ADHD
ADHD
Klasyfikacja ICD – 10
Klasyfikacja ICD – 10
ADHD – zespół kinetyczny (Hyperkinetic
ADHD – zespół kinetyczny (Hyperkinetic
Disorder; F90)
Disorder; F90)
-
Wyraźnie stwierdzone nieprawidłowe
Wyraźnie stwierdzone nieprawidłowe
nasilenie zaburzeń uwagi
nasilenie zaburzeń uwagi
-
nadmierna aktywność i niepokój, które
nadmierna aktywność i niepokój, które
wzmagają się w różnych sytuacjach i
wzmagają się w różnych sytuacjach i
utrzymują się w czasie a które nie są
utrzymują się w czasie a które nie są
spowodowane przez inne zaburzenia
spowodowane przez inne zaburzenia
•
Zaburzenie koncentracji uwagi
Zaburzenie koncentracji uwagi
co najmniej 6
co najmniej 6
z 9 objawów braku uwagi utrzymywało się przez
z 9 objawów braku uwagi utrzymywało się przez
sześć miesięcy w stopniu prowadzącym do
sześć miesięcy w stopniu prowadzącym do
nieprzystosowania lub niezgodnym z poziomem
nieprzystosowania lub niezgodnym z poziomem
rozwoju dziecka
rozwoju dziecka
•
Nadmierna aktywność
Nadmierna aktywność
co najmniej 3 z 5
co najmniej 3 z 5
objawów nadmiernej aktywności utrzymywały
objawów nadmiernej aktywności utrzymywały
się co najmniej przez sześć miesięcy
się co najmniej przez sześć miesięcy
•
Impulsywność
Impulsywność
co najmniej 1 z 4 objawów impulsywności
co najmniej 1 z 4 objawów impulsywności
utrzymywało się przez co najmniej sześć
utrzymywało się przez co najmniej sześć
miesięcy
miesięcy
Początek zaburzenia nie później niż w
Początek zaburzenia nie później niż w
siódmym roku życia
siódmym roku życia
Kryteria są spełnione w więcej niż
Kryteria są spełnione w więcej niż
jednej sytuacji
jednej sytuacji
Objawy powodują istotne klinicznie
Objawy powodują istotne klinicznie
cierpienie lub upośledzenie w
cierpienie lub upośledzenie w
zakresie funkcjonowania
zakresie funkcjonowania
społecznego, szkolnego
społecznego, szkolnego
Zaburzenie nie jest częścią innego
Zaburzenie nie jest częścią innego
rozpoznania
rozpoznania
DSM IV
DSM IV
Zespół nadpobudliwości
Zespół nadpobudliwości
psychoruchowej z
psychoruchowej z
zaburzeniami koncentracji
zaburzeniami koncentracji
uwagi
uwagi
(Attention Deficyt
(Attention Deficyt
Hiperactivity Disorder
Hiperactivity Disorder
ADHD;314)
ADHD;314)
Zaburzenia koncentracji uwagi
Zaburzenia koncentracji uwagi
6 z 9 objawów musi utrzymywać się co
6 z 9 objawów musi utrzymywać się co
najmniej sześć miesięcy w stopniu
najmniej sześć miesięcy w stopniu
utrudniającym funkcjonowanie
utrudniającym funkcjonowanie
dziecka bądź w stopniu
dziecka bądź w stopniu
niewspółmiernym do jego rozwoju
niewspółmiernym do jego rozwoju
Nadruchliwość i Impulsywność
Nadruchliwość i Impulsywność
6 z 9 objawów musi utrzymywać się co
6 z 9 objawów musi utrzymywać się co
najmniej sześć miesięcy …
najmniej sześć miesięcy …
Objawy pojawiły się nie później niż przed 7
Objawy pojawiły się nie później niż przed 7
rokiem życia
rokiem życia
Upośledzenie funkcjonowania dziecka
Upośledzenie funkcjonowania dziecka
występuje w dwóch lub więcej sytuacjach
występuje w dwóch lub więcej sytuacjach
np. szkoła i dom
np. szkoła i dom
Stwierdza się klinicznie istotne
Stwierdza się klinicznie istotne
upośledzenie funkcjonowania społecznego
upośledzenie funkcjonowania społecznego
lub szkolnego
lub szkolnego
Objawy u dziecka nie występują w
Objawy u dziecka nie występują w
przebiegu przetrwałych zaburzeń
przebiegu przetrwałych zaburzeń
rozwojowych schizofrenii lub innych
rozwojowych schizofrenii lub innych
psychoz
psychoz
Rozpowszechnienie
Rozpowszechnienie
1 – 20% populacji dziecięcej (DSM IV 3 – 5%)
1 – 20% populacji dziecięcej (DSM IV 3 – 5%)
Trwałe objawy przed 7 rokiem życia
Trwałe objawy przed 7 rokiem życia
6 – 9 rokiem życia szczyt rozpowszechnienia
6 – 9 rokiem życia szczyt rozpowszechnienia
Chłopcy częściej (1:10, 1:2,5)
Chłopcy częściej (1:10, 1:2,5)
Chłopcy – nadruchliwość (depresja, zaburzenia
Chłopcy – nadruchliwość (depresja, zaburzenia
zachowania)
zachowania)
Dziewczynki - zaburzenia koncentracji uwagi
Dziewczynki - zaburzenia koncentracji uwagi
(uzależnienie od alkoholu i narkotyków,
(uzależnienie od alkoholu i narkotyków,
zachowania lękowe)
zachowania lękowe)
Rokowania
Rokowania
Nastolatki 30 – 50% (2/3 chorych)
Nastolatki 30 – 50% (2/3 chorych)
Dorośli 30%
Dorośli 30%
Różnicowanie objawów ADHD
Różnicowanie objawów ADHD
Alergia
Alergia
Choroby genetyczne i metaboliczne
Choroby genetyczne i metaboliczne
Padaczka
Padaczka
Upośledzenie umysłowe
Upośledzenie umysłowe
Przyjmowanie leków mogących wywołać objawy nadpobudliwości
Przyjmowanie leków mogących wywołać objawy nadpobudliwości
Owsiki
Owsiki
Nadczynność tarczycy
Nadczynność tarczycy
Znaczny przyrost trzeciego migdałka
Znaczny przyrost trzeciego migdałka
Zatrucie ołowiem
Zatrucie ołowiem
Płodowy zespół alkoholowy
Płodowy zespół alkoholowy
Zachowanie lękowe
Zachowanie lękowe
Mania i depresja
Mania i depresja
Psychozy
Psychozy
Zespół dziecka maltretowanego
Zespół dziecka maltretowanego
Etiologia
Etiologia
Mikrouszkodzenia OUN
Mikrouszkodzenia OUN
Alergia pokarmowa na barwniki i
Alergia pokarmowa na barwniki i
konserwanty
konserwanty
Alergia na cukier
Alergia na cukier
Zatrucie ołowiem
Zatrucie ołowiem
Teoria genowa
Teoria genowa
Podstawowe zaburzenia dziecka z ADHD
charakteryzują się występowaniem trwałych wzorców zachowania (przed 7
r.ż., przez co najmniej 6 miesięcy), wynikających z odmiennej pracy mózgu
(zaburzenie równowagi procesów pobudzania i hamowania), a nasilających
się pod wpływem stresu
ZABURZENIA
KONCENTRACJI UWAGI
NADRUCHLIWOŚĆ
NADMIERNA
IMPULSYWNOŚĆ
W POSZUKIWANIU PRZYCZYN ADHD
W POSZUKIWANIU PRZYCZYN ADHD
Bardzo dużo osób cierpi na ADHD (2 - 9,5% dzieci w wieku szkolnym), a
Bardzo dużo osób cierpi na ADHD (2 - 9,5% dzieci w wieku szkolnym), a
jego objawy nie zawsze ustępują z wiekiem, jedynie zmieniają swój
jego objawy nie zawsze ustępują z wiekiem, jedynie zmieniają swój
charakter. Osoby dorosłe mają potem problemy z dostosowaniem się
charakter. Osoby dorosłe mają potem problemy z dostosowaniem się
społecznym.
społecznym.
Co najmniej trzykrotnie częściej zespół ten występuje u chłopców niż u
Co najmniej trzykrotnie częściej zespół ten występuje u chłopców niż u
dziewczynek, a badania genetyczne wskazują na jego
dziewczynek, a badania genetyczne wskazują na jego
uwarunkowania poligenowe
uwarunkowania poligenowe
.
.
Zaburzenia związane są ze
Zaburzenia związane są ze
zmniejszeniem struktur kory
zmniejszeniem struktur kory
przedczołowej, części móżdżku, jąder podkorowych oraz z
przedczołowej, części móżdżku, jąder podkorowych oraz z
obniżeniem poziomu dopaminy
obniżeniem poziomu dopaminy
odpowiedzialnej za hamowanie lub
odpowiedzialnej za hamowanie lub
modulowanie czynności neuronów związanych z emocjami i ruchem.
modulowanie czynności neuronów związanych z emocjami i ruchem.
Zaburzenia samokontroli oraz utrudnione hamowanie własnych
Zaburzenia samokontroli oraz utrudnione hamowanie własnych
zachowań jest efektem defektów genetycznych i
zachowań jest efektem defektów genetycznych i
strukturalnych.
strukturalnych.
CZYNNIKI POZAGENETYCZNE
CZYNNIKI POZAGENETYCZNE
wyjaśniają nie więcej niż 20-30%
wyjaśniają nie więcej niż 20-30%
przypadków
przypadków
Wcześniactwo i niedotlenienie przed- i okołoporodowe.
Wcześniactwo i niedotlenienie przed- i okołoporodowe.
Uwarunkowania psychospołeczne: zaburzone funkcjonowanie rodziny,
Uwarunkowania psychospołeczne: zaburzone funkcjonowanie rodziny,
picie alkoholu, palenie papierosów, zażywanie narkotyków przez matkę w
picie alkoholu, palenie papierosów, zażywanie narkotyków przez matkę w
czasie ciąży.
czasie ciąży.
Urazy mózgu, zwłaszcza uszkodzenie kory przedczołowej.
Urazy mózgu, zwłaszcza uszkodzenie kory przedczołowej.
Zespół deprywacji w związku z nie wytworzeniem lub zerwaniem więzi
Zespół deprywacji w związku z nie wytworzeniem lub zerwaniem więzi
między niemowlęciem a rodzicami.
między niemowlęciem a rodzicami.
Niedożywienie we wczesnym okresie życia (niedobór witamin z grupy B, C,
Niedożywienie we wczesnym okresie życia (niedobór witamin z grupy B, C,
wielonienasyconych kwasów tłuszczowych), alergia pokarmowa, nadmiar
wielonienasyconych kwasów tłuszczowych), alergia pokarmowa, nadmiar
barwników, konserwantów i salicylanów w pokarmie, jak również
barwników, konserwantów i salicylanów w pokarmie, jak również
manganu.
manganu.
Ekspozycja na wysokie stężenie ołowiu we wczesnym dzieciństwie i w
Ekspozycja na wysokie stężenie ołowiu we wczesnym dzieciństwie i w
wieku szkolnym.
wieku szkolnym.
PRZEBIEG I ROKOWANIE
PRZEBIEG I ROKOWANIE
Objawy typowe dla ADHD związane są z
Objawy typowe dla ADHD związane są z
obniżonym poziomem
obniżonym poziomem
dopaminy i norepinefryny
dopaminy i norepinefryny
produkowanej przez niedojrzałe neurony
produkowanej przez niedojrzałe neurony
odpowiedzialne za kontrolę uwagi, impulsywności i regulację
odpowiedzialne za kontrolę uwagi, impulsywności i regulację
zachowania.
zachowania.
Zaburzenia istnieją od momentu narodzin, a pierwsze symptomy
Zaburzenia istnieją od momentu narodzin, a pierwsze symptomy
pojawiają się w niemowlęctwie, nasilają się z wiekiem z apogeum w
pojawiają się w niemowlęctwie, nasilają się z wiekiem z apogeum w
okresie wczesnoszkolnym. Po 14 r.ż. zaczynają ustępować (tzw. faza
okresie wczesnoszkolnym. Po 14 r.ż. zaczynają ustępować (tzw. faza
przerwania) wskutek
przerwania) wskutek
zwiększenia wydzielania neuroprzekaźników
zwiększenia wydzielania neuroprzekaźników
w dojrzewających strukturach mózgu
w dojrzewających strukturach mózgu
. Sukcesy w nauce są poniżej
. Sukcesy w nauce są poniżej
posiadanych potencjalnych możliwości związane z niską samooceną.
posiadanych potencjalnych możliwości związane z niską samooceną.
Jednakże u pewnej liczby osób dorosłych nie leczonych w dzieciństwie
Jednakże u pewnej liczby osób dorosłych nie leczonych w dzieciństwie
pozostają kłopoty emocjonalne, związane z impulsywnościa, z
pozostają kłopoty emocjonalne, związane z impulsywnościa, z
koncentracją uwagi, brakiem samokontroli i refleksji, co
koncentracją uwagi, brakiem samokontroli i refleksji, co
utrudnia
utrudnia
funkcjonowanie społeczne
funkcjonowanie społeczne
i zwiększa ryzyko rozwinięcia
i zwiększa ryzyko rozwinięcia
antyspołecznych zachowań, konfliktu z prawem, uzależnień i zaburzeń
antyspołecznych zachowań, konfliktu z prawem, uzależnień i zaburzeń
psychicznych (depresja, samobójstwa).
psychicznych (depresja, samobójstwa).
Nadruchliwość
Nadruchliwość
W domu, gdzie mieszka ktoś z
W domu, gdzie mieszka ktoś z
ADHD nawet kot i złota rybka
ADHD nawet kot i złota rybka
mogą potrzebować terapii
mogą potrzebować terapii
Nadruchliwość
Nadruchliwość
Większa ruchliwość w stosunku do
Większa ruchliwość w stosunku do
rówieśników
rówieśników
Niepokój w obrębie miejsca siedzenia
Niepokój w obrębie miejsca siedzenia
Nadmierna gadatliwość
Nadmierna gadatliwość
Nie można powstrzymać ruchliwości
Nie można powstrzymać ruchliwości
dziecka można jedynie sprawić by jak
dziecka można jedynie sprawić by jak
najmniej przeszkadzało wszystkim w
najmniej przeszkadzało wszystkim w
życiu
życiu
Wszystkie zachowania związane z
Wszystkie zachowania związane z
ekspansją ruchową są niezależne od
ekspansją ruchową są niezależne od
woli dziecka dlatego nie można ich
woli dziecka dlatego nie można ich
karać za objawy
karać za objawy
Zaburzenia uwagi
Zaburzenia uwagi
Odbieranie wszystkich bodźców jako tak
Odbieranie wszystkich bodźców jako tak
samo ważne
samo ważne
Cechy, uwagi
Cechy, uwagi
Selektywność – zdolność do wyboru jednego
Selektywność – zdolność do wyboru jednego
bodźca z wielu
bodźca z wielu
Trwałość – utrzymanie uwagi w nudnej sytuacji
Trwałość – utrzymanie uwagi w nudnej sytuacji
Przerzutność – umiejętność wyszukania
Przerzutność – umiejętność wyszukania
odpowiedniego bodźca (szczegółu)
odpowiedniego bodźca (szczegółu)
Podzielność – zdolność do wykonania kilku
Podzielność – zdolność do wykonania kilku
czynności naraz
czynności naraz
Rozpiętość – ilość bodźców na których można
Rozpiętość – ilość bodźców na których można
się skupić na raz
się skupić na raz
Zastosowanie się do kolejnych
Zastosowanie się do kolejnych
instrukcji
instrukcji
Skupienie się na jednej czynności
Skupienie się na jednej czynności
Wykonanie do końca czynności
Wykonanie do końca czynności
roztargnienie w czasie nauki
roztargnienie w czasie nauki
Długotrwałe słuchanie
Długotrwałe słuchanie
Zapamiętanie rzeczy ważnych np.
Zapamiętanie rzeczy ważnych np.
zadania domowego
zadania domowego
Zaburzenia uwagi
Zaburzenia uwagi
Objawy zaburzeń
Objawy zaburzeń
koncentracji
koncentracji
Krótki czas skupienia się
Krótki czas skupienia się
Brak umiejętności skupienia się na jednej
Brak umiejętności skupienia się na jednej
rzeczy
rzeczy
Łatwe rozpraszanie się po wpływem
Łatwe rozpraszanie się po wpływem
zewnętrznych bodźców
zewnętrznych bodźców
Brak umiejętności długotrwałej pracy nad
Brak umiejętności długotrwałej pracy nad
jednym zadaniem
jednym zadaniem
Gubienie i zapominanie rzeczy
Gubienie i zapominanie rzeczy
Śnienie na jawie
Śnienie na jawie
Nadmierna Impulsywność
Nadmierna Impulsywność
Brak zdolności do zahamowania reakcji
Brak zdolności do zahamowania reakcji
Dziecko z ADHD wie, co powinno zrobić,
Dziecko z ADHD wie, co powinno zrobić,
ale nie potrafi w sposób rutynowy
ale nie potrafi w sposób rutynowy
robić tego, co wie, że powinno
robić tego, co wie, że powinno
Spokojna osoba
Spokojna osoba
Pomysł STOP Decyzja
Pomysł STOP Decyzja
Realizacja
Realizacja
Osoba z ADHD
Osoba z ADHD
Pomysł brak zahamowania
Pomysł brak zahamowania
Realizacja
Realizacja
Impulsywność
Impulsywność
Nie przewidywanie konsekwencji
Nie przewidywanie konsekwencji
Brak umiejętności zastosowania
Brak umiejętności zastosowania
zasad w praktyce (doskonale je znają
zasad w praktyce (doskonale je znają
i chcą przestrzegać)
i chcą przestrzegać)
Brak samokontroli i hamowania
Brak samokontroli i hamowania
zachowań
zachowań
Ciągłe przypominanie o umowach i
Ciągłe przypominanie o umowach i
zakazach DZIEŃ PO DNIU
zakazach DZIEŃ PO DNIU
Inne objawy i zachowania dzieci
Inne objawy i zachowania dzieci
za ADHD
za ADHD
Reakcje emocjonalne, zmiany nastroju
Reakcje emocjonalne, zmiany nastroju
Niedojrzałość emocjonalna i społeczna
Niedojrzałość emocjonalna i społeczna
Mistrzowie dyskusji – „Dlaczego ja?”
Mistrzowie dyskusji – „Dlaczego ja?”
Słabe rozumienie pojęcia czasu
Słabe rozumienie pojęcia czasu
JAK POMÓC DZIECKU
JAK POMÓC DZIECKU
z ADHD
z ADHD
Jak pracować z dzieckiem z
Jak pracować z dzieckiem z
ADHD
ADHD
Zasada nr I
Zasada nr I
ADHD jest chorobą więc nie jest winą
ADHD jest chorobą więc nie jest winą
dziecka. Nie jest też winą rodziców ani
dziecka. Nie jest też winą rodziców ani
nauczycieli.
nauczycieli.
ADHD nie jest wymówką na życie
ADHD nie jest wymówką na życie
ADHD ma swoje uwarunkowania
ADHD ma swoje uwarunkowania
biologiczne
biologiczne
ADHD daje objawy w trzech sferach
ADHD daje objawy w trzech sferach
życia
życia
Zasada nr II
Zasada nr II
Objawy ADHD trwają latami. Nie można
Objawy ADHD trwają latami. Nie można
żadnymi terapeutycznymi metodami
żadnymi terapeutycznymi metodami
doprowadzić do ich zniknięcia a jedynie do
doprowadzić do ich zniknięcia a jedynie do
lepszego funkcjonowania dziecka w
lepszego funkcjonowania dziecka w
środowisku.
środowisku.
Z dzieckiem z ADHD nie można pracować
Z dzieckiem z ADHD nie można pracować
na zapas.
na zapas.
Wprowadzone metody trzeba powtarzać
Wprowadzone metody trzeba powtarzać
codziennie i tak przez wiele lat. Możemy
codziennie i tak przez wiele lat. Możemy
zrezygnować dopiero wtedy, gdy dziecko
zrezygnować dopiero wtedy, gdy dziecko
samo jest w stanie poradzić sobie z danym
samo jest w stanie poradzić sobie z danym
objawem
objawem
Zasada nr III
Zasada nr III
ADHD nie jest brakiem umiejętności czy
ADHD nie jest brakiem umiejętności czy
wiedzy – problemem są trudności w
wiedzy – problemem są trudności w
utrzymaniu adekwatnego poziomu uwagi,
utrzymaniu adekwatnego poziomu uwagi,
motywacji oraz hamowanie reakcji.
motywacji oraz hamowanie reakcji.
Zasada nr IV
Zasada nr IV
Dziecku nadpobudliwemu trudniej sprostać
Dziecku nadpobudliwemu trudniej sprostać
wymaganiom szkolnym i społecznym.
wymaganiom szkolnym i społecznym.
Efektywność dziecka z ADHD jest co
Efektywność dziecka z ADHD jest co
najmniej o 30%niższa od przeciętnej w
najmniej o 30%niższa od przeciętnej w
grupie rówieśniczej.
grupie rówieśniczej.
System zasad konsekwencji i
System zasad konsekwencji i
systematycznej pracy
systematycznej pracy
•
Praca z dzieckiem z ADHD jest
Praca z dzieckiem z ADHD jest
obciążająca i czasochłonna.
obciążająca i czasochłonna.
•
Pracuje się z nim bezpośrednio.
Pracuje się z nim bezpośrednio.
•
Indywidualizacja pracy (mniejsze
Indywidualizacja pracy (mniejsze
klasy, podejście do ucznia).
klasy, podejście do ucznia).
Dziecko nadpobudliwe w
Dziecko nadpobudliwe w
szkole
szkole
Nie bardzo można zmienić dziecko,
Nie bardzo można zmienić dziecko,
można mu jednak pomóc dostosować
można mu jednak pomóc dostosować
się do ogólnych wymogów szkoły.
się do ogólnych wymogów szkoły.
Nie warto tracić energii i czasu na
Nie warto tracić energii i czasu na
walkę z dzieckiem, lepiej poświęcić ją
walkę z dzieckiem, lepiej poświęcić ją
na pomóc mu.
na pomóc mu.
Dlatego też pracując z dzieckiem
Dlatego też pracując z dzieckiem
nadpobudliwym warto:
nadpobudliwym warto:
Poświęcać mu dużo uwagi
Poświęcać mu dużo uwagi
Wzmacniać wszystkie przejawy pożądanego
Wzmacniać wszystkie przejawy pożądanego
zachowania
zachowania
Stosować zrozumiałe dla dziecka reguły
Stosować zrozumiałe dla dziecka reguły
Być konsekwentnym
Być konsekwentnym
Przekazywane informacje powinny być jasne,
Przekazywane informacje powinny być jasne,
proste, krótkie
proste, krótkie
Konsekwencje (pozytywne i negatywne)
Konsekwencje (pozytywne i negatywne)
natychmiastowe – system kar i nagród
natychmiastowe – system kar i nagród
Pomoc dziecku w organizacji najbliższego
Pomoc dziecku w organizacji najbliższego
otoczenia – porządek, organizacja pracy
otoczenia – porządek, organizacja pracy
Pochwały
Pochwały
Jeśli chcesz mieć dobre dziecko, to
Jeśli chcesz mieć dobre dziecko, to
chwal je wiele razy w ciągu dnia.
chwal je wiele razy w ciągu dnia.
A, jeśli myślisz, że nie masz za co, to
A, jeśli myślisz, że nie masz za co, to
wymyśl za co
wymyśl za co
Nagroda
Nagroda
Natychmiastowa
Natychmiastowa
Niepodważalna
Niepodważalna
Niepodzielna
Niepodzielna
Namacalna
Namacalna
Naturalna
Naturalna
Na miarę
Na miarę
Natarczywie przez dziecko oczekiwana
Natarczywie przez dziecko oczekiwana
Konsekwencje
Konsekwencje
10xS Dekalog Supermana
10xS Dekalog Supermana
Szybka
Szybka
Skuteczna
Skuteczna
Stosowana
Stosowana
Sprawiedliwa
Sprawiedliwa
Stała
Stała
Słuszna
Słuszna
Sympatyczna
Sympatyczna
Słowna
Słowna
Stanowcza
Stanowcza
Systematyczna
Systematyczna
Techniki pracy z dzieckiem z
Techniki pracy z dzieckiem z
ADHD
ADHD
•
Parallel teaching – równoczesne przekazywanie wiedzy i
Parallel teaching – równoczesne przekazywanie wiedzy i
zasad zachowania (norm społecznych)
zasad zachowania (norm społecznych)
Wprowadzenie zasad postępowania i zachowania się na
Wprowadzenie zasad postępowania i zachowania się na
lekcji
lekcji
Dawanie jasnych poleceń
Dawanie jasnych poleceń
Stosowanie komunikatów zwrotnych dotyczących
Stosowanie komunikatów zwrotnych dotyczących
zachowania dziecka
zachowania dziecka
Uwaga musi być powiedziana bezpośrednio do dziecka
Uwaga musi być powiedziana bezpośrednio do dziecka
spokojnie naturalnym głosem, mówiąc o faktach a nie
spokojnie naturalnym głosem, mówiąc o faktach a nie
emocjach.
emocjach.
Obserwowanie wszystkich uczniów w klasie
Obserwowanie wszystkich uczniów w klasie
Włączenie wszystkich uczniów do uczestnictwa w lekcji
Włączenie wszystkich uczniów do uczestnictwa w lekcji
Chwalenie
Chwalenie
Te metody nauczyciel stosuje tak jak dobry kucharz przyprawy
Te metody nauczyciel stosuje tak jak dobry kucharz przyprawy
Ławka dziecka z ADHD
Ławka dziecka z ADHD
powinna być:
powinna być:
W pobliżu nauczyciela blisko jego biurka lub tablicy.
W pobliżu nauczyciela blisko jego biurka lub tablicy.
Plecami do reszty klasy
Plecami do reszty klasy
W towarzystwie dobrych uczniów ale nie najlepszych
W towarzystwie dobrych uczniów ale nie najlepszych
przyjaciół
przyjaciół
Z dala od łatwo rozpraszających rzeczy (okno, drzwi, itd.)
Z dala od łatwo rozpraszających rzeczy (okno, drzwi, itd.)
Dzieci z nadruchliwością potrzebują dużo przestrzeni a więc
Dzieci z nadruchliwością potrzebują dużo przestrzeni a więc
siedzą z tyłu klasy
siedzą z tyłu klasy
Oznaczanie granic - zachowania i przestrzeni gdzie może
Oznaczanie granic - zachowania i przestrzeni gdzie może
się poruszać
się poruszać
Wyznaczenie jasnych reguł zachowania w konkretnych
Wyznaczenie jasnych reguł zachowania w konkretnych
sytuacjach
sytuacjach
Okulary na nadpobudliwość
Okulary na nadpobudliwość
metoda nakierowana na radzenie sobie z
metoda nakierowana na radzenie sobie z
objawami ADHD (nadruchliwość,
objawami ADHD (nadruchliwość,
impulsywność i deficyt uwagi)
impulsywność i deficyt uwagi)
Zasady zachowania na lekcji
Zasady zachowania na lekcji
•
Siedź na swoim miejscu
Siedź na swoim miejscu
•
Zajmij się swoim zadaniem
Zajmij się swoim zadaniem
•
Nie rozglądaj się dookoła
Nie rozglądaj się dookoła
•
Nie zaczepiaj kolegów
Nie zaczepiaj kolegów
•
Pracuj
Pracuj
Zmiany sposobu nauczania
Zmiany sposobu nauczania
Zapoznanie z jasnym przejrzystym planem
Zapoznanie z jasnym przejrzystym planem
godziny lekcyjnej – co i kiedy powinien robić
godziny lekcyjnej – co i kiedy powinien robić
uczeń.
uczeń.
Rutynowe czynności przygotowujące do pracy i
Rutynowe czynności przygotowujące do pracy i
porządkujące.
porządkujące.
Wypisywanie na kartce dla dziecka wszystkich
Wypisywanie na kartce dla dziecka wszystkich
najpotrzebniejszych rzeczy do następnych zajęć.
najpotrzebniejszych rzeczy do następnych zajęć.
Sprawdzanie pod koniec lekcji, zapisania pracy
Sprawdzanie pod koniec lekcji, zapisania pracy
domowej.
domowej.
Składanie materiałów dotyczących jednego
Składanie materiałów dotyczących jednego
zagadnienia w oddzielnej teczce, segregatorze.
zagadnienia w oddzielnej teczce, segregatorze.
Umieszczanie zakończonej pracy po lewej stronie
Umieszczanie zakończonej pracy po lewej stronie
ławki.
ławki.
Pobudzanie uwagi dziecka
Pobudzanie uwagi dziecka
-nieuwaga jest charakterystyczną cechą
-nieuwaga jest charakterystyczną cechą
nadpobudliwego dziecka
nadpobudliwego dziecka
- szczegółowa uwaga powstrzymuje niepożądane
- szczegółowa uwaga powstrzymuje niepożądane
zachowania
zachowania
Informacje powinny być przekazywane krótko, skrótowo, w reporterski
Informacje powinny być przekazywane krótko, skrótowo, w reporterski
sposób.
sposób.
W małych dawkach i rozłożeniu w czasie (praca z zegarkiem)
W małych dawkach i rozłożeniu w czasie (praca z zegarkiem)
Natychmiastowe sprawdzenie poprawności zadania.
Natychmiastowe sprawdzenie poprawności zadania.
Dzielenie zadania na mniejsze części.
Dzielenie zadania na mniejsze części.
Zadawanie mniej materiału na raz.
Zadawanie mniej materiału na raz.
Mniejsza ilość zadań na prace domową.
Mniejsza ilość zadań na prace domową.
Urozmaicenie zadań.
Urozmaicenie zadań.
Zachęcenie ucznia.
Zachęcenie ucznia.
Korzystanie z materiałów, które pomagają wizualizacji, stosowanie
Korzystanie z materiałów, które pomagają wizualizacji, stosowanie
doświadczeń i dyskusji.
doświadczeń i dyskusji.
Zachęcanie dzieci do pracy z rodzicami, w mniejszych grupach w zajęciach
Zachęcanie dzieci do pracy z rodzicami, w mniejszych grupach w zajęciach
pozalekcyjnych
pozalekcyjnych
Poprawienie zdolności słuchania
Poprawienie zdolności słuchania
(aktywnego słuchania)
(aktywnego słuchania)
Instrukcje krótkie.
Instrukcje krótkie.
Powtarzanie instrukcji bardzo często zrozumiałym
Powtarzanie instrukcji bardzo często zrozumiałym
językiem.
językiem.
Nakłanianie uczniów do powtórzenia instrukcji po jej
Nakłanianie uczniów do powtórzenia instrukcji po jej
usłyszeniu.
usłyszeniu.
Dla podkreślenia wagi komunikatu używanie takich
Dla podkreślenia wagi komunikatu używanie takich
słów jak: „to jest ważne proszę słuchać” lub „to
słów jak: „to jest ważne proszę słuchać” lub „to
będzie na egzaminie”.
będzie na egzaminie”.
Zilustrowanie informacji za pomocą obrazków
Zilustrowanie informacji za pomocą obrazków
schematów hasła zapisanego na tablicy.
schematów hasła zapisanego na tablicy.
Inne metody pracy z uczniem z
Inne metody pracy z uczniem z
ADHD
ADHD
Możliwość odpowiedzi ustnej zamiast pisemnej lub
Możliwość odpowiedzi ustnej zamiast pisemnej lub
odwrotnie.
odwrotnie.
Skracanie prac pisemnych i większa ilość czasu na
Skracanie prac pisemnych i większa ilość czasu na
jej wykonanie.
jej wykonanie.
Nieustanne przypominanie o sprawdzeniu.
Nieustanne przypominanie o sprawdzeniu.
Mapy pamięci.
Mapy pamięci.
Korzystanie z pomocy komputera, dyktafonu, itp..
Korzystanie z pomocy komputera, dyktafonu, itp..
Właściwe rozplanowanie czasu przez ustalenie
Właściwe rozplanowanie czasu przez ustalenie
planu pracy i odhaczanie czynności wykonanych.
planu pracy i odhaczanie czynności wykonanych.
Nauczanie przez rówieśników lub we
Nauczanie przez rówieśników lub we
współpracującej grupie.
współpracującej grupie.
Okulary na impulsywność
Okulary na impulsywność
Podejdź do dziecka i skoncentruj jego uwagę na
Podejdź do dziecka i skoncentruj jego uwagę na
sobie (spójrz mu w oczy lekko dotknij).
sobie (spójrz mu w oczy lekko dotknij).
Przypomnij zasadę w krótkich słowach np. „obiad
Przypomnij zasadę w krótkich słowach np. „obiad
jemy siedząc przy stole”, „komputer włączamy po
jemy siedząc przy stole”, „komputer włączamy po
odrobieniu lekcji”.
odrobieniu lekcji”.
Przypomnij zasadę tyle razy ile potrzebuje dziecko.
Przypomnij zasadę tyle razy ile potrzebuje dziecko.
Pozostań przy dziecku tak długo aż zastosuje się do
Pozostań przy dziecku tak długo aż zastosuje się do
zasady lub przejdź do konsekwencji.
zasady lub przejdź do konsekwencji.
Częściej formułuj polecenia w formie nakazu a
Częściej formułuj polecenia w formie nakazu a
nie zakazu.
nie zakazu.
Skuteczne wydawanie
Skuteczne wydawanie
poleceń
poleceń
Wybierz polecenie na którym ci najbardziej
Wybierz polecenie na którym ci najbardziej
zależy i które wiesz że wyegzekwujesz.
zależy i które wiesz że wyegzekwujesz.
Podejdź do dziecka.
Podejdź do dziecka.
Nawiąż kontakt wzrokowy – zwróć jego
Nawiąż kontakt wzrokowy – zwróć jego
uwagę.
uwagę.
Wydaj jednoznaczne polecenie w dwóch
Wydaj jednoznaczne polecenie w dwóch
trzech słowach.
trzech słowach.
Powtórz polecenie tyle razy ile wymaga
Powtórz polecenie tyle razy ile wymaga
sytuacja i poproś by dziecko je powtórzyło.
sytuacja i poproś by dziecko je powtórzyło.
Dopilnuj jego wykonania i sprawdź.
Dopilnuj jego wykonania i sprawdź.
Nie oczekujcie, że dziecko
Nie oczekujcie, że dziecko
błyskawicznie zacznie
błyskawicznie zacznie
wypełniać wszystkie wasze
wypełniać wszystkie wasze
polecenia
polecenia
NA POCZĄTKU KAŻDA NAWET
NA POCZĄTKU KAŻDA NAWET
NAJMNIEJSZA POPRAWA TO
NAJMNIEJSZA POPRAWA TO
DUŻY SUKCES!!!!
DUŻY SUKCES!!!!
Okulary na zaburzenia uwagi –
Okulary na zaburzenia uwagi –
koncentracji
koncentracji
Dokładne instrukcje i plany działania w
Dokładne instrukcje i plany działania w
ważnych dla dziecka sytuacjach
ważnych dla dziecka sytuacjach
Instrukcja zadawania pracy domowej.
Instrukcja zadawania pracy domowej.
Nauczyciel powinien dopasować zadania do poziomu
Nauczyciel powinien dopasować zadania do poziomu
ucznia.
ucznia.
Dopilnować by instrukcja była zrozumiała.
Dopilnować by instrukcja była zrozumiała.
Sprawdzić czy zadanie zostało zanotowane przez ucznia.
Sprawdzić czy zadanie zostało zanotowane przez ucznia.
Jeśli nic nie jest zadane informacja „Nic do zrobienia”.
Jeśli nic nie jest zadane informacja „Nic do zrobienia”.
Wyraźnie zapisana informacja o nietypowych sytuacjach
Wyraźnie zapisana informacja o nietypowych sytuacjach
(wycieczka, liście na plastykę).
(wycieczka, liście na plastykę).
Wyraźnie zapisana data sprawdzianu i jego zakres
Wyraźnie zapisana data sprawdzianu i jego zakres
Sprawdzić że uczeń zabierze ze sobą do domu rzeczy
Sprawdzić że uczeń zabierze ze sobą do domu rzeczy
potrzebne do jej wykonania (książki, zeszyty ćwiczeń).
potrzebne do jej wykonania (książki, zeszyty ćwiczeń).
•
Wyznacz godzinę odrabiania lekcji.
Wyznacz godzinę odrabiania lekcji.
•
Wszystkie przyjemności od których trudno się oderwać
Wszystkie przyjemności od których trudno się oderwać
przeżuć na czas po odrobieniu lekcji.
przeżuć na czas po odrobieniu lekcji.
•
Przypominaj dziecku że zbliża się czas odrabiania lekcji.
Przypominaj dziecku że zbliża się czas odrabiania lekcji.
•
Wprowadź nagrodę za przyjście o czasie i konsekwencje
Wprowadź nagrodę za przyjście o czasie i konsekwencje
za nie dotrzymanie czasu.
za nie dotrzymanie czasu.
•
Dopilnujmy „Pustego Biurka”.
Dopilnujmy „Pustego Biurka”.
•
Razem z dzieckiem przeglądaj zeszyty i sprawdzaj co jest
Razem z dzieckiem przeglądaj zeszyty i sprawdzaj co jest
zadane.
zadane.
•
Zaczynaj od czegoś łatwego ponieważ jest nam potrzebny
Zaczynaj od czegoś łatwego ponieważ jest nam potrzebny
sukces.
sukces.
•
Planujmy kolejne etapy, ustalając kilku minutowe przerwy.
Planujmy kolejne etapy, ustalając kilku minutowe przerwy.
•
Kończymy odrabianie lekcji spakowaniem rzeczy na jutro.
Kończymy odrabianie lekcji spakowaniem rzeczy na jutro.
Instrukcja odrabiania lekcji
Instrukcja odrabiania lekcji
Instrukcja pakowania
Instrukcja pakowania
tornistra
tornistra
Razem z dzieckiem bierzemy plan
Razem z dzieckiem bierzemy plan
lekcji na następny dzień.
lekcji na następny dzień.
Prosimy by dziecko pakowało każdy
Prosimy by dziecko pakowało każdy
przedmiot po kolei.
przedmiot po kolei.
Sprawdzamy zawartość piórnika.
Sprawdzamy zawartość piórnika.
Sprawdzamy czy potrzebne są jakieś
Sprawdzamy czy potrzebne są jakieś
nietypowe rzeczy (tablica
nietypowe rzeczy (tablica
przypominajka).
przypominajka).
W razie trudności – inne
W razie trudności – inne
sposoby pomocy
sposoby pomocy
Przypomnij zadanie domowe, ale go nie odrabiaj.
Przypomnij zadanie domowe, ale go nie odrabiaj.
Na początku roku uzgodnij z nauczycielem jakie są
Na początku roku uzgodnij z nauczycielem jakie są
wymagania i zasady odrabiania prac domowych (branie
wymagania i zasady odrabiania prac domowych (branie
kropek).
kropek).
Systematycznie przeglądaj uwagi nauczyciela i
Systematycznie przeglądaj uwagi nauczyciela i
przedyskutuj je z dzieckiem.
przedyskutuj je z dzieckiem.
Sprawdź jak najkorzystniej uczy się twoje dziecko
Sprawdź jak najkorzystniej uczy się twoje dziecko
(wzrokowiec, słuchowiec, ruchowiec)
(wzrokowiec, słuchowiec, ruchowiec)
Jeśli nadal występują trudności, skontaktuj się z
Jeśli nadal występują trudności, skontaktuj się z
nauczycielem.
nauczycielem.
Pochwal dziecko za dobrze wykonaną pracę
Pochwal dziecko za dobrze wykonaną pracę
Kodeks złości
Kodeks złości
•
Każdy ma prawo się złościć
Każdy ma prawo się złościć
•
Wolno = OK.
Wolno = OK.
•
Narysować złość
Narysować złość
•
Powiedzieć bez wulgaryzmów, co „boli”
Powiedzieć bez wulgaryzmów, co „boli”
•
Podrzeć gazetę z niebieskiego „pudełka złości” i
Podrzeć gazetę z niebieskiego „pudełka złości” i
wrzucić do kosza.
wrzucić do kosza.
•
Przerwać pracę na 5 minut.
Przerwać pracę na 5 minut.
•
Inne Twoje pomysły.
Inne Twoje pomysły.
•
Nie wolno = umówiona konsekwencja
Nie wolno = umówiona konsekwencja
•
Nikogo uderzyć, także siebie
Nikogo uderzyć, także siebie
•
Niszczyć rzeczy wspólne i innych osób
Niszczyć rzeczy wspólne i innych osób
•
Wszystkie inne sposoby wyrażania złości przez
Wszystkie inne sposoby wyrażania złości przez
dziecko, których nie akceptujesz.
dziecko, których nie akceptujesz.
35 zalet dzieci z ADHD
35 zalet dzieci z ADHD
•
Mają mnóstwo energii
Mają mnóstwo energii
•
Próbują nowych rzeczy, ryzykują
Próbują nowych rzeczy, ryzykują
•
Są gotowe do rozmowy, do długiej rozmowy
Są gotowe do rozmowy, do długiej rozmowy
•
Dobrze dogadują się z dorosłymi
Dobrze dogadują się z dorosłymi
•
Potrafią robić wiele rzeczy naraz
Potrafią robić wiele rzeczy naraz
•
Są inteligentne – wiele utalentowanych osób
Są inteligentne – wiele utalentowanych osób
miało ADHD
miało ADHD
•
Potrzebują mniej snu
Potrzebują mniej snu
•
Maja wspaniałe poczucie humoru
Maja wspaniałe poczucie humoru
•
Bardzo dobrze opiekują się młodszymi
Bardzo dobrze opiekują się młodszymi
dziećmi
dziećmi
•
Są spontaniczne
Są spontaniczne
•
Dostrzegają szczegóły, których inni nie
Dostrzegają szczegóły, których inni nie
dostrzegają
dostrzegają
•
Rozumieją jak to jest gdy ktoś dokucza
Rozumieją jak to jest gdy ktoś dokucza
lub ma problemy – rozumieją inne dzieci
lub ma problemy – rozumieją inne dzieci
•
Potrafią myśleć niekonwencjonalnie
Potrafią myśleć niekonwencjonalnie
•
Chętnie pomagają innym
Chętnie pomagają innym
•
Są radosne i entuzjastyczne
Są radosne i entuzjastyczne
•
Są obdarzone wielką wyobraźnią
Są obdarzone wielką wyobraźnią
•
Są komunikatywne
Są komunikatywne
•
Są wrażliwe i towarzyskie
Są wrażliwe i towarzyskie
•
Chętnie zawiera przyjaźnie
Chętnie zawiera przyjaźnie
•
Mają wspaniała pamięć
Mają wspaniała pamięć
•
Są odważne
Są odważne
•
Są towarzyskie
Są towarzyskie
•
Są czarujące
Są czarujące
•
Są ciepłe i czułe
Są ciepłe i czułe
•
Są troskliwe
Są troskliwe
•
Są dociekliwe
Są dociekliwe
•
Szybko wybaczają
Szybko wybaczają
•
Są szczere
Są szczere
•
Nigdy się nie nudzą
Nigdy się nie nudzą
•
Potrafią wczuć się w sytuację innych
Potrafią wczuć się w sytuację innych
•
Intuicyjnie robią wiele rzeczy
Intuicyjnie robią wiele rzeczy
•
Są chętne do zabawy
Są chętne do zabawy
•
Są uczciwe
Są uczciwe
•
Są optymistyczne
Są optymistyczne
•
Są ciekawe świata
Są ciekawe świata
Słowa jakie dziecko słyszy od ważnych dla siebie
Słowa jakie dziecko słyszy od ważnych dla siebie
osób pozwalają mu kształtować obraz samego
osób pozwalają mu kształtować obraz samego
siebie taki obraz to najważniejszy kapitał jaki
siebie taki obraz to najważniejszy kapitał jaki
wnosimy w dorosłe życie.
wnosimy w dorosłe życie.
Być może nie możemy uchronić dziecko przed
Być może nie możemy uchronić dziecko przed
popełnieniem błędów. Musimy nauczyć je radzić
popełnieniem błędów. Musimy nauczyć je radzić
sobie z wymaganiami jakie stawia mu świat, jak
sobie z wymaganiami jakie stawia mu świat, jak
ma sobie samo radzić ze sobą.
ma sobie samo radzić ze sobą.
Nie możemy zagwarantować naszemu dziecku
Nie możemy zagwarantować naszemu dziecku
szczęścia ale możemy je nauczyć po nie sięgać.
szczęścia ale możemy je nauczyć po nie sięgać.
To nie jest winą dziecka że ma zespół
To nie jest winą dziecka że ma zespół
nadpobudliwości psychoruchowej.
nadpobudliwości psychoruchowej.
Nikt nie zawinił, po prostu tak
Nikt nie zawinił, po prostu tak
jest!
jest!
Dzieci nadpobudliwe są trudne, a były
Dzieci nadpobudliwe są trudne, a były
by jeszcze trudniejsze, gdyby nie
by jeszcze trudniejsze, gdyby nie
wysiłki i codzienna praca ich
wysiłki i codzienna praca ich
ukochanych rodziców i wychowawców
ukochanych rodziców i wychowawców