Prawo i instytucje Unii

Europejskiej

Ekonomia europejskiej

integracji

Podręczniki

Prowadząca: Paulina
Krakowiak



Email: [e-mail]



Tel. [phone]

Art. 13 ust. 1 TUE instytucjami
Unii są:



Parlament Europejski



Rada Europejska



Rada



Komisja Europejska



Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej



Europejski Bank Centralny



Trybunał Obrachunkowy

Parlament Europejski

Parlament Europejski – ogólna
charakterystyka



siedziba: Strasburg – siedziba oficjalna, odbywa się

tam przynajmniej 12 posiedzeń w ciągu roku,

Bruksela – siedziba faktyczna, w Luksemburgu

znajduje się Sekretariat Generalny



kadencja: 5 – letnia



wybory: bezpośrednie, powszechne, proporcjonalne,

wolne i tajne



liczba posłów ogółem: 750+ Przewodniczący= 751

liczba posłów z danego państwa: między 6 a 96 -

reprezentacja w systemie „degresywnej

proporcjonalności

W chwili obecnej jest 754 posłów do PE,” Polska ma

51 posłów.

PE- organy wewnętrzne



przewodniczący,

•

wiceprzewodniczący (14),

•

kwestorzy (5) – odpowiedzialni za
sprawy administracyjne i finansowe
bezpośrednio dotyczące posłów,

•

prezydium (przewodniczący i
wiceprzewodniczący, kwestorzy
jedynie głos doradczy)

Parlament Europejski -
organy



Funkcjonalne

•

komisje stałe

•

komisje specjalne



Polityczne – partie

(w aktualnej kadencji 7 różnych)

Europejska Partia Ludowa (EPP) – obecnie najliczniejsza

frakcja
Postępowy Sojusz Socjalistów i Demokratów (S&D) 
Porozumienie Liberałów i Demokratów na rzecz

Europy (ALDE) 
Zieloni - Wolny Sojusz Europejski (Greens/EFA) 
Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy (ECR) 
Zjednoczona Lewica Europejska - Nordycka Zielona

Lewica (GUE/NGL) 
Europa Wolności i Demokracji (EFD) 

Parlament Europejski -
funkcje



Prawodawcza:

•

Parlament tworzy prawo łącznie z Radą.

•

Podstawowe znaczenie ma zwykła
procedura prawodawcza (odpowiednik
trybu współdecyzji).

•

Specjalna procedura ustawodawcza
(odpowiada procedurze zgody czy
konsultacji) np. w stosunku do środków
służących zwalczaniu dyskryminacji czy
niektórych kwestiach podatkowych.

Parlament Europejski -
funkcje



Budżetowa:

•

Sprawuje z Radą władzę budżetową.

•

Sprawuje kontrolę polityczną nad
wykonaniem budżetu i udziela Komisji na
zlecenie Rady absolutorium budżetowego.

Parlament Europejski -
funkcje



Kontrolna:

•

Eurodeputowani mają możliwość zadawania
pytań Radzie, Komisji i EBC.

•

Prowadzi analizę sprawozdań przedkładanych
przez takie podmioty jak RE, EBC, TO, RPO.

•

Udziela votum nieufności Komisji.

•

Rozpatruje petycje wnoszone przez obywateli.

•

Ma prawo wniesienia skargi do TS o stwierdzenie
nieważności aktów prawa UE oraz skargi o
zaniechanie działania przez instytucje UE.

Parlament Europejski -
funkcje



Kreacyjna: uczestniczy w wyborze

członków niektórych instytucji i organów
np.

•

Komisji Europejskiej,

•

ERPO.

Europejski Rzecznik Praw
Obywatelskich



Rzecznik jest wybierany przez PE na

odnawialną pięcioletnią kadencję. Aktualnie
jest nim Grek Nikiforos Diamandouros.



Rzecznik Praw Obywatelskich odpowiada na

skargi

obywateli,

przedsiębiorstw

i

organizacji z UE, pomagając w ujawnianiu
przypadków

„niewłaściwego

administrowania”

lub

łamania

prawa

człowieka. 

Europejski Rzecznik Praw
Obywatelskich



Rzecznik może rozwiązać problem poprzez
zwykłe poinformowanie instytucji, organu,
urzędu lub agencji, których dotyczy skarga.
Jeżeli te działania nie poskutkują, Rzecznik
może wystosować zalecenia do instytucji,
której dotyczy skarga. Jeżeli instytucja ta nie
przyjmuje jego zaleceń, Rzecznik może
przedłożyć

Parlamentowi

Europejskiemu

specjalne sprawozdanie, w wyniku którego
Parlament w razie potrzeby może podjąć
niezbędne działania na szczeblu politycznym.

Rada Europejska

Rada Europejska



Geneza: nieformalne spotkania szefów państw i

rządów



Skład:

- szefowie państw lub rządów (RE może podjąć decyzję

by towarzyszył im minister)

- przewodniczący RUE
- przewodniczący Komisji
+ możliwość uczestnictwa przewidziana dla wysokiego

przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki

bezpieczeństwa (bez prawa głosu)



PL i Finlandia są jedynymi krajami, gdzie zdarza się, że

obaj, zwyczajowo pozostałe kraje reprezentują

premierzy (w Niemczech Kanclerz) a Francję prezydent

Rada Europejska



Organizacja wewnętrzna:
Przewodniczący – jedyny organ, powołany w
wyniku zmian wprowadzonych traktatem z
Lizbony. Główne zadania przewodniczącego
to:

•

kierowanie pracami,

•

zapewnianie ciągłość działań Rady,

•

reprezentacja UE na zewnątrz w zakresie
kwestii, które należą do jego obowiązków

Aktualnie funkcję tą pełni Herman Van

Rompuy

Rada Europejska -
kompetencje

„Nadaje Unii impulsy niezbędne do

jej rozwoju i określa ogólne kierunki
i priorytety polityczne”

art. 15 Traktat z Lizbony

Rada Europejska -
kompetencje

•

ma charakter wyłącznie polityczny, nie ma
uprawnień prawodawczych (może jednak
sugerować przedkładanie projektów
stosownych aktów prawnych),

•

aprobuje wstępnie propozycje programowe
komisji zawarte w tzw. Białych księgach,

•

gwarant spójności działań Unii we
wszystkich dziedzinach

Rada Europejska -
kompetencje

•

w zakresie uprawnień kreacyjnych:

- wybiera przewodniczącego Rady

Europejskiej

- mianuje wysokiego przedstawiciela Unii do

spraw zagranicznych i polityki
bezpieczeństwa (za zgodą
przewodniczącego Komisji)

- wskazuje, biorąc pod uwagę wynik wyborów

do PE kandydata na przewodniczącego
Komisji Europejskiej (wybieranego przez PE)

Rada Unii Europejskiej

Rada Unii Europejskiej



Główny organ decyzyjny UE



Skład rady nie ma stałego

charakteru, zmienia się w
zależności od przedmiotu obrad

Rada Unii Europejskiej



Możliwych 10 konfiguracji rady:

- Rada ds. Ogólnych (GAC)

- Rada ds. Zagranicznych (FAC)
- Rada ds. Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN)
- Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw

Wewnętrznych (JHA)
- Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i

Ochrony Konsumentów (EPSCO)
- Rada ds. Konkurencyjności (COMPET)
- Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii (TTE)
- Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa (AGRI)
- Rada ds. Środowiska (ENVI)
- Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury (EYC).

Rada Unii Europejskiej



Reprezentuje interes państw

członkowskich, w odróżnieniu od Komisji,
która reprezentuje interes unijny



Siedziba Bruksela (jednak w kwietniu,

czerwcu i październiku zbiera się w
Luksemburgu)



Podstawowymi funkcjami Rady są funkcje

prawodawcze i budżetowe, które dzieli jako
równorzędny prawodawca z PE.

Rada Unii Europejskiej -
funkcje



Prawodawcza:

- wydaje akty prawnie wiążące

(rozporządzenia, dyrektywy, decyzje)

- wydaje akty nie mające mocy

prawnie wiążącej (zalecenia, opinie,
memoranda, stanowiska)



Budżetowa (przed Lizboną miała większe
kompetencje, wynikało to z podziału
wydatków na obowiązkowe i
nieobowiązkowe)

Rada Unii Europejskiej -
funkcje



Koordynacyjna – 16 ust. 1 TUE – zapewnienie

koordynacji ogólnych polityk gospodarczych

państw członkowskich



Kreacyjna – powoływanie niektórych organów i

nadawanie im statusów (regulaminy itd.) np.

sądy wyspecjalizowane prze Sądzie



Kontrolna – inaczej niż w przypadku

Parlamentu słabo rozwinięta, wiąże się raczej z

kwestami przestrzegania prawa niż aspektami

politycznymi



W sferze międzynarodowej – upoważnia do

podjęcia rokowań międzynarodowych i wydaje

wytyczne

Komitet Stałych
Przedstawicieli



Fr. Comité des représentants

permanents, COREPER



Składa się ze stałych przedstawicieli krajów

członkowskich Unii Europejskiej przy Radzie
Unii Europejskiej w Brukseli w
randze ambasadorów oraz ich zastępców.



Przygotowuje i koordynuje prace Rady, w

tym projekty aktów prawnych
przyjmowanych przez Radę ( w istocie są
dwa komitety, drugi zajmuje się bardziej
kwestiami technicznymi)

Komisja Europejska

Komisja Europejska



Jest organem wykonawczym UE.



Skład: 1 państwo-1 komisarz=27, po 2012

liczba członków nie będzie mogła
przekroczyć 2/3 liczby państw
członkowskich/



Idea: członkowie Komisji nie są delegatami

państw członkowskich, ale działającymi w
interesie Unii funkcjonariuszami
międzynarodowymi. W swoich działaniach
są niezależni.

Komisja Europejska



Tryb wyłaniania:

- przewodniczący: RE, stanowiąc większością

kwalifikowaną, uwzględniając wyniki wyborów do
Parlamentu Europejskiego, przedstawia
kandydata na przewodniczącego KE, który jest
następnie zatwierdzany przez PE. Aktualnie
funkcję tę pełni José Manuel Barroso.

- reszta członków: RUE, w porozumieniu z

przewodniczącym KE, ustala listę komisarzy,
postępując według sugestii państw
członkowskich. Następnie skład Komisji podlega
kolegialnemu zatwierdzeniu przez PE

Komisja Europejska

•

Prawodawcze - prawo inicjatywy legislacyjnej,

jest odpowiedzialna za opracowywanie propozycji

nowych przepisów wspólnotowych, a następnie

przedstawianie ich Parlamentowi i RUE.

•

Wykonawcze -odpowiedzialna za zarządzanie i

realizację budżetu Unii, kierunków jej polityki

oraz programów przyjętych przez Parlament i Radę.

Komisja przygotowuje wstępny projekt budżetu, a

po uchwaleniu ostatecznej wersji budżetu przez

Radę Unii Europejskiej i Parlament realizuje ten

budżet we współpracy z państwami członkowskimi.

Abso lutorium z wykonania budżetu udziela Komisji

Par lament Europejski, na zalecenie Rady.

Komisja Europejska

•

Kontrolne - działa jako "strażniczka traktatów„.
Wraz z TS jest odpowiedzialna za zapewnienie
właściwego stosowania przepisów prawa UE. W
przypadku stwierdzenia naruszenia inicjuje procedurę
prawną zwaną procedurą w sprawie naruszenia
zobowiązań, która sprowadza się do przesłania rządowi
oficjalnego pisma zawierającego uzasadnienie i
ostateczny termin udzielenia Komisji szczegółowej
odpowiedzi. Jeśli naruszenia prawa nie uda się usunąć
w wyniku zastosowania tej procedury, Komisja ma
obowiązek wnieść daną sprawę do TS.

•

Międzynarodowe - Z wyjątkiem wspólnej polityki
zagranicznej i bez pieczeństwa Komisja reprezentuje
Unię Europejską w stosunkach zewnętrznych. 

Wysoki przedstawiciel Unii do
spraw zagranicznych i polityki
bezpieczeństwa



Zajmuje się unijną dyplomacją.

Odpowiedzialny za prowadzenie Wspólnej
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa oraz Europejskiej Polityki
Bezpieczeństwa i Obrony. Wyraża
stanowisko Unii na konferencjach
międzynarodowych



Zasiada w Radzie Europejskiej.



Powoływany na pięcioletnią kadencję.

Obecnie funkcję tę sprawuje
Brytyjka Catherine Ashton.

Trybunał Sprawiedliwości

Trybunał Sprawiedliwości UE



W aktualnym stanie prawnym pojęcie to ma
charakter zbiorczy, obejmuje trzy organy
sądowe:

- Trybunał Sprawiedliwości
- Sąd
- Sądy wyspecjalizowane - Sąd do spraw

służby publicznej – kadencyjność (6 lat) – sąd
I instancji w sprawach między Unią a jej
pracownikami (szacuje się, że odciążył on
sąd od orzekania w ok. 25 % sprawach
rocznie)

Trybunał Sprawiedliwości



Skład 1 sędzia z każdego państwa = 27

8 rzeczników generalnych, który

zadaniem jest publiczne przedstawianie, z
poszanowaniem zasad całkowitej
bezstronności i niezależności opinii w
konkretnej sprawie

Trybunał Sprawiedliwości



Kognicja:

•

orzeka o legalności unijnych aktów

prawnych z Traktatami (kwestie braku

kompetencji do ich wydania, naruszenie istotnych

wymogów proceduralnych, bezczynności organu

(braku decyzji) naruszającej postanowienia

Traktatu, nadużycie prawa swobodnej oceny).

•

rozstrzyga spory kompetencyjne między

organami Unii.

•

dokonuje obowiązującej wykładni aktów

prawnych, na wniosek państwa członkowskiego

•

rozpoznaje spory między państwami

członkowskimi lub między tymi państwami a KE

Sąd



Skład sędziowie, po jednym z każdego kraju

członkowskiego , wybierani na sześć lat



Kognicja:

•

skargi bezpośrednie wniesionych przez osoby fizyczne lub

prawne przeciwko aktom instytucji, organów i jednostek

organizacyjnych UE(których są one adresatami lub które

dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie), jak również aktów

regulacyjnych (które dotyczą ich bezpośrednio i nie obejmują

środków wykonawczych), czy sprawy dotyczące zaniechania

działania przez te instytucje, organy i jednostki organizacyjne

•

skargi wniesione przez państwa członkowskie przeciwko

Komisji, RUE

•

skargi o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez

instytucje UE

•

skarg z zakresu wspólnotowych znaków towarowych

•

odwołania, ograniczonych do kwestii prawnych, od orzeczeń

Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej

Europejski Trybunał
Obrachunkowy



Skład 1 rewident z każdego państwa = 27,

są to soby, które w państwach
członkowskich wchodziły w skład organów
kontroli zewnętrznej



Siedziba Luksemburg



Aktualny prezes: Vassilios Skouris



Funkcja kontrolna: wykonanie budżetu oraz

wpływy i wydatki Wspólnot Europejskich.

+ roczne sprawozdanie po zamknięciu

każdego roku budżetowego

Europejski Bank Centralny

Europejski Bank Centralny



utrzymanie stabilnego poziomu cen (kontrola nad

inflacją), zwłaszcza w krajach, których walutą jest

euro



utrzymanie stabilności systemu finansowego –

poprzez zapewnienie właściwego nadzoru nad

rynkami i instytucjami finansowymi.



ustalanie podstawowych stóp procentowych  dla

strefy euro i kontrolowanie podaży pieniądza,



zarządzanie rezerwami walutowymi strefy euro,



pomaganie organom krajowym w sprawowaniu

 nadzoru nad rynkami i instytucjami

finansowymi oraz w zapewnieniu sprawnego

funkcjonowania systemów płatniczych,



zezwalanie bankom centralnym w strefie euro

na emisję banknotów euro,

Europejski Bank Centralny



siedziba: Frankfurt nad Menem,



organy decyzyjne:



Prezes – Mario Draghi

Zarząd – nadzoruje bieżące zarządzanie. Składa się z

sześciu członków (prezesa, wiceprezesa oraz czterech

innych członków) mianowanych na ośmioletnią kadencję

przez przywódców państw strefy euro.
Rada Prezesów – wytycza politykę pieniężną strefy euro

i ustala stopy procentowe, po których banki komercyjne

mogą uzyskać środki z EBC. W jej skład wchodzą Zarząd i

prezesi 17 banków centralnych krajów strefy euro.
Rada Ogólna – wspomaga działania koordynacyjne i

doradcze EBC oraz pomaga w przygotowywaniu

przystąpienia nowych państw do strefy euro. W jej skład

wchodzą prezes i wiceprezes EBC praz prezesi banków

centralnych wszystkich 27 państw UE.

PRAWO

I. Pierwotne
II. Wtórne

PRAWO PIERWOTNE



Traktaty założycielskie:

TUE i TFUE tj.
Traktat o Unii Europejskiej
(Traktat z Maastricht z 1992 r.)
Traktat o Funkcjonowaniu Unii

Europejskiej

(dawny TWE + zmiany

wprowadzone Traktatem z Lizbony)

PRAWO PIERWOTNE



zasady ogólne prawa europejskiego

(np. zasada bezpośredniej

skuteczności prawa UE)



traktaty rewizyjne

(np. Traktat Lizboński)



traktaty akcesyjne

(np. Traktat Ateński z 2003 r.)



umowy międzynarodowe podpisane
przez UE

PRAWO WTÓRNE – art. 288

TFUE

I. Akty ustawodawcze:



Rozporządzenia



Dyrektywy



Decyzje



Opinie



Zalecenia

II. Akty nieustawodawcze:
Np. regulaminy

PRAWO WTÓRNE



Rozporządzenia

- o charakterze generalnym i

abstrakcyjnym

- wiążące
- bezpośrednie obowiązywanie we

wszystkich państwach (wiąże państwa
i ich obywateli) i nie wymaga
transpozycji do prawa państwowego

- zasięg ogólny

PRAWO WTÓRNE



Dyrektywy

-wiążą te Państwa, do których są

skierowane,

- pozostawia instytucjom krajowym

tylko wybór formy i środków, nie
ma tu jednak mowy o jakiejkolwiek
możliwości odstępstwa od niej

PRAWO WTÓRNE



Decyzje

-

kierowane do konkretnych
adresatów, dla których są wiążące,

-

nie są ogólnie abstrakcyjnymi
regulacjami dla nieokreślonej liczby
spraw, lecz są konkretnymi,
indywidualnymi regulacjami dla
jednostkowych przypadków

PRAWO WTÓRNE



Opinie

- niewiążące



Zalecenia

- niewiążące
- ich adresatami mogą być zarówno

państwa członkowskie jak i osoby
fizyczne i prawne

PRAWO WTÓRNE



Akty nieustawodawcze :

- mają z reguły na celu wdrożenie aktów

ustawodawczych lub pewnych
szczególnych przepisów traktatowych. Są
to np. regulaminy wewnętrzne instytucji,
niektóre decyzje Rady, środki podjęte przez
Komisję w sprawie konkurencyjności.

- Określane tym mianem ponieważ nie są

przyjmowane w drodze normalnej
procedury ustawodawczej.

Procedury ustawodawcze



Podstawowa procedura (zwykła)
Parlament oraz Rada są w niej równorzędnymi
partnerami w tworzeniu prawa. Procedura ta
zyskała na znaczeniu w toku rozwoju Unii. Jej
odmiana we wcześniejszych traktatach (także
zakładająca równorzędność Parlamentu i
Rady) występowała pod nazwą procedury
współdecydowania.



Procedura specjalna – termin zbiorczy,
obejmuje kilka procedur, różniących się
uprawnieniami i partycypacją RUE i PE.

Procedury ustawodawcze



Procedura konsultacji

W tej procedurze organem prawodawczym jest Rada.
Parlament Europejski wydaje jedynie opinię, której treścią
Rada nie jest związana. Wydanie opinii jest jednak
istotnym wymogiem proceduralnym, jego naruszenie
skutkuje nieważnością aktu. W niektórych odmianach tej
procedury wymagana jest opinia jeszcze innej instytucji
jak np. EBC lub KE



Procedura zgody

W tej procedurze organem prawodawczym jest Rada.
Parlament Europejski musi jednak wyrazić zgodę na
uchwalenie aktu. Rzadko występującą odmianą tej
procedury jest proces stanowienia prawa przez Parlament
za zgodą Rady.