Istotne elementy osobowości

zaburzonej

1. zachowanie uznane ogólnie za

odbiegające od przyjmowanych norm
społeczno-kulturowych,

2. cierpienie, obciążenie psychiczne

spowodowane niemożnością
dostosowania się do otoczenia i jego
oczekiwań,
a zatem zarówno cierpienie osobiste, jak
i obciążenie otoczenia.

OSOBOWOŚĆ ZABURZONA

• niezdolność do trwałych związków emocjonalnych,
• stała drażliwość,
• przedmiotowe traktowanie partnera, także

w związkach seksualnych,

• brak poczucia winy, obwinianie innych

i w konsekwencji brak poczucia odpowiedzialności

(winę ponosi coś lub ktoś inny),

• częste zachowania antyspołeczne,
• nieumiejętność planowania i realizacji celów

odległych, skupienie na teraz i zaraz, brak

umiejętności czekania,

OSOBOWOŚĆ ZABURZONA-

2

• niezdolność przewidywania skutków własnego

zachowania,

• nieumiejętność wyciągania wniosków z

przeszłych doświadczeń i popełnionych błędów,

• nietrwałość dążeń, brak konsekwencji

i wytrwałości, wiele spraw i zadań ma swój

początek, ale nie ma zakończenia,

• tendencje do szantażowania, wymuszania

uległości,

• dysharmonia psychiczna (konflikty wewnętrzne

spowodowane istnieniem sprzecznych dążeń),

• brak wglądu i realnej oceny samego siebie.

Grupa A zaburzeń

osobowości

zaburzenia osobowości przejawiające

się szczególnymi i ekscentrycznymi
zachowaniami - obejmuje trzy typy:

– paranoiczny,
– schizoidalny,
– i schizotypowy.

Grupa B zaburzeń

osobowości

zaburzenia osobowości obejmujące

zachowania dramatyczne,
emocjonalne, nieobliczalnie kapryśne
- obejmuje typy:

– antyspołeczny,
– chwiejny,
– histeroidalny,
– narcystyczny,

Grupa C zaburzeń

osobowości

dotyczy zaburzeń lękowych

osobowości
i obejmuje typy:

• niepewny,
• zależny
• i wymuszony (obsesyjny

).

Osobowość antyspołeczna

• impulsywność reakcji,
• nieumiejętność nawiązywania kontaktów

z innymi ludźmi w oparciu o głębsze związki

emocjonalne (niezdolność kochania),

• traktowanie innych ludzi czysto

instrumentalnie. W zasadzie ludzie, świat,

przyroda stanowi jedynie pole eksploatacji

(skrajny egocentryzm makiawelistyczny

zawierający się w pytaniu:

co z tego można mieć?),

• częste, nie kontrolowane wyładowania agresji,

Osobowość antyspołeczna -

2

• znaczne ograniczenie umiejętności

przewidywania skutków własnych zachowań,

stąd mała skuteczność kary,

• deficyt lęku, brak umiejętności wglądu w

siebie

i w konsekwencji brak poczucia winy i

wyrzutów sumienia,

• skłonności do alkoholu,

• często tendencje autodestrukcyjne,

• nie przywiązywanie wagi do wypowiadanych

sądów i dawanych obietnic (demencja

semantyczna),

• na płaszczyźnie seksualnej mała stałość

i gwałtowny przebieg zachowań seksualnych.

Osobowość antyspołeczna -

3

• Ogólny deficyt lęku powoduje niemożność

przyswajania sobie szybko i trwale „odruchów

moralnych” (stosowanie bodźców awersyjnych

w modyfikowaniu zachowania jest mało

skuteczne). To właśnie mniejszy poziom lęku

stanowi istotną przyczynę trudności prawidłowej

socjalizacji, która pozostaje powierzchowna.

• Z kolei nieumiejętność wczuwania się w psychikę

innych ludzi, brak empatii, w połączeniu

z gwałtownością reakcji emocjonalnych może być

powodem okrucieństwa.

Osobowość antyspołeczna -

4

• Wszelkiego rodzaju oszustwa to specjalność

psychopatów.

• Zwykle nie są zdolni do podejmowania pracy

przez dłuższy okres czasu w tym samym

miejscu.

• Cechuje ich brak odpowiedzialności w

sprawach finansowych.

• Nie potrafią się troszczyć ani o siebie ani o

innych, nawet o własne dzieci.

ALE…

• psychopata odznacza się często pewnym

urokiem osobistym,

• dobrym poziomem inteligencji,

• brakiem złudzeń i skłonności irracjonalnych,

• robi wrażenie człowieka spontanicznego,

• podejmującego inicjatywy społeczne,

• wywoływane pierwsze dobre wrażenie

wykorzystuje do manipulacji.

• W warunkach zagrożenia (działania wojenne,

grupy antyterrorystyczne) psychopaci

potrafią znakomicie działać, są odważni,

wręcz nieustraszeni.

SYNDROM BORDERLINE

• zachowania autodestrukcyjne,
• niestabilność nastroju,
• chaotyczne związki interpersonalne.

OBJAWY BORDERLINE

• impulsywność, gwałtowność reakcji, zwykle

w takich dziedzinach, jak: wydawanie

pieniędzy, seks, nadużywanie substancji,

• zaburzenie samooceny i integracji obrazu

siebie z równoczesnym w miarę

adekwatnym stosunkiem do rzeczywistości,

• unikanie bliskości oparte przede wszystkim

na znacznej podejrzliwości,

• lęk przed oceną i krytyką,

• znaczny stopień konfliktowości i

agresywności,

• zachowania autodestrukcyjne (groźby,

próby samobójcze).

OBJAWY BORDERLINE - 2

• stosowanie – czy raczej chroniczne nadużywanie -

prymitywnych mechanizmów obronnych (negacja,

rozszczepienie, poczucie wszechmocy –

nieograniczonych możliwości – wszystko dla obrony

przed wewnętrznymi konfliktami),

• kontakty interpersonalne intensywne, ale niestałe

z kolejno następującymi po sobie fazami idealizacji

i deprecjacji (chaos związków interpersonalnych),

• duża zmienność emocjonalna, głównie w zakresie

nastroju, a także silne ataki gniewu bez powodu,

• chroniczne poczucie pustki i nudy oraz trudności

w znoszeniu samotności.

PIĘĆ OBSZARÓW ZABURZEŃ

• P – epizody psychotyczne lub podobne do nich

(napady wściekłości, objawy dysocjacji, stany

paranoiczne, epizody omamów lub urojeń),

• I – impulsywność jako cecha najbardziej

utrwalona, zaburzenia samokontroli, zachowania

autodestrukcyjne, prowokowanie niepowodzeń,

zachowania związane ze znacznym ryzykiem,

• S – socjalizacja – przystosowanie społeczne

pozornie poprawne, zwłaszcza w wymiarze

krótkiego przedziału czasowego, często jednak

zachowania nieadekwatne do sytuacji,

PIĘĆ OBSZARÓW ZABURZEŃ -

2

• I – interpersonalne kontakty

wyraźnie dwubiegunowe, często

zgodnie

z zasadą „wszystko albo nic”: od

idealizacji do potępienia,

• A – afektywność zaburzona:

przewlekła dysforia, nagłe zmiany

nastroju, częste stany niepokoju,

depresji, złości lub przeżywanie pustki.