BADANIE METOD PRACY

BADANIE

METOD

PRACY

–

systematyczne

rejestrowanie,

analizowanie,

krytyczna

ocena

istniejących

lub

proponowanych

sposobów

wykonania

pracy

oraz

zaprojektowanie i wprowadzenie w
życie metod łatwiejszych i bardziej
efektywnych.

Badanie pracy ma dwa ściśle
powiązane ze sobą sposoby
postępowania: badanie metod pracy –
sprawdzenie sposobów wykonywania
pracy oraz pomiar pracy, który jest
oszacowaniem czasu, jaki praca
powinna zająć.

CYKL BADANIA METOD

PRACY

Badanie metod pracy

sprowadza się do:

• podziału procesu na

drobne części składowe,

• zarejestrowania ich

za pomocą umownych
symboli graficznych,

• poddania każdej z nich z

osobna ocenie,

• połączenia i uproszczenia

sposobu jej realizacji,

• opracowania zbiorczego

projektu.

( Mreła H.: 1979)

Cel

Rejestracja

Analiza

Projekt

Wdrożenie

ZAKRES

PRZEDMIOTOWY

BADANIA METOD

PRACY

• Procesy wytwórcze
• Operacje i elementy
• Alokacja stanowisk pracy
• Czynniki wzrostu wydajności
• Czynniki środowiska pracy
• Transport wewnętrzny
• Czas wykonania

(Martyniak Z.: 1996)

Pewnymi wskazówkami o możliwej potrzebie badania metod pracy

są:

•

zatory (wąskie gardła) powodujące długie kolejki w trakcie
pracy (produkcji w toku), długie dostawy, czy niezrównoważony
przepływ produkcji;

•

wyposażenie bądź ludzie bez zajęcia – niedostateczne
wykorzystanie zasobów;

•

niewłaściwe zarobki, gdy poziom zarobków jest zależny od
ukończonej pracy;

•

niska lub niewłaściwa jakość czy wysoki współczynnik błędów
(braków), który może rodzić się ze złych czy nieodpowiednich
metod, procedur czy warunków pracy.

Bardzo ważne jest to, by zbadać metodę każdej pracy, przy której

nastąpił np. wypadek.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PRZEBIEG PROCESU

PRACY:

•

Cel

•

Wykonawca

•

Sposób

•

Miejsce

•

Sprzęt

•

Kolejność

•

Wzór wytworu

•

Tworzywo

ETAPY CYKLU BADANIA

PRACY

Zlecenie

kierownictwa

Koniec

Szczegółowa

diagnoza

1. Cel i

przedmiot

Celowość

badania

2. Rejestracja

Kompletność

informacji

3. Analiza

stanu

Realność

metody

4.

Projektowanie

Zatwierdzanie

metody

5. Nadzorowanie

Ocena

działania

6. Ocena

efektów

Dokumentacja

Wywiady

Obserwacja

bezpośrednia

Ocena

krytyczna

Organizacja

pracy

Program

wdrożenia

Koniec

Nie

Tak

Nie

Tak

Nie

Nie

Tak

Tak

Nie

Badanie pracy rozpoczyna się rejestracją faktów

ŻRÓDŁA IMFORMACJI:

• proces pracy

• aktualna

dokumentacja

techniczna,

ekonomiczna,

organizacyjna, osobowa

• wykonawca procesu (człowiek)
 
TECHNIKI ZBIERANIA INFORMACJI:

• obserwacja ciągła, migawkowa

• techniki socjopsychologiczne (wywiad kwestionariuszowy,

badanie ankietowe) — stosowane, gdy źródłem informacji
jest wykonawca.

• kartowanie

• fotofilmowe
 
3 ETAPY:

• przygotowanie do badań

• przeprowadzenie badań

• opracowanie wyników badania

Badania mogą być przeprowadzone drogą listową lub tzw.
audytoryjnie. Ustala się próbę reprezentatywną (ile osób ma
być poddanych badaniu, aby wyniki były reprezentatywne).

METODY KARTOWANIA

Wykorzystywane są do zbierania informacji
oraz mogą służyć przetwarzaniu usprawnień
lub projektowaniu nowej organizacji.

Posługiwanie się metodą kartowania polega
na wybraniu podmiotu badania (obiekt),
który zostaje poddany obserwacji oraz
zostają

zarejestrowane

wszystkie

zaobserwowane

czynności,

stany

i

bezczynności

występujące

w

sposób

chronologiczny

za

pomocą

umownie

przyjętych zwrotów (geometrycznych lub
chronometrycznych).

ILUSTRACJE W POSTACI KART I

WYKRESÓW

Metody kartowania umożliwiają rejestrację
procesów

przebiegu

pracy,

przebiegu

materiału w procesie produkcji, przebiegu
czynności osób uczestniczących w procesie
pracy (czynności 1 osoby lub wielu osób, lub
obu rąk i mikroruchów), można rejestrować
obieg dokumentów.

W zależności od tego czemu ma służyć

wyodrębnia się:

• Karty procesów

• Karty przebiegu materiałów

• Karty przebiegu czynności

Znaki geometryczne

Operacja (w szczególności operacja technologiczna) – czynność

zmieniająca własności materiału, również manipulacja –
przenoszenie, mocowanie, obracanie itp

Manipulacja (gdy rejestrujemy przebieg materiału) – dotyczy

czynności przygotowawczo-zakończeniowych i pomocniczych w
obrębie stanowiska roboczego.

Kontrola i sprawdzenie cech ilościowych i jakościowych przedmiotu

za pomocą specjalnych narzędzi lub organoleptycznie.

Przemieszczenie przedmiotu pracy z jednego stanowiska na inne

oraz człowieka poza stanowisko pracy. Dla człowieka:

--- z obciążeniem
--- bez obciążenia

Oczekiwanie (postój, zwłoka), stan bezczynności człowieka, postój

maszyny, spoczynek przedmiotu pracy. Gdy warunki nie pozwalają
na wykonanie planowanej czynności.

Magazynowanie (składowanie) – spoczynek przedmiotu pracy w

miejscu i w warunkach uniemożliwiających jego przyjęcie lub
wydanie bez odpowiedniego polecenia ustnego lub pisemnego

Operacja wykonywana w trakcie trwania czynności kontroli

(jednocześnie operacja technologiczna i kontrolna).

Operacja ................przemieszczania
Wykonywanie innej pracy (oderwanie do innej pracy): czynności

produkcyjne i pomocnicze nie związane z badanym procesem
(dotyczy czynności pracownika).

KARTA PROCESU

Zastosowanie i opis:

• Karta Procesu (KP) służy

do graficznego
przedstawienia operacji i
czynności kontrolnych,
jakim są pod-dawane
poszczególne części.

• Karta składa się z dwóch

części i służących do:

– przedstawienia danych

dotyczących procesu,

– utrwalenia wyników

obserwacji.

Efektywność i koszty:

• Zalety posługiwania

się kartą procesu to:

– szybka rejestracja,
– prostota stosowania,
– krótki czas

przyuczenia

• Zasięg analizy karty

procesu ogranicza
się do zagadnień analizy
przebiegu operacji
i kontroli.

KARTA PRZEBIEGU

CZYNNOŚCI

Zastosowanie i opis:

• Karta Przebiegu

Czynności ( KPC)
rejestruje przebieg
czynności z punktu
widzenia podmiotu
pracy - człowieka.

• W karcie jest

rejestrowany tylko czas i
przebieg jego pracy.

• Obok KPC stosuje się do

rejestrowania czynności
rąk Kartę Czynności Obu
Rąk (KCOR).

Efektywność i koszty:

• KPC jest szeroko

stosowanym, a
jednocześnie tanim
instrumentem
usprawniania procesów
pracy.

• Efektywność ( stosunek

efektów do nakładów)
KPC określa się od 4: 1
do 150 :1.

Karta Czynności Zespołowych

służy do

systematycznego rejestrowania kolejnych, zależnych od
siebie czynności wszystkich członków zespołu uwzględniając
ich wzajemne powiązania w czasie i na stanowiskach pracy.

Karta Czynności Zespołowych może służyć do rejestrowania
przebiegu pracy:

• dwóch lub więcej osób,
• człowieka i maszyny,
• człowieka i kilku maszyn,
• dwóch lub więcej osób i jednej maszyny,
• dwóch lub więcej osób i dwóch lub więcej maszyn.

Karta Czynności Zespołowych

służy do

systematycznego rejestrowania kolejnych, zależnych od
siebie czynności wszystkich członków zespołu uwzględniając
ich wzajemne powiązania w czasie i na stanowiskach pracy.

Karta Czynności Zespołowych może służyć do rejestrowania
przebiegu pracy:

• dwóch lub więcej osób,
• człowieka i maszyny,
• człowieka i kilku maszyn,
• dwóch lub więcej osób i jednej maszyny,
• dwóch lub więcej osób i dwóch lub więcej maszyn.

Zapis na

Karcie Czynności Zespołowych

pozwala na ujawnienie niedomagania w zakresie podziału
pracy oraz nierównomiernego obciążenia pracą
poszczególnych członków zespołu. Stanowi zatem instrument
wyzwalania rezerw tkwiących w pracy zespołowej.

Karta Czynności Obu Rąk

służy do

systematycznego rejestrowania w kolejności chronologicznej
wszystkich czynności wykonywanych przez ręce pracownika
w czasie wykonywania pracy na jednym stanowisku.

Aby poprawnie sporządzić Kartę Czynności Obu Rąk
należy przestrzegać następujących zasad:
• przed przystąpieniem do zapisu należy przeprowadzić

obserwację cyklicznie powtarzających się operacji,
aby ustalić punkty graniczne rozpoczęcia i
zakończenia poszczególnych czynności,

• na tym poziomie zapisuje się tylko te czynności, które

odbywają się równocześnie,

• zapis powinien wykazać wszystkie rodzaje

wykonywanych czynności,

• należy unikać łączenia operacji z przemieszczaniem

lub trzymaniem (podtrzymywaniem).

Zapis na

Karcie Czynności Obu Rąk

umożliwia

opracowanie metody pracy uwzględniającej zasady
równomiernego obciążenia obu rąk i ekonomiki ruchów, a także
dostosowanie do tego celu konstrukcji pomocy i urządzeń
wykorzystywanych przez pracownika w badanym procesie.

Nazwa przedsiębiorstwa

KARTA CZYNNOŚCI ZESPOŁOWYCH

Ark. Nr.

Opracował:

K.Z. Data: 19.04.02

Wydział – Oddział:

MONTAŻU

Stanowisko:

PRASA

Sprawdził:

J .B. Data: 23.04.02

Wyrób:

TABLICA ROZDZIELCZA

Operacja:

WYMIANA TABLICY ROZDZIELCZEJ

PRZEBIEG:

aktualny / proponowany

Czas

[min]

Elektryk

Pomocnik elektryka

Ślusarz

1

Odłącza główny

przewód

Bada na

przebicie

2

Odłącza

3

przewody

4

5

odkręca

6

zdejmuje

zdejmuje

śruby

7

tablice

tablice

sprawdza

Nazwa przedsiębiorstwa

KARTA CZYNNOŚCI OSOBOWO-

MASZYNOWYCH

Ark. Nr.

Opracował:

K.Z. Data: 19.04.02

Wydział – Oddział:

PRAS

Stanowisko:

PRASOWANIA TULEJ EK

Sprawdził:

J .B. Data: 23.04.02

Wyrób:

TULEJ A TH – 37/12

Operacja:

PRASOWANIE TULEJ EK

PRZEBIEG:

aktualny / proponowany

MASZYNY

Robotnik

Czas

[min]

Prasa 1

Prasa 2

Prasa 3

Prasa 4

przygotowuje wsad,

uruchamia prasę 4

10

przygotowuje wsad,

uruchamia prasę 3

20

przygotowuje wsad,

uruchamia prasę 2

30

prasowa

nie

przygotowuje wsad,

uruchamia prasę 1

40

prasowa

nie

tulei

czeka na zakończenie cyklu

50

prasowa

nie

tulei

typu A-2

zatrzymuje prasę 4

wyjmuje wypraski

60

prasowa

nie

tulei

typu A-2

przygotowuje wsad,

uruchamia prasę 4

70

tulei

typu B-2

zatrzymuje prasę 3

wyjmuje wypraski

80

typu B-2

KARTA OBIEGU

DOKUMENTÓW

Zastosowanie i opis:

• Karta obiegu dokumentu

(KOD) stosuje się celu
przejrzystego zapisu
graficznego obiegu
dokumentu i czynności z
nim związanych.

• KOD pozwala na

stwierdzenie, czy
dokument służy jako
nośnik informacji, czy
też wiedzie „własny
żywot”.

Efektywność i koszty:

• Analiza procesu obiegu

dokumentu umożliwia:

– uproszczenie obiegu,
– zmniejszenie kopii,
– likwidację informacji.

• Przed sporządzeniem

KOD należy określić:

– zakres badania,
– komórki

organizacyjne,

– czynności.

Kasa

Kierownik
Działu
Sprzedaż
y

Księgowość

Statystyka
Sprzedaży
Zagranicznej

Statystyk
a
Sprzedaż
y
Krajowej

Księgowość
Finansowa

Kancelaria

Registratur
a

Księgowość „Dostawcy -
Odbiorcy”

KARTA PRZEBIEGU

MATERIAŁU

Zastosowanie i opis:

• Karta Przebiegu

Materiału (KPM) jest
najczęściej stosowanym
instrumentem badania i
usprawniania procesów
produkcji i transportu.

• KPM jest rozwiniętą

odmianą karty procesu i
zawiera systematyczny
zapis wszystkich
czynności, którym
poddawany jest materiał
w procesie pracy.

Efektywność i koszty:

• KPM należy do

najbardziej efektywnych
technik badania i
usprawniania procesów
pracy.

• Uzyskiwane efekty za

po-mocą KPM kształtują
się na poziomie 4 - 150
razy wyższym od sumy
na- kładów na
usprawnienia.

KARTA PRZEBIEGU MATERIAŁU

1. Główna

–

podstawowe

informacje

(przedmiot pracy, czynności, miejsce,
metoda,

początek

obserwacji,

koniec

zestawienia oper., różnica)
2. Część robocza – czas, odległość,
narzędzie, opis, symbol
 
Nie wszystkie przebiegi da się pokazać na
karcie, np. przebieg dróg transportowych
materiału.

Dlatego

też

stosuje

się

dodatkowo

wykresy

(płaskie

lub

przestrzenne).

Badanie i analiza faktów oraz
opracowanie nowej metody mogą i
właściwie powinny być wykonywane z
dala od miejsca, gdzie zad. jest
wykonywane.
Dla zapewnienia, że opracuje się nową
metodę, istotne są dwie rzeczy:

•otwarty umysł

•systematyczne podejście

Otwarty umysł to sprawa doświadczenia
oraz klimatu wewnątrz instytucji.
Podejście systematyczne może zostać
wsparte przez odpowiednią technikę
zadawania pytań.

Prasy

Rozdzielni
a

D

Stanowiska
montażu

Wanna

Stanowisko
kontroli

Prasa

Szlifierk
a

Wykres przebiegu materiału

Przestrzenny wykres przebiegu materiału

Oznaczenia:
A,B,C,E,F,K -
stanowiska pracy
W - winda

1

1

2

1

1

1

2

3

2

4

5

6

7

3

a) układ liniowy

b) układ zbieżny

1

2

3

6

7

3

b) układ zbieżny

1

1

2

3

2

4

3

5

6

4

c) układ rozbieżny

1

4

5

2

8

9

KRYTYCZNA OCENA I ANALIZA STANU

ISTNIEJĄCEGO

Podstawowe pytania organizatorskie w etapie krytycznej

oceny i analizy obejmują sześć pytajników, tzw. „pięć
w”:

• kto – who?
• co – what?
• gdzie – where?
• kiedy – when?
• jak – how?
• dlaczego – why?

AEKUSZ KRYTYCZNEJ OCENY I

ANALIZY STANU ISTNIEJĄCEGO

Fakty, jakie się zdarzyły

Alternatywy

Wybór

wariantu

Co osiągnięto? Dlaczego?

Co jeszcze

można

osiągnąć

Co powinno

być

osiągnięte?

Jak to

wykonano?

Dlaczego w

ten sposób?

Jak jeszcze

można to

osiągnąć?

Jak powinno

być

wykonane?

Kiedy to

wykonano?

Dlaczego

wtedy?

Jak i kiedy

jeszcze można

wykonać?

Kiedy powinno

być

wykonane?

Gdzie to

zrobiono?

Dlaczego tam? Gdzie jeszcze

może być

wykonane?

Gdzie powinno

być

wykonane?

Kto to

wykonał?

Dlaczego ta

osoba?

Kto jeszcze

może to

wykonać?

Kto powinien

to wykonać?

ARKUSZ KRYTYCZNEJ OCENY I ANALIZY

Fazy

Czynniki

Ustalenie

stanu

Uzasadnieni

e stanu

Pokazanie

wariantów

Wybór

wariantu

1. Cel

Co się

osiąga?

Dlaczego się

to osiąga ?

Co osiągnąć

można ?

Co powinno

się zrobić?

2.

Materiał

Z czego się

wykonuje ?

Dlaczego się

wykonuje ?

Z czego mo-

żna

wykonać?

Z czego na-

leży

wykonać

3. Wzór

wyrobu

Co się

wykonuje?

Dlaczego się

wykonuje ?

Kiedy można

wykonać?

Co należy

wykonać ?

4.

Kolejnoś

ć

Kiedy się

wykonuje ?

Dlaczego się

wykonuje ?

Kiedy można

wykonać ?

Kiedy należy

wykonać?

5.

Miejsce

Gdzie się

wykonuje ?

Dlaczego się

wykonuje ?

Gdzie można

wykonać ?

Gdzie należy

wykonać?

6. Sprzęt Czym się

wykonuje?

Dlaczego się

wykonuje?

Czym można

wykonać?

Czym należy

wykonać?

PROCEDURA ANALIZY I OCENY

KRYTYCZNEJ OBEJMUJE:

1. Ustalenie stanu faktycznego
2. Uzasadnienie stanu faktycznego przez

kwestionowanie pytaniem „dlaczego?” –
(identyfikacja

słabych

stron

dotychczasowego stanu org.)

3. Analiza

możliwości

usprawnień

(wykorzystywanie

techniki

twórczego

myślenia)

4. Wybór

wariantu

optymalnego

(jest

podstawą projektu uzasadnienia i powinien
spełniać

kryteria:

organizacyjne,

ekonomiczne,

techniczne,

psychosocjologiczne,

BHP,

ochrony

środowiska, łatwości kontroli, itp.).

5. Uzasadnienie wariantu optymalnego

BPR - BUSINESS

PROCES

REENGINEERING

Reenginering
• Metoda gruntownego

przekształcania cało-
ściowego procesów
w
przedsiębiorstwie.

• Rodowód metody:

– AV - Value Analysis
– JIT - Just in Time
– TQM - Total Quality

Management

(Martyniak Z.: 1996)

J akość Koszty

Czas

METODOLOGIA

METODY BPR

Zasady BPR:
• wychodzić od potrzeb

klienta

klienta,

• analizować

procesy

procesy

w

w

przedsiębiorstwie

przedsiębiorstwie,

• uwzględniać istniejące

ograniczenia,

ograniczenia,

•

myśleć inaczej

myśleć inaczej.

(Grange P.: 1990)

Metoda:
• wybór procesu

rekonstrukcji,

• utworzenie zespołu

roboczego,

• zrozumienie procesu
• rekonstrukcja

procesu,

• wdrożenie procesu.

(Hammer H., Champy
J.:1993)

GŁÓWNE WSKAZANIA

BPR

• Koncentrowanie działania wokół wyników

a nie zadań.

• Użytkownicy procesu muszą być jego

organizatorami.

• Zasoby rozproszone należy traktować

jako jedność.

• Procesy równoległe koordynować w czasie

ich wykonania.

• Podejmowanie decyzji w miejscu realizacji

procesu.

• Gromadzenie informacji w banku danych.

RODZAJE PROCESÓW

W

PRZEDSIĘBIORSTWIE

Strategiczne:

• rozwijanie

produktów i
usług,

• budowanie i pielę-

gnowanie kontaktów
z klientami,

• rozwijanie

kompetencji
przedsiębiorstwa.

Operacyjne:

• kreowanie wartości,
• materializowanie

działań.

Pomocnicze:

• finansowe,
• koordynacyjne,
• wspierające.

METODY BADAŃ

WYROBU - ZAŁOŻENIA

•

Obserwacja

Obserwacja

bezpośrednia

bezpośrednia

•

Kwestionariusze

Kwestionariusze

i stawianie pytań

i stawianie pytań

•

Analizowanie

Analizowanie

wypadków przy pracy

wypadków przy pracy

•

Wycinkowe badania

Wycinkowe badania

pracy

pracy

•

Badania fizjologiczne

Badania fizjologiczne

•

Wybrane badania

Wybrane badania

medyczne

medyczne

ETAPY CYKLU :
•

faza założeń,

faza założeń,

• projekt wstępny,
• projekt

techniczny,

• prototyp,
• wdrażanie,
• produkcja.

METODY BADAŃ

WYROBU - PROJEKT

WSTĘPNY

• Techniki

symulacyjne

symulacyjne

• Techniki

modelowania

modelowania

• Techniki

dokumentowania

dokumentowania

ETAPY CYKLU :
• faza założeń,
•

projekt wstępny,

projekt wstępny,

• projekt

techniczny,

• prototyp,
• wdrażanie,
• produkcja.

METODY BADAŃ

WYROBU - PROJEKT

TECHNICZNY

• Dobór

pozycji

pozycji

przy pracy

• Sprawdzanie

momentów sił

momentów sił

• Badanie

przebiegów

przebiegów

informacji

informacji

ETAPY CYKLU :
• faza założeń,
• projekt wstępny,
•

projekt

projekt

techniczny

techniczny,

• prototyp,
• wdrażanie,
• produkcja.

METODY BADAŃ

WYROBU - PROTOTYP

•

Lista

ergonomiczna

ergonomiczna

•

Badania zgodności
z

normami

normami

•

Badanie zgodności
z

przepisami

przepisami

ETAPY CYKLU :
• faza założeń,
• projekt wstępny,
• projekt

techniczny,

•

prototyp,

prototyp,

• wdrażanie,
• produkcja.

METODY BADAŃ

WYROBU -

WDRAŻANIE

• Sprawdzanie

zgodności konstrukcji
z

dokumentacją

dokumentacją

• Sprawdzanie

zgodności produktu
z wymaganiami

ergonomicznymi

ergonomicznymi

• Sprawdzanie

zgodności produktu
z wymaganiami

technologicznymi

technologicznymi

ETAPY CYKLU :
• faza założeń,
• projekt wstępny,
• projekt

techniczny,

• prototyp,
•

wdrażanie,

wdrażanie,

• produkcja.

METODY BADAŃ

WYROBU - PRODUKCJI

• Badania

zadowolenia

zadowolenia

klientów

klientów

•

Analiza wypadków

Analiza wypadków
w trakcie użytkowania

•

Analiza reklamacji

Analiza reklamacji
od klientów

•

Doskonalenie

Doskonalenie

produktu

produktu

ETAPY CYKLU :
• faza założeń,
• projekt wstępny,
• projekt

techniczny,

• prototyp,
• wdrażanie,
•

produkcja.

produkcja.

Wykres Sznurkowy

służy do ustalania długości

drogi przebywanej przez pracownika oraz częstotliwości
pokonywania określonych odcinków drogi w trakcie
realizacji określonych zadań.

Technika ta w sposób bardzo przejrzysty prezentuje
istniejące rozwiązania organizacyjne oraz pozwala na
komunikatywne prezentowanie idei proponowanych zmian w
rozmieszczeniu stanowisk pracy, miejsc kontroli,
usytuowaniu magazynów, sklepów, rozdzielni i innych
miejsc, wewnątrz których i między którymi odbywa się ruch
ludzi i przedmiotów.

Badanie czasu roboczego zmierzające do ustalenia stopnia jego
wykorzystania i zwiększenia produktywności pracy należy do
priorytetowych i standardowych badań organizatorskich. Jest
podstawowym narzędziem wykrywania, zmniejszania i
eliminowania czasu nieużytecznego, czyli czasu traconego przez
pracownika zarówno z przyczyn obiektywnych (niezawinionych)
jak i subiektywnych (zawinionych).

Upływ czasu podczas wykonania określonej czynności
można analizować w odniesieniu do:
• wykorzystania czasu samego pracownika,
• wykorzystania czasu maszyn i urządzeń,
• czasu obróbki lub spoczynku materiału.

A

B

C

D

E

F

Struktura rezerw wydajności

pracy

Rezerwy czasu
pracy robotnika

Rezerwy czasu
pracy maszyny

Rezerwy występujące w

czasie przebiegu materiału

przez poszczególne stadia

procesu

Czas pracy

[P]

Czas niepracy

[N]

f1

f2

zmianowy fundusz czasu pracy – 8h (6h)

(zmiana robocza)

Struktura zmianowego funduszu czasu pracy w
układzie organizacyjnym dwufrakcyjnym, używana
do badań metodą obserwacji migawkowych.

Struktura zmianowego funduszu czasu pracy w układzie
organizacyjnym wielofrakcyjnym, używana do badań metodą
obserwacji migawkowych.

P

M

T

ND AE

F

W

J

f1

f2

f3

f4

f5

f6

f7

f8

zmianowy fundusz czasu pracy – 8h (6h) (zmiana robocza)

f1- czas pracy

f2- czas przestojów z braku materiałów

f3- czas przestojów spowodowany źle działającym transportem

f4- czas przestojów spowodowany barkiem narzędzi i dokumentacji

f5- czas przestojów spowodowany awarią i barkiem energii

f6- czas przerw na zaspokojenie potrzeb fizjologicznych

f7- czas przerw z winy pracownika

f8- czas innych przerw

Schemat bilansu wykorzystania

czasu pracy robotników

Godziny nadliczbowe

Absencje

Nominalny fundusz czasu pracy

Czas przebywania pracowników na stanowisku pracy

Pracochłonność produkcji według

progresywnych normatywów

Rezerwy

pracochłonności

produkcji

Czas pracy produktywnej (efektywnie wykorzystany)

Czas pracy

nieproduktywnej

Czas pracy

Czas pracy nienormowany

Czas pracy

normowany

II - b

II - a

I

Schemat bilansu wykorzystania

materiałów

Materiałochłonność wyrobów

według progresywnych normatywów

Rezerwy

materiałóchłonno

ści

Faktyczny materiał w wyrobie

Straty i odpady

Dysponowany materiał wyjściowy

II

I

TECHNIKI MIERZENIA I NORMOWANIA

PRACY:

MIERZENIE PRACY – to systematyczne
ustalanie czasu wykonania określonej pracy przy
wykorzystaniu

odpowiednich

technik

badawczych. Pracochłonność badanej pracy
oblicza się na podstawie rejestracji czasu
niezbędnego

do

jej

wykonania

przez

wykwalifikowanego pracownika, pracującego w
normalnym tempie.

PODZIAŁ TECHNIK MIERZENIA PRACY:

1. Techniki rejestracji czasu pracy na

podstawie bezpośredniej informacji:

• Obserwacja ciągła (fotografia dnia

pracy, chronometraż)

• Obserwacja migawkowa

2. Techniki ustalania czasu pracy na

podstawie

posiadanych

danych

(synteza)

3. Techniki szacunkowe (wykorzystuje się

doświadczenie specjalisty)

FOTOGRAFIA DNIA PRACY – jest jedną z
technik mierzenia pracy, pol. na obserwacji i
rejestracji w sposób chronologiczny zjawisk
występujących w procesach pracy podczas
zmiany roboczej. Służy ona ustaleniu:

• Stopnia wykorzystania dnia roboczego

przez robotników

• Stopnia

wykorzystania

czasu

pracy

maszyn lub urządzeń

• Wielkości strat czasu wynikających z winy

pracownika z przyczyn tech-org. oraz z
niewłaściwych metod i warunków pracy.

• Metod pracy stosowanych na stanowisku

pracy.

• Normatywów czasu uzupełniającego i

przygotowawczo-zakończeniowego

KLASYFIKACJA

FOTOGRAFII

DNIA

PRACY:

• Indywidualna fotografia dnia pracy

• Zespołowa...

• Wielostanowiskowa...

• Samofotografia (rejestracja wszystkich

stanów bezczynności i przyczyn ich
występowania)

• Fotografia na trasie (obserwacja kilku

obiektów w ustalonych momentach
czasu

z

określonych

punktów

obserwacyjnych).

ETAPT SPORZĄDZANIA FOTOGRAFII
DNIA PRACY:

• Przygotowanie do badań (liczba dni

obserwacji wg K. Makowskiego 5-10,
wg T. Strzeleckiego 3-5)

• Przeprowadzenie

obserwacji

i

rejestracja

stanu

aktualnego

(instrument

badawczy

–

arkusz

obserwacyjny indywidualnej fotografii
dnia pracy oraz stoper).

• Opracowanie wyników obserwacji i

sformułowanie wniosków (instrument
badawczy

–

arkusz

zestawienia

wyników

indywidualnej

obserwacji

czasu roboczego).

CHRONOMETRAŻ:

 

Jest techniką mierzenia pracy, polegającą na
obserwacji

i

pomiarze

czasu

trwania

powtarzalnych operacji lub ich elementów, celem
ustalenia (na podstawie określonej liczby
pomiarów) właściwego czasu ich trwania oraz
tempa pracy.

Wyniki

pomiarów

chronometrażowych

stanowią materiał do:
 

• Ustalenia rzeczywistego czasu trwania

operacji lub jej elementów

• Opracowania normatywów czasowych na

typowe czynności lub ruch robocze

• Sprawdzenia adoptowanych normatywów

czasu

• Wprowadzenie

poprawek

w

dotychczasowych normach i normatywach

• Opracowanie

norm

pracy

metodą

analityczno-badawczą

• Opracowanie normatywów czasu głównego,

czasu wykonania i czasu pomocniczego.

BADANIA MIGAWKOWE:

 

Są techniką mierzenia pracy, polegającą
na

przeprowadzeniu

dużej

liczby

obserwacji w nieregularnych, losowo
dobranych

momentach

czasu

określonych obiektów i notowaniu, które
z nich pracują, a które nie i dlaczego
oraz

na

wyciągnięciu

wniosków

umożliwiających przedstawienie pełnej
struktury czasu pracy.

NORMOWANIE PRACY

 
Zajmuje się mierzeniem czasu trwania
zracjonalizowanych elementów procesu pracy
(takie, które są poprawnie wykonywane),
ustalaniem normatywów i norm pracy.
 
 
NORMA PRACY – określa nakład pracy żywej
niezbędnej do wykonania wyznaczonych
zadań w danych warunkach technicznych i
technologicznych przy optymalnej organizacji
pracy.
 

ODMIANY NORM PRACY:

NORMA CZASU – ilość czasu niezbędna do
wykonania określonej pracy.
NORMA WYDAJNOŚCI – określa liczbę
jednostek

zadaniowych

możliwych

do

wykonania w jednostce czasu i w określonych
warunkach techniczno – organizacyjnych.
NORMA OBSŁUGI – liczba stanowisk pracy,
które powinien obsłużyć 1 pracownik lub
grupa pracowników.
NORMA OBSADY – określa liczebność
zespołów pracowników przydzielonych do
obsługi 1 lub kilku urządzeń w określonych
warunkach techniczno – organizacyjnych.

TECHNIKI NORMOWANIA PRACY:

 

Wyróżniamy 2 grupy technik normowania pracy:

 
TECHNIKI SUMARYCZNE

(są

mniej

dokładne,

ponieważ pracę traktuje się jako 1 całość, nie dzieli się jej
na elementy).
Technika statystyczna – umożliwia określanie normy na
podstawie

danych

statystycznych

uzyskanych

z

rejestrowania czasów wykonania pracy: analogicznych,
powtarzalnych lub prac podobnych. Wykorzystuje się w
niej informacje zarejestrowane w przeszłości.
Technika porównawcza – opiera się na danych
statystycznych z poprzednich okresów, tzn. wykorzystuje
się normy ustalone w przeszłości zarówno technik
sumarycznych jak i analitycznych, do określania normy
na prace bieżące.
Technika szacunkowa – opiera się na ocenie czasu
potrzebnego do wykonania danej operacji poprzez jego
szacowanie. Ważne jest tutaj doświadczenie osoby
wyznaczającej dane normy.

TECHNIKI ANALITYCZNE :
 
Technika analityczno-obliczeniowa – polega ona na
analizie dysponowanego lub przewidywanego przebiegu
wykonania pracy oraz na określeniu czasu wykonania
poszczególnych składników pracy w oparciu o tzw.
normatywy. Normatywy – dane określające bezpośrednio
lub pośrednio wartości czasu na poszczególne elementy
pracy lub operacji występujących w różnych pracach
przemysłowych.
Technika analityczno-doświadczalna – istotą jej jest
obserwacja i analiza przebiegu wykonywanej pracy,
usuwanie

nieprawidłowości

w

jej

przebiegu

z

jednoczesnym dokonywaniem pomiaru czasu, zwykle
poprzez chronometraż.
Techniki analityczno-badawcze – sprowadzają się do
obserwacji i analizy pracy przy wykorzystaniu w tej
analizie techniki badania metod pracy. Podstawa normy
czasu są pomiary czasu pracy przeprowadzane jedną z
technik mierzenia pracy, zwykle w postaci obserwacji
bezpośredniej (fotografia dnia pracy, chronometraż,
badania migawkowe).

METODY GRAFICZNE

 
Ich instrumentami są harmonogramy i
wykresy. Twórcami tych instrumentów byli
K. Adamiecki i Henry Lorentz Gantt.
 
HARMONOGRAM – graficzny wykres
przedstawiający

przebieg

określonych

czynności lub też przedstawia przebieg
obciążenia

określonymi

czynnościami

pracowników lub stanowisk roboczych w
czasie.

SPORZĄDZANIE HARMONOGRAMU:

 
1. Opracować spis czynności, które składają

się na daną pracę;

2. Dokonać pomiaru czasu trwania czynności

lub ustalić czasy trwania czynności, które
planowane są do wykonania;

3. Ustalić momenty czasowe rozpoczynania

poszczególnych

czynności

i

ich

zakończenia;

4. Ustalić chronologiczny przebieg czynności;
5. Zestawienie czynności z ich parametrami w

tabelce;

6. Przeniesienie

ich

na

wykres

(harmonogram).