XVIII. Samorząd jako
XVIII. Samorząd jako
wyraz zasady
wyraz zasady
decentralizacji
decentralizacji
władzy publicznej i
władzy publicznej i
samorządu
samorządu
Samorząd
Samorząd
Art. 16. 1. Ogół mieszkańców jednostek
zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy
prawa wspólnotę samorządową.
2. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu
władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach
ustaw istotną część zadań publicznych samorząd
wykonuje w imieniu własnym i na własną
odpowiedzialność.
Art. 17. 1. W drodze ustawy można tworzyć
samorządy zawodowe, reprezentujące osoby
wykonujące zawody zaufania publicznego i
sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem
tych zawodów w granicach interesu publicznego i
dla jego ochrony.
2. W drodze ustawy można tworzyć również inne
rodzaje samorządu. Samorządy te nie mogą naruszać
wolności wykonywania zawodu ani ograniczać
wolności podejmowania działalności gospodarczej.
Istota samorządu
Istota samorządu
terytorialnego
terytorialnego
w aspekcie ustrojowym - jako zdecentralizowana
w aspekcie ustrojowym - jako zdecentralizowana
forma administracji publicznej.
forma administracji publicznej.
podmiotem samorządu są społeczności lokalne
podmiotem samorządu są społeczności lokalne
zorganizowane na zasadach określonych w
zorganizowane na zasadach określonych w
ustawie w celu wykonywania w sposób
ustawie w celu wykonywania w sposób
samodzielny określonych zadań z zakresu
samodzielny określonych zadań z zakresu
administracji publicznej.
administracji publicznej.
Art. 163. Samorząd terytorialny wykonuje
zadania publiczne nie zastrzeżone przez
Konstytucję lub ustawy dla organów innych
władz publicznych.
Jest dziedziną władzy wykonawczej
-
- przepisy
dotyczące tego samorządu są określone
bezpośrednio po rozdziale zatytułowanym „Rada
Ministrów i administracja rządowa
Zadania samorządu terytorialnego w
Zadania samorządu terytorialnego w
systemie władzy
systemie władzy
a) zadania publiczne, których Konstytucja i ustawy nie zastrzegły na
a) zadania publiczne, których Konstytucja i ustawy nie zastrzegły na
rzecz administracji rządowej (art. 163 Konstytucji),
rzecz administracji rządowej (art. 163 Konstytucji),
b) sprawy publiczne o lokalnym znaczeniu, niezastrzeżone dla
b) sprawy publiczne o lokalnym znaczeniu, niezastrzeżone dla
innych organów,
innych organów,
c) zadania związane z zaspokajaniem potrzeb zbiorowych
c) zadania związane z zaspokajaniem potrzeb zbiorowych
społeczności lokalnej, określane jako zadania własne,
społeczności lokalnej, określane jako zadania własne,
d) zadania zlecone, czyli przekazane ustawą lub wynikające z
d) zadania zlecone, czyli przekazane ustawą lub wynikające z
porozumień zawartych między organami samorządu
porozumień zawartych między organami samorządu
terytorialnego a organami admi nistracji rządowej.
terytorialnego a organami admi nistracji rządowej.
zadania administracji rządowej realizowane przez gminę oraz
zadania administracji rządowej realizowane przez gminę oraz
zadania własne gminy różnią się następującymi cechami:
zadania własne gminy różnią się następującymi cechami:
-
jednostki samorządu gospodarują swobodnie własnymi środkami
jednostki samorządu gospodarują swobodnie własnymi środkami
finansowymi będącymi w jej dyspozycji
finansowymi będącymi w jej dyspozycji
-
gmina przy wykonywaniu zadań własnych jest związana jedynie
gmina przy wykonywaniu zadań własnych jest związana jedynie
prawem, a żaden organ nie ma prawa ingerowania w treść
prawem, a żaden organ nie ma prawa ingerowania w treść
decyzji z tego zakresu zadań; w ramach nadzoru mogą być uchy
decyzji z tego zakresu zadań; w ramach nadzoru mogą być uchy
lone tylko takie uchwały, które są sprzeczne z prawem
lone tylko takie uchwały, które są sprzeczne z prawem
-
decyzje podlegają zaskarżeniu do samorządowego kolegium
decyzje podlegają zaskarżeniu do samorządowego kolegium
odwoławczego, zaś decyzje z zakresu zadań zleconych do
odwoławczego, zaś decyzje z zakresu zadań zleconych do
wojewody; każda decyzja organu odwoławczego może być
wojewody; każda decyzja organu odwoławczego może być
zaskarżana do Naczelnego Sądu Administracyjnego
zaskarżana do Naczelnego Sądu Administracyjnego
gmina - jej charakter i
gmina - jej charakter i
zadania
zadania
wykonuje wszystkie zadania samorządu
wykonuje wszystkie zadania samorządu
terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek
terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek
samorządu terytorialnego
samorządu terytorialnego
wykonuje
wykonuje
zadania
zadania
publiczne we własnym imieniu i na
publiczne we własnym imieniu i na
własną odpowiedzialność, a dzielą się one na zadania
własną odpowiedzialność, a dzielą się one na zadania
własne i zadania zlecone.
własne i zadania zlecone.
Zadania własne
Zadania własne
są wykonywane przez gminę
są wykonywane przez gminę
samodzielnie, a więc bez ingerencji organów
samodzielnie, a więc bez ingerencji organów
państwowych - głównym zadaniem własnym jest
państwowych - głównym zadaniem własnym jest
zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty.
zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty.
Zadania zlecone
Zadania zlecone
mają z reguły nielokalny,
mają z reguły nielokalny,
ogólnokrajowy charakter. Gmina wykonuje je nie w
ogólnokrajowy charakter. Gmina wykonuje je nie w
imieniu własnym, ale w imieniu administracji
imieniu własnym, ale w imieniu administracji
rządowej. Mogą być nakładane w drodze ustawy,
rządowej. Mogą być nakładane w drodze ustawy,
porozumienia, które określa przedmiot i zakres
porozumienia, które określa przedmiot i zakres
zleconych zadań, środki finansowe w wysokości
zleconych zadań, środki finansowe w wysokości
koniecznej do ich wykonania. Wykonując te zadania,
koniecznej do ich wykonania. Wykonując te zadania,
organy samorządu działają pod kontrolą właściwych
organy samorządu działają pod kontrolą właściwych
organów administracji rządowej i zgodnie z
organów administracji rządowej i zgodnie z
otrzymanymi wytycznymi
otrzymanymi wytycznymi
powiat
powiat
jest to także lokalna wspólnota samorządowa,
jest to także lokalna wspólnota samorządowa,
obejmująca wszystkich mieszkańców
obejmująca wszystkich mieszkańców
wykonuje określone w ustawie zadania publiczne
wykonuje określone w ustawie zadania publiczne
o charakterze ponadgminnym.
o charakterze ponadgminnym.
Z zakresu zadań własnych kompetencje te
Z zakresu zadań własnych kompetencje te
obejmują sprawy dotyczące: edukacji publicznej,
obejmują sprawy dotyczące: edukacji publicznej,
ochrony zdrowia, pomocy społecznej, transportu i
ochrony zdrowia, pomocy społecznej, transportu i
dróg publicznych, kultury, geodezji i kartografii,
dróg publicznych, kultury, geodezji i kartografii,
zagospodarowania przestrzennego, gospodarki
zagospodarowania przestrzennego, gospodarki
wodnej, ochrony środowiska, rolnictwa i
wodnej, ochrony środowiska, rolnictwa i
leśnictwa, porządku publicznego, przeciwdziałania
leśnictwa, porządku publicznego, przeciwdziałania
bezrobociu i in. Zadań własnych powiat nie może
bezrobociu i in. Zadań własnych powiat nie może
przekazać gminom czy województwu.
przekazać gminom czy województwu.
może także otrzymać zadania zlecone co,
może także otrzymać zadania zlecone co,
podobnie jak w przypadku gminy, odbywa się bądź
podobnie jak w przypadku gminy, odbywa się bądź
to w drodze ustawy (zadania obligatoryjne), bądź
to w drodze ustawy (zadania obligatoryjne), bądź
na podstawie zawartego porozumienia.
na podstawie zawartego porozumienia.
województwo
województwo
stanowi największą jednostkę podziału terytorialnego państwa i
stanowi największą jednostkę podziału terytorialnego państwa i
zarazem wspólnotę mieszkańców, w ramach obowiązującej
zarazem wspólnotę mieszkańców, w ramach obowiązującej
trójszczeblowej struktury.
trójszczeblowej struktury.
Ustawa o samorządzie województwa z dnia 5 czerwca 1998 r
Ustawa o samorządzie województwa z dnia 5 czerwca 1998 r
. zadania
. zadania
własne
własne
województwa określa w sposób bardzo szeroki i ogólny -
województwa określa w sposób bardzo szeroki i ogólny -
najważniejszymi zadaniami samorządu województwa jest określanie
najważniejszymi zadaniami samorządu województwa jest określanie
strategii rozwoju województwa, a także prowadzenie polityki służącej
strategii rozwoju województwa, a także prowadzenie polityki służącej
rozwojowi województwa
rozwojowi województwa
strategia rozwojowa województwa powinna obejmować następujące
strategia rozwojowa województwa powinna obejmować następujące
cele: 1) pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie
cele: 1) pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie
świadomości narodowej i obywatelskiej mieszkańców, 2) pobudzanie
świadomości narodowej i obywatelskiej mieszkańców, 2) pobudzanie
aktywności gospodarczej, 3) podnoszenie konkurencyjności i
aktywności gospodarczej, 3) podnoszenie konkurencyjności i
innowacyjności gospodarczej województwa, 4) zachowanie wartości
innowacyjności gospodarczej województwa, 4) zachowanie wartości
środowiska kulturowego i przyrodniczego, 5) kształtowanie i
środowiska kulturowego i przyrodniczego, 5) kształtowanie i
utrzymanie ładu przestrzennego.
utrzymanie ładu przestrzennego.
Na prowadzenie polityki rozwoju województwa składa się: 1) tworzenie
Na prowadzenie polityki rozwoju województwa składa się: 1) tworzenie
warunków rozwoju gospodarczego, 2) utrzymanie i rozbudowa
warunków rozwoju gospodarczego, 2) utrzymanie i rozbudowa
infrastruktury społecznej i technicznej, 3) pozyskiwanie środków
infrastruktury społecznej i technicznej, 3) pozyskiwanie środków
finansowych publicznych i prywatnych w celu realizacji zadań z
finansowych publicznych i prywatnych w celu realizacji zadań z
zakresu użyteczności publicznej, 4) wspie ranie i prowadzenie działań
zakresu użyteczności publicznej, 4) wspie ranie i prowadzenie działań
na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli, 5) racjonalne
na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli, 5) racjonalne
korzystanie z zasobów przyrody oraz kształtowanie środowiska
korzystanie z zasobów przyrody oraz kształtowanie środowiska
naturalnego, 6) wspieranie rozwoju nauki i współpracy nauki z
naturalnego, 6) wspieranie rozwoju nauki i współpracy nauki z
gospodarką, 7) wspieranie rozwoju kultury i in.
gospodarką, 7) wspieranie rozwoju kultury i in.
może także realizować zadania zlecone
może także realizować zadania zlecone
Sprawowanie władzy
Sprawowanie władzy
samorządowej
samorządowej
Sprawy należące do kompetencji samorządu
Sprawy należące do kompetencji samorządu
terytorialnego członkowie wspólnot
terytorialnego członkowie wspólnot
lokalnych (gminy, powiatu, województwa)
lokalnych (gminy, powiatu, województwa)
rozstrzygają: a) w drodze wyborów do rad
rozstrzygają: a) w drodze wyborów do rad
(sejmików) przeprowadzanych w głosowaniu
(sejmików) przeprowadzanych w głosowaniu
powszechnym i bezpośrednim, b) w drodze
powszechnym i bezpośrednim, b) w drodze
referendum, c) za pośrednictwem organów
referendum, c) za pośrednictwem organów
samorządu (organów stanowiących -
samorządu (organów stanowiących -
pochodzących z wyborów, jak również
pochodzących z wyborów, jak również
organów wykonawczych - wybieranych przez
organów wykonawczych - wybieranych przez
rady powiatów bądź sejmiki województw, a
rady powiatów bądź sejmiki województw, a
na szczeblu gminy - przez wyborców).
na szczeblu gminy - przez wyborców).
zasady wyborów
zasady wyborów
ustawa z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin,
ustawa z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin,
rad powiatów i sejmików województw, Dz.U. z 2003 r. Nr 159,
rad powiatów i sejmików województw, Dz.U. z 2003 r. Nr 159,
poz. 1547 - przyjmuje zasady: powszechności, równości,
poz. 1547 - przyjmuje zasady: powszechności, równości,
bezpośredniości i tajności głosowania
bezpośredniości i tajności głosowania
obsadzenie mandatu radnego bez głosowania
obsadzenie mandatu radnego bez głosowania
- gdy w okręgu
- gdy w okręgu
wyborczym została zarejestrowana tylko jedna lista wyborcza,
wyborczym została zarejestrowana tylko jedna lista wyborcza,
która zawiera tylu kandydatów (lub mniej), niż ma być w tym
która zawiera tylu kandydatów (lub mniej), niż ma być w tym
okręgu wybranych radnych.
okręgu wybranych radnych.
Wybory samorządowe zarządza Prezes Rady Ministrów
Wybory samorządowe zarządza Prezes Rady Ministrów
Dopuszczenie się przestępstwa przeciwko wyborom lub
Dopuszczenie się przestępstwa przeciwko wyborom lub
naruszenia przepisów ordynacji wyborczej dotyczących przebiegu
naruszenia przepisów ordynacji wyborczej dotyczących przebiegu
głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyniku wyborów
głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyniku wyborów
stanowi podstawę wniesienia protestu - rozpatruje sąd okręgowy.
stanowi podstawę wniesienia protestu - rozpatruje sąd okręgowy.
Orzekając o nieważności wyborów lub o nieważności wyboru
Orzekając o nieważności wyborów lub o nieważności wyboru
radnego, sąd stwierdza wygaśnięcie mandatów oraz postanawia o
radnego, sąd stwierdza wygaśnięcie mandatów oraz postanawia o
przeprowadzeniu
przeprowadzeniu
wyborów ponownych
wyborów ponownych
.
.
wybory uzupełniające
wybory uzupełniające
zarządza się w przypadku konieczności
zarządza się w przypadku konieczności
obsadzenia mandatu wygasłego.
obsadzenia mandatu wygasłego.
Wygaśnięcie mandatu
Wygaśnięcie mandatu
radnego
radnego
następuje wskutek: a) odmowy złożenia ślubowania, 2)
następuje wskutek: a) odmowy złożenia ślubowania, 2)
pisemnego zrzeczenia się mandatu, 3) utraty prawa wybieral
pisemnego zrzeczenia się mandatu, 3) utraty prawa wybieral
ności lub braku tego prawa w dniu wyborów, 4) prawomocnego
ności lub braku tego prawa w dniu wyborów, 4) prawomocnego
wyroku sądu, orzeczonego za przestępstwo popełnione z winy
wyroku sądu, orzeczonego za przestępstwo popełnione z winy
umyślnej, 5) śmierci.
umyślnej, 5) śmierci.
referendum
referendum
może być przeprowadzane na wszystkich szczeblach struktury
może być przeprowadzane na wszystkich szczeblach struktury
samorządu – referendum gminne, powiatowe, wojewódzkie.
samorządu – referendum gminne, powiatowe, wojewódzkie.
gminne może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny.
gminne może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny.
Obligatoryjne
Obligatoryjne
przeprowadza się w sprawach samoopodatkowania
przeprowadza się w sprawach samoopodatkowania
się mieszkańców na cele publiczne albo w celu odwołania rady
się mieszkańców na cele publiczne albo w celu odwołania rady
przed upły wem jej kadencji.
przed upły wem jej kadencji.
Fakultatywne
Fakultatywne
można przeprowadzać
można przeprowadzać
w każdej innej sprawie ważnej dla gminy.
w każdej innej sprawie ważnej dla gminy.
Prawo zarządzenia referendum przysługuje radzie gminy, a do
Prawo zarządzenia referendum przysługuje radzie gminy, a do
podjęcia stosownej uchwały wymagana jest bezwzględna
podjęcia stosownej uchwały wymagana jest bezwzględna
większość głosów w obecności co najmniej połowy liczby radnych.
większość głosów w obecności co najmniej połowy liczby radnych.
Warunek ważności. W sprawie odwołania rady gminy jest nim
Warunek ważności. W sprawie odwołania rady gminy jest nim
udział co najmniej 30% uprawnionych do głosowania, a wynik
udział co najmniej 30% uprawnionych do głosowania, a wynik
uznaje się za rozstrzygający, jeśli za wnioskiem opowiedziała się
uznaje się za rozstrzygający, jeśli za wnioskiem opowiedziała się
więcej niż połowa głosujących. Uchwalenie tego wniosku jest
więcej niż połowa głosujących. Uchwalenie tego wniosku jest
równoznaczne z odwołaniem rady gminy i jej organu wykonaw
równoznaczne z odwołaniem rady gminy i jej organu wykonaw
czego (wójta, burmistrza, prezydenta miasta). Premier wyznacza
czego (wójta, burmistrza, prezydenta miasta). Premier wyznacza
wówczas osobę, która pełni funkcje tych organów do czasu
wówczas osobę, która pełni funkcje tych organów do czasu
wyboru nowej rady i jej organu wykonawczego. W sprawie
wyboru nowej rady i jej organu wykonawczego. W sprawie
samoopodatkowania się mieszkańców wynik referendum jest
samoopodatkowania się mieszkańców wynik referendum jest
rozstrzygający, jeśli za jednym z rozwiązań opowiedziała się
rozstrzygający, jeśli za jednym z rozwiązań opowiedziała się
większość 2/3 głosujących. w przypadku
większość 2/3 głosujących. w przypadku
referendum
referendum
fakultatywnego
fakultatywnego
warunkiem ważności jest udział 30%
warunkiem ważności jest udział 30%
uprawnionych do głosowania, a wynik jest rozstrzygający, jeśli za
uprawnionych do głosowania, a wynik jest rozstrzygający, jeśli za
jednym z rozwiązań oddano więcej niż połowę ważnych głosów.
jednym z rozwiązań oddano więcej niż połowę ważnych głosów.
Referendum powiatowe i
Referendum powiatowe i
wojewódzkie
wojewódzkie
Także w powiecie można przeprowadzać
Także w powiecie można przeprowadzać
referendum obligatoryjne oraz fakultatywne.
referendum obligatoryjne oraz fakultatywne.
Referendum obligatoryjne dotyczy odwołania rady
Referendum obligatoryjne dotyczy odwołania rady
powiatu przed upływem jej kadencji, zaś
powiatu przed upływem jej kadencji, zaś
referendum fakultatywne w każdej innej sprawie z
referendum fakultatywne w każdej innej sprawie z
zakresu właściwości rady powiatu. Zasady i tryb
zakresu właściwości rady powiatu. Zasady i tryb
przeprowadzania referendum powiatowego są takie
przeprowadzania referendum powiatowego są takie
same jak w przypadku referendum gminnego.
same jak w przypadku referendum gminnego.
Referendum wojewódzkie także może mieć
Referendum wojewódzkie także może mieć
charakter obligatoryjny bądź fakultatywny.
charakter obligatoryjny bądź fakultatywny.
Obligatoryjność referendum dotyczy odwołania
Obligatoryjność referendum dotyczy odwołania
sejmiku województwa przed upływem jego
sejmiku województwa przed upływem jego
kadencji. Referendum fakultatywne może być
kadencji. Referendum fakultatywne może być
przeprowadzane w innej sprawie ważnej dla
przeprowadzane w innej sprawie ważnej dla
województwa lub jego mieszkańców.
województwa lub jego mieszkańców.
Referendum gminne, powiatowe
Referendum gminne, powiatowe
przeprowadza się na wniosek poparty
przeprowadza się na wniosek poparty
przez co najmniej 1/10 ogółu
przez co najmniej 1/10 ogółu
mieszkańców uprawnionych do
mieszkańców uprawnionych do
głosowania na podstawie ustawy o
głosowania na podstawie ustawy o
referendum lokalnym z 15 września 2000
referendum lokalnym z 15 września 2000
r. Z wnioskiem o przeprowadzenie
r. Z wnioskiem o przeprowadzenie
referendum wojewódzkiego może
referendum wojewódzkiego może
wystąpić 5% mieszkańców uprawnionych
wystąpić 5% mieszkańców uprawnionych
do głosowania.
do głosowania.
Organy samorządu
Organy samorządu
terytorialnego
terytorialnego
Organy stanowiące - rady: gmin, powiatów i
Organy stanowiące - rady: gmin, powiatów i
sejmiki województw.
sejmiki województw.
Organy wykonawcze:
Organy wykonawcze:
wójt (burmistrz, prezydent miasta).
wójt (burmistrz, prezydent miasta).
zarząd powiatu
zarząd powiatu
składający się z 5-7 osób.
składający się z 5-7 osób.
W jego skład wchodzą: starosta jako
W jego skład wchodzą: starosta jako
przewodniczący, wicestarosta i członkowie,
przewodniczący, wicestarosta i członkowie,
których wybiera rada powiatu ze swego
których wybiera rada powiatu ze swego
grona lub spoza grona radnych.
grona lub spoza grona radnych.
Zarząd województwa.
Zarząd województwa.
Liczy pięć osób:
Liczy pięć osób:
marszałek województwa, który działa jako
marszałek województwa, który działa jako
przewodniczący, jego zastępcy i członkowie.
przewodniczący, jego zastępcy i członkowie.
Akty prawa miejscowego
Akty prawa miejscowego
stanowione przez organy
stanowione przez organy
samorządu
samorządu
Gminne
Gminne
Powiatowe
Powiatowe
wojewódzkie
wojewódzkie
Przepisy gminne
Przepisy gminne
Przepisy gminne
Przepisy gminne
stanowi rada gminy w formie uchwał,
stanowi rada gminy w formie uchwał,
a tylko wyjątkowo mogą one być wydawane przez organ
a tylko wyjątkowo mogą one być wydawane przez organ
wykonawczy gminy. Ponadto występują także gminne
wykonawczy gminy. Ponadto występują także gminne
przepisy porządkowe, a mogą one być uchwalane tylko
przepisy porządkowe, a mogą one być uchwalane tylko
w celu: a) ochrony życia lub zdrowia obywateli, b)
w celu: a) ochrony życia lub zdrowia obywateli, b)
zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa
zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa
publicznego. Przepisy te ustanawia w zasadzie rada
publicznego. Przepisy te ustanawia w zasadzie rada
gminy, ale w przypadkach niecierpiących zwłoki może je
gminy, ale w przypadkach niecierpiących zwłoki może je
wydawać wójt (burmistrz, prezydent miasta) gminy w
wydawać wójt (burmistrz, prezydent miasta) gminy w
formie zarządzenia. Aktów tego rodzaju zarząd nie może
formie zarządzenia. Aktów tego rodzaju zarząd nie może
wydawać w trakcie sesji rady, wymagają one następnie
wydawać w trakcie sesji rady, wymagają one następnie
przedłożenia ich radzie gminy na najbliższej sesji do
przedłożenia ich radzie gminy na najbliższej sesji do
zatwierdzenia. Odmowa ich zatwier dzenia przez radę
zatwierdzenia. Odmowa ich zatwier dzenia przez radę
lub nieprzedłożenie ich do zatwierdzenia powoduje, iż
lub nieprzedłożenie ich do zatwierdzenia powoduje, iż
tracą one moc obowiązującą.
tracą one moc obowiązującą.
Przepisy gminne
Przepisy gminne
U.o s.g. Art. 40. 1. Na podstawie upoważnień ustawowych gminie
przysługuje prawo stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących
na obszarze gminy.
2. Na podstawie niniejszej ustawy organy gminy mogą wydawać akty prawa
miejscowego w zakresie:
1)
wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych,
2)
organizacji urzędów i instytucji gminnych,
3)
zasad zarządu mieniem gminy,
4)
zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności
publicznej.
3. W zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach
powszechnie obowiązujących rada gminy może wydawać przepisy
porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli
oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego.
4. Przepisy porządkowe, o których mowa w ust. 3, mogą przewidywać za ich
naruszanie karę grzywny wymierzaną w trybie i na zasadach określonych w
prawie o wykroczeniach.
Art.. 41 W przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe może
wydać wójt, w formie zarządzenia. Zarządzenie takie podlega zatwierdzeniu
na najbliższej sesji rady gminy. Traci ono moc w razie odmowy zatwierdzenia
bądź nieprzedstawienia do zatwierdzenia na najbliższej sesji rady.
W razie nieprzedstawienia do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia
zarządzenia rada gminy określa termin utraty jego mocy obowiązującej.
Wójt przesyła przepisy porządkowe do wiadomości wójtom sąsiednich gmin i
staroście powiatu, w którym leży gmina, następnego dnia po ich
ustanowieniu.
Przepisy powiatowe
Przepisy powiatowe
U.os.p.Art. 40. 1. Na podstawie i w granicach upoważnień
zawartych w ustawach rada powiatu stanowi akty prawa
miejscowego obowiązujące na obszarze powiatu.
2. Akty prawa miejscowego stanowione są w szczególności w
sprawach:
1)
wymagających uregulowania w statucie,
2)
porządkowych,
3)
szczególnego trybu zarządzania mieniem powiatu,
4)
zasad i trybu korzystania z powiatowych obiektów i
urządzeń użyteczności publicznej.
Art. 41. 1. W zakresie nieuregulowanym w odrębnych
ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących,
w szczególnie uzasadnionych przypadkach, rada powiatu może
wydawać powiatowe przepisy porządkowe, jeżeli jest to
niezbędne do ochrony życia, zdrowia lub mienia obywateli,
ochrony środowiska naturalnego albo do zapewnienia
porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, o ile
przyczyny te występują na obszarze więcej niż jednej gminy.
2. Powiatowe przepisy porządkowe, o których mowa w ust. 1,
mogą przewidywać za ich naruszenie kary grzywny
wymierzane w trybie i na zasadach określonych w prawie o
wykroczeniach.
Przepisy powiatowe
Przepisy powiatowe
Art. 42. 1. Akty prawa miejscowego powiatu stanowi rada
powiatu w formie uchwały, jeżeli ustawa upoważniająca do
wydania aktu nie stanowi inaczej.
2. Powiatowe przepisy porządkowe, o których mowa w art.
41, w przypadkach niecierpiących zwłoki, może wydać
zarząd.
3. Powiatowe przepisy porządkowe, o których mowa w ust.
2, podlegają zatwierdzeniu na najbliższej sesji rady
powiatu. Tracą one moc w razie nieprzedłożenia ich do
zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia. Termin utraty
mocy obowiązującej określa rada powiatu.
4. Starosta przesyła przepisy porządkowe do wiadomości
organom wykonawczym gmin położonych na obszarze
powiatu i starostom sąsiednich powiatów następnego dnia
po ich ustanowieniu.
Akty prawa miejscowego podpisuje niezwłocznie po ich
uchwaleniu przewodniczący rady powiatu i kieruje do
publikacji.
Przepisy wojewódzkie
Przepisy wojewódzkie
U.os.w.
U.os.w. Art. 89. 1. Na podstawie tej ustawy
oraz na podstawie upoważnień udzielonych w
innych ustawach i w ich granicach sejmik
województwa stanowi akty prawa miejscowego
obowiązujące na obszarze województwa lub
jego części.
2. Przewodniczący sejmiku województwa
podpisuje akty prawa miejscowego, przyjęte
przez sejmik województwa, niezwłocznie po ich
uchwaleniu i kieruje je do publikacji w
wojewódzkim dzienniku urzędowym.
3. Publikacji w wojewódzkim dzienniku
urzędowym podlega także uchwała budżetu
województwa oraz sprawozdanie z wykonania
budżetu województwa.
Akty prawa miejscowego
Akty prawa miejscowego
stanowione przez organy
stanowione przez organy
samorządu
samorządu
rada powiatu
rada powiatu
może stanowić akty prawa
może stanowić akty prawa
miejscowego, wydając je w
miejscowego, wydając je w
formie
formie
uchwał
uchwał
, chyba że ustawa stanowi inaczej.
, chyba że ustawa stanowi inaczej.
W sytuacjach szczególnych rada może
W sytuacjach szczególnych rada może
wydawać powiatowe przepisy
wydawać powiatowe przepisy
porządkowe, a w sytuacjach
porządkowe, a w sytuacjach
niecierpiących zwłoki z prawa ich
niecierpiących zwłoki z prawa ich
wydawania może także korzystać zarząd
wydawania może także korzystać zarząd
powiatu.
powiatu.
sejmik województwa - uchwały
sejmik województwa - uchwały
Ogłaszanie aktów
Ogłaszanie aktów
W wojewódzkim dzienniku urzędowym ogłasza się akty prawa
miejscowego stanowione przez sejmik województwa, organ powiatu oraz
organ gminy
Przepisy porządkowe ogłasza się w drodze obwieszczeń, a także w
sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie lub w środkach masowego
przekazu. Taki sposób ogłoszenia nie zwalnia z obowiązku ich ogłoszenia
w wojewódzkim dzienniku urzędowym, który prowadzi wojewoda.
Organy wydające dzienniki urzędowe prowadzą zbiory tych dzienników.
Za dzień ogłoszenia przepisów porządkowych uważa się dzień wskazany
w obwieszczeniu.
Dzienniki urzędowe, zbiory aktów prawa miejscowego ustanowionych
przez powiat i zbiory przepisów gminnych oraz ogłoszone w nich akty
normatywne są wydawane również w formie elektronicznej.
Starostwo powiatowe gromadzi i udostępnia zbiór aktów prawa
miejscowego ustanowionych przez powiat.
Urząd gminy prowadzi zbiór przepisów gminnych dostępny do
powszechnego wglądu w jego siedzibie.
Dzienniki urzędowe, zbiory aktów prawa miejscowego ustanowionych
przez powiat i zbiory przepisów gminnych albo zawarte w nich akty
normatywne i inne akty prawne udostępnia się:
1) nieodpłatnie poprzez środki komunikacji elektronicznej;
2) odpłatnie za pomocą informatycznych nośników danych w rozumieniu
przepisów ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności
podmiotów realizujących zadania publiczne.
Nadzór nad działalnością samorządu
Nadzór nad działalnością samorządu
terytorialnego
terytorialnego
Art. 171. 1. Działalność samorządu terytorialnego podlega
nadzorowi z punktu widzenia legalności.
2. Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu
terytorialnego są Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w
zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe.
3. Sejm, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może rozwiązać
organ stanowiący samorządu terytorialnego, jeżeli organ ten
rażąco narusza Konstytucję lub ustawy.
Organ nadzorujący ma prawo żądania niezbędnych
informacji oraz mate riałów od organów samorządu, tym zaś
z kolei przysługuje prawo zaskarżania rozstrzygnięć organu
nadzorującego do sądu administracyjnego.
W ramach nadzoru Prezes Rady Ministrów może skierować
W ramach nadzoru Prezes Rady Ministrów może skierować
do Sejmu wniosek o rozwiązanie organu stanowiącego
do Sejmu wniosek o rozwiązanie organu stanowiącego
samorządu terytorialnego, jeśli organ ten w sposób rażący
samorządu terytorialnego, jeśli organ ten w sposób rażący
narusza Konstytucję lub ustawy. Premier ma także prawo
narusza Konstytucję lub ustawy. Premier ma także prawo
rozwiązać zarząd rady i ustanowić zarząd komisaryczny, jeśli
rozwiązać zarząd rady i ustanowić zarząd komisaryczny, jeśli
występuje widoczny brak skuteczności w wykonywaniu
występuje widoczny brak skuteczności w wykonywaniu
zadań publicznych przez ten organ. Może to uczynić także,
zadań publicznych przez ten organ. Może to uczynić także,
gdy organ wykonawczy dopuszcza się powtarzających się
gdy organ wykonawczy dopuszcza się powtarzających się
naruszeń Konstytucji lub ustaw.
naruszeń Konstytucji lub ustaw.
Samorządy specjalne
Samorządy specjalne
Art. 17. 1. W drodze ustawy można tworzyć
samorządy zawodowe, reprezentujące osoby
wykonujące zawody zaufania publicznego i
sprawujące pieczę nad należytym
wykonywaniem tych zawodów w granicach
interesu publicznego i dla jego ochrony.
2. W drodze ustawy można tworzyć również
inne rodzaje samorządu. Samorządy te nie
mogą naruszać wolności wykonywania zawodu
ani ograniczać wolności podejmowania
działalności gospodarczej.