Psychologia poznawcza
Psychologia procesów
poznawczych
Psychologia poznania
Psychologia kognitywna
JAK
ludzie zdobywają, przechowują,
przekształcają i wykorzystują
informację (wiedzę)?
DLACZEGO?
JAK?
PO CO?
Ciekawość
Usprawnienie normalnego
funkcjonowania
Terapia zaburzeń funkcjonowania
Konstruowanie systemów „na
podobieństwo” człowieka
Narodziny
psychologii poznawczej
Zmiana poglądów na naukę
•
Karl Popper: obserwacja nigdy nie jest
obiektywna, jest ukierunkowana przez
teorię;
•
Thomas Kuhn: przyjmowane przez
naukowców teorie zależą od dominującego
paradygmatu; zmiany paradygmatów (w
wyniku rewolucji naukowych) są
uwarunkowane także przez czynniki
społeczne
amerykańskiej
Kryzys
behawioryzmu
•
Rozczarowanie metodami b. w odniesieniu do
wyższych funkcji poznawczych (np. języka, rozwoju
poznawczego, rozwiązywania złożonych problemów)
Rozwój lingwistyki
•
Noam Chomsky: krytyka „Verbal Behavior” Skinnera
•
Teoria odwołująca się do struktur umysłowych
Odkrycia neuroanatomii
•
Rola mózgu w sterowaniu zachowaniem
•
Funkcjonalna struktura mózgu
Rozwój teorii komunikacji
•
Shannon: teoria informacji (kodowanie –
przesyłanie – dekodowanie; pojemność
informacyjna)
Rozwój informatyki
•
Maszyny „myślące” (Newell i Simon –
Ogólny Rozwiązywacz Problemów, 1955):
model dla myślenia człowieka?
1956 (11 września), MIT
Narodziny współczesnej psychologii
poznawczej
Paradygmat przetwarzania informacji
(Metafora komputerowa) *
1967
– Urlic Neisser „Cognitive
Psychology”
Paradygmat przetwarzania
informacji
System poznawczy przetwarza
informację
Informacja jest w formie symboli
Przetwarzanie sekwencyjne w
kolejnych fazach
Budowa systemu przetwarzającego
informację nie jest istotna
Psychologia poznawcza w
Europie
Behawioryzm w Europie?
Prekursorzy współczesnej psychologii
poznawczej:
•
Wundt: elementy świadomości
•
Psychologia Postaci
•
Od fenomenologii. Prawa organizacji doświadczeń
wewnętrznych
•
Jean Piaget
•
Wyjaśnianie rozwoju poznawczego przez odniesienie
do abstrakcyjnych struktur
•
Sir Frederick Bartlett
Podejścia alternatywne
Psychologia ekologiczna (GIBSON)
•
Brak przetwarzania informacji
Sieci neuropodobne (układy
dynamiczne)
•
Równoległe, rozproszone przetwarzanie
informacji
Wejś-
cie
Rejestry
sensory-
czne
STM
Pamięć
robocza
Wyjście
LTM
Atkinson & Shiffrin’68
Uproszczony schemat systemu poznawczego
jako systemu przetwarzającego informacje
Niekoniecznie prawdziwe założenia
paradygmatu przetwarzania informacji
Przetwarzanie w sekwencji faz
Informacja w formie symboli
Pamięć zlokalizowana
Architektura systemu nie jest ważna
•
Wyjaśnienie fukcjonalne (równoważność
funkcji)
Podejścia alternatywne
Psychologia ekologiczna (GIBSON)
•
Brak przetwarzania informacji
Sieci neuropodobne (układy
dynamiczne)
•
Równoległe, rozproszone przetwarzanie
informacji
Rola społecznego uczenia się
„Minął już w psychologii okres świetności
wielkich teorii opierających się na jednym
pojęciu wszystko wyjaśniającym.”
Ulric Neisser
„Systemy polimorficzne”, 1994
Związki z innymi dziedzinami
Neurofizjologia + psychologia poznawcza
= neuropsychologia poznawcza (cognitive
neuroscience, cognitive neuropsychology)
•
Obrazowanie pracy mózgu; badanie
skutków uszkodzeń
AI („modele za rozwiązania”)
Lingwistyka i antropologia (różnice
międzykulturowe w poznawaniu)
NAUKA O
POZNAWA-
NIU
Psychologia
poznawcza
Filozofia
Neurofizjo-
logia
Informatyka
AI
Lingwistyka
Antropologia
literatura obowiązkowa:
Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B. (2006)
Psychologia poznawcza, Warszawa, PWN.
Rozdziały:1, 2.2-2.4, 3.2-3.3, 4.1, 5.1-5.2, 6, 7,
8.2.3, 8.2.4, 10-13
Neisser, U. (1994/1999). Systemy polimorficzne.
Nowe podejście do teorii poznania.W: Z. Chlewiński
(red.). Modele Umysłu. Warszawa: PWN.
Kurcz I. (2005) Psychologia języka i komunikacji.
Warszawa, Scholar. Rozdział 4.
literatura uzupełniająca:
Pinker S. (2003) Jak działa umysł. Warszawa, KIW.
Rozdziały 1-5.
Z. Chlewiński (red.). Modele Umysłu. Warszawa:
PWN.
Gopnik A., Meltzoff A., Kuhl P. (2005). Naukowiec w
kołysce. Poznań, Media Rodzina.
Haman M. (2002) Pojęcia i ich rozwój. Warszawa:
Matrix. R. 1-2.
Maruszewski T. (2000) Pojęcia. W: J. Strelau (red.)
Psychologia. Podrecznik Akademicki. Tom 2. Gdańsk:
GPW. R.22
Literatura do wykładu 1
E. Nęcka i in., r. 1
U. Neisser, „Systemy
polimorficzne...” w: Z. Chlewiński
(red.), Modele Umysłu, PWN, 1999.
Zasady zaliczania
Zaliczenie tylko na ocenę
Egzamin testowy
40 pytań test jednokrotnego wyboru z progiem
60% (24 pkt)
Ok. 60 % materiału w lekturach obowiązkowych i
na wykładzie, po ok. 20% tylko w jednym z tych
źródeł
Obecność na wykładzie nie jest kontrolowana
Oba terminy wykładu i egzaminy całkowicie
równoważne
„
Podstawowy powód, dla którego należy badać
procesy poznawcze stał się tak oczywisty jak
powód badania czegokolwiek innego: trzeba je
badać dlatego, że są.”
U. Neisser, 1967