Geologia i

ekonomika złóż

ROPA I GAZ W ASPEKCIE

ZŁOŻOWYM I

EKONOMICZNYM

Ustawa – prawo

geologiczne i górnicze z

dnia 9 czerwca 2011 r.

Złoże ropy naftowej i gazu – naturalne
nagromadzenie substancji węglowodorowych,
których wydobycie może przynieść korzyść
gospodarczą

Do węglowodorów należą: ropa naftowa, gaz ziemny i
jego pochodne, metan pokładów węgla jako kopalina
główna

Do węglowodorów nie należy metan jako kopalina
towarzysząca węglowi kamiennemu pozyskiwany na
drodze odmetanowania kopalń

Klasyfikacja zasobów

ropy i gazu –

złoża konwencjonalne

ZASOBY GEOLOGICZNE

WYDOBYWALNE

BILANSOWE (do

40% zasobów

geologicznych

WYDOBYWALN

E

EKONOMICZNI

E

PRZEMYSŁOWE

NIEPRZEMYSŁOWE

POZABILANSO
WE

Graniczne wartości parametrów

definiujących złoże

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 grudnia 2001 r. (Dz.

U. Nr 153 poz. 1774)

Lp

.

Parametr

Jednostka

Wartość

graniczna

1

Minimalne pierwotne

zasoby geologiczne*

t

50000

2

Minimalna średnia

wydajność z otworów w

konturze złoża

t/d

2

3

Minimalny stosunek

początkowego ciśnienia

złożowego do ciśnienia

hydrostatycznego

0,6

4

Maksymalna gęstość ropy

g/cm

3

0,9

ROPA NAFTOWA

Minimalna przepuszczalność skał zbiornikowych – 1 mD –
propozycja dodania

*Kursywą zaznaczono proponowane kryteria do usunięcia

Graniczne wartości parametrów

definiujących złoże

Lp

.

Parametr

Jednostka

Wartość

graniczna

1

Minimalne pierwotne

zasoby geologiczne

mln m

3

60

2

Minimalna średnia

wydajność z otworów w

konturze złoża

m

3

/d

3000

3

Minimalna zawartość

węglowodorów

% obj.

30

4

Maksymalna zawartość

rtęci

µg/m

3

40

GAZ ZIEMNY

Minimalna przepuszczalność skał zbiornikowych – 0,1 mD –
propozycja dodania

Jednostki zasobów ropy

i

gazu

•

baryłka (barrel, bbl) – 159 l

•

1 baryłka statystyczna – 0,137 t

•

1 t ropy – ok. 7,3 baryłki

•

m

3

,

•

Nm

3

– normalny metr sześcienny adekwatny do

warunków normalnych

•

petadżul – PJ = 10

15

J, 1 mln m3 gazu = 0,33-0,52 PJ

Szacowanie zasobów

złóż ropy i gazu –

metody statyczne

Szacowanie zasobów

ropy i gazu

Metody statyczne – metoda objętościowa – zakłada, że wielkość

zasobów uzależniona jest od pojemności zbiornika, stosowana

jest dla złóż nowo odkrytych lub w początkowej fazie

eksploatacji

Powierzchnia zbiornika - F

Miąższość zbiornika - m

Współczynnik porowatości - n

Współczynnik nasycenia skał wodą - k

Gęstość ropy - 

Współczynnik wydajności zbiornika (dla ropy) - h

Współczynnik skurczu (dla ropy) - r

Współczynnik ściśliwości (dla gazu) - B

Q=F*m*n*(1-k)/B - dla gazu ziemnego [m

3

]

B= zP

o

T

śr

/P

śr

T

o..,

P – ciśnienie, T - temperatura

Q=F*m*n*k**h*r - dla ropy naftowej [Mg]

Q

w

=Q*K – zasoby wydobywalne [Mg]

Metody dynamiczne – metoda spadku ciśnienia - dla gazu, zakłada
stałą ilość wydobytego gazu na drodze spadku ciśnienia w trakcie
eksploatacji, może być stosowana dla złóż długo
eksploatowanych.

Ciśnienie złożowe i wydobycie
Własności fizyczne płynów złożowych
Fizyczne parametry złoża

V = QP

p

a

1

/(P

P

a

1

-Pa

2

)

 
V – pierwotne zasoby gazu [m

3

]

Q – ilość wydobytego gazu w czasie spadku ciśnienia od
pierwotnego ciśnienia złożowego do średniego przy końcu
eksploatacji
a

1

a

2

– poprawki na odchylenie gazu od prawa Boyle’a

Mariotte’a
P

p

– pierwotne ciśnienie złożowe

P – średnie ciśnienie złożowe przy końcu eksploatacji

Szacowanie zasobów ropy i gazu

Szacowanie zasobów ropy i

gazu

Metody dynamiczne – metoda krzywych spadku
wydobycia – dla ropy i gazu

 

stosowana dla złóż o długiej historii eksploatacji

 opiera się na analizie naturalnego spadku

wydobycia w czasie
 prezentacja w/w analizy w postaci funkcji

wykładniczej, lub hiperbolicznej

Szacowanie zasobów

gazu z

łupków

GiP – Gas in place (ilość gazu w
złożu) – zasoby geologiczne.

Ilość gazu możliwego do
wydobycia
EUR – Estimated ultimate
recovery
SCW – Szacunkowe całkowite
wydobycie

Szacowanie zasobów

prognostycznych ropy i

gazu

Zasoby

prognostyczne

–

nie

odkryty

potencjał

węglowodorowy, szacuje się w celu prognozowania
wydobycia

w

przyszłości

i

określenia

polityki

poszukiwawczej

Sposoby szacowania:

metoda objętościowa

metoda genetyczna, polega na analizie geodynamicznej
basenów sedymentacyjno-strukturalnych, uwzględnia układ
skał macierzystych, zbiornikowych i uszczelniających,
termodynamiczne warunki tworzenia faz węglowodorów i
ich ruchu na drodze akumulacji

Q=P*F, gdzie P – potencjał jednostkowy, F – czynna
genetycznie powierzchnia basenu

Lubiatów-
Grotów

BMB

B3
(Petrobaltic)

Przemyśl

I

II

III

IV

Kamień Pomorski

Bóbrka

Grobla

Kościan
-
Brońsko

Tarchały

Wierzchowic
e

Obszary ropo- i gazonośne:
I – karpacki
II – przedkarpacki
III – wielkopolski
IV – zachodniopomorski
V - bałtycki

Wiek skał zbiornikowych
(piaskowce, dolomity i
wapienie):

trzeciorzęd +
mezozoik

perm +
karbon

kambr

Ważniejsze złoża:

ropa naftowa + gaz

gaz ziemny

Występowanie ropy i gazu w Polsce (złoża konwencjonalne)

Stężyc
a

Wańkow
a