiotykiem
- krioterapia
- ograniczenie ruchu

46

6. Nagwożdżenie podeszwy

(pododermatitis septica

traumatica)

Ograniczone, rozlane zapalenie tworzywa podeszwy.
Przyczyny:

- ciała obce ( szkło, drut)
- wcześniej przechorowany ochwat
- nadmierne starcie podeszwy
- szorstkie, betonowe korytarze przepędowe

Objawy:

- przebicie podeszwy
- wysięk ropny o ciemnym zabarwieniu, podminowanie
rogu

47

48

49

Kamień wklinowany

w linię białą

Powikłania:

- zakażenie flora mieszaną
- zapalenie szpiku i kości
- zapalenie stawu racicowego

Rozpoznanie różnicowe:

- ochwat
- wrzód podeszwy
- ropowica międzypalcowa

Leczenie:

- usunięcie ciała obcego
- odsłonięcie podminowanego rogu
- opatrunek ochronny

50

7. Nagwożdżenie podeszwy

(pododermatitis septica

traumatica)

51

- przy ciężkich zmianach koturn drewniany
- ogólne podanie oksytetracykliny

Zapobieganie:

- dbałość o właściwą jakość rogu
- zapewnienie dobrych warunków
zoohigienicznych
- dbałość o korytarze przepędowe i drogi

52

Nagwożdżenie podeszwy

(pododermatitis septica

traumatica)

8. Ściana oddzielona = choroba

warstwy białej

Przyczyny i występowanie:

- oddzielenie ściany od tworzywa na styku podeszwy
ze ścianą czyli w linii białej, ubytek wypełnia się
błotem i kałem, wywołując ropne zapalenie tworzywa.

Predysponuje:

- nieprawidłowa produkcja rogu spowodowana
ochwatem.

- nieprawidłowa korekcja racic

- choroba często występuje w okresie poporodowym

Objawy:

- kulawizna o średnim nasileniu
- szeroka linia biała
- ciemne plamki w linii białej
- czasem przerwanie ciągłości w linii białej

53

54

Ropień linii

białej

55

Zakażenie

przedostające się

ze stawu

56

Objawy cd.

- ropne zapalenie i bolesność przy dojściu do
tworzywa
- czasem odklejenie korony, wyciek ropy.
- może wystąpić martwica tworzywa

Rozpoznanie różnicowe:

- ciało obce w podeszwie, ochwat, szczeliny.

Leczenie:

- korekcja racic
- usunięcie rogu podminowanego, podwójnej
podeszwy
- opatrunek ze środkiem antyseptycznym
- rozważyć założenie koturnu na zdrową racicę
- w przypadkach septycznych podać antybiotyk

57

9. Ochwat = pododermatitis

diffusa aseptica;

= zapalenie skóry właściwej racicy

= laminitis

Formy:

- ostre, podostre, podkliniczne
- przewlekłe zapalenie tworzywa racicy

Przyczyny i występowanie:

- rzadko występuje w postaci ostrej.
- w okresie okołoporodowym
- przy żywieniu paszą zawierającą dużą ilość
jęczmienia, bydło opasowe
- udowodniono czynnik dziedziczny
- stres żywieniowy ( kwasica podostra; SARA )
- przeciążenia ( pozycja stojąca, przepędzanie
przez inne zwierzęta)

58

Objawy:

- racica bolesna, gorąca
- ogólna depresja
- tętnienie tętnicy palcowej
- kulawizna o dużym stopniu nasilenia, zaleganie
- w stadium podostrym – sztywność, szczudłowaty
chód, wylewy krwawe w podeszwie w linii białej
- w stadium przewlekłym: sztywny chód, pierścienie
na ścianie racicy, wklęsłość ściany grzbietowej,
poszerzenie ściany grzbietowej
- zmiany w linii białej mogą doprowadzić do
ropnego zapalenia tworzywa
- zmiany w podeszwie mogą przejść
w owrzodzenie

59

Rozpoznanie różnicowe:

- stłuczenie podeszwy
- stan ropny po przebiciu podeszwy
- owrzodzenie podeszwy
- ściana oddzielona

Leczenie:

- stadium ostre: leki NLPZ, np. megluminian
fluniksyny, meloksykam; kortykosteroidy ( ciąża!!),
- ruch na miękkim podłożu
- wyeliminować czynniki żywieniowe
- wyeliminować koncentraty
- u zwierząt leżących blokada nerwów palcowych
- przy stanie przewlekłym – korekcja racic

60

Zapobieganie:

- unikanie dużych ilości koncentratów w okresie
okołoporodowym ( 6 tyg. po)
- swobodny dostęp do pasz objętościowych lub
równomierne wymieszanie paszy
- podawanie soli jodowanej lub kamiennej
- dodatek do koncentratu 1 % dwuwęglanu sodu
3-4 razy dz.
- przyzwyczajanie do betonowych okólników
- unikanie nadmiernego ścierania podeszwy
- podawanie pasz włóknistych w okresie odchowu
jałówek

61

62

63

64

10. Nadżerka opuszki = erosio

ungulae = opuszka szlamista

Postępujące niszczenie opuszki racicy rozpoczynające się

od powierzchni osiowej.

Tworzenie małych kraterów, później obejmujących

większą powierzchnię opuszki racicowej.

Zagłębienia w kształcie kieszonek, skośnych rowków.
Kształt litery „V” .
Przesunięcie ciężaru ciała do przodu, może wystąpić

wrzód podeszwy; kulawizna niewielka

Występowanie:

- częste u bydła przetrzymywanego w zimie w
budynkach
- częściej na kończynach miednicznych niż piersiowych
- Bacterioides nodosus w komórkach warstwy
rozrodczej naskórka

65

Rozpoznanie różnicowe:

- zapalenie skóry przestrzenie międzyracicowej

Leczenie:

- usunięcie zmienionego rogu
- sprej z oksytetracykliną
- korekcja racic
- kąpiele w formalinie
- suche środowisko
-wapnowanie stanowisk w celu dezynfekcji i
wysuszenia opuszek

66

67

Charakterystyczny

kształt zmian – litera V

68

69

Dziękuję za
uwagę!!!!!!