FIZJOTERAPIA W

PEDIATRII

METODA VOJTY

Profesor Vaclav Vojta (1917-2000) był

czeskim

neurologiem,

dyrektorem

Instytutu

Mózgowego

Porażenia

Dziecięcego w Żeleznice, który w 1968

roku wyemigrował do Niemiec, gdzie

związał się z Centrum Dziecka w

Monachium. Tam wraz z gronem

specjalistów

pracował

nad

udoskonaleniem sposobu wczesnego

rozpoznawania i leczenia zaburzeń ze

strony

ośrodkowego

układu

nerwowego.

Vojta pokazał, że zaburzenia rozwoju

można dostrzec już w pierwszych

tygodniach życia. Ustalił, że u dzieci z

zaburzeniami

ośrodkowego

układu

nerwowego występują pewne specyficzne

nieprawidłowości

ruchu.

Ponadto

dowiódł, że wcześnie wykryte zaburzenia

można wyleczyć. Wcześniej sądzono, że

na możliwości wystąpienia zaburzeń

najbardziej narażone są dzieci, które

określono mianem "dziecka ryzyka".

U części niemowląt z obciążeniami

wykrytymi

podczas

wywiadu

okołoporodowego

rzeczywiście

potem występowały zaburzenia, ale

część rozwijała się prawidłowo.

Zaburzenia nierzadko występują u

dzieci, u których nie stwierdzono

ryzyka w wywiadzie.

Nelson przeprowadził w 1959 i 1973

badania z udziałem czterdziestu tysięcy

noworodków. Dzieci te były poddane

siedmioletniej obserwacji. Okazało się, że u

47% maluchów, u których na podstawie

wywiadu stwierdzono możliwość zaburzeń,

przypuszczenia były trafne.
Natomiast u dzieci, u których na podstawie
wywiadu

nie

stwierdzono

zagrożeń

zaburzenia rozwoju, aż u 53% z nich
wystąpiło porażenie mózgowe.

Vojta

zaproponował

dość

innowacyjną

metodę.

Przede

wszystkim zasugerował, że na

potencjalne zaburzenia narażone są

wszystkie dzieci, nie tylko te

zaliczane na podstawie wywiadu do

grupy "dzieci ryzyka".

Vojta

ustalił

dwie

kategorie

niemowląt,

u których

występuje

większe

prawdopodobieństwo

wystąpienia zaburzeń:

●

Grupa ryzyka anamnestycznego

(nalezą do niej dzieci z obciążeniami,
które ujawnione zostały w trakcie
wywiadu)

●

Grupa ryzyka symptomatycznego

(zaliczane

są

do

niej

dzieci

z

podejrzeniem zaburzeń dokonanych na
podstawie badań neurologicznych)

Koncepcje

Vaclava

Vojty

zostały

oparte

na

wieloletnich obserwacjach dzieci z zaburzeniem

ośrodkowego układu nerwowego. Na początku był on

asystentem Klinki Neurologii Uniwersytetu Karola w

Pradze. Tam miał możliwość obserwacji noworodków

i niemowląt. W 1954 zdobył specjalizację z

neurologii, a następnie pracował w ośrodku

zajmującym się mózgowymi porażeniami dziecięcymi.

Pacjentami tego ośrodka były dzieci nieco starsze.

Czeski neurolog miał dzięki temu sposobność do

obserwacji zarówno starszych, jak i najmłodszych

maluchów.

Vojta dostrzegł, że oprócz zaburzeń

ruchowych, czynnikiem świadczącym o

nieprawidłowościach ośrodkowego układu

nerwowego

jest

tzw.

reaktywność

posturalna.

Reaktywność

posturalna

,

jest

to

naturalna kontrola zmiany położenia
ciała.

Czeski neurolog dowiódł że kontrolowanie
postawy jest inna dla każdego wieku i
zależna od układu nerwowego.

Wpływ na zmianę położenia maja też zmysły

m.in. wzrok, dotyk. Wrażliwy na zmianę

położenia ciała w przestrzeni jest układ

przedsionkowy ucha wewnętrznego, który

zapisuje

zmiany

położenia

głowy,

przyspieszenia. Wypływa z tego wniosek, że

nieprawidłowa

reakcja

na

zmianę

położenia ciała jest objawem zaburzeń

ośrodkowego układu nerwowego.

Stadia rozwoju wg Vojty:

0 – patologiczna holokinetyczna motoryka
(okres noworodkowy)
1 – patplogiczne zwracanie, orientacja całym
ciałem (3-4 miesiąc życia)
2 – pierwszy patologiczny podpór i chwyt
(koniec 4 do końca 5 miesiąca)
3 – patologiczne pełzanie (7-8 miesiąc)
4

–

patologiczne

homologiczne

(jednostronne) czworakowanie

5

–

patologiczne

naprzemienne

czworakowanie (10-11 miesięcy)
6

–

pionowe

przemieszczanie

z

przytrzymaniem (12-13 miesiąc)
7 – patologiczny swobodny chód (15 miesiąc)
8 – patologiczne stanie na jednej nodze 3
sekundy (3 rok życia)
9 – patologiczne stanie na dowolnej nodze 3
sekundy
(4 rok życia)

Na diagnozę wg Vojty składa się

ocena:

1. motoryki spontanicznej

●

kontrola ustawienia głowy

●

kontrola ustawienia tułowia

●

koordynacja wzrokowo-ruchowa

●

symetria ułożenia wszystkich odcinków

ciała

●

mechanizmy podporowo-wyprostne

●

chwyt

●

artykulacja i połykanie

2. reakcji ułożeniowych (7 prób)
3. odruchów prymitywnych i
automatyzmów noworodkowych

●

odruchy wyprostne (nadłonowy,

skrzyżowany odruch wyprostny,
nadgarstkowy, piętowy, prymitywny podpór,
noworodkowy chód automatyczny)

●

odruchy orofacjalne (Babkina, ssania,

rooting, akustyczno-twarzowy, optyczno-
twarzowy)

W każdej próbie istnieje tablica

odpowiedzi, właściwych dla danego

wieku kalendarzowego niemowlęcia.

Właściwa

interpretacja

wyników

pozwala ocenić czy i na ile mamy do

czynienia z zaburzeniem funkcji OUN.

Vojta

zaproponował

badanie

siedmiu

reakcji

występujących

podczas zmiany pozycji ciała. Sześć

zostało stworzone przez różnych

autorów,

ale

Vojta

nieco

je

zmodyfikował, jedną stworzył sam.

Reakcje te są następujące:
1.

Próba trakcyjna

2.

Próba zawieszenia poziomego

(według

Landaua)
3.

Próba zawieszenia pachowego

4.

Próba wychylenia bocznego

(według

Vojty)
5.

Próba zawieszenia poziomego

(według

Collis)
6.

Próba zawieszenia pionowego

(według

Peiper- Isbert)
7.

Próba zawieszenia pionowego

(według

Collis)

1) Próba trakcji

Ludzie używają tej próby/testu od wielu lat
w celu diagnozowania, w próbie tej
niemowlę zostaje podciągnięte od leżenia na
wznak do pozycji siadu. Obserwuje się
zachowanie

głowy.

Niemowlę

jest

postawione

w

pozycji

pośredniej

(w

przybliżeniu 45 stopni od poziomu). W tej
chwiejnej pozycji, możliwa jest obserwacja
całościowych reakcji ciała w tym również
kończyn.

Pozycja wyjściowa: Na wznak z głową w linii

środkowej (w ustawieniu pośrodkowym)
Wprowadzanie: Niemowlę jest podciągane
powoli, aż do 45 stopni pochylenia między
tułowiem a podłożem

1 Faza

od 1do końca 6 tygodnia

• Głowa zostaje z tyłu.
• W okresie
noworodkowym
kończyny dolne są
zgięte i nieznacznie
odwiedzione.

2 Faza

od 7 tygodnia do końca 6 miesiąca

W tym okresie głowa aktywnie jest wygięta

w towarzystwie zgięcia całego ciała oraz

nogi są aktywnie podciągane do tułowia -

znów zgięcie.

W 3 miesiącu:
• Głowa przechodzi w linie tułowia.
Szyja i górny tułów leżą w linii prostej
(symetryczny wyprost karku)
• Nogi są początkiem do wyciągnięcia
tułowia.
• Kkd w położeniu pośrednim kąt 90
stopni zgięte w stawach biodrowych
kolanowych i skokowych, odwiedzione
do kąta 90 stopni

Koniec drugi fazy:
• Głowa jest maksymalnie wygiętą -
podbródek jest wyciągnięty wzdłuż
klatki.
• Nogi są maksymalnie wyciągnięte
wzdłuż tułowia (zgięte dotykają
brzucha)
• Stopy dotykają się wzajemnie
• Synergia zgięciowa

3 Faza

od 8-9 miesiąca

Po 7 miesiącu zobaczymy aktywne zgięcie głowy ,

tułów i kończyny dolne stopniowo obniża się. W tym

okresie aktywność impulsów u niemowląt wzrasta

samoistnie. Zmniejszanie się zgięcia może zostać

najlepiej zauważone w stawie kolanowym ( kolano jest

teraz w pół-wyprostowane). Przez to pośladki-guzy

kulszowe stają się punktem oporu i środek ciężkości

aktywnie jest przesunięty w tym kierunku.

4 Faza

od 9/10-12 miesiąca

• Niemowlę podnosi się aktywnie.
• Głowa pozostaje w linii wraz z górnym tułowiem.
• Zgięcie teraz zdarza się zasadniczo tylko w regionie
lędźwiowo-krzyżowym.
• Nogi są odwiedzione a kolana wyprostowane (ale w
niepełnym stopniu)

2) Reakcja Landaua (Landau, A.;

1923)

Wprowadzanie:
Dziecko jest trzymane w skłonie pod
klatką piersiową na ręce terapeuty,
dokładnie w płaszczyźnie poziomej.
Obserwujemy głowę, tułów, kkg i kkd.

1 Faza

od 1-6 tygodnia

• Głowa opada nieznacznie.
• Tułów jest w lekkim zgięciu na ręce.
• Ręce i nogi przyjmują odruch zgięciowy.

2 Faza

od 7 tygodnia do 3 miesiąca

Szyja wyciąga się w górę, aż do linii ramion, głowa w linii

środkowej ciała.
• Nieznaczne zgięcie tułowia.
• Zgięcie rąk i nóg.
• Zaznacza się wyprost karku i tułowia
• Kręgosłup piersiowy prostuje się do dolnego kąta łopatki
• Wyprost głowy do linii barków

3 Faza

-6 miesiąc

• Uzupełniając wyprost szyi, tułów jest wyciągnięty w dół

aż do połączenia piersiowo-lędźwiowego. Kręgosłup

znajduje się w linii środkowej.
• Nogi są nieznacznie odwiedzione i zgięte w stawie
kolanowym i biodrowym do 90 stopni.
• Ręce są zgięte i otwarte dłonie
• Synergia zgięciowa kkd

4 Faza

- 8 miesiąc

W 7 miesiącu, nogi pozostają zgięte do 90 stopni. Ze

względu na pojawiającą się fazę nieznanego

niebezpieczeństwa

dziecko

często

jest

zaniepokojone i wygina się w łuk - głowa i plecy w

górę. Nogi są wtedy wyprostowane w płaszczyźnie

poziomej. Landau obserwował
to i zauważył że jest niezbędne, by biernie zginać w
dół głowę dziecka. Wraz z tym nogi wracają do
odruchu zgięciowego.

Kiedy dziecko osiąga 8 miesiąca, odruch

zgęciowy nóg zmniejsza się. W 8 miesiącu

pozostaje ta sama początkowa pozycja, nogi

trzymane są w giętkim rozciągnięciu. Ręce

są zgięte jak w innych fazach.

Komentarz:
W ocenie tej reakcji posturalnej, musi być
zapewniony spokój niemowlęciu. W końcu 2
fazy, dziecko w skłonnie jest zdolne do
podpierania się symetrycznie na łokciach
wraz z wyprostem szyi utrzymuje kręgosłup
w linii

środkowej. Każda asymetria tułowia musi

zostać zauważona. W końcu 3 fazy kręgosłup

jest wyprostowany wzdłuż w pełnym zakresie.
W tym czasie dziecko musi już chwytać
promieniowo ustawioną ręką, i potrafić
podeprzeć się na jednym łokciu z drugą ręką
wolną, by sięgać i chwytać w przód.

3) Zawieszenie pachowe

Wprowadzanie:
Pionowa pozycja. Tułów dziecka jest
trzymany. Głowa jest powyżej i dziecko
skierowane jest plecami do terapeuty.

Musi być zaobserwowane:

-Ręce

terapeuty

nie

są

ułożone

względem pleców dziecka
-To że terapeuta nie powinien dotykać
kciukiem

dolnej

granicy

mięśnia

czworobocznego dziecka, w innym
wypadku wyprost/rozciagniecie dolnej
kończyny

jest

sterowane

przez

proprioceptory.

1 Faza

do 3 miesiaca

Nogi

trzymane

są

w

biernym

zgięciu,

przybierając postawę podobną do 1fazy reakcji

Landaua i odpowiedzi trakcji, natychmiast

podąrzając za okołonarodzeniowym okresem.

2 Faza

od 4 do 7 miesiąca

Nogi aktywnie podciągają się w kierunku tułowia -

współdziałanie zginaczy kończyn dolnych. Ta postawa jest

podobna do tej którą widzieliśmy w reakcji Landaua i w

odpowiedzi trakcji – 2 faza. Współdziałanie zginaczy kończyn
dolnych zmniejsza się od 8 rozwojowego miesiąca.

3 Faza

od 8 do 12 miesiąca

Nogi trzymane są w wyproście/rozszerzeniu. Stopy są

w

zgięciu

grzbietowym.

Przez

wykonywanie

wahadłowego testu,nogi ruszają się jednakowo.

Wzorzec wyprostny jest podobny, do tego który

występuje w odpowiedzi trakcji (4 faza) i do

Landaua (4 faza).

Komentarz:
Zgięcie nóg w kierunku tułowia, zobaczymy w 2
fazie,odpowiada to okresowi rozwojowemu, gdzie
dziecko leżące na wznak spontanicznie podnosi i
pociąga nogi do tułowia ze stopami chwytającymi
siebie nawzajem. 3 faza odpowiada okresowi,w
którym dziecko spontanicznie pokazuje gotowość
dla stawania – reakcja stania.

4) Próba wychylenia bocznego

wg Vojty

Wprowadzanie:
Szybkie boczne nachylenie dziecka
od pozycji pionowej do pozycji
horyzontalnej.

1 Faza:

1 - 10 tydzień

Dla klinicznego użycia, ocena kończyn górnych jest
ważniejsza.

• II faza Moro - jako objęcie odruch/wzór

obu ramion. Ręce otwarte.
• Zgięcie w nodze wyższej leżącej zarówno w
stawie biodrowym jak i kolanowym, ze
zgięciem grzbietowym w stawie skokowym i
pronacji
• Pronacja stopy i rozciągnięcie/wyprost
palców stóp
• Rozciągnięcie/wyprost niżej leżącej nogi
wraz ze zgięciem grzbietowym w stawie
skokowym, odwrócenie i zgięcie palców
(zwrócone do sufitu)

1 Przejściowa faza:

11- 20 tydzień

Objęcie jako odruch ramion zmniejsza się,

ramiona nadal są odwiedzione z rękami

otwartymi.

Zbliżając się do końca pierwszej

przejściowej fazy:
• Ramiona są trzymane w zgięciu w
stawie łokciowym (występuje to tylko w
manewrach powtórki Moro).
• Wcześniejsze odruchy nóg zanikają.
Obie nogi stopniowo zginają się
bardziej.
• Palce wyższej, leżącej stopy już nie są
otwarte wachlarzowato.

2 Faza

od około 4,5 -7 miesiąca

• Wszystkie kończyny tworzą elastyczną zgiętą

postawę.
• Ręce są otwarte albo luźno zamykają się.
• Stopy są grzbietowo zgięte i przeważnie w
suplinacji –zwrócone do siebie.
• Palce stóp leżą neutralnie między zgięciem /
rozciągnięciem albo są zgięte.

2 Przejściowa faza

od 7 - 9 miesiąca

• Początkowo ramiona są wygięte i rozciągają się w

przód i odwodzą od ciała.
• Nogi są rozciągnięte/wyprostowane z przodu ciała
- pojawia się zgięcie w biodrze, podczas gdy zgięcie
w kolanie zmniejsza się.
• Stopy są zgięte grzbietowo.
• Palce są w neutralnej pozycji.

3 Faza

od 9 - 13/14 miesiąca

• Kończyny górne są rozciągnięte i odwiedzione.
• Stopy są zgięte grzbietowo i w pozycji pośredniej
• Wyprost wyżej leżącej kd
• Odruch szybowania Peipera
Około 18 miesiąca w normalnie rozwijającym się dziecku,
reakcja Vojty jest trudna do użytku gdyż dziecko może
zmodyfikować ją przez pozycje ciała z wolą.

5) Poziome zawieszenie według

Collis

Wprowadzanie:

Dziecko

jest

trzymane

za

górne

odwiedzione

ramię

blisko

stawu

ramiennego i za udo po tej samej stronie
blisko stawu biodrowego. Aby uniknąć
rozciągnięcia

torebki

stawowej

ramienia,trzeba poczekać dopóki napięcie
pojawi się w okolicy stawu. Obserwacja
dolnoleżących kończyn oraz głowy.

1 Faza

od 1 - 12 tygodnia

1.W pierwszych 6 tygodniach wolna ręka pokazuje
odruch Moro - jak objęcie.

2. Od 7 – 9 tygodnia wolna ręka pokazuje Moro – jako

odruch wyprostno-odwiedzeniowy.

3. Od 10 - 12 tygodnia można zaobserwować lekkie

zgięcie w wolnej ręce

Komentarz:
Elastyczne, drobne ruchy wolnej nogi są normalne
w tym okresie.

2 Faza

od 4 - 6 miesiąca

• Dziecko potrafi, odwracać wolne przedramię do

wewnątrz i przy końcu drugiej fazy podpiera się na

nim poprzez otwartą rękę.
• Wolna noga pozostaje w zgięciu.

Komentarz:
2 faza – pojawia się odwrócenie wolnego
przedramienia do wewnątrz - zaczyna się, to kiedy
dziecko jest w stanie do spontanicznego podparcia
na obu łokciach w skłonie z głową w linii środkowej
i z fizjologicznym .rozciągnięciem/wyprostem
kręgosłupa szyjnego. Odwrócenie do wewnątrz
przedramienia zawsze jest łączone z wyprostem w
nadgarstku i pewną niezręczną pozycją otwartej
ręki. Doskonałe poparcie ręki jest niemożliwe w
tym

okresie

(zewnętrzne

strona

łokcia

usztywniona). Nie jest możliwe to do zobaczenia do
czasu gdy odruch dłoniowy nie zaniknie i dziecko
będzie w stanie chwytać promieniowo.

3 Faza

od 8 - 10 miesiąca

• W 8 miesiącu wolna noga pokazuje

odwiedzenie w biodrze.
• W 8 miesiącu dziecko podpiera się przez
zewnętrzną granicę stopy.
• Na początku 4 kwartału, dziecko podpiera się
przez całą stopę.

Komentarz:
3 faza ukazuje się w tym samym czasie
co reakcja stojąca. Ona klinicznie
udowodniła powstawanie rozwojowej
fazy - pionowości.

6) Pionowe zawieszenie według

Peiper ( Peiper - Isbert 1927 )

Pozycja wyjściowa :

Pierwsze 4 - 5 miesiące zaczynają się od
suplinacji/leżenia na wznak, później od
pronacji/skłonu.
Głowa powinna leżeć w linii środkowej ciała,
z rękami otwartymi.

Wprowadzanie:
Noworodki i niemowlęta, trzyma się
dookoła bliższego uda - tak blisko jak to
możliwe.
Starsze niemowlęta i małe dzieci
trzyma się dookoła dalszego uda albo
stawu kolanowego.
Dziecko jest unoszone wtedy szybko ale
spokojnie, aż do czasu gdy głowa będzie
zwisać pionowo w dół.

1 Faza

od 1 tygodnia do końca 3 miesiąca

W pierwszych 6 tygodniach:
• Zobaczymy Moro - jako objęcie odruch ramion (1a
faza)
W następnych 6 tygodniach:
• Obszerne odwodzenie ramion z wyprostowanymi
łokciami i otwartymi rękami (1b faza).
• Szyja jest wyprostowana a miednica jest
wygięta/zgięta.

2 Faza

od 4 - 5/6 miesiąca

• Ramiona są odwiedzione ponad 90 stopni z

wyprostowanymi łokciami.
• Ręce muszą być otwarte.
• Szyja i tułów są wyprostowane aż do połączenia piersiowo-
lędźwiowego, kręgosłup w linii środkowej ciała.
• Odruch zgięciowy miednicy zmniejsza się.

3 Faza

od 7 do 9-11 miesiąca

• Ramiona są całkowicie uniesione powyżej głowy.
• Ręce są otwarte.
• Wyprost szyi i tułowia, aż do połączenia
piersiowo-lędźwiowego, kręgosłup w linii środkowej
ciała.

4 Faza

około 9 miesiąca

Dziecko aktywnie usiłuje trzymać się terapeuty i

pociągać się pionowo.
W pierwszym kwartale kończyny górne znajdują się
w 90 stopniach względem tułowia. Ten kąt
stopniowo wzrasta w 2 kwartale od 90 - 135 stopni.
W końcówce 3 kwartału kąt zbliża się do 160 stopni.

Komentarz:
-Ocena reakcji występuje w chwili gdy dziecko jest
podnoszone.
-Bezpośrednio przed manewrem ręce dziecka
muszą być otwarte zwłaszcza u noworodków i
młodych niemowląt.
-Niemowlęta poniżej 5 miesięcy muszą zostać
uniesione w górę z leżenia na wznak, aby
uwzględnić

rzeczywisty

odruch

zgięciowy

miednicy.
-Jest korzystniejsze , aby podnieść niemowlę
powyżej 6 miesiąca ze skłonu, jak również
mniejsza szansa dla dziecka, by chwycić
terapeutę.

7) Pionowe zawieszenie według

Collis

Pozycja wyjściowa: Leżenie na wznak.

Wprowadzanie: Trzymać dziecko w okolicy
kolana (małe niemowlęta przytrzymać na
wyższym udzie tak blisko biodra jak jest to
możliwe). Sprowadź dziecko szybko i
delikatnie do pionowej pozycji, głową w dół –
prawą dłonią za prawe udo

1 Faza

od 1 tygodnia do końca 6/7 miesiąca

Wolna noga przyjmuje odruch zgięcia w biodrze,

kolanie i stawach skokowych.

2 Faza

od 7 miesiąca

Wolna noga przyjmuje odruch wyprostny w kolanie,

natomiast biodro pozostaje w zgięciu.

Komentarz:
Nienormalna reakcja – wyprost nogi
nietrzymanej, może pojawić się nawet w
okresie noworodkowym, gdzie uprzednio
wystąpiło

zakłócone

oddziaływanie

odruchowe. W okresie noworodkowym noga
nietrzymana może szybko wyprostować się i
jednakowo szybko zgiąć. Jest to uważane za
normę. Powinno się unikać podnoszenia
gwałtownego.

Manewr

powinien

być

przeprowadzony szybko ale delikatnie aby
nie niepokoić niemowlęcia.

Przy ocenie zaburzeń ruchowych zwraca

się uwagę przede wszystkim

na odcinek

głowy wraz z kręgosłupem

, nazywany

przez Vojtę

organem osiowym

.

●

Jest on niezwykle ważny dla prawidłowego

rozwoju.

●

Poczucie stabilizacji, jakie daje organ osiowy

rozwija inne umiejętności.

●

Wpływa na tworzenie punktów podparcia,

np. na łokciu, a w następstwie pozwala na
osiągnięcie pozycji pionowej.

●

Stabilizacja pozwala również na swobodnie

wykonywane ruchy za pomocą rąk i nóg.

Organ

osiowy

jest

ważny,

gdyż

ukształtowany prawidłowo daje poczucie
bezpieczeństwa. Zaburzeniom towarzyszy
nierzadko brak poczucia równowagi, co
przejawia

się

odruchem

Moro,

polegającym na odrzuceniu rąk w bok.
Niemowlęta bez poczucia kontroli nad
własnym ciałem czują się bezradne. Często
też dzieci są pełne lęku, maja kłopoty z
zasypianiem.

●

Ważne podczas oceny jest zapewnienie

spokoju,

prawidłowej

temperatury

otoczenia.

●

Badanie wykonuje się za pomocą

odpowiednich

chwytów

tułowia

i

kończyn.

●

Zauważone

nieprawidłowości

odpowiedzi odruchowej mogą wystąpić
w

obrębie

odcinka

głowa-tułów,

kończyn górnych, kończyn dolnych.

Terapeutyczna

koncepcja

Vojty

opiera się głównie na

wyzwalaniu

zakodowanych

kompleksów

ruchowych

poprzez ściśle określone

punkty na ciele pacjenta, ułożonego

w

tzw. pozycji aktywującej

.

Podczas stymulacji stosuje się również
opór, zablokowanie ruchu, który z
jednej strony obniża napięcie danej
okolicy,

z

drugiej

zaś

powoduje

odruchową reakcję całego ciała

.

Vojta

nazwał

wywoływane

kompleksy

motoryczne

odruchowymi

a swoją metodę

terapeutyczną –

metodą odruchowej lokomocji

ponieważ, kompleksy te wywoływane są bez

świadomości pacjenta.

●

Poprzez terapię informujemy OUN o możliwości

innej odpowiedzi i prowokujemy do uwolnienia
zablokowanych aktywności, które są wrodzone.

●

Podczas terapii dziecko poprawia się pod

względem

motorycznym,

sensorycznym,

wegetatywnym.

●

Ważne jest, aby terapię rozpocząć jak najszybciej

w celu uniknięcia ufiksowania się OUN na wzorce
patologiczne.

Vojta wykorzystuje w terapii:

●

Fazy odruchowego obrotu

●

Odruchowe pełzanie

●

Pozycje (6)

●

Pazgang (pozycja przejściowa)

●

Szlucht (przepaść)

ODRUCHOWE PEŁZANIE WG. VOJTY

Cel:
- hamuje patologiczne synergie
- wyzwala odpowiednie wzorce ruchowe
-

normalizuje

napięcie

mięśniowe

izometryczne
- kształtuje nowe drogi przepływu informacji
do kory mózgowej, które w późniejszym
okresie

mogą

zostać

wykorzystane

(kształtowanie pamięci ruchowej), proces ten
związany

jest

z

sumowaniem

zarówno

przestrzennym jak i czasowym

- kształtuje mechanizmy podporowo-

wyprostne
- kształtuje rozwój dysocjacji (wyodrębnienie
ruchów)
- kształtowanie ruchów fazowych

Przygotowanie do ćwiczeń:

- dobór odpowiedniej pozycji
- dobór sfery wyzwolenia (sfera główna ,
pomocnicza)
- dobór odpowiedniego kierunku
stymulacji:
• dośrodkowo
• dobocznie

• dogłowowo
• odgłowowo
• grzbietowo
• brzusznie
• przyśrodkowo
• bocznie
- stabilizacja poszczególnych części ciała
- stymulacja

Pozycja wyjściowa: leżenie przodem

KG po stronie twarzowej
- zgięta
- odwiedziona
- rotacja zewnętrzna

KG po stronie potylicznej
- wyprost
- przywiedzenie (wzdłuż ciała)
- rotacja wewnętrzna
- stroną grzbietową ręki na podłożu

KD po stronie twarzowej
- lekkie zgięcie
- rotacja zewnętrzna

KD po stronie potylicznej
- zgięcie
- odwiedzenie
- pięta w przedłużeniu szpary
pośladkowej

Symulacja pełzania wg Vojty

Strefy główne:

1. – nadkłykieć przyśrodkowy kości
ramiennej

KIERUNEK:

• dośrodkowo
• odgłowowo
• grzbietowo
• w kierunku stawu ramiennego po
stronie twarzowej

2. – kłykieć przyśrodkowy kości

udowej

KIERUNEK:

• dośrodkowo
• dogłowowo
• grzbietowo
• w kierunku stawu biodrowego po
stronie twarzowej

3. – wyrostek rylcowaty kości

promieniowej

KIERUNEK:

• dobocznie
• dogłowowo
• grzbietowo
• w kierunku stawu łokciowego po
stronie potylicznej

4. – guz piętowy

KIERUNEK:

• bocznie
• dogłowowo
• brzusznie
• w kierunku stawu kolanowego po
stronie potylicznej

Strefy pomocnicze:

I Po stronie twarzowej

a) przyśrodkowy brzeg łopatki

KIERUNEK:
- bocznie
- dogłowowo
- brzusznie
- w kierunku stawu łokciowego po
stronie twarzowej

b) kolec biodrowy przedni

KIERUNEK:
- dośrodkowo
- odgłowowo
- grzbietowo
- w kierunku szpary pośladkowej

inna) strefa piersiowa – przecięcie

linii środkowoobojczykowej z

przyczepem przepony

KIERUNEK:
- dośrodkowy
- dogłowowy
- grzbietowo

II Po stronie potylicznej

c) wyrostek barkowy łopatki

KIERUNEK:
- dośrodkowo
- odgłowowo
- grzbietowo

d) strefa tułowia (poniżej kąta

dolnego łopatki)

KIERUNEK:
- przyśrodkowo
- dogłowowo
- brzusznie

e) mięsień pośladkowy średni

KIERUNEK:
- dośrodkowo
- odgłowowo
- bocznie

Planowany spodziewany ruch dla

pełzania:

●

Głowa:

asymetryczny wyprost z obrotem

w kierunku przeciwnym do ułożenia,
zapoczątkowany ruchem gałek ocznych

●

Kończyna górna twarzowa:

lekki ruch

rotacji zewnętrznej, ruch w płaszczyźnie
horyzontalnej dociśnięcie łokcia do podłoża,
przewaga

pronacji

przedramienia,

odwiedzenie kości śródręcza, promieniowe
przywiedzenie dłoni, zamkniecie dłoni kciuk
na zewnątrz

●

Kończyna

górna

potyliczna:

odwiedzenie w stawie barkowym, rotacja

zewnętrzna, lekkie zgięcie w stawie

łokciowym,

supinacja

przedramienia,

otwarcie dłoni od małego palca

●

Górna część tułowia:

z kifozy wyprost

górnego odcinka kręgosłupa

●

Dolna część tułowia:

zgięcie dolnego

odcinka kręgosłupa

●

Kończyna dolna twarzowa:

rotacja

zewnętrzna, zgięcie, zgięcie grzbietowe
stopy, elewacja stopy

●

Kończyna dolna potyliczna:

wyprost we

wszystkich stawach, zgięcie podeszwowe

stopy i inwersja stopy

ODRUCHOWY OBRÓT WG.VOJTY

Wyzwalanie

kompleksu

w

postaci

odruchowego

obrotu

charakteryzuje

się

podziałem na kilka faz.

I FAZA OBROTU

Cel:
- wyzwolenie przesunięcia środka ciężkości
ciała w kierunku dogłowowym i bocznym (w
kierunku barku strony potylicznej)
- stymulacja do leżenia na boku

- uzyskanie symetrii w obrębie tułowia
- centrowanie głów kości w stawach
barkowym i biodrowym
- zmniejszenie zgięciowego ustawienia

miednicy

Przygotowanie do ćwiczenia:

- dobór odpowiedniej pozycji
- dobór sfery wyzwolenia ( sfera główna ,
pomocnicza )
- dobór odpowiedniego kierunku
stymulacji:
• dośrodkowo
• dobocznie

• dogłowowo
• odgłowowo
• grzbietowo
• brzusznie
• przyśrodkowo
• bocznie
- stabilizacja poszczególnych części ciała
- stymulacja
- uwzględnienie punctum mobile (miednica)
oraz punctum fixum (łopatka)

Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem
- kkg i kkd w ustawieniu
swobodnym
- głowa dziecka ustawiona
symetrycznie w lini tułowia
- zwrot głowy w stronę
stymulowanej strefy

Strefy główne:

1. – strefa piersiowa - na wysokości
6,7 międzyżebrza (w okolicy wyrostka
mieczykowatego mostka)

KIERUNEK:

• dogłowowo
• dośrodkowo
• dogrzbietowo

Reakcje:

- głowa podąża w kierunku potylicznym
(stabilizacja głowy)
- zwrot gałek ocznych,języka,żuchwy w
stronę potyliczną
- wyprost kręgosłupa
- kkg twarzowa: zgięcie, rotacja zewnętrzna
w stawie barkowym
- kkg potyliczna: odwodzenie (90 stopni),
rotacja zewnętrzna w st. barkowym,zgięcie
w st. łokciowym

- dłonie otwarte
- kkd zgięcie w st. biodrowych,kolanowych
do kąta 90 stopni
- balansowanie kkd daje początek funkcji
równoważnej
- miednica prostuje się
- uniesienie kończyn dolnych
- boczne przesunięcie cięzaru ciała w
kierunku barku potylicznego
- skośne ustawienie miednicy
- zmiana punktum fixum (grzebień talerza
biodrowego)

II FAZA OBROTU

Cel:
- przejście z pozycji niestabilnej
(leżenie bokiem ) do czworakowania
- różnicowanie pracy kkd
- wyzwalanie aktywnego podporu na
łokciu

Przygotowanie do ćwiczenia:
- j.w
- uwzględnienie punctum fixum (głowa
kości ramiennej) i punctum mobile (kolec
biodrowy przedni górny)

Pozycja wyjściowa: leżenie na boku
- głowa w przedłużeniu tułowia
- kkg i kkd dzielimy na górnoleżące i
dolnoleżące

KD – dolnoleżąca
- wyprostowana

KD – górnoleżąca
- zgięta w st.biodrowym i

kolanowym

KG – dolnoleżąca
- zgięta do 90 stopni w st.ba
- odwiedziona
- zgięta w st.łokciowym

KG – górnoleżąca
- leży na tułowiu wzdłuć lini

ciała

Strefy główne:

Występują dwie pary które znajdują
się na górnoleżących sferach ciała
Stymulaja polega na płynnej zmianie
par przeciwstawnych sfer tak aby
utrzymać niestabilną pozycje.

I para

1. – brzeg przyśrodkowy łopatki

KIERUNEK:

• dogłowowo
• brzusznie
• bocznie

2. – kolec biodrowy przedni górny

KIERUNEK:

• doogonowo
• dogrzbietowo
• przyśrodkowo

II para

1. – wyrostek barkowy łopatki

KIERUNEK:

• doogonowo
• przyśrodkowo
• dogrzbietowo

2. – rozcięgno m. pośladkowego
średniego

KIERUNEK:

• brzusznie
• przyśrodkowo

Strefy pomocnicze:

Kd – dolnoleżąca
- guzowatość piętowa boczna
- kłykieć boczny kości udowej

Kd – górnoleżąca
- kłykieć przyśrodkowy kości
udowej

Kg – dolnoleżąca
- nadkłykieć przyśrodkowy
kości ramiennej

Kg – górnoleżąca
- wyrostek rylcowaty kości
promieniowej

Strefa piersiowa

Reakcja:

- kończyny dolnoleżące otrzymują funkcję
podporową
- otwarte dłonie przygotowanie do podporu
- obrót tułowia na bok jest wynikiem pracy całego
kompleksu mięśniowego przebiegającego po
przekątnych ciała
- kg górnoleżąca : odwiedzenie, rotacja zewnętrzna
w stawie barkowym, zgięcie w stawie łokciowym
- kd dolnoleżąca: wyprost w stawie kolanowym
przygotowanie do przejęcia podparcia
- kd górnoleżąca: przesuwa się do przodu, zgięcie
w stawie biodrowym i kolanowym do 90 stopni

III FAZA OBROTU

Cel:
- dysocjacja ruchu obręczy barkowej i
biodrowej
- rozdzielenie kompleksu pracy obu
obręczy

Przygotowanie do ćwiczenia:
- j.w.

Pozycja wyjściowa: ułożenie na boku
- kkg tak jak w II fazie
- kkd w zgięciu w stawie biodrowym i
kolanowym do 90 stopni

Strefy główne:

1. – Przyśrodkowy brzeg łopatki

KIERUNEK:

• dogłowowo
• przyśrodkowo
• brzusznie

2. – Kłykieć przyśrodkowy kości udowej
(kd. górnoleżącej)
3. – Kłykieć boczny kości udowej (kd.
dolnoeżącej)

IV FAZA OBROTU

Cel:
- aktywizuje dolnoleżące części ciała

Dzieli się na dwie wersje

A

i

B

( różnica

polega na pozycji wyjściowej i punktów
stymulacyjnych)

A

– kd dolnoleżąca wyprostowana a

górnoleżaca zgięta w st. biodrowym i

kolanowym do 90stopni

Strefy stymulacji:
- kłykieć przyśrodkowy kości udowej
(górnoleżącej)
- przyśrodkowy brzeg łopatki

B

– obie kd dolnoleżąca zgięta w

stawie biodorwym i kolanowym do 90

stopni, a górnoleżąca wyprostowana

Strefy stymulacji:
- kłykieć boczny kości udowej
(dolnoleżącej)
- przyśrodkowy brzeg łopatki

●

Istotą prowadzenia terapii metodą Vojty

jest całkowite zaangażowanie rodziców w

proces usprawniania swojego dziecka.

●

Terapeuta, spotykając się z opiekunami i

ich

dzieckiem,

ocenia

możliwości

motoryczne malucha, wyjaśnia jego główny
problem, wspólnie z rodzicami wyznacza
bliższy cel, do którego ma dążyć dziecko.

●

Rodzice muszą dokładnie wiedzieć, o jaką

funkcję „walczą” podczas terapii.

●

Rehabilitant pokazuje ułożenie, pozycję

wyjściową i strefy, najpierw na lalce, a

później

pomaga

w

przeprowadzeniu

ćwiczeń z dzieckiem.

●

Po dokładnym instruktażu mama wie,

jakiej odpowiedzi w postaci globalnego
wzorca ruchowego ma oczekiwać podczas
stymulacji.

●

Rodzice stają się więc terapeutami

swojego dziecka a nie jedynie biernymi
obserwatorami poczynań specjalisty.

●

Opanowane na spotkaniu z terapeutą

zadanie, opiekun wraz z dzieckiem wykonują

w domu do 4 razy dziennie aż do następnego

spotkania, na którym ustala się kolejne etapy

działań terapeutycznych.

●

Bardzo ważne podczas ćwiczeń jest

pozytywne

nastawienie

rodziców

oraz

dziecka do wykonywanego zadania.

●

Ćwiczenia powinny przebiegać w

przyjaznej atmosferze wzajemnej akceptacji.

Metoda Vojty budzi wiele kontrowersji

i emocji, ma zagorzałych przeciwników

oraz zwolenników. Głównym powodem

kontrowersji jest protest dziecka,

objawiający się głośnym płaczem,

niekiedy krzykiem. Niewątpliwie jest to

bardzo

trudny

moment

do

zaakceptowania przez rodzica – nie

można bowiem pozostać obojętnym na

płacz malucha, tym bardziej, że

samemu poniekąd jest się jego

przyczyną.

Bezwzględne wskazania do stosowania

neurostymulacji w wieku niemowlęcym:

1. z.o.k.n. w stopniu średnio ciężkim i
ciężkim
2. z.o.k.n. w stopniu lekkim z asymetrią
3. kręcz szyi pochodzenia mięśniowego i
neurogennego
4. niedowłady obwodowe po urazach
okołoporodowych
5. wady wrodzone cewy nerwowej
(przepukliny oponowo-rdzeniowe, rozszczep
kręgosłupa, wodogłowie)
6. miopatie uwarunkowane genetycznie
7. wady wrodzone narządu ruchu (np.
skoliozy)

Względne wskazania do stosowania

neurostymulacji u niemowląt:

1. zespół Downa i inne zespoły wiotkie
2. opóźnienie rozwoju psychomotorycznego
3. zaburzenia postawy i pionowej osi ciała
(kifozy i lordozy)
4. dysplazje stawów biodrowych
5. deformacje stóp

Terapię metodą Vojty zaleca się również

w przypadkach:

1. mózgowego porażenia dziecięcego
2. nabytych uszkodzeń mózgu, np.
pozapalnych
3. zespołu poprzecznego uszkodzenia
rdzenia
4. niedowładów obwodowych wrodzonych i
nabytych
5. przykurczów strukturalnych i/lub
czynnościowych w stawach

Dziękuję za uwagę...