Rozedma

płuc

Karolina Stasiak

gr 6

Przewlekła obturacyjna

choroba płuc (POChP)

• Termin ten obejmuje przewlekłe zapalenie

oskrzeli i rozedmę płuc.

• Obie te choroby cechuje wspólny objaw,

jakim jest upośledzenie drożności oskrzeli,

i w obu głównym czynnikiem

patogenetycznym jest palenie tytoniu

• Zwykle obie te choroby występują

jednocześnie u jednego chorego, co

uwalnia lekarza od trudnego różnicowania,

w jakim stopniu każda z nich jest

odpowiedzialna za obserwowane u

chorego objawy.

Rozedma płuc

Rozedmą płuc nazywamy przewlekłe

poszerzenie obwodowych w stosunku do
oskrzelików oddechowych struktur
płucnych, tj. oskrzelików oddechowych I,
II, III rzędu
i/lub przewodów pęcherzykowych i
pęcherzyków płucnych, połączone z
destrukcją ich ściany, którym towarzyszy
miernie nasilone włóknienie płuc.

Rozedma płuc -

epidemiologia

• Najczęstsza choroba przewlekła płuc
• Badania wykazują, że 10% dorosłych

po upływie 30 r. ż ma objawy
rozedmy

• Zgony trzykrotnie częstsze u

mężczyzn niż wśród kobiet

Czynniki przyczyniające się do

rozwoju rozedmy

• Palenie tytoniu

• Zanieczyszczenie środowiska pracy

• Infekcje układu oddechowego w dzieciństwie

i palenie bierne

• Nawracające infekcje oskrzelowo – płucne

(np. przewlekłe zapalenie oskrzeli i

oskrzelików)

• Uwarunkowanie genetyczne

• Płeć

• Czynniki klimatyczne i środowiskowe

• Utajona infekcja adenowirusem

Palenie tytoniu

• Główny czynnik patogenetyczny
• Reakcja obronna płuc na ogromną liczbę

substancji szkodliwych zawartych w dymie

tytoniowym:

- odczyn zapalny błony śluzowej

- przerost gruczołów śluzowych

- zwiększenie wytwarzania śluzu

• Zaburzenie równowagi proteazowo –

antyproteazowej

• Zaburzenie równowagi utleniaczowo –

przeciwutleniaczowej (jeśli utleniacze występują

w nadmiarze uszkadzają komórki gospodarza)

Palenie tytoniu

• Wypalenie 1 (!) papierosa powoduje 10-krotne

zwiększenie l. granulocytów w płucach

• Cytokiny których uwolnienie pobudzane jest przez

substancje w dymie tytoniowym powodują zmianę

właściwości fizykochemicznych granulocytów

• Granulocyty wędrują do czynnika

chemotaktycznego w płucach

• Podczas tej wędrówki granulocyty ulegają

uszkodzeniu – wydzielają elastazę

• Antyproteaz znajdujących się w tkance płucnej jest

zbyt mało aby mogły inaktywować elastazę

• Następuje powolne, ale stale postępujące

niszczenie sieci włókien elastycznych i przegród

międzypęcherzykowych

Zanieczyszczenie

środowiska pracy

• Liczne czynniki szkodliwe jednocześnie
• Praca w środowisku zanieczyszczonym pyłem

węgla kamiennego, cementu lub kurzem

bawełnianym czy zbożowym może powodować

upośledzenie drożności oskrzeli

• Najbardziej szkodliwe są cząstki o średnicy

mniejszej od 10 mikrometra

• Często osoby narażone na zanieczyszczenia

środowiska pracy palą tytoń więc trudno

rozgraniczyć wpływ tychże czynników na

powstanie rozedmy płuc (najczęściej dochodzi

do nasilenia objawów)

Infekcje układu oddechowego

w dzieciństwie i palenie bierne

• Płuca dziecka rozwijają się do 7 r.ż.;

zwiększa się w tym czasie liczba przewodów

pęcherzykowych i pęcherzyków płucnych

• Nawracające infekcje dróg oddechowych,

szczególnie przed ukończeniem 3 r.ż. mogą

nieodwracalnie uszkodzić obwodowe

struktury płuc, upośledzając ich prawidłowy

rozwój

• Palenie bierne w dzieciństwie ma

prawdopodobnie podobny wpływ jak

palenie czynne

Nawracające infekcje

oskrzelowo - płucne

• Zaostrzenia pojawiające się w

zaawanswanym okresie choroby są
przyczyną występowania przemijających
cech niewydolności oddychania i serca

• W schyłkowym okresie choroby zaostrzenie

procesu zapalnego w dolnych drogach
oddechowych może spowodować śmierć
chorego na skutek niemożliwej do
opanowania, ciężkiej niewydolności
oddychania.

Uwarunkowania genetyczne

• Brak lub niedobór alfa-1-

antyproteazy
(alfa-1-antytrypsyna) syntetyzowanej
przez wątrobę.
- enzym ten jest inhibitorem elastazy
- informacja o tym enzymie
umieszczona na genie na
chromosomie 14.

Czynniki klimatyczne i

środowiskowe

• Zmienny, chłodny klimat sprzyja zapadaniu na

infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych

• W krajach o jednorodnej populacji zgony na

POChP są częstsze na północy, w regionach o

ostrym klimacie, niż na południu, gdzie klimat

jest bardziej umiarkowany

• POChP jest chorabą niższych grup

społecznych, pracujących fizycznie i żyjących

w gorszych warunkach

• Wydaje się, że decydujące znaczenie mają

trudne warunki życia w pierwszych latach po

urodzeniu.

Utajona infekcja

adenowirusem

• Przypuszcza się, że obecność

genomu adenowirusa w nabłonku
oskrzelowym powoduje nadmierną
ekspresję odczynu zapalnego i
uszkodzenia płuc pod wpływem
palenia tytoniu.

Rozedma płuc

• Polega na postępującym, nadmiernym i trwałym

rozszerzeniu pęcherzyków płucnych. Następuje:

- Uszkodzenie przegród. Naczynia włosowate są

zaciśnięte lub zarośnięte. Przepływ krwi jest coraz

bardziej utrudniony. Obciążenie ciśnieniowe odbija

się na mięśniu komory prawej (zespół płucno –

sercowy).

- Pękanie ścianki pęcherzyków. Przerwane

przegrody „wystają” do wnętrza jako „kolce”.

Wskutek tego ogólna powierzchnia wymiany CO2 i

O2 zmniejsza się. Oddychanie jest coraz

trudniejsze (chory „walczy o powietrze”,

pochylając się do przodu, siedząc albo opierając

się o parapet otwartego okna). Rozedma rozwija

się powoli i podstępnie w ciągu kilku lat.

Objawy kliniczne i

rozpoznawanie

• Kaszel: zazwyczaj rano z odkrztuszaniem niewielkiej ilości śluzu – chorzy rzadko mówią o

kaszlu jako o objawie.
- plwocina ma kolor szary lub jest przezroczysta

• Duszność: występuje w zaawansowanym okresie choroby, duszność wysiłkowa
• Oddychanie: często chorzy oddychają tonem górnożebrowym, używając mięśni szyi

podczas wdechu, jednocześnie zapadają się pociągane przez przeponę dolne żebra; wydech
jest wydłużony; część chory zwalnia wydech, wykonując go przez zwężone usta

• Klatka piersiowa: wdechowy, beczkowaty kształt klatki piersiowej z poziomo położonymi

żebrami. Opukiwaniem klatki piersiowej stwierdza się obniżenie dolnych granic płuc, ich
słabą ruchomość oddechową oraz bębenkowy odgłos opukowy nad polami płucnymi.
Osłuchiwaniem płuc stwierdza się osłabienie szmeru oddechowego z wydłużeniem
wydechu. Stosunkowo często słychać wydechowe świsty. Rzadziej wysłuchuje się rzężenia w
dole obu płuc.

• Niewydolność oddychania: końcowy okres choroby; najczęstsza przyczyna zgonu.
• Obniżenie masy ciała
• Brak sinicy
• Objawy dużego rozdęcia płuc
• Prawidłowe lub obniżone ciśnienie parcjalne CO2 przy prawidłowym lub tylko

nieznacznie obniżonym ciśnieniu parcjalnym tlenu we krwi tętniczej

• Rzadko dochodzi do rozwoju klinicznych cech serca płucnego

Diagnostyka

• Spirometria
• Testy drobnych oskrzeli
• Badanie radiologiczne
• Badanie elektrokardiograficzne
• Echokardiografia

Morfologiczne typy rozedmy

(„Patologia”J. Stachura, W. Domagała)

Morfologicznie wyróżniamy 4 typy rozedmy:
1.

Środkowej części zrazika (emphysema
centriacinare, centrilobulare)

2.

Podprzegrodową (emphysema subseptale)

3.

Całego zrazika (emphysema panacinare)

4.

Nieregularną (emphysema irregulare)

Rozedma środkowej części

zrazika

- polega na poszerzeniu oskrzelików

oddechowych I, II, III rzędu

- Przewody pęcherzykowe i pęcherzyki

płucne niezmienione

- Zazwyczaj dotyczy płatów górnych oraz

ich szczytowych części

- Często u palaczy papierosów, ludzi

zawodowo narażonych na pyły

- Zwykle towarzyszy jej przewlekłe

zapalenie oskrzeli

Podprzegrodowa rozedma

• Dotyczy obwodowych części zrazika

płucnego tj. pęcherzyków płucnych i
przewodów pęcherzykowych

• Zazwyczaj zlokalizowana w górnych,

podopłucnowych częściach płuc

• Poszerzone obszary mogą osiągać

znaczne rozmiary – rozedma
pęcherzowa

Rozedma całego zrazika

• Dotyczy wszystkich struktur

znajdujących się obwodowo od
oskrzelików końcowych

• Zwykle w dolnych płatach płuc
• Przyczyną jest zazwyczaj wrodzony

niedobór alfa-1-antytrypsyny

Nieregularna rozedma

• Dotyczy fragmentów płuc w

sąsiedztwie blizn pozapalnych

• Obejmuje zazwyczaj drobne

fragmenty miąższu płucnego

• Nie ma większego znaczenia

klinicznego

Inne rodzaje rozedmy

• W patologii często spotykamy się z innymi postaciami zmian

zwyczajowo (!) nazwanych rozedmą. Są to

- rozedma wyrównawcza – poszerzenie różnych struktur

płucnych bez destrukcji ich ścian, najczęściej wynikłe z ubytku
sąsiadującego miąższu płucnego np. w skutek niedodmy lub po
operacyjnym usunięciu części płuca

- rozedma starcza – starczy zanik płuc, makroskopowo

przypominająca rozedmę, mikroskopowo – poszerzenie
przewodów pęcherzykowych i spłycenie pęcherzyków płucnych
bez uszkodzenia struktur elastycznych płuca i destrukcji ścian
oraz objawów klinicznych

- rozedma śródmiąższowa – powstaje przy silnym kaszlu lub

intensywnym sztucznym oddychaniu z użyciem respiratora albo
ustnym nadmuchiwaniu płuc np. u noworodka; dochodzi do
przerwania ciągłości dróg oddechowych i dostawaniu się
powietrza do łącznotkankowego zrębu płucnego.

LECZENIE

• Skłonienie pacjenta do porzucenia nałogu palenia

tytoniu

• Leki rozszerzające oskrzela – działanie

rozkurczowe, poprawa FEV1, zmniejsza się także

rozdęcie płuc, poprawiają mechanikę oddychania

zwłaszcza w czasie wysiłku

• Leki antycholinergiczne – rozszerzają oskrzela,

zmniejszają wydzielanie śluzu bez zmiany jego

lepkości, zapobiegają nocnemu skurczowi oskrzeli

• Leki sympatykomimetyczne – efekt

rozkurczowy występuje już po 5 minutach

• Metyloksantyny – rozszerzają mięśniówkę

oskrzeli i

tt. płucnych, działają przeciwzapalnie i zwiększają

wentylację płuc przez pobudzanie ośrodka

oddechowego i poprawę funkcji przepony

LECZENIE

• Kortykosteroidy – tylko u 10%

pacjentów zauważa się rozkurcz
oskrzeli

• Antybiotyki
• Leczenie tlenem w szpitalu
• Domowe leczenie tlenem
• Nieinwazyjne wspomaganie wentylacji
• Leczenie chirurgiczne

Dziecko 2-miesięczne leczone w pierwszych dniach życia z powodu zmian

miąższowych w płucach o cechach RDS II stopnia.

Na zdjęciu przeglądowym klatki piersiowej wykonanym w tym okresie oba

płuca mają jednakową objętość, cień środkowy nie jest przemieszczony (zdj.

1). W następnych tygodniach życia dziecka ustąpiły zmiany odpowiadające

RDS natomiast pojawiło się zacienienie i pomniejszenie objętości płata

górnego prawego płuca.

Centrilobular emphysema

Rozedma płata prawego górnego . Rozedmowo zmieniony płat górny płuca

prawego. Płuco prawe przemieszcza śródpiersie na stronę lewą i wytwarza

przepuklinę śródpiersiową.

Pacjent z rozedmą

Pacjentka z rozedmą

KONIEC

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ