OPARZENIA

Oparzenie (

łac.

combustio)

• uszkodzenie

skóry

i w zależności od stopni

oparzenia także głębiej położonych

tkanek

lub

narządów

wskutek działania ciepła,

żrących substancji chemicznych (stałych,
płynnych, gazowych), prądu elektrycznego,
promieni słonecznych –

UV

, promieniowania

(RTG, UV i innych ekstremalnych czynników
promiennych)

• Przy rozległych oparzeniach ogólnoustrojowy

wstrząs

może doprowadzić do

zgonu

.

Głębokość oparzenia

wyrażana w stopniach ocena stopnia

uszkodzenia tkanek spowodowanych
oparzeniem. Stwierdzenie głębokości
oparzenia bezpośrednio po urazie
może być trudne – niekiedy pełna
ocena głębokości oparzenia jest
możliwa dopiero po 4–5 dniach.

Podział oparzeń

w zależności

od głębokości

Oparzenie I stopnia

• Obejmuje tylko

naskórek

, objawami

są zaczerwienienie

skóry

i ból. Po 2-3

dniach następuje mocne swędzenie
poparzonego obszaru.

• Objawy ustępują po kilku dniach bez

pozostawienia blizn.

Oparzenie II stopnia

powierzchowne (IIA)

• Obejmuje naskórek i część skóry

właściwej, pojawiają się

pęcherze

z

surowiczym płynem, goi się w ciągu
10–21 dni, nie pozostawia blizn.

Oparzenie II stopnia

głębokie (IIB)

• Obejmuje naskórek i pełną grubość

skóry właściwej

z przydatkami. Skóra jest

biała z czerwonymi punktami w okolicy
cebulek włosowych. Bolesność mniejsza
niż w przypadku oparzenia w stopniu IIA ze
względu na uszkodzenie zakończeń
nerwowych. Goi się przez kilka tygodni,
pozostawia

blizny

.

Oparzenie III stopnia

• Martwica obejmuje skórę właściwą wraz z

naczyniami i nerwami skórnymi wraz z

podskórną tkanką tłuszczową. Skóra

przyjmuje barwę od perłowo białej, przez

białoszarą do brunatnej, jest twarda i

sucha. Goi się długo i zazwyczaj wymaga

przeszczepu. Pozostawia widoczne blizny.

Oparzenie IV stopnia

• Martwica sięga tkanek głębiej położonych.

Obejmuje mięśnie, ścięgna, kości. W najcięższych

przypadkach tego typu oparzeń cechą

charakterystyczną jest zwęglenie oparzonej

części ciała. Czasami nie wyróżnia się odrębnego

IV stopnia i wszystkie oparzenia tego typu zalicza

się do oparzeń III stopnia. Czasami także

rozróżnia się oparzenia IV stopnia, gdzie martwica

obejmuje mięśnie, V stopnia, gdzie martwica

sięga do kości i VI stopnia, gdzie martwica

Ocena powierzchni

• Reguła dziewiątek
Reguła ta służy do orientacyjnego określenia poparzonej powierzchni

ciała. Pozwala przy uwzględnieniu głębokości oparzeń ustalić

ciężkość urazu. Powierzchnia głowy, każdej z kończyn górnych

stanowi 9% powierzchni ciała. Powierzchnia przednia tułowia to

18% (9% powierzchnia brzucha oraz 9% powierzchnia klatki

piersiowej). Powierzchnia tylna tułowia stanowi również 18%

powierzchni ciała. Powierzchnia każdej kończyny dolnej to

odpowiednio 18%. Powierzchnia krocza 1%.

• Reguła dłoni
Reguła ta służy do oceny rozległości oparzeń ciała u osób dorosłych.

Wg niej powierzchnia dłoni osoby oparzonej odpowiada 1% łącznej

powierzchni jej ciała.

• Reguła piątek
Reguła ta ma zastosowanie do oceny rozległości oparzeń u

niemowląt. Wg niej powierzchnia głowy, przodu i tyłu tułowia

stanowi po 20% powierzchni ciała. Na każdą kończynę przypada

10% ogólnej powierzchni.

Ocena ciężkości oparzeń

Oparzenia dzielą się na
• lekkie,
• średnio ciężkie
• ciężkie.
Aby dokładnie ocenić uraz należy uwzględnić

głębokość i powierzchnię oparzenia.

Głębokość oparzenia Lekkie Średnio ciężkie Ciężkie

I i II stopień <15% 15-30% >30%

III stopień <5% 5-15%

>15%

Najczęściej występujące

oparzenia to:

• bezpośrednie oparzenia termiczne

(poprzez kontakt z ogniem lub
gorącym przedmiotem).

• słoneczne,
• chemiczne,
• elektryczne.

Ogólne zasady

postępowania w przypadku

oparzeń

• analiza zastanej sytuacji,
• wezwanie pomocy,
• zabezpieczenie miejsca zdarzenia,
• dotarcie do poszkodowanego,
• udzielenie pierwszej pomocy.

Analiza zaistniałej sytuacji

obejmuje :

• rozpoznanie rodzaju zdarzenia, jego przyczyn i możliwości ich

usunięcia,

• ustalenia ilości poszkodowanych,

• ustalenie rodzaju i głębokości obrażeń,

• prognozę rozwoju sytuacji

• aktualne możliwości prowadzenia działań ratowniczych.

W początkowej fazie akcji ratowniczej musi pojawić się osoba,

która pokieruje działaniami innych - zazwyczaj bywa to pierwsza

osoba, która pojawiła się na miejscu zdarzenia (bo najwięcej

zdążyła zobaczyć i wie jak rozwijała się sytuacja) lub osoba

zobowiązana do kierowania działaniami ratowniczymi w ramach

swych obowiązków służbowych lub zakresu odpowiedzialności.

Nie można dopuścić do sytuacji, gdy akcją ratowniczą starają się

kierować dwie lub więcej osób, gdyż prowadzi to do chaosu i

powiększenia strat.

Wezwanie pomocy

pomoc może pochodzić zarówno od osób będących na

miejscu zdarzenia - świadków zaistniałego wypadku, jak

również ze strony profesjonalnych służb ratowniczych -

pogotowia ratunkowego, straży pożarnej i ewentualnie

policji.

     Telefony ratunkowe: 999, 998, 997

 Przy powiadamianiu służb ratowniczych bądź

przygotowany do przekazania poniższych informacji:

• podaj dokładny adres pobytu poszkodowanego lub

miejsca zdarzenia

• podaj rodzaj zdarzenia i rodzaj obrażeń

• podaj wiek, płeć i liczbę poszkodowanych (również

dane personalne, o ile je znasz)

• podaj numer telefonu, z którego dzwonisz oraz swoje

personalia

Zabezpieczenie miejsca

zdarzenia

ma na celu:
• zapewnienie maksymalnego

bezpieczeństwa ratownikom

• uchronienie poszkodowanych przed

dodatkowymi urazami.

Szczególnego znaczenia nabiera to zalecenie

przy porażeniu prądem elektrycznym, przy

pożarach i podczas awarii chemicznych.

Dotarcie do

poszkodowanego

jest warunkiem udzielenia mu pomocy.

Do poszkodowanego należy dotrzeć jak

najszybciej. Ale koniecznie trzeba

pamiętać o zabezpieczeniu drogi powrotu i

możliwych zagrożeniach dla ratownika.

Często zachodzi potrzeba ewakuacji

poszkodowanego z miejsca wypadku.

Konieczna jest wtedy szczególna rozwaga i

kierowanie się zasadą maksymalnej

skuteczności działań przy minimalnym

narażeniu ratowanego i ratującego.

Udzielanie pierwszej

pomocy

Zawsze warto pozostawić osobom

posiadającym odpowiednie
przygotowanie.

Z reguły powinna to robić osoba dorosła.
Udzielając pomocy należy przestrzegać

zasady oceny podstawowych funkcji
życiowych poszkodowanych oraz
wielkości doznanych obrażeń.

Oparzenia

termiczne

Oparzenie termiczne

to uszkodzenie ciała - zmiany powłok

skórnych lub tkanek wewnętrznych,

których przyczyną jest:

• działanie wysokiej temperatury - gorące

płyny - mleko, woda, zupa; para wodna -

czajniki, garnki;

• bezpośredni kontakt z rozgrzanym

przedmiotem - żelazko, grzejnik, grzałka,

pogrzebacz, fajerka, pokrywka

• bezpośredni kontakt z płomieniem.

Objawy oparzenia

termicznego

• rumień (zaczerwienienie skóry),
• ból,
• obrzęk,
• pęcherze,
• wstrząs (przy rozległych oparzeniach),
• duszność, kaszel, trudności w

oddychaniu (przy oparzeniach dróg

oddechowych),

• utrata przytomności.

Postępowanie przy

oparzeniach termicznych

• jak najszybciej schłodzić oparzone miejsce,

• w trakcie schładzania usunąć odzież poprzez rozcięcie,

• w trakcie schładzania usunąć pierścionki, kolczyki, itp.,

• po zakończeniu schładzania rany oparzeniowe osłonić

opatrunkiem jałowym lub hydrożelowym, schładzającym,

• w miarę możliwości unieruchomić i unieść oparzoną

część ciała,

• w przypadku stwierdzenia objawów wstrząsu - blada

spocona skóra, szybkie tętno, pobudzenie

psychoruchowe - należy dziecko ułożyć w pozycji na

wznak z uniesionymi kończynami dolnymi,

• zapewnić komfort cieplny,

• oparzonego należy chronić przed urazami wtórnymi,

• w cięższych przypadkach (rozległe oparzenie, objawy

wstrząsu) natychmiast powiadomić pogotowie ratunkowe

W żadnym wypadku nie

wolno:

• odrywać przylgniętej do rany odzieży,
• przekłuwać pęcherzy,
• dotykać rany oparzeniowej,
• smarować oparzonej skóry maściami,

kremami, tłuszczami, piankami, białkiem

jaja kurzego, ani alkoholem,

• przy oparzeniach wewnętrznych i

rozległych oparzeniach zewnętrznych

podawać doustnie płynów lub pokarmów,

• pozostawić poszkodowanego bez nadzoru.

Oparzenia

chemiczne

Przyczyny

• możemy rozlać niebezpieczny płyn i starać się go

nieumiejętnie posprzątać - wtedy może dojść do

oparzenia skóry palców, rąk i całego ciała,

• możemy rozlać na ubranie żrący płyn - dochodzi

wtedy do niebezpiecznych oparzeń różnych części

ciała,

• możemy wypić żrący płyn przechowywany w

butelce, która ma etykietę i kształt pojemnika

produktu spożywczego,

• podczas czyszczenia spływu wody żrącym płynem

lub środkiem sproszkowanym, wydzielające się

opary powodują podrażnienie oczu, które

przecieramy zabrudzoną ręką.

Oparzenia chemiczne skóry

-Objawy:

• ostry kłujący ból,
• rumień lub plamiste przebarwienia

skóry,

• pęcherze,
• złuszczanie martwiczych tkanek.

Postępowanie:

• obfite spłukanie rozproszonym strumieniem wody,
• usunięcie odzieży i biżuterii oraz kontynuacja

spłukiwania ran oparzeniowych,

• założenie opatrunku jałowego lub hydrożelowego

schładzającego,

• łożenie poszkodowanego tak, by rany nie

powodowały dalszych cierpień,

• identyfikacja substancji parzącej - zachować

opakowanie,

• skontaktować się z lekarzem.

Oparzenia chemiczne

przewodu pokarmowego –

Objawy:

• piekący ból jamy ustnej, gardła oraz

przełyku,

• odbarwienie czerwieni wargowej i

błon śluzowych jamy ustnej

• nudności, wymioty.

Postępowanie

• obmycie twarzy i płukanie jamy ustnej

dużą ilością wody,

• podanie do picia małymi tykami chłodnej

wody lub mleka,

• podanie białka jaja kurzego do wypicia,

• identyfikacja substancji parzącej -

zachować opakowanie,

• natychmiast skontaktować się z lekarzem.
W żadnym wypadku nie wolno

wywoływać wymiotów!

Chemiczne oparzenia oka

-Objawy:

• ostry ból oka,
• trudności z otwieraniem oka,
• obfite łzawienie,
• światłowstręt,
• zaczerwienienie i obrzęk powiek.

Postępowanie

• obfite przemywanie oka wodą bieżącą,

• delikatne i obfite spłukiwanie powiek od strony

wewnętrznej,

• opatrunek jałowy na oko,

• identyfikacja substancji parzącej - zachować

opakowanie,

• skontaktować się z lekarzem,

• W żadnym wypadku nie wolno:

– przecierać oczu.

• dopuścić do kontaktu wody spłukującej

oparzone oko z okiem zdrowym!

Jako oparzenia, które

wymagają konsultacji

lekarskiej traktujemy:

• Oparzenia przekraczające 3 %

powierzchni ciała.

• Oparzenia twarzy, szyi i klatki

piersiowej, krocza. 

• Oparzenia II i III stopnia.

Choroba

oparzeniowa

Pojęcie to obejmuje zmiany miejscowe
skóry i wynikające z nich zmiany

ogólnoustrojowe.

Choroba oparzeniowa rozwija się w

czasie – jej wyrazem są poważne
zmiany metaboliczne.

W chorobie

oparzeniowej

wyróżnia się

3 okresy

1. Okres wstrząsu

oparzeniowego

trwa 48-72 godz.

Początkowo dominuje utrata płynu pozakomórkowego.

W wyniku uszkodzenia naczyń włosowatych

dochodzi do przechodzenia płynu do tkanek i

powstawania obrzęków.

Objawy te występują zaraz po urazie oparzeniowym i

utrzymują się przez cały czas.

Dochodzi do zmniejszenia objętości krwi krążącej,

mniejszy jej dopływ do serca powoduje spadek

wyrzutowej objętości serca, prowadzący do

znacznego obniżenia ciśnienia tętniczego.

Obniża się przepływ krwi przez naczynia włosowate.
Wstrząs oparzeniowy zaburza prawidłową przemianę

materii na skutek upośledzenia przepływu krwi i

niedotlenienia tkanek.

2. Okres kataboliczny

trwa ok. 4 tygodni,

dochodzi w nim do poważnych zaburzeń metabolicznych.
Najbardziej charakterystyczne są

• zaburzenia białkowe,

• niedokrwistość z powodu rozpadu krwinek,

• zaburzenia oddechowe

• rozwijające się zakażenia.
Bakterie dominujące w zakażeniu uogólnionym to:

• gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus),

• pałeczka ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa)

• pałeczka odmieńca (Proteus mirabilis).

Powodują one zniszczenie tkanek, wnikają do naczyń

krwionośnych i chłonnych, upośledzają gojenie się ran

oparzeniowych.

3. Okres anaboliczny

trwa różnie długo.

W okresie tym następuje opanowanie

ogólnoustrojowych powikłań,
zahamowanie procesów
katabolicznych, ustąpienie
niedokrwistości, niedobiałczenia,
opanowanie zakażeń.

Ciężkie i rozległe zakażenia mogą jednak

doprowadzić do zgonu.

Leczenie choroby

oparzeniowej

• zapewnieniu mu drożności dróg oddechowych,

• podaniu tlenu (szczególnie w oparzeniach twarzy, szyi,

zaburzeniach świadomości),

• ocenie rozległości i stopnia oparzeń,

• zapewnieniu wkłucia żylnego,

• pobraniu krwi do badań biochemicznych,

• działaniu przeciwwstrząsowym i przeciwbólowym,

• uzupełnianiu gwałtownej utraty płynów,

• rozpoznaniu i leczeniu współistniejących i zagrażających życiu

urazów,

• wprowadzeniu cewnika Foleya do pęcherza moczowego (do oceny

godzinowej diurezy),

• podaniu anatoksyny przeciwtężcowej lub surowicy,

• prowadzeniu badań gazometrycznych,

• miejscowym zaopatrzeniu rany, podaniu antybiotyków.

• Prowadzona jest terapia przetoczeniowa, czyli dożylne

przetaczanie płynów, której celem jest utrzymanie procesów

fizjologicznych na właściwym poziomie, tzn.: prawidłowej objętości

wydalanego moczu, obecności podstawowych objawów i czynności

życiowych, prawidłowym stanie psychicznym pacjenta i stężeniu

elektrolitów we krwi oraz zachowaniu czynności wentylacyjnej.

Płynoterapia

• Stosuje się następujące płyny:
• roztwory elektrolitów (płyn Ringera,

0,9% NaCL, płyn wieloelektrolitowy)

• roztwory koloidowe (albuminy 5%,

zgodne grupowo osocze, dekstran,
aminokwasy, krew).

•

Objętość koniecznych do

przetoczenia płynów zależy od

rozległości oparzenia

. W ciągu pierwszych 24 godz. zaleca się przetaczanie

2-4 ml płynów na 1 kg m.c. i 1% powierzchni

oparzonej (2-4 ml/kg m.c./ % p.c.).

W I dobie od wystąpienia oparzenia, w ciągu

pierwszych 8 godz. przetacza się połowę obliczonej

objętości płynów, w ciągu pozostałych 16 godz. -

pozostałą objętość.

W II i III dobie przetaczania szybkość przetoczeń

zwalnia i zależy od wyników badań laboratoryjnych i

objawów klinicznych.

Skuteczność przetoczeń wymaga stałej oceny.
Należy kontrolować: diurezę godzinową (ok. 0,5

ml/kg/h); u dorosłego diureza godzinowa powinna

wynosić 30-60 ml, jeśli jest niższa, należy

przyspieszyć przetaczanie płynów.

Jeżeli diureza mimo to się nie

zwiększy, świadczy to o
niewydolności nerek – może
dojść do obrzęku płuc lub mózgu,