Procesy grupowe

dr Magdalena Żemojtel-Piotrowska

Co to jest grupa?

GRUPA

– dwie lub więcej jednostek

wzajemnie wpływających na siebie.

ORGANIZACJA

– dwie lub więcej osób

współpracujących w ramach określonej

struktury stosunków, aby osiągnąć

określony zbiór lub zbiór celów.

Grupy niespołeczne

– osoby oddziaływujące

na siebie nawzajem przez samą obecność.

Grupy społeczne

– grupy cechujące się

współzależnością, strukturą i tożsamością.

Struktura grupy:

• role i normy

• hierarchia pozycji społecznych

• sieć komunikacji

• spójność

Rola społeczna

• Rola społeczna – zachowania, których oczekuje się

od jednostki zajmującej określoną pozycję społeczną

Typy ról wg Lintona:

• przypisana
• osiągnięta

Typy relacji między rolami:
• konflikt
• komplementarność

Norma

• Norma – reguła zachowania odzwierciedlająca

wartości danej kultury.

• Norma opisowa (deskryptywna)– dotyczy

zachowań rozpowszechnionych w danej
społeczności (tak się robi)

• Norma nakazowa (preskryptywna) – dotyczy

zachowań pożądanych w danej społeczności (tak
trzeba robić)

Normy grupowe

• Normy dotyczące działań

• Normy dot. wyglądu

• Normy dot. nieformalnych układów

społecznych

• Normy dotyczące alokacji dóbr (np. według

zasług, według potrzeb, według wkładu)

Przyczyny powstawania norm

(Baron, Kerr i Miller, 1992)

• Kontrola zachowania

• Usprawnienie kontaktów społecznych i

zwiększenie ich przewidywalności

• Obniżenie niepokoju członków grupy

Hierarchia pozycji społecznych

• Pozycja społeczna – miejsce jednostki w

strukturze społecznej.

• Główne wyznaczniki:
- Status socjoekonomiczny (wykształcenie,

zawód i dochody)

- wiek
- płeć
- atrakcyjność interpersonalna

Sieć komunikacji

Interakcje w małej grupie wg Wilsona:

• służące wymianie informacji;
• służące podejmowaniu decyzji;
• towarzyszące szczególnym zdarzeniom

Komunikacja:
- pionowa
- pozioma

Spójność – siła pozytywnych więzi

interpersonalnych zachodzących w
grupie

Wpływ spójności na funkcjonowanie

grupy wg Shawa:

• bardziej ożywiona komunikacja wewnętrzna;

• bardziej przyjazne nastawienie i większa

gotowość do współpracy;

• większy zakres wzajemnej kontroli zachowań;

• skuteczniejsze osiąganie celów;

• wyższy poziom zadowolenia z udziału w grupie.

FUNKCJONOWANIE GRUPY

Aspekty funkcjonowania grupy wg Ellisa i

Fishera z uwagi na typ relacji:

• zadaniowy – zależność między członkami

grupy a pracą, którą mają oni wykonać
(rodzaj wyzwania i sposób radzenia sobie z
nim);

Główny czynnik: produktywność
• społeczny – zależność między członkami

grupy

Główny czynnik: spójność

Typy zadań grupowych wg

Hackmana:

• produkcyjne

• dyskusyjne

• polegające na rozwiązywaniu problemów

.

Aspekty funkcjonowania grupy z uwagi

na stopień sformalizowania zjawisk

grupowych:

• grupy formalne – reguły jasno określone,

dobrze zdefiniowane mechanizmy kontroli

• grupy nieformalne – reguły i

mechanizmy kontroli mniej
ustrukturalizowane

Źródła oddziaływania grupy na

jednostkę (Zimbardo):

1) Współuczestnictwo

2) Publiczne zaangażowanie

3) Poparcie społeczne

4) Standardy normatywne

Zjawiska grupowego podejmowania

decyzji

• polaryzacja grupowa – podczas dyskusji członkowie grupy

przyjmują bardziej radykalną wersję stanowiska

akceptowanego przez większość

• wpływ mniejszości: wyznaczniki
- konsekwencja
- początkowe podzielanie stanowiska większości
- gotowość do pewnych kompromisów
- pewne poparcie ze strony innych
- bezinteresowność
- przedstawianie poglądów jako „w zasadzie zgodnych” z opinią

większości i nieco wybiegających w przyszłość

- celem grupy jest podjęcie słusznej decyzji

• myślenie grupowe

Właściwości grupy

– Dyrektywny przywódca

– Silna spójność interpersonalna

– Izolacja od wpływów zewnętrznych

– Brak systematycznych procedur podejmowania decyzji

Syndrom myślenia grupowego, Pragnienie osiągnięcia

porozumienia i utrzymania spójności grupy

Stan psychiczny członków grupy

•

Odczuwany nacisk ze strony innych na dostosowanie się do poglądów lidera

•

Odczuwana potrzeba autocenzurowania opozycyjnych poglądów

•

Potrzeba bronienia lidera przed opozycyjnymi poglądami

•

Odczucie, że wszyscy pozostali członkowie grupy zgadzają się ze sobą

•

Złudzenie własnej słuszności oraz braku zagrożenia z zewnątrz

•

Poczucie outsajderów, że są gorsi

Wadliwe procesy dyskusji

Niekompletny przegląd celów

Niekompletny przegląd rozwiązań alternatywnych

Niewystarczające poszukiwanie informacji

Tendencyjna skłonność do interpretowania informacji jako potwierdzających
słuszność podjętej decyzji

Brak analizy słabości przyjętego rozwiązania

Brak powtórnej analizy rozwiązań odrzuconych

Brak planu alternatywnego w razie niepowodzenia przyjętego rozwiązania

Zwiększone

prawdopodobieństwo podjęcia

złej decyzji

Kenrick i in., 2002, s. 631

Źródła strat obniżających wydajność

grupową

• Problem koordynacji wysiłku (efekt

Ringelmanna – ciągnięcie liny: suma

wyników członków grupy działających

samodzielnie była większa niż wyników

tych samych osób działających w grupie)

• Dynamika stosunków grupowych (wpływ

społeczny): polaryzacja grupowa, myślenie

grupowe, jazda na gapę

• Obniżenie motywacji w wyniku

przebywania w grupie (próżniactwo

społeczne)

Maksymalizacja efektywności grupy

• Ważność zadania

• Znaczenie grupy dla jej członków

• Świadomość oceny w grupie

• Kultura (kolektywizm)

• Złożoność zadań, podnosząca zaangażowanie grupowe

• Kompensacja wyników mniej zdolnych członków grupy

przez zdolniejszych

• Przekraczanie własnych deficytów w celu dorównania

lepszym członkom grupy (proces porównań

społecznych)

• Rywalizacja międzygrupowa

• Technika delficka (maksymalne oddzielenie od siebie

członków grupy pracujących nad wspólnym zadaniem)