Falsyfikacjonizm

& obiektywistyczna

teoria wiedzy

Karl Raimund Popper & Imre

Lakatos

1902-
1994



Logika odkrycia
naukowego, 1934



Droga do wiedzy:
Domysły i refutacje,
1963



Wiedza obiektywna:
Ewolucyjna teoria
epistemologiczna, 1973



Wiedza a zagadnienie
ciała i umysłu. W
obronie interakcji, 1994

Legalna opozycja



Jak dokonuje się
przejście od jednej
teorii do drugiej?



Jaka jest logika
sprawdzania i
uzasadniania
nowych koncepcji
w nauce?



Empiryzm, realizm,
ale anty-
weryfikacjonizm!

W tej mierze, w jakiej

naukowiec krytycznie

osądza, modyfikuje czy

odrzuca własną inspirację,

wolno nam traktować

podjętą tu analizę

metodologiczną jako

pewnego rodzaju

„racjonalną

rekonstrukcję”

odpowiednich procesów

myślowych”

(Logika odkrycia naukowego)

Hans Reichenbach

kontekst odkrycia

kontekst uzasadnienia

Problem

indukcji

1.

Łabędź x jest biały

2.

Łabędź x1 jest

biały

3.

Łabędź x2 jest

biały

|

|

|

n. Łabędź xn jest

biały

|

Wszystkie łabędzie

są białe.

Nie wymagam, by jakiś

system naukowy można było

wybrać raz na zawsze w

sensie pozytywnym,

wymagam natomiast, by miał

on taką formę logiczną, aby

testy empiryczne pozwalały

na decyzję w sensie

negatywnym: musi być

możliwe obalenie

empirycznego systemu

naukowego przez

doświadczenie.

(Logika odkrycia naukowego)

FALSYFIKACJA

Falsyfikacjonizm naiwny



NAUKA ZACZYNA SIĘ OD

PROBLEMÓW



kryterium demarkacji:

falsyfikowalność



FALSYFIKOWALNA koncepcja



SFALSYFIKOWANA teoria

á la
MODUS
TOLLENS

(T → P)

⌐P

_________

⌐ T



T – system zdań, teoria i
warunki początkowe



P – wniosek wynikający z
systemu zdań T, określony
empirycznie, a nie tylko
logicznie

Kiedy teoria jest

naukowa?



(…) kiedy klasa jej
potencjalnych
falsyfikatorów nie jest
pusta, czyli zawiera treść
empiryczną.

Zatem,



teoria jest naukowa
wtedy i tylko wtedy,
gdy posiada treść
empiryczną.

Nienaukowa – teoria Alfreda

Adlera



Teza: Ludzkie czyny są
motywowane uczuciami niższości.



Przypadek: X stoi na brzegu
rzeki, nagle do wody wpada
dziecko. X albo skoczy do rzeki, by
ratować dziecko, albo nie skoczy.



Wyjaśnienie: Skoczy - chciał
pokonać poczucie niższości
dowodząc, że jest dostatecznie
odważny. Nie skoczy - postanowił
pokonywać poczucie niższości
dowodząc, że ma dostatecznie
dużo siły, aby pozostać
niewzruszenie na brzegu.

CEL NAUKI



Dążenie do prawdy,
której nie da się
osiągnąć!



Naukowcem jest ten,
kto uporczywie i
zuchwale, w sposób
krytyczny podąża za
prawdą!



Kryterium falsyfikacji
ma uczynić owo
podążanie skutecznym!

WIEDZA



obiektywizm
(niezależność od
podmiotów poznających)



antysubiektywność



anty-psychologiczność



racjonalność
(ewolucyjny efekt prób
dostosowania się
człowieka do otoczenia)



prawdoupodobnienie



korroboracja

KORROBORACJA



Potwierdzanie teorii
przez
niemożliwość
znalezienia jej
zaprzeczenia lub
konkurencyjnej
wobec niej teorii.



Raport z
dotychczasowego
zachowania teorii.

TRZY ŚWIATY



Świat 1 - świat stanów
fizycznych



Świat 2 – świat duchowy,
świat stanów umysłu



Świat 3 – świat idei w sensie
obiektywnym; świat
możliwych przedmiotów myśli

Ewolucyjna teoria wiedzy

„Główna różnica między Einsteinem a

amebą (…) jest taka, że Einstein stara się

świadomie wyeliminować swój błąd.

Próbuje on uśmiercić swoje teorie, jest

wobec nich świadomie krytyczny i dlatego

stara się formułować je raczej ostro niż

niejasno. Ameba natomiast nie może być

krytyczna wobec własnych oczekiwań czy

hipotez, ponieważ nie może stanąć

naprzeciw nich, one są jej częścią.”

(Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, s. 38)

FALSYFIKACJOZNIM

NAIWNY

WYRAFINOWANY

Imre Lakatos

1922-1974

„Kryterium Poppera nie bierze pod

uwagę znaczącej nieustępliwości

teorii naukowych. Uczeni mają

grube skóry. Nie porzucają oni

teorii po prostu dlatego, że fakty

jej przeczą.”

Czego zatem potrzebujemy do

obalenia teorii?

Imre Lakatos



Dowody i refutacje. Logika odkrycia
matematycznego 1976



Pisma z filozofii nauk empirycznych, 1978



naukowe programy badawcze



twardy rdzeń, miękka otoczka (pas
ochronny)



heurystyka pozytywna, heurystyka
negatywna



programy degenerujące się



programy postępowe

Obiektywizm Lakatosa

„Stwierdzenie może być
pseudonaukowe, nawet jeśli jest
doskonale „do przyjęcia” i każdy
jest co do niego przekonany;
może być natomiast naukowe
wartościowe, nawet jeśli jest „nie
do wiary” i nikt nie jest
przekonany co do niego. Teoria
może mieć najwyższą naukową
wartość nawet jeśli nikt jej nie
rozumie, nie mówiąc o
akceptowaniu.”

(Metodologia naukowych programów

badawczych)

Naukowe programy
badawcze



Programy ocenia się w
kategoriach
postępowych i
degenerujących się
przesunięć
problemowych.



Heurystyka negatywna
(jakich dróg unikać?)



Heurystyka pozytywna
(jakimi drogami
podążać!)

Teoria grawitacji Newtona



Twardy rdzeń: trzy
prawa dynamiki,
prawo grawitacji



Wszelkie anomalie
były rozwiązywane
poprzez zmianę tez
w pasie ochronnym,
bez zmian w
twardym rdzeniu.

Postępowość

programu



Większa zawartość
empiryczna.



Bardziej pomysłowi
twórcy, którzy potrafią
sformułować hipotezy
chroniące przed
odrzuceniem twardego
rdzenia.

Nie ma falsyfikacji bez lepszej
teorii!

Newton

Einstein

Wyrafinowany
falsyfikacjonizm



Można odróżnić metodę
naukową od
nienaukowej, w tej
pierwszej postuluje się
utrzymanie falsyfikatora.



Demarkacja wiedzy nie
ma tylko charakteru
metodologicznego, ale
również społeczny i
polityczny.