Zakażenia

Zakażenia

przedporodowe

przedporodowe

opracował: Piotr Uzar

Klinika Patologii Ciąży i

Porodu PAM

Etiologia:



w okresie przedporodowym:
wirusy, bakterie, krętki,
pierwotniaki



w okresie okołoporodowym:
bakterie, wirusy

Drogi zakażenia:



wstępująca

- po pęknięciu

pęcherza płodowego



krwionośna

- przez łożysko



przez ciągłość

- z jamy

otrzewnej

Embriopatie

są swoiste

dla momentu

zakażenia.

Fetopatie

są swoiste

dla

etiologii

zakażenia.

Najważniejsze

zakażenia

przedporodowe:

T

- toksoplazmoza

O

- other (kiła, listerioza)

R

- różyczka

C

- cytomegalia

H

- herpes simplex, hepatitis, HIV

Toksoplazmoza



częstość: 1-2/1000 noworodków



etiologia: Toxoplasma gondi



droga zakażenia: pokarmowa, transfuzja,
transplantacja, przez spojówki



zakażenie płodu: przez łożysko (rezerwuar zarazka)
kiedy jest to pierwotne zakażenie ciężarnej w
okresie ciąży



czynna, nie leczona: poronienie, poród
przedwczesny, obumarcie płodu

Toksoplazmoza



objawy u płodu: zapalenie siatkówki,

małoocze, brak gałki ocznej, zapalenie mózgu

(trwałe uszkodzenia CUN: wodogłowie,

zwapnienia mózgu, zaburzenia rozwoju)



diagnostyka: IgG i IgM swoiste dla

toksoplazmozy we krwi matki lub IgM we krwi

płodu (w 20- 24Hbd)



leczenie: Spiramycyna 3x1,0/d przez 4tyg

Kiła



etiologia: Treponema pallidum



droga zakażenia płodu: przez łożysko po 16
tyg. ciąży



objawy w ciąży u matki i płodu: poronienia,
poród przedwczesny; nieimmunologiczny
obrzęk płodu, obumarcia i zmacerowania
płodu, niska masa urodzeniowa, zahamowanie
rozwoju wewnątrzmacicznego

Kiła



objawy u noworodka:



kiła wczesna: ujawnia się po 10-14d.ż.
kiłowy nieżyt nosa, pęcherzyca kiłowa,
hepatosplenomegalia, żółtaczka, powiększenie
węzłów chłonnych, stany zapalne oka i kości; nie
leczona:



kiła późna: ujawnia się w 6-14 r.ż.- zapalenie
rogówki, głuchota, zęby Hutchinsona, nos
siodełkowaty, szablaste kończyny

Kiła



diagnostyka:
- wywiad (martwe porody)
- skrining wszystkich ciężarnych
- odczyny klasyczne: VDRL i USR
- odczyny swoiste: OWD, FTA, FTA-ABS, odczyn
hemaglutynacji biernej, odczyn immobilizacyjny
Nelsona-Mayera;
- mikroskopowo- krętki w ciemnym polu widzenia

Kiła



leczenie:
- jeśli kiła<1roku to penicylina benzatynowa
2,4mln j. i.m.,
- jak >1roku to 2,4mln/tydzień x3,
- jak kiła CUN to penicylina G krystaliczna
2-4mln i.v. co 4h przez 10-14dni, potem jak
w kile>1roku



po leczeniu badanie serologiczne



leczyć równierz partnera

Listerioza



etiologia: Listeria monocytogenes



źródło zakażenia: surowe mięso, nabiał



droga zakażenia: pokarmowa, przez

spojówki, przez skórę, wziewna, płciowa



objawy u matki: paragrypowe, po okresie

latencji wzrost temp. i zakażenie płynu

owodniowego



powikłania: poronienie, poród przedwczesny

Listerioza



objawy u płodu/noworodka:
a) zakażenie przez łożysko: wieloobjawowa
posocznica (spadek napięcia, łaknienia,
hepatosplenomegalia), uszkodzenia organów
wewnętrznych, śmierć płodu
b) zakażenie okołoporodowe: zapalenie płuc
(75% ) lub zapalenie opon mózgowych kilka

dni po ur. (25% )

Listerioza



diagnostyka: hodowla bakterii, odczyn
immunofluorescencji pośredniej lub OWD z
krwi, wymazu z gardła i pochwy, moczu,
płynu owodniowego



leczenie: ampicylina 1,0-2,0 i.v. co 6h +
gentamycyna 2mg/kg i.v. co 8h

Różyczka



zakażenie do 6Hbd- poronienia, ciężkie wady,
7-17Hbd- wady 1 narządu



objawy u płodu/noworodka: wady słuchu, wzroku,
serca i naczyń (m.in. tetralogia Fallota),
zahamowanie wzrostu płodu, zaburzenia rozwoju
psychoruchowego, wodogłowie



patogeneza: uszkodzenie materiału genetycznego



profilaktyka: zbadać poziom IgG przed ciążą
(miano>1:8- odporność), brak odporności-
szczepienie do 3m-cy przed planowaną ciążą

Różyczka



jeśli kontakt z różyczką w ciąży to wykonać:
- test zahamowania hemaglutynacji (miano>1:32,
bad. w 1 i 2 tyg. choroby)
- IgG
- IgM od 3dni do 4tyg po kontakcie są (+)



leczenie: hiperimmunoglobulina p/różyczce do 7 dni
po kontakcie (po wystąpieniu wysypki nie ma sensu)



zakażenie <17 Hbd - może być wskazaniem do
przerwania ciąży

Cytomegalia



częstość: ok. 1% ciężarnych zakażenie pierwotne
(w 30-40% zakażenie płodu), u 10%
seropozytywnych ciężarnych- wtórna infekcja
(w 3-6% zakażenie płodu)



droga zakażenia: pocałunki, kontakty seksualne,
kontakt z małymi dziećmi, transfuzje, przeszczepy



objawy u matki: gorączka, powiększenie węzłów
chłonnych



powikłania: poronienia, wady, obumarcie płodu

Cytomegalia



objawy u płodu: małogłowie, zap. mózgu i
opon, zwapnienie mózgu,
hepatosplenomegalia, niedokrwistość,
zahamowanie wzrostu płodu, śródmiąższowe
zapalenie płuc, zapalenie mięśnia serca,
zapalenie naczyniówki i siatkówki



noworodki które przeżyją: opóźnienie rozwoju
psychomotorycznego, niedorozwój umysłowy,
atrofia mózgu, padaczka, głuchota, małoocze,
zaćma, niedokrwistość hemolityczna

Cytomegalia



diagnostyka:
- hodowla wirusa z: moczu, wydzieliny z szyjki
macicy, śliny, krwi, kału, wymazu z gardła,
płynu owodniowego
- oznaczenie IgM i IgG we krwi matki; IgM we
krwi płodu



próby leczenia- Gancyklowir dopłodowo

Herpes simplex



częstość: nosicielstwo HSV-2 u 1% ciężarnych



droga zakażenia: płciowa



objawy u matki: rzadko; pęcherzyki na bł.
śluzowej lub skórze okolicy narządów płc.



zakażenie płodu: przez łożysko, po pęknięciu
pęcherza płodowego lub w czasie porodu



powikłania: poronienie, poród przedwczesny,
obumarcie płodu

Herpes simplex



pierwotne zakażenie ciężarnej- 5% zakażeń
płodów przed 32Hbd następnie wzrost aż do 50%
przed porodem



objawy u noworodków: pęcherzyki na skórze,
błonach śluzowych i oczach, postać rozsiana
(wątroba, śledziona, szpik, OUN), 30%
zakażonych noworodków umiera



diagnostyka: rozmaz cytol. z narządów płciowych
matki; wirusy w płynie z pęcherzyków;
badania serologiczne z krwi matki: IgG i IgM

Herpes simplex



profilaktyka: kontrola zakażenia w ciąży



leczenie: infekcja pierwotna- hospitalizacja
i Acyklowir 5x0,2/d p.o. lub i.v. przez 10
dni; infekcja wtórna- leczenie objawowe i
miejscowo Acyklowir



jak są objawy zakażenia to cięcie cesarskie
do 4h po pęknięciu pęcherza płodowego,
jak nie ma objawów- poród drogami natury

Hepatitis



WZW A

- zakażenie HAV w II, III trymestrze

(uszkadza wątrobę płodu) lub w trakcie porodu;
działanie ochronne- gammaglobulina ludzka



WZW B

- zakażenie HBV



przechodzące przez łożysko anty-HBs i anty-
HBe chronią płód przed zakażeniem lub łagodzą
przebieg choroby

Hepatitis



profilaktyka: badanie wszystkich ciężarnych
na obecność HBsAg (hepatitis B surface
antigen)



diagnostyka: badania immunologiczne



leczenie: noworodek do 48h po porodzie
otrzymuje gammaglobulinę anty-HBs i
szczepionkę p/WZW B, II szczepienie po 1
m-cu, III szczepienie po 6 m-cach

HIV



ryzyko zakażenia: przez łożysko (15%);

okołoporodowo- przez krew i wydzieliny

(30%); po porodzie- przez mleko



objawy u płodu: zaburzenia wzrostu,

mikrocefalia, szerokie usta, krótki nos z

płaską nasadą, skośne powieki



opieka nad ciężarną HIV(+) w 2 połowie

ciąży

w poradni specjalistycznej; obserwacja

rozwoju płodu; kontrola WR, CMV Ig, Toxo Ig

HIV



co 2m-ce poziom limfocytów CD4+

- jak <200/mm

3

to leczenie p/wirusowe

(Azotymidyna-AZT, Retrovir, Zidovudine-

ZDV)+ profilaktycznie antybiotykoterapia



ukończenie ciąży cięciem cesarskim o 50%

zmniejsza ryzyko zakażenia



położnica nie może karmić



noworodek pod opieką specjalistyczną

Przedwczesne pęknięcie

pęcherza płodowego



definicja:

przerwanie ciągłości tkanek worka

owodniowego z odpływaniem płynu przed
rozpoczęciem porodu



najczęściej- dolny biegun jaja płodowego,
rzadko- pęknięcie wysokie lub rzekome



ilość odchodzących wód zależy od: ilości płynu,
ciśn. wewnątrzmacicznego i części przodującej



profilaktyka: diagnostyka i leczenie
miejscowych zapaleń pochwy, zakaz palenia

PPPP



etiologia: niewydolność cieśniowo-szyjkowa,
wielowodzie, przedwczesne skurcze, zakażenie
wewnątrzmaciczne, położenie i wady płodu, zła
budowa błon



rozpoznanie: odchodzenie wód, amnioskopia, AFI



powikłania: matka- zakażenie-> uogólnione->
wstrząs

septyczny-> zgon

płód i noworodek- zakażenie, wcześniactwo,
niedotlenienie, uraz okołoporodowy, zaburzenia
rozwoju

PPPP



postępowanie: transport „in utero”; poród w
ośrodkach o najwyższej referencyjności; kontrola
parametrów zakażenia (kliniczne, laboratoryjne,
biofizyczne płodu: KTG, USG)



leczenie zachowawcze (tokoliza,
sterydoterapia<34Hbd, antybiotykoterapia,
amnioinfuzja) lub zakończenie ciąży



obserwacja położnicy w kierunku zakażenia,
krwawienia, powikłań zakrzepowych



obserwacja noworodka w kierunku zakażenia